پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
راه پرداخت از پنل تخصصی سرمایه‌گذاری رویداد سکوی پرتاب فین‌تک گزارش می‌دهد / چرا رگولاتور تن به تغییر و همراهی با فین‌تک‌ها نمی‌دهد؟
مرضیه نوری / رویداد سکوی پرتاب فین‌تک در روز ۲۱ دی‌ماه برگزار شد. این رویداد شامل بخش‌های مختلفی بود و در آن افراد حقوقی و سازمان‌های علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری استارتاپی حضور داشتند و هرکدام از تیم‌ها ارائه‌هایی داشتند. در ساعات پایانی این رویداد پنل سرمایه‌گذاری برگزار شد و حاضران در این پنل وضعیت فعلی فین‌تک و آینده آن را به بحث گذاشتند. مدیریت این پنل را رضا قربانی، عضو هیئت‌مدیره سازمان نصر تهران بر عهده داشت و حسین عبده تبریزی، کارشناس مالی؛ مهدی شریعتمدار، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک؛ تیم لطیف، رئیس هیئت‌مدیره مکس و محمدرضا نظری، عضو هیئت‌مدیره مجموعه ثروت ستارگان از سخنرانان این پنل بودند.
رضا قربانی این پنل را با سؤال از مهدی شریعتمدار درباره ماهیت اکوسیستم فین‌تک آغاز کرد. رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک عنوان کرد: «این اکوسیستم فوق‌العاده جوان و سریع است. در این حوزه ما پی‌تک، لندتک، بازار سرمایه، پراپ‌تک و حوزه‌های دیگر را داریم و حوزه رمزارز هم در چند سال اخیر اضافه شده و به‌شدت فعال است؛ اما متأسفانه رگولاتور فقط توانسته در حوزه پی‌تک هماهنگ باشد و در سایر حوزه‌ها به‌شدت دچار چالش هستیم. در حالی که به لحاظ حجم گردش، فین‌تک به‌طور عام بزرگ‌ترین بخش بازار است و البته به‌دلیل ماهیتش پرریسک‌ترین بازار هم است.»
در ادامه تیم لطیف، رئیس هیئت‌مدیره مکس شرحی از فعالیت‌های این شرکت داده و عنوان کرد: «در هلدینگ مکس ما کار را از دو سال پیش شروع کردیم. بنده بنیان‌گذار ازکی هستم و مدیرعاملش بودم. ازکی یکی از چند استارتاپی است که در حوزه سرمایه‌گذاری شروع به فعالیت کرد. هدف ما این بود که بتوانیم ارزش‌افزوده‌های دیگری برای کارآفرینان به وجود آوریم. تجربه ما در فین‌تک شامل حوزه‌های مختلف می‌شود. خدمات بیمه آنلاین، همچنین لندتک و کریپتوکارنسی از جمله فعالیت‌های ماست. در کشور ما، برای نوآوری به قدرت فروش نیاز داریم و ما توانستیم سهمی در بازار به خودمان اختصاص دهیم. تیم فوق‌العاده خوبی داریم، ادغام ازکی و بیمیتو کمک زیادی به هر دو شرکت کرد و از جمله تجربه‌های ناب کار تیمی در ایران بود. البته ما در این مسیر با چالش‌های جدی نیز روبه‌رو بوده‌ایم.»
او ادامه داد: «به‌هرحال همواره در مسیر تغییر بازار، بازیگران سنتی احساس خطر کرده و در مورد کار ما بازیگرانی مانند بیمه‌ها و نماینده‌هایشان با این نگرانی مواجه بودند. موضوع اینجاست که در ایران رویه بر خلاف جهان اتفاق افتاد؛ یعنی مثلاً زمانی که علی‌بابا یا اسنپ وارد عرصه شدند، به‌تدریج بازیگران قبلی از عرصه کنار گذاشته شدند، اما در جهان این‌طور نیست که وقتی بازار به سمت نوآوری برود، بازیگران سنتی حذف شوند. خدمات بیمه آنلاین وجود دارد و نماینده‌های بیمه‌ای هم فعال هستند. پس این نگرانی می‌تواند کاملاً برطرف شود. ضمن اینکه خدمات بیمه‌ای آنلاین در ایران نشان داد که مردم با این خدمات به بیمه نزدیک‌تر می‌شوند و حتی دانش بیمه‌ای آنها بیشتر می‌شود. مقایسه و داشتن بانک اطلاعاتی در مورد هر کدام از بیمه‌ها می‌تواند قدرت انتخاب دقیقی به مشتریان بدهد و ما توانستیم این بانک اطلاعاتی را در اختیار کاربران قرار دهیم.»
لطیف بزرگ‌ترین چالش خدمات آنلاین هلدینگ خود را در رابطه با رگولاتور دانست و عنوان کرد: «ما تلاش کردیم این حوزه را برای رگولاتور تشریح کنیم و به‌نوعی دانش لازم را به‌تدریج در اختیار او قرار دهیم تا شناخت کافی و جامعی نسبت به کار ما پیدا کند. نوآوری‌های ما در این حوزه خیلی برجسته بوده؛ به‌عنوان مثال ما توانستیم امکان پرداخت خسارت را به‌صورت آنلاین فراهم کنیم، در صورتی که تا قبل از این، فرایند خسارت بسیار پیچیده و زمان‌بر بود.»
سخنران بعدی این پنل، محمدرضا نظری، عضو هیئت‌مدیره مجموعه ثروت ستارگان بود. این شرکت قبلاً زیرمجموعه بنیاد برکت بود و در ادامه به‌طور تخصصی وارد عرصه فین‌تک شد. نظری در رابطه با حوزه فین‌تک توضیح داد: «ما همیشه در تعاریف مشکل داریم. به قول معروف فرق بین توسعه‌یافتگی و عقب‌افتادگی در تقدم و تأخر تعاریف است، اما در حوزه فین‌تک برعکس است، یعنی عرصه‌ای است که تعاریف به‌صورت تجربی و حین روند پیشرفت شکل می‌گیرد و این قانون‌‌گذار است که باید پابه‌پای این تعاریف جدید پیش برود و خود را با آن تنظیم کند و قانون‌های کهنه را کنار بگذارد. البته ما نباید هر فرایند مالی را با حوزه فین‌تک اشتباه بگیریم و فکر کنیم تمامی استارتاپ‌ها کار تسهیل خرید را انجام می‌دهند. هر سامانه مالی فین‌تکی نیست. فین‌تک امکان توسعه و ارتقای سطح بازار را دارد. من در یک مقاله به این موضوع اشاره کردم که در بیمه بازار فرضی هزار میلیاردی را تصور کنید، حالا اگر رزولوشن آن را بالا ببریم و مثلاً یک خودرو برای چند روز در یک جاده به‌خصوص بیمه شود و در واقع امکان‌پذیری خدمات بیمه را ارتقا دهیم، بازدهی مالی این بازار را چند برابر کرده‌ایم. فین‌تک‌ها تکه پنهان کوه یخ هستند. ما در هلدینگ‌مان آخرین شرکت بانکی هستیم که به فکر تأسیس افتادیم. همان بدنه سنتی به این نتیجه رسیدند که اگر قرار باشد مشتری را افزایش داده و رقابت کنند، لاجرم باید به سمت فین‌تک حرکت کنند. از دوره جنینی شروع نکردیم و با خرید ثروت ستارگان ناگهان صاحب یک فرزند ۱۶قلو شدیم.»
به‌جای کاهش نقش رگولاتور به‌دنبال آموزش رگولاتور باشید
تا اینجای پنل کسانی صحبت کردند که خود صاحب کسب‌وکار آنلاین هستند و بعد از آن حسین عبده‌تبریزی صحبت‌های خود را به‌عنوان کارشناس مالی و حوزه فناوری ارائه داد. عبده‌تبریزی بر خلاف سایر سخنرانان تعامل با رگولاتور را نه در کاهش نقش رگولاتور، بلکه در تبدیل آن به یک رگولاتور آگاه می‌دید و عنوان کرد: «در حوزه فین‌تک دوستان چالش‌ها را در دو حوزه می‌بینند که یک سوی آن رگولاتور است و سوی دیگر آن هم بازیگران سنتی؛ اما واقعیت این است که در عرصه سنتی و فناوری هر دو بخش مکمل یکدیگر هستند و مثلاً اگر ما مفهوم بانکداری را نداشتیم یا مفهوم تأمین آتیه، نمی‌توانستیم تکنولوژی را هم در این بسترها سوار کنیم؛ بنابراین این سطوح مکمل یکدیگر هستند، نه رقیب هم.»
او با اشاره به وضعیت فعلی حوزه رمزارزها و تبدیل آن به یک دارایی و کسب درآمد، آن را در ادامه وضعیت بازار سرمایه و بازار مسکن در ایران تلقی کرد و توضیح داد: «در بازار سرمایه هر زمان معجزه‌ای اتفاق بیفتد، باید از آن ترسید. دو سه سال پیش که منتقد وضع بازار بودیم، خیلی فحش خوردیم. الان ۵۰ درصد تورم داریم و بازار حرکت نمی‌کند و خب واضح است که بازدهی را پیش‌خور کرده‌ایم. در خصوص بانک‌ها نیز با بحران سودهای بانکی مواجه بودیم. در همه جای دنیا بانک‌ها سود منفی پرداخت می‌کنند و بانک‌ها برای ارتزاق به جای کسب درآمد از سود به سمت کارمزد رفتند. هیچ بانکی در جهان نیست که برای حتی یک پرینت حساب هم کارمزد نگیرد. کارمزدها خیلی جدی شده و بازار رقابت هم این اجازه را نمی‌دهد که با نرخ سود بانک ارتزاق کنند. در ایران هم ما در حال حرکت به همین سمت هستیم.»
او تأکید کرد: «موضوع اینجاست که رمزارزها نباید وسیله انباشت سرمایه باشند و شبیه زمین و طلا عمل کنند. وگرنه همان بحران‌هایی را که در نظام بانکی یا مسکن داشته‌ایم، در این بازار هم خواهیم داشت.»
عبده‌تبریزی با اشاره به نقش رگولاتور در حوزه فناوری عنوان کرد: «در بحران ۲۰۰۸ یکی از کسانی که مقصر شناخته شد، رگولاتور بود، چون از اتفاقات جدید در بازار مالی دانش کافی نداشت. بی‌سوادی و بی‌اطلاعی رگولاتور در واقع بزرگ‌ترین چالش است، نه نقش آن؛ چراکه اتفاقاً باید رگولاتور با چشمی بینا ناظر بر فناوری‌های مالی باشد. رگولاتورها همه جای دنیا محافظه‌کار هستند، اما همیشه بیهوده نمی‌گویند. وقتی در سطح جهان صندوقی همه ریسک‌ها را پوشش می‌دهد و همان صندوق بیشترین سفته‌بازی را انجام می‌دهد، معلوم است که رگولاتور باید نگران باشد. ما در ایران باید دنبال رگولاتور باسوادتر باشیم که دید واقعی روی مسائل داشته باشد، نه اینکه فقط دنبال کاهش نقش رگولاتور باشیم.»
نمی‌توان برای تمام کسب‌وکارها یک ابزار جادویی تعریف کرد
مهدی شریعتمدار، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک نیز در خصوص چالش‌های فعالان این حوزه با رگولاتور بیان کرد: «رشد تولید ناخالص داخلی وابسته به زیرساخت‌هاست و مادامی که زیرساخت در دسترس، متنوع و ارزان نداشته باشیم، طبیعی است رشد تولید ناخالص داخلی سخت‌تر اتفاق می‌افتد. ما بحث مالی را یک زیرساخت می‌بینیم که باید تنوع داشته باشد. بانک اکنون در ایران نهادی است که نگاه از بالا به پایین به مشتری دارد و فرایندهای خودش را طراحی کرده، اما در فعالیت ما مشتری نیازش را اعلام می‌کند، یا ما آن را کشف می‌کنیم و نیاز او را برطرف می‌کنیم. حاکمیت ما دولتی است و چون از نقاطی مانند نفت و چاپ پول ارتزاق می‌کند که وابسته به مشتری نیست، نیازی به بازنگری ندیده است.»
او ادامه داد: «در حالی که یک مجموعه فین‌تکی محصولی را خلق می‌کند که یا قانونی برای آن وجود ندارد یا نظم موجود را بازتعریف می‌کند و دقیقاً در همین‌جا و در مواجهه با رگولاتور چالش رخ می‌دهد. رگولاتور این بازتعریف را به رسمیت نمی‌شناسد. مادامی که با این بازتعریف نظم، نرم برخورد نکنیم و کل اجزای آن را پرریسک نبینیم، نمی‌توانیم قدمی به پیش برداریم. نمی‌توانیم یک ابزار جادویی برای کل کسب‌وکارهای اینترنتی تعریف کنیم. این نگاه ساده‌انگارانه به بحث تنظیم‌گری، عمیقاً آسیب‌زا و ناکارآمد است. ضمن اینکه نه‌تنها جلوی تخلف را نمی‌گیرد، بلکه باعث ناامیدی و از آن مهم‌تر ناامنی برای فعالان حوزه استارتاپ می‌شود. نمونه این نگاه را ما در اینماد دیدیم، اینماد ترکیبی از پروفایل و مجوز بود، در حالی که اساساً ترکیب این دو با هم اساساً برای کسب‌وکارها به‌طور تجمیعی جواب نمی‌دهد.»
در ادامه بحث و تبادل نظر بر سر چالش‌های مواجهه رگولاتور با استارتاپ‌ها، نظری عضو هیئت‌مدیره مجموعه ثروت ستارگان نیز عنوان کرد: «مشکل رگولاتور ما این است که هرکدام از افراد حاضر در آن نمی‌خواهند مسئولیت تصمیم را بپذیرند؛ چراکه مدت مدیریت آنها کوتاه است، اما برای تصمیم خود باید پاسخگو باشند. پس ترجیح‌شان این است که تصمیمی در دوره آنها گرفته نشود. با یکی از مدیران بانک مرکزی جلسه داشتم و از او خواستم تعریفی از بلاکچین به ما هم ارائه دهد تا شاید به توافق نظری برسیم. پاسخ داد: «خوب است، ولی ما از آن راضی نیستیم.» این خاطره همیشه با من باقی مانده و فکر می‌کنم مشکل رگولاتور همین است که نمی‌خواهد بشنود و نمی‌خواهد تصمیم بگیرد.»