پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
به گفته سخنگوی اجرای قانون جدید چک، توصیه اکید بانک مرکزی به هم‌وطنان این است که چک‌های جدید صیادی را که ثبتش در سامانه صیاد انجام نشده است، نپذیرند؛ چراکه در غیر این صورت بانک به موجب اصلاحیه اخیر قانون صدور چک نمی‌تواند در زمان نقد کردن چک، وجهی را به فرد پرداخت کند.
محتوای قانون جدید چک به سیستمی‌شدن نقل‌وانتقالات چک اشاره دارد؛ یعنی زمانی که چک بین شخص صادرکننده و گیرنده چک تبادل می‌شود، حتماً باید ثبت الکترونیکی آن نیز در سامانه صیاد اتفاق بیفتد. به گفته سخنگوی قانون جدید چک، این قانون راهکاری برای مقابله با جعل، کلاهبرداری و پول‌شویی است.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، آمنه نادعلی‌زاده، معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی و سخنگوی قانون جدید چک با اشاره به تصویب قانون اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷ در مجلس شورای اسلامی گفت: «طرح مذکور از ابتدای فروردین‌ماه سال جاری با توزیع چک‌های جدید بنفش‌رنگ صیادی آغاز شد. از ویژگی‌های این چک‌ها می‌توان به رنگ این چک‌ها و تمایز آنها از چک‌های قدیمی اشاره کرد، همچنین روی این چک‌ها عبارتی تحت عنوان کارسازی این چک منوط به ثبت صدور و تأیید آن در سامانه صیاد است، درج شده است.»
ثبت صدور و تأیید چک‌های جدید در سامانه صیاد ضروری است
سخنگوی اجرای قانون جدید چک در خصوص تبادل چک‌های جدید نیز یادآور شد: «صادرکننده زمانی که چک جدید صیادی بنفش‌رنگ را صادر می‌کند، ابتدا باید مشخصات چک شامل تاریخ، مبلغ و نام گیرنده چک را روی فیزیک چک درج کند و همان اطلاعات را باید در سامانه صیاد نیز وارد کند.»
او افزود: «ذکر این نکته ضروری است که برای ثبت چک، صادرکننده می‌تواند به درگاه‌های نوین بانک خود شامل اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک یا برنامک‌های موبایلی مراجعه کند که فهرست پنج برنامک موبایلی پرداخت فعال در این زمینه روی وب‌سایت شرکت شاپرک نیز موجود است و در دسترس عموم قرار دارد.»
نادعلی‌زاده با بیان اینکه مراحل فوق تنها به معنای ثبت اولیه چک در فرایند ثبت صدور چک است، تصریح کرد: «با ثبت چک در سامانه صیاد فرایند ثبت صدور چک پایان نیافته است، بلکه گیرنده چک نیز باید از طریق همراه‌بانک، اینترنت‌بانک یا برنامک‌های موبایلی پرداخت به سامانه صیاد مراجعه کند و با به عمل آوردن استعلام‌های لازم از ثبت چک به نفع خود در سامانه صیاد اطمینان حاصل کرده و با تطبیق اطلاعات مندرج در متن چک با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه صیاد مراتب تأیید یا عدم تأیید خود را در سامانه اعلام کند.»
قانون جدید چک راهکاری برای مقابله با جعل، کلاهبرداری و پول‌شویی است
سخنگوی اجرای قانون جدید چک، وجود سامانه صیاد در کنار فیزیک چک را امری مفید و مثمرثمر خواند و گفت: «ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد و نگهداری سیستمی زنجیره انتقالات چک در این سامانه می‌تواند راهکار مناسبی برای مقابله با جعل یا کلاهبرداری باشد. از سوی دیگر چنانچه فیزیک چک مفقود شود، با توجه به ثبت سیستمی اطلاعات چک توسط صادرکننده، پیگیری روند قضایی آن ساده‌تر از گذشته خواهد بود. در این خصوص می‌توان به حادثه حریق ساختمان پلاسکوی تهران اشاره کرد که در آن حادثه برخی اسناد تجاری و از جمله چک‌ها طعمه حریق یا مفقود شدند.»
او ادامه داد: «در گذشته با توجه به عدم وجود چنین سیستمی پیگیری امور مربوط به چک‌های مفقودشده دشوار بود، لیکن با وجود این سامانه قاعدتاً مشکلاتی از این دست کاهش می‌یابد. ضمن اینکه این سامانه شفافیت اطلاعاتی را در کشور ایجاد می‌کند که در امر مبارزه با پول‌شویی اقدامی مؤثر قلمداد می‌شود.»
نادعلی‌زاده با بیان اینکه هر تغییر در ابتدا با چالش‌های خاص خود همراه است، تصریح کرد: «در گذشته روند کارسازی، تبادل و ظهرنویسی چک به‌صورت دستی بود، اما در حال حاضر ثبت چک در سامانه صیاد نیز افزوده شده است. در این‌باره قطعاً در ابتدا مقاومت‌هایی وجود دارد و آن هم به این دلیل است که فرایند صدور چک نسبت به گذشته متفاوت‌تر شده است، اما به‌مرور و هنگامی که مردم با عواید سیستمی‌شدن ثبت اطلاعات آشنا شوند، اقبال‌شان به این امر بیشتر می‌شود.»
صد میلیون فقره چک جدید توزیع شده است
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در خصوص آمار چک‌های صادرشده از ابتدای سال جاری گفت: «از ابتدای سال جاری تا پایان مهرماه بالغ بر دو میلیون و 500 هزار دسته‌چک معادل ۱۰۰ میلیون فقره چک توزیع شده است که از این میزان تقریباً ۲۳ درصد یعنی حدود ۲۳ میلیون فقره چک در سامانه صیاد ثبت شده و به گردش افتاده است. همچنین از ۲۳ میلیون فقره چکی که به گردش افتاده است، در حدود ۸۹ درصد توسط گیرندگان تأیید شده است. این آمار قابل ملاحظه‌ای است و روند صعودی دارد. همچنین به‌طور متوسط در هر روز حدود ۱۱۰ هزار فقره چک در سامانه صیاد ثبت می‌شود که آمار قابل توجه و امیدوارکننده‌ای است.»
به فرد دارای چک برگشتی، دسته‌چک تعلق نمی‌گیرد
سخنگوی اجرای قانون جدید چک ضمن تأکید بر اینکه بر اساس قانون جدید چک محدودیت‌هایی متوجه دارندگان چک برگشتی است، یادآور شد: «قانون یادشده تنبیهات انضباطی را برای شخص صادرکننده چک برگشتی در نظر گرفته است. به‌عنوان مثال در زمان اعطای دسته‌چک به فرد، وی اهلیت‌سنجی می‌شود و در صورت دارا بودن چک برگشتی، دسته‌چک به وی تعلق نمی‌گیرد. علاوه بر این، زمانی که قرار است چک در سامانه صیاد ثبت شود، سابقه چک برگشتی توسط سامانه کنترل می‌شود و در صورتی که صادرکننده دارای سابقه چک برگشتی باشد، اجازه ثبت چک به وی در سامانه صیاد داده نمی‌شود.»
به گفته او در مجموع این محدودیت‌ها باعث شده آمار چک برگشتی کاهش قابل توجهی داشته باشد.
کاهش نسبت چک‌های برگشتی با اجرای قانون جدید چک
او درباره آمار چک برگشتی عنوان کرد: «کاهش آمار چک برگشتی از فروردین تا پایان شهریور‌ماه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته درخور توجه است که بر اساس آن نسبت مجموع چک‌های برگشتی به مجموع چک‌های مبادله‌ای شش‌ماهه نخست سال جاری حدود ۹.۴ درصد بوده، در حالی که این نسبت در سال 1399 حدود ۱۱.۲ درصد بوده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد سخت‌گیری قانون در زمینه تخصیص دسته‌چک و صدور چک مؤثر بوده است.»
نادعلی‌زاده درباره زمان جمع‌آوری دسته‌چک‌های قدیمی گفت: «قاعدتاً دسته‌چک‌های قدیمی نیز باید جمع‌آوری شوند، اما بانک مرکزی برنامه زمان‌بندی قطعی را در این خصوص اعلام نکرده و فعلاً دسته‌چک‌های قدیمی می‌توانند در کنار دسته‌چک‌های جدید هم‌زیستی داشته باشند و در موعدی که به تشخیص بانک مرکزی مناسب تلقی شود و مردم در مراودات خود به مشکل برنخورند، دسته‌چک‌های قدیمی نیز توسط بانک مرکزی جمع‌آوری خواهد شد.»
ثبت و تأیید چک‌های جدید از طریق پیامک در حال نهایی‌شدن است
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر تمام درگاه‌های شبکه بانکی اعم از اینترنت‌بانک و همراه‌بانک فعال است و به سامانه صیاد مجهز شده‌اند، تصریح کرد: «کلیه فرایندها شامل ثبت، تأیید، انتقال و استعلام به واسطه درگاه‌های یادشده در حال انجام است و البته سایر برنامک‌های پرداخت موبایلی که برای بهره‌مندی از امکان سامانه صیاد اعلام آمادگی کنند، پس از گذراندن مراحل و آزمون‌های لازم می‌توانند به سامانه صیاد متصل شوند. البته راه‌های دیگری نیز برای انجام فرایندهای مرتبط با سامانه صیاد و چک در حال آزمایش است. از جمله این موارد می‌توان به پیامک اشاره کرد که تقریباً در حال نهایی‌شدن است و البته تجهیز خودپردازها نیز در دست اقدام است. در حال حاضر نیز شعب بانکی در خصوص فرایندهای مرتبط با چک به‌صورت حضوری به مردم خدمت‌رسانی می‌کنند.»
او افزود: «از ابتدای سال جاری تاکنون نزدیک به پنج درصد از ثبت چک‌ها در سامانه صیاد از طریق شعب انجام شده است. این در حالی است که بالغ بر ۷۷ درصد از چک‌ها ثبت و تأییدشان از طریق درگاه‌های بانکی اینترنت‌بانک و همراه‌بانک اتفاق افتاده و ۱۸ درصد نیز از طریق برنامک‌های موبایلی ثبت شده است.»
دو سرویس استعلام در خصوص فرایندهای مرتبط با چک‌های جدید راه‌اندازی شده است
او با بیان اینکه دو سرویس استعلام در سامانه صیاد وجود دارد، تأکید کرد: «در سامانه صیاد دو سرویس سوابق اعتباری چک و نیز سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک وجود دارد. سرویس سوابق اعتباری چک که از سال 1397 راه‌اندازی شده، سرویس شناخته‌شده‌ای است که سابقه چک برگشتی صادرکننده را بر اساس رنگ‌بندی خاص و تعداد چک برگشتی نمایش می‌دهد؛ اما در سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک، فرد با مراجعه به این سامانه می‌تواند متوجه شود که چک به نفعش در سامانه صیاد ثبت شده است یا خیر.»
سخنگوی اجرای قانون جدید چک درباره سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک یادآور شد: «این سرویس که اخیراً به عموم عرضه شده، کاربری ساده‌ای دارد و بدون احراز هویت امکان خدمت‌رسانی را فراهم می‌کند. در این سرویس پنج مورد از فرد استعلام‌کننده شامل شناسه صیادی چک، کد ملی یا شناسه ملی، تاریخ، مبلغ چک و نوع شخص گیرنده دریافت می‌شود و فرد با واردکردن این اطلاعات متوجه می‌شود که آیا این چک به نفعش در سامانه صیاد ثبت شده است یا خیر.»
نادعلی‌زاده در پایان خاطرنشان کرد: «سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک، چند ماهی است که روی وب‌سایت بانک مرکزی راه‌اندازی شده و بانک‌ها نیز این سرویس استعلامی را در درگاه‌های خود فعال کرده‌اند، همچنین برنامک‌های پرداخت موبایلی به‌زودی به این سرویس مجهز خواهند شد.»
