پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
محمد منصوری، راهبر امور مشتریان داتین / فناوری API، به‌طور کلی انقلابی در فناوری‌های مالی ایجاد کرده است. این امر به شرکت‌ها و سازمان‌های بیشتری اجازه داده که بتوانند از بانک، پیشی بگیرند. این در حالی است که در گذشته، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی نوین، در انجام این مهم، عمدتاً ناموفق بودند. اکنون زمانی خاص و هیجان‌انگیز برای حضور در صنعت فناوری مالی (Fintech) است؛ اما پیش‌قدم شدن و استفاده از همه امکانات APIهای حوزه فناوری مالی و درک و کاربرد آنها، دشوار است.
تأمین مالی تعبیه‌شده چیست؟
به بیان ساده، تأمین مالی تعبیه‌شده، استفاده از ابزارها (مانند APIها) و ارائه خدمات مالی همچون اعطای تسهیلات، بیمه‌گری یا پردازش پرداخت، توسط یک ارائه‌دهنده خدمات غیرمالی است. تأمین مالی تعبیه‌شده، برای ساده‌سازی فرایندهای مالی برای مصرف‌کنندگان طراحی شده و دسترسی آنها به خدمات مورد نیاز را در زمان نیاز آسان می‌کند.
مانند همه مفاهیم جدید، برای کسانی که تازه با این ایده آشنا شده‌اند، درک مفهوم این اصطلاح می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به عبارت ساده‌تر، تأمین مالی تعبیه‌شده، استفاده از ابزارها یا خدمات مالی مانند اعطای وام، پردازش پرداخت یا خدمات بیمه و غیره توسط ارائه‌دهنده غیرمالی است. تأمین مالی تعبیه‌شده، برای ساده‌سازی فرایندهای مالی برای مصرف‌کنندگان طراحی شده و دسترسی آنها به خدمات مورد نیاز را در زمان نیاز، آسان می‌کند. در سال‌های گذشته، برای انجام خریدی به میزان یک مبلغ قابل توجه، مصرف‌کنندگان مجبور بودند برای درخواست اعتبار یا دریافت تسهیلات، به شعبه فیزیکی بانک‌ها مراجعه کنند. در حال حاضر، با تأمین مالی تعبیه‌شده، آنها می‌توانند همه را با هم و بدون مراجعه به شعب فیزیکی، انجام دهند.
«بانکداری مهم است اما بانک خیر.» بیل گیتس این‌گونه دیدگاه خود را در مورد توسعه صنعت مالی در سال ۱۹۹۴ خلاصه کرد. ۲۷ سال بعد، خدمات مالی هنوز هم عموماً توسط بانک‌ها اداره می‌شود؛ اما اخیراً، پیش‌بینی گیتس صحیح‌تر از قبل به نظر می‌رسد. بانک‌ها مدت‌هاست که تنها ارائه‌دهندگان خدمات بانکی نیستند. با تأمین موج عظیم دیجیتالی‌شدن، تأمین مالی تعبیه‌شده که به عنوان بانکداری زمینه‌ای نیز شناخته می‌شود، در حال حرکت به سمت «بانکداری بدون بانک» است.
تأمین مالی تعبیه‌شده، ادغام خدمات مالی با محصولات و فرایندهای تجاری غیربانکی است. این همگرایی بین صنعت خدمات مالی را در محصولات شرکت‌هایی که در اصل از بخش مالی نیستند، هدف‌گیری می‌کند. این موارد شامل خرده‌فروشان، ارائه‌دهندگان خدمات موبایلی و الکترونیک و مهم‌تر از همه، شرکت‌های بزرگ فناوری است. یک دلیل اقتصادی ساده پشت این وجود دارد؛ ارائه‌دهندگانی که خدمات مالی را در محصولات خود تعبیه می‌کنند، ایجاد ارزش در حوزه اصلی کسب‌وکار خود را عمیق کرده و قادر به نفوذ در بازارهای جدید هستند.
در حالی که خدمات مالی یکپارچه، امروزه در بسیاری از صنایع به دلیل دیجیتالی شدن، پراهمیت‌تر و فراگیرتر شده، اما این موضوع به هیچ وجه مفهوم جدیدی نیست. ایده پشت تأمین مالی تعبیه‌شده قدمتی نزدیک به ۱۰۰ سال دارد. در سال ۱۹۲۶، بانک اعتباری فورد اولین «بانک خودرو» بود که در آلمان تأسیس شد. امروزه تقریباً همه تولیدکنندگان بزرگ خودرو در سراسر جهان دارای بانک‌هایی به عنوان بخشی از ساختار شرکت خود هستند. در این زمینه، شایسته است که تولیدکنندگان تجهیزات اصلی (OEM) نیز، خود این تأمین مالی را ارائه دهند.
با بهره‌گیری از تأمین مالی تعبیه‌شده، شرکت‌ها مجبور نیستند ارتباطات با مشتریان خود و امور آنها را به بانک‌ها واگذار کنند، می‌توانند ارتباط مستقیم و سازنده با مشتری را در کل زنجیره ارزش خود، حفظ کنند.
تأمین مالی تعبیه‌شده، صنعت مالی را وسعت بیشتری بخشیده و ادغام خدمات مالی را در اکوسیستم‌های بزرگ امکان‌پذیر می‌کند. ارائه خدمات مالی ابزاری جذاب برای توسعه ارتباط با مشتری است. ارتباطات مشاغل با مشتریان را عمیق‌تر کرده، معاملات را از طریق یکپارچه‌سازی پردازش مالی ساده کرده و این امکان را به آنها می‌دهد که به توسعه کسب‌وکار خود بپردازند. بدیهی است، برای موفقیت در این امر، الزامات قانونی نیز می‌بایست رعایت شوند.
از سال ۲۰۲۰، بحران ویروس کرونا باعث شد تا مشاغل خلاف گذشته استراتژی‌های دیجیتالی‌سازی خود را مجدداً در نظر بگیرند و به آن سرعت بخشند. پروژه‌های دیجیتالی‌شدن که سال‌ها پیش برنامه‌ریزی شده بود، طی چند ماه به پایان رسید. همان‌طور که در سال ۲۰۲۱ پیش می‌رویم، روشن است که این تغییرات برای تلاش جهت حفظ بازار هستند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های دیجیتالی‌شدن، مربوط به بخش فناوری‌های پیشرفته است و به طور ویژه اینکه چگونه مشاغل سنتی با ادغام مکانیسم‌های مالی در برنامه کلی کسب‌وکار خود در سطحی کاملاً جدید، از منابع مالی استفاده می‌کنند. دوران تأمین مالی تعبیه‌شده در راه است و با ارزش بازار 3 میلیارد دلار تا سال، مشخص است که این فقط یک مدل جدید مالی نیست، بلکه این موضوع آینده صنعت مالی است.
فواید تأمین مالی تعبیه‌شده
به عنوان مثال برای تأمین مالی تعبیه‌شده، می‌توان مزایایی شامل و نه محدود به موارد زیر را نام برد:
- رفع مشکلات آزاردهنده مصرف‌کننده نهایی
یکی از مزایای اولیه تأمین مالی تعبیه‌شده، استفاده آسان از آن برای مصرف‌کنندگان است. با ازبین‌بردن مشکلات مصرف‌کننده، مانند مشکلات همیشگی آنها در اخذ تسهیلات و اعتبار، مشتریان به احتمال زیاد خرید خود را تکمیل کرده و شرکت ارائه‌دهنده خدمات نیز، رضایت‌مندی مشتری را بیشتر تجربه می‌کند و این مهم برای دستیابی به وفاداری به برند، ضروری است.
- سودآوری مالی
برای مشاغل، تأمین مالی تعبیه‌شده، می‌تواند به فرصتی برای افزایش سود منجر شود. سهولت خدمات بدین معناست که مصرف‌کنندگان به احتمال زیاد یک کالا یا خدمات را که بدون مشکل خریداری کنند، در ادامه نیز از همان ارائه‌دهنده، سرویس خواهند گرفت.
- افزایش درک تجاری بر اساس رفتار مشتریان
تأمین مالی تعبیه‌شده، تنها به راحتی مربوط نمی‌شود. علاوه بر این، این ابزار برای درک بهتر مصرف‌کنندگان و عادات و نیازهای هزینه‌ای آن‌هاست. این داده‌ها بعداً می‌توانند برای توسعه مشاغل آینده مورد استفاده قرار گیرند.
تغییر آینده با تأمین مالی تعبیه‌شده
برخی از مزایای تأمین مالی تعبیه‌شده در بالا بررسی شدند، حال می‌خواهیم به بررسی چهار مورد اصلی از کاربردهای تأمین مالی تعبیه‌شده، نگاه کنیم که آینده را تغییر می‌دهند:
- هم‌اکنون خرید کنید، بعداً پرداخت کنید
تأمین مالی تعبیه‌شده، خط اعتباری جدیدی را برای خریداران مدرن ایجاد می‌کند. دسترسی به طیف وسیع‌تری از روش‌های پرداخت، با گذشت زمان، مصرف‌کنندگان را قادر می‌سازد تا مانند قبل سرمایه‌گذاری کنند. روش‌های گوناگون پرداخت به کاربران امکان می‌دهد، در مواقع ضروری به منابع مورد نیاز خود، به‌سادگی دسترسی پیدا کنند.
- ابزارهای وام‌دهی
این نوع ابزارهای مالی را می‌توان برای مشاغلی که به دنبال تأمین مالی خریدهای بزرگ‌تر یا مهم‌تر هستند، تعبیه کرد. در نتیجه، آنها ممکن است اغلب به اطلاعات بیشتری مانند داده‌های مربوط به اعتبار و توانایی پرداخت آنها، نیاز داشته باشند که به آنها اجازه می‌دهد به آنها، تسهیلات ارائه دهند. با ادغام ابزارهای وام‌دهی، شرکت‌ها می‌توانند با خیال راحت و سریع به مشتریان خود اجازه استفاده از اعتبار و تسهیلات را بدهند.
- خدمات یکپارچه بیمه‌گری و ضمانت
هنگام خرید یک محصول یا خدمات جدید، مشتریان اغلب می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که در صورت روی دادن بدترین اتفاق، هزینه صرف‌شده توسط آنها به هدر نمی‌رود. اینجاست که بیمه‌گری یکپارچه مطرح می‌شود. با تعبیه ابزارهای تأمین مالی بیمه، مشاغل بهتر می‌توانند نه تنها بیمه را سریع ارائه دهند، بلکه به مشتری کمک می‌کنند پوشش مناسب و مطلوب خود را در همان زمان خرید انتخاب کند.
- سرمایه‌گذاری و توسعه تجارت
پلتفرم‌های جدید فین‌تک، به مشتریان امکان می‌دهد تا در سطح کاملاً جدیدی سرمایه‌گذاری کنند. ابزارهای مالی تعبیه شونده در برنامه‌های سرمایه‌گذاری، به کاربران امکان می‌دهد به نحوی سرمایه‌گذاری کنند که شرایط مالی فعلی و عادات هزینه‌ای آنها را برآورده کند.
فناوری API چیست؟
واژه API، مخفف Application Program Interface است. فناوری API به عنوان یک واسطه بین دو برنامه، عمل می‌کند و اساساً دروازه‌ای است که یک نرم‌افزار را قادر می‌سازد تا با نرم‌افزارهای دیگر صحبت کند. به عنوان مثال، ارائه‌دهنده خدمات تجارت الکترونیک، وب‌سایت یا برنامه‌ای را ارائه می‌دهد که مشتریان می‌توانند محصولات مورد نظر را از آن طریق خریداری کنند. به منظور دریافت هزینه‌ها از مشتریان، از فناوری API جهت تسهیل روند پرداخت استفاده می‌شود. به طور خاص در پرداخت‌ها، API ها تجربه مشتری را به میزان قابل توجهی، بهبود بخشیده و پردازش تراکنش‌ها را سریع‌تر، ایمن‌تر و ارزان‌تر را امکان‌پذیر می‌سازند.
به عنوان مثال، بانک‌های اروپایی محصولات APIای را ارائه می‌دهند که به صاحبان مشاغل، توسعه‌دهندگان و حتی مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد بدون نیاز به تعامل مستقیم با بانک عامل خود، به حساب‌ها دسترسی پیدا کرده و خدماتی از جمله پرداخت را از طریق ارائه‌دهندگان ثالث (Third Party) انجام دهند. با استفاده از فناوری API، کاربران قادر به انتخاب نوع و نحوه دریافت خدمات و محصولاتی هستند که می‌خواهند به صورت ایمن و خودکار به آنها دسترسی داشته باشند.
چرا APIها تا این حد در بخش فین‌تک محبوب هستند؟
ارائه خدمات مالی تبدیل به یک بخش محبوب شده است؛ زیرا یکی از بزرگ‌ترین مشارکت‌کنندگان در تولید ناخالص داخلی هر کشوراست. در گذشته، ورود به این بخش دشوار بود؛ زیرا بانک‌ها با تخصیص منابع و مقررات نظارتی فراوان، به نحوی فعالیت داشتند که تازه‌واردان این صنعت، نمی‌توانستند به‌راحتی با آنها مطابقت و رقابت، داشته باشند.
با توجه به مقررات و فناوری‌های جدید، به ویژه فناوری API، هر دو بخش شرکت‌های فین‌تک و مؤسسات غیرمالی، توانسته‌اند با تجزیه سبد محصولات بانکی، ایجاد راحتی و رضایت بیشتر با تمرکز بر ایجاد خدمات مالی جهت بهبود مشکلات و نواقص آزاردهنده برای مشتریان، وارد این بازار شوند. کاربران و مشاغل اهمیت زیادی برای راحتی خود و در دسترس‌بودن خدمات مالی مورد نظرشان، قائل هستند. آنها ترجیح می‌دهند امور مالی خود را به صورت دیجیتالی مدیریت کنند و از برنامه‌های غیر بانکی توسعه داده‌شده توسط ارائه‌دهندگان خدمات تجارت الکترونیک یا نرم‌افزارهای ارائه‌شده توسط Third Party، جهت ذخیره اطلاعات پرداخت‌ها یا انجام معاملات خود استفاده می‌کنند. تعداد فزاینده‌ای از شرکت‌های غیرمالی در حال حاضر بخشی از بازار خدمات مالی را در دست گرفته‌اند و از فناوری API برای توسعه تجارت خود و امکان‌سازی ارائه خدمات مالی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال این شرکت‌ها در حال حاضر این امکان را دارند که به پذیرندگان خود امکان مدیریت وجوه خود، پرداخت صورت‌حساب‌ها و پیگیری هزینه‌ها را با استفاده از فناوری API، ارائه دهند.
بنابراین APIها موج جدیدی از نوآوری را در ارائه خدمات مالی ایجاد کرده‌اند. چهار بخش کلیدی بانکداری مبتنی بر API عبارت‌اند از: بانکداری باز (Open Banking)، بانکداری به عنوان خدمت (Banking as a Service)، بانکداری متمرکز (Core Banking) و همچنین بانکداری یا تأمین مالی تعبیه‌شده (Embedded Banking/Finance) که گاهی اوقات به اشتباه نیز به جای یکدیگر به کار برده می‌شوند. آنچه در ادامه می‌آید، توضیح کوتاهی در مورد نحوه همپوشانی این چهار بخش با یکدیگر و کاربرد و موارد استفاده هریک از آن‌هاست.
بانکداری باز و ارائه APIهایی جهت استفاده از محصولات مالی
بانکداری باز یک اصطلاح خدمات مالی به عنوان بخشی از فناوری مالی است که شامل موارد زیر می‌شود:
- استفاده از APIهای باز (Open API) که توسعه‌دهندگان شخص ثالث (Third Party) را قادر می‌سازد برنامه‌ها و خدماتی را در کنار مؤسسات مالی ایجاد کنند.
- ایجاد شفافیت مالی بیشتر برای دارندگان حساب از داده‌های باز (Open Data) و قابل دسترسی برای عموم تا داده‌های خصوصی (Private Data)
- استفاده از فناوری منبع باز (Open Source) برای دستیابی به موارد فوق
بانکداری باز مفهومی است که از کشور انگلستان آغاز شد. در حالی که اکثر ارائه‌دهندگان خدمات مالی جدید، برای ورود به بازار در سراسر جهان تلاش می‌کردند، ورود این مؤسسات به بازار فناوری مالی، به ویژه در انگلیس تقریباً غیرممکن بود. در آنجا، بانک‌ها معمولاً چندین دهه از تأسیسشان می‌گذشت و تعداد دارایی‌ها، امکانات و خدمات ارائه‌شده توسط آنها توان رقابت و ورود به بازار را برای شرکت‌های جدید غیرممکن بود. بانکداری باز راهی برای ورود ارائه‌دهندگان خدمات مالی جدید به صحنه شد و توانست فناوری و نوآوری جدیدی را در فضای بانکی ایجاد کند.
APIها و بانکداری باز به برنامه‌های بودجه‌بندی شخصی، اجازه می‌دهند که برای مثال سابقه مالی افراد را وارد کرده و از آن برای ایجاد بودجه شخصی استفاده کنند. این امکان وجود دارد که ارائه‌دهنده وام، داده‌های مالی یک شخص یا شرکت را تجزیه‌وتحلیل کند تا با بررسی وضعیت مالی آنها در خصوص ارائه خدمات وام، تصمیم‌گیری کند. بانکداری باز پیشرفت‌های زیادی را در بخش مالی به دنبال دارد؛ زیرا به شرکت‌های فناوری اجازه می‌دهد، از محصولات مالی موجود برای بهبود یا ایجاد خدمات و عملکردهای جدید خود، استفاده کنند.
بانکداری به‌عنوان یک خدمت و ادغام محصولات مالی توسط یک مؤسسه
بانکداری به‌عنوان یک خدمت، اساساً خدمات مالی مانند حساب‌ها، کارت‌ها، وام‌ها یا پرداخت‌ها را به APIهای مصرفی تقسیم می‌کند که هر شرکتی می‌تواند از آنها برای ایجاد راهکار، استفاده کند. در اینجاست که بازار بانکداری به عنوان خدمات، متمایز می‌شود؛ زیرا برخی از ارائه‌دهندگان خدمات مالی، تنها توانایی ایجاد محصولات مالی جدید را ارائه می‌دهند اما از کاربر می‌خواهند جهت دریافت خدمات فوق، شریکی (بانکی) پیدا کند که مجوزهای لازم را ارائه می‌دهد.
به عنوان مثال در حوزه صدور کارت‌های اعتباری، اگر شرکتی بخواهد تجارت خود را گسترش دهد و خدمات جدیدی را ارائه دهد، به اعطای مجوز از سوی یک بانک نیاز دارد که راهی سخت و طولانی است. البته آنها می‌توانند با یک بانک همکاری داشته باشند تا مجوزهای لازم برای توسعه خدمات خود را اصطلاحاً از آن بانک «قرض» بگیرند. نکته شایان توجه اینکه، برخی از ارائه‌دهندگان این سرویس‌ها، مانند Solarisbank، به صورت خودجوش و پیش‌فرض، با پیش‌بینی صحیح و به موقع از این شرایط، مجوزهای لازم را در خدمات مورد ارائه خود گنجانده‌اند و به شرکت‌های متقاضی، ارائه می‌دهند.
بانکداری متمرکز و ارائه سیستم‌های پشتیبان برای نهادهای تحت نظارت
سامانه بانکداری متمرکز یک سیستم پشتیبان (Backend System) است که تمامی فعالیت‌ها و تغییرات مالی روزانه را اداره می‌کند. پرداخت‌ها را پردازش می‌کند و حساب‌ها و سوابق مالی را به‌روز می‌کند. همان‌طور که از نامش نیز پیداست، یک سامانه بانکداری متمرکز پایه هر بانک، نهاد تحت نظارت و ارائه‌دهنده بسترهای بانکداری به عنوان خدمت است که ترازنامه و مجوز بانکداری خود را به عنوان بخشی از خدمات خود، به مشتریان سازمانی، ارائه می‌دهند.
تأمین مالی تعبیه‌شده و توسعه یکپارچه تجربیات کاربری در خصوص محصول یا خدمات مالی
تأمین مالی تعبیه‌شده، فرایند یکپارچه‌سازی یک محصول مالی را متناسب با نیازهای هر کاربر و اغلب به دلیل استفاده از ایده‌های موجود، بهبود می‌بخشد. نمونه‌ای از تأمین مالی تعبیه‌شده، ایجاد قابلیت تأمین دسترسی سریع‌تر به تسهیلات مشاغل کوچک با نرخ پایین است. این راهکار، مشاغل کوچک را قادر می‌سازد به‌سادگی، درخواست وام دهند. تأمین مالی جاسازی‌شده یک مفهوم واقعاً جالب است که ظهور بسیاری از محصولات و فرایندهای منحصربه‌فرد را ممکن می‌سازد.
ایده تأمین مالی تعبیه‌شده که اغلب به عنوان بانکداری زمینه‌ای نیز شناخته می‌شود، این است که خدمات مالی را مستقیماً در محصولات سایر ارائه‌دهندگان غیر بانکی «جاسازی» کنیم. به این ترتیب، خدمات مالی دقیقاً در زمان و مکان مورد نیاز در دسترس است. ارائه‌دهندگان تخصصی با ادغام سرویس‌هایی مانند افتتاح حساب‌های بانکی، درخواست و صدور کارت‌های پرداخت و ارائه خدمات وام‌دهی به صورت یکپارچه در پیشنهادات خود، این امکان را فراهم می‌کنند.
شرکت‌های بزرگ حوزه تجارت الکترونیک با غنی‌سازی محصولات خود با خدمات مالی، می‌توانند از رضایت‌مندی هر چه بیشتر مشتریان، افزایش تعاملات و تمایلات کاربران و جریان درآمدی بیشتر، بهره‌مند شوند. علاوه بر این، اگر بازیگران این صنایع، بتوانند داده‌های کاربران به عنوان مثال داده‌هایی که در هنگام ارزیابی رفتار خرج‌کردن از آنها استفاده می‌کنند، جمع‌آوری و پردازش کنند، می‌توانند پیشنهادهای مالی و تسهیلاتی مناسب و باکیفیتی را به مشتریان خود ارائه دهند که این پیشنهادات قابلیت تشخیص از اطلاعات شخصی افراد را ندارد. در حقیقت می‌توانند نقش مشاور مالی کاربران خود را داشته باشند.