پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
از مرز به ابر / آشنایی با فناوری رایانش ابری و دو شرکت ایرانی که چنین خدماتی ارائه می‌دهند
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۴۶ / محاسبات از مرزها عبور کرده‌اند. در جهان سرعت و شتاب، حتی با بزرگ‌ترین توان پردازشی نیز نمی‌توان به‌تنهایی از پس محاسبات و درخواست‌ها برآمد. در جهان تنیده‌شده در شبکه و اینترنت و فضای آنلاین، همه‌چیز در ابرها می‌گذرد؛ جایی در خارج از حصارهای اتاق‌هایی همیشه سرد و پرسروصدای بیخ گوش‌مان. جایی در لایه‌های عمیق آخرین و بالغ‌ترین فناوری دست‌یافته بشر. اطمینان، دسترس‌پذیری و امنیت، سه کلیدواژه‌ای هستند که هر کسب‌وکار و سازمان و شرکتی در جست‌و‌جوی آن است.
قاعده طلایی این است که برای دستیابی به همه اینها باید هزینه کرد؛ هزینه‌هایی که گاه کمرشکن هستند و تضمینی هم بر مؤثر بودن آنها وجود ندارد. در عصری که همه‌چیز آن تنه به فناوری‌های دیجیتال می‌زند، رایانش ابری اما راه‌حل‌هایی عملی برای همه این دغدغه‌ها دارد؛ نوعی فناوری که روز‌به‌روز محبوب‌تر می‌شود و کسبوکارها در حوزه‌های مختلف و از جمله در صنعت بانکداری از راهکارهای ابری آن برای خدمات‌دهی مطلوب استفاده می‌کنند. عطش برون‌سپاری نرم‌افزاری، ذخیره‌سازی و پردازش داده در جهان تمامی ندارد. اگر در جهان Amazon Web Services، Microsoft Azure، Google Cloud Platform، IBM، Hybrid/multi-cloud و… نام‌هایی آشنا در رایانش ابری هستند، در ایران نیز معدود شرکت‌هایی هستند که پای در همین وادی گذاشته‌اند. برخی مانند «ابر آروان» و «ابر دراک» مسیر رو‌به‌رشد خود را به‌سرعت طی می‌کنند و دسته‌ای دیگر مانند «ابرتو» ارائه خدمات به کاربران عادی را هدف‌گذاری کرده‌اند.
رایانش ابری چیست؟
تا همین چند سال پیش و حتی امروز (با شدتی کمتر)، چه بسیار که می‌شنیدیم فلان سازمان و شرکت و نهاد دولتی تمام یا بخشی از اطلاعات خود را به دلایل مختلف از دست داده‌اند. سخت‌افزارهای متعدد و اغلب گران، متخصصان تمام‌وقت و…، هیچ‌کدام تضمینی نمی‌دادند که خط ارتباطی امن و سریع میان کاربران و سرویس‌گیرندگان با خدمات‌دهنده قطع یا مختل نشود. از آن روز که عده‌ای تصمیم گرفتند بار هزینه‌ها را از روی دوش خود بردارند و کار را به اهل آن بسپارند، فناوری رایانش ابری متولد شد و به‌سرعت هم رشد کرد.
در بیانی ساده، استفاده از منابعی مدیریت شده که دیگران از آن مراقبت می‌کنند. با زبانی تخصصی‌‌تر، رایانش ابری عبارت است از محاسباتی که از طریق مجموعه‌ای از سرورهای غیرمتمرکز و از راه دور انجام می‌شود. فناوری‌ای که در آن از منابع نرم‌افزاری و بسترهای آنلاین و تخصص شرکت‌هایی که کار اصلی‌شان عرضه این خدمات و سرویس‌هاست، استفاده می‌شود تا کیفیت و امنیت اطلاعات افزایش یابد و سازمان‌ها و شرکت‌ها با فراغ بال بیشتری به کار اصلی خود بپردازند.
در رایانش ابری، ابر استعاره‌ای از شبکه اینترنت است که خدمات از درون آن به کاربران و سرویس‌گیرندگان عرضه می‌شود، اما همزمان کسی از جزئیات فنی و آنچه پشت صحنه اتفاق می‌افتد، خبر ندارد. درست مانند داخل ابر که درون آن ناپیداست و به مثابه لایه‌ای انتزاعی، کاربر و سرویس‌گیرنده را از سرویس‌دهنده جدا می‌کند. این بدین معنی است که در رایانش ابری، دسترسی به منابع فناوری اطلاعات در زمان تقاضا و بر اساس میزان تقاضای کاربر به گونه‌ای انعطاف‌پذیر و مقیاس‌پذیر از راه اینترنت به کاربر تحویل داده می‌شود.
ویژگی‌های رایانش ابری و انواع آن
در بیان اهمیت رایانش ابری، کافی است بدانیم که به‌طور میانگین فقط از 15 درصد سرورهای دنیا استفاده می‌شود، اما اگر همین مقدار هم به اشتراک گذاشته شود، بازدهی‌ها تا ۶۵ درصد افزایش می‌یابد. البته بازدهی مهم‌ترین مزیت رایانش ابری نیست. در این فناوری، سرورها به‌صورت شبکه‌ای با یکدیگر ارتباط دارند و همین ویژگی سبب می‌شود که فرایندهای محاسباتی، ذخیره‌سازی و دسترسی به داده‌ها و سرویس‌ها به‌صورت آنلاین و غیرمتمرکز و با سرعت زیاد بر بستر اینترنت انجام شوند. یعنی به جای اینکه اطلاعات روی وسایل ذخیره‌سازی فیزیکی و در دسترس نگهداری شوند یا نیاز باشد که برنامه‌ها و سرویس‌های کاربردی به‌صورت مستمر به‌روزرسانی و فراخوانی شوند، از زیرساخت‌های غیرمتمرکز اینترنتی شرکت‌هایی که کارشان ارائه این خدمات است، استفاده می‌شود. در این فناوری چون ایده محوری بر استفاده اشتراکی از قابلیت‌های محاسباتی و ذخیره‌سازی است، قابلیت‌ها و فرصت‌های مختلفی در اختیار سرویس‌گیرنده قرار می‌گیرد.
هزینه اندک و بهره‌گیری از منابع پردازشی و ذخیره‌سازی به‌صورت بهینه و سریع را می‌توان از مهم‌ترین ویژگی‌های فناوری رایانش ابری دانست؛ چراکه مشتریان متناسب با خدماتی که از سرویس‌دهنده‌های ابری دریافت می‌کنند، هزینه پرداخت می‌کنند و همین نکته از تحمیل هزینه‌های اضافه بر کسبوکارها و سازمان‌ها و شرکت‌ها جلوگیری می‌کند. برای نمونه بیش از ۵۰ درصد مدیران فناوری اطلاعات سازمان‌هایی که اطلاعات خود را روی فضای ابری برده‌اند، تصمیم می‌گیرند از بستر ابری استفاده کنند. مهم‌ترین دلیل‌شان برای این انتخاب نیز امنیت اطلاعات است. در این فناوری، سرویس‌ها در چند دسته ارائه می‌شوند. دسته اول، «نرم‌افزار به‌عنوان سرویس» است که به اختصار SAAS خوانده می‌شود. در این نوع سرویسدهی، برنامه‌ای کاربردی و در اغلب موارد کامل و بر مبنای نیاز، به سرویس‌گیرنده یا همان مشتری داده می‌شود.
سرویس‌گیرنده در چنین مدل‌های ارائه خدمات نیازی به سرمایه‌گذاری جداگانه برای تهیه سرور یا خرید مجوز نرم‌افزار و لایسنس‌های آن ندارد و بسته به نوع خدمات و سرویس‌ها و میزان مصرف ماهانه، مبالغی را در ازای استفاده از سرویس‌ها و خدمات به سرویس‌دهنده پرداخت می‌کند. دسترسی و مدیریت نرم‌افزار به‌صورت شبکه‌ای و از راه دور صورت می‌گیرد و به‌روزرسانی‌ها نیز از جانب سرویس‌دهنده انجام می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این نوع سرویس‌های رایانش ابری کاهش هزینه‌های سرویس‌گیرنده است. برنامه‌های وب‌سرویس عمومی مانند شبکه‌های اجتماعی از این نوع فناوری‌ها استفاده می‌کنند.
مدل دیگر، «پلتفرم به‌عنوان سرویس» است که ترجمه‌ای است از عبارت Platform As A Service و به‌طور خلاصه با PAAS شناخته می‌شود. در این مدل لایه‌ای از نرم‌افزار یا محیط توسعه‌ای به‌عنوان بستر سرویس ارائه می‌شود و سرویس‌گیرنده بر اساس آن می‌تواند برنامه‌های کاربردی خود را در چارچوب پلتفرم توسعه دهد.
Infrastructure as A Service یا «زیرساخت به‌عنوان سرویس» سومین مدل رایانش ابری است که با نام IAAS شناخته می‌شود. در این مدل، سرویس‌دهنده منابع خود را که شامل فضای ذخیره‌سازی، مرکز داده، زیرساخت‌های شبکه‌ای و پردازشی است در اختیار سرویس‌گیرنده قرار می‌دهد.
تاریخچه و وضعیت رایانش ابری در جهان و ایران
مفهوم رایانش ابری به سال ۱۹۶۰ و یک نقل قول برمی‌گردد. جان مک‌کارتی که خود از پایه‌گذاران هوش مصنوعی شناخته می‌شود، در این سال گفت که روزی می‌رسد که رایانش ابری به صنعتی همگانی و پذیرفته‌شده تبدیل شود. تا سال‌ها بعد نیز ادبیات موضوع و فناوری‌های مربوط به پردازش ابری توسعه یافتند. برای نمونه در دهه 70 میلادی، نرم‌افزارهای مجازی‌سازی توسعه یافتند که می‌شد از طریق آنها چندین سیستم‌عامل را درون یک سیستم عامل میزبان قرار داد و به هر یک نیز به‌صورت جداگانه سرویسدهی کرد. دو دهه بعد و در سال 1997 پروفسوری به نام «رامنات چلاپا» از رایانش ابری سخن راند و موجب آغاز مسابقه‌ای بزرگ و تمام‌نشدنی شد. نخستین تلاش‌ها در زمینه رایانش ابری در همین دهه انجام شد. زمانی که شرکتی به نام سلزفورس تأسیس شد که زمینه اصلی فعالیتش تبدیل اپلیکیشن‌های کاربردی سازمان‌ها به‌صورت وب بود.
فعالیت این شرکت شروع یک انقلاب بود. سازمان‌ها و کسبوکارها به تکاپو افتادند که فعالیت‌های خود را بر محور یک نرم‌افزار و در قالبی یکپارچه بر بستر شبکه اینترنت منتقل کنند. هزاره جدید را باید دوران شکوفایی فناوری پردازش ابری یا همان Cloud Computing دانست. در سال 2003 برای نخستین‌بار شرکتی به نام Xen نرم‌افزار Virtual Machine Manitor را توسعه داد که امکان می‌داد سیستم‌های مختلف روی چندین سرور قرار بگیرند و به‌صورت اشتراکی از منابع و توان پردازشی آنها بهره‌مند شوند. به این ترتیب ایده پردازش ابری به حقیقت پیوست و از آن به بعد پردازش ابری به یکی شاخه‌‌های اصلی انقلاب فناورانه تبدیل شد. رایانش ابری هم‌اینک فناوری‌ای نسبتاً بالغ است که موتور محرکه کسب‌وکارهای دیجیتال و نرم‌افزارها و راهکارهای منعطف، چابک و مقیاس‌پذیر قلمداد می‌شود.
شرکت‌های کوچک، استارت‌آپ‌ها، سازمان‌های بزرگ، سازمان‌های دولتی و بانک‌ها، استفاده از رایانش ابری را به‌عنوان یکی از استراتژی‌های اصلی خود اعلام کرده‌اند. برای مثال تصور کردن خدمات خودروهای خودران یا مسیریاب‌ها بدون رایانش ابری امکان‌پذیر نیست. بر پایه آمارها در حال حاضر ۷۵ درصد سازمان‌ها از سرویس‌های ابری استفاده می‌کنند و ۹۳ درصد کسبوکارها معتقدند که مهاجرت به سرویس‌های ابری، امنیت اطلاعات آنها را بالا برده است. همچنین داده‌ها نشان می‌دهد ۷۰ درصد بودجه فناوری اطلاعات سازمان‌ها در سال ۲۰۲۰ صرف سرویس‌های ابری شده است.
برخی پیش‌بینی‌ها هم حکایت از این دارد که تا سال ۲۰۲۵، ۸۰ درصد عملیات سازمان‌ها بر بستر ابر سوار خواهد شد. در ایران نیز با اینکه در مجموع فناوری‌های ابری از روند جهانی عقب‌تر است، در سال‌های اخیر کسبوکارها بیش از گذشته به استفاده از رایانش ابری اهمیت می‌دهند. این فناوری کم‌و‌بیش در حال جا افتادن است و شرکت‌ها و سازمان‌ها و کسبوکارها در حوزه‌های مختلف به این جمع‌بندی رسیده‌اند که فضای ابری را تجربه کنند. داستان سه شرکت و خدمات و سرویس‌های هر کدام که در ادامه توضیح می‌دهیم، تصویری دقیق‌تر از وضعیت فناوری رایانش ابری در کشور به دست می‌دهد.
ابر آروان؛ از رؤیا تا راهبری بازار
ابر آروان یکی از معروف‌ترین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری در ایران است؛ شرکتی دانش‌بنیان که در سال 1394 تأسیس شده است. بنیان‌گذاران ابر آروان می‌خواستند از شرکت‌های کوچک و بزرگ داخلی در برابر حملات سایبری دفاع کنند و چون آن زمان کسبوکارها نیاز مبرمی به امنیت داشتند، با همین رویکرد دست به طراحی و توسعه خدمات امنیتی به شکل غیرمتمرکز و ابری زدند. به‌مرور با استقبال از راهکارهای ابری ابر آروان و سرمایه‌گذاری هلدینگ فناپ در این شرکت، این شرکت فعالیت‌های خود را گسترش داد. بر پایه گزارشی که ابر آروان در اسفند سال گذشته منتشر کرده، این شرکت بزرگ‌ترین شبکه توزیع محتوای عمومی CDN، شتاب‌دهنده وب و سامانه امنیت ابری کشور است که قریب به 65 هزار مشتری دارد و به انواع کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ اینترنتی و وب‌سایت‌های شخصی خدمات ارائه می‌دهد.
عملکرد ابر آروان به روایت آمار
سرویس‌ها و خدمات ابر آروان در سال‌های گذشته رشد کرده‌اند. این شرکت دارای تنوع بالایی در زمینه امکانات سرویس CDN است. بر اساس گزارش w3techs، ابر آروان هشتمین CDN پراستفاده و یکی از سه CDN اقتصادی جهان است. بر پایه همین آمارها، این شرکت جزء پنج CDN پرامکان و دوازدهمین وب‌سرویس و شصت‌وپنجمین DNS پرترافیک جهان است. ابر آروان از ۸۸ کشور مشتری فعال دارد و عمده تمرکز آن بر 40 کشور پرمخاطب است. ضریب نفوذ ابر آروان در کشورهای دیگر 2.3 برابر شده و جذب مشتریان خارجی آن نیز رشدی پنج‌برابری داشته است. در گزارش سالانه‌ای که ابر آروان منتشر کرده، آمده که هم‌اکنون بیش از پنج هزار مشتری بین‌المللی از خدمات و سرویس‌های این شرکت استفاده می‌کنند.
کشورهای هند، ترکیه، اندونزی، پاکستان، بنگلادش، آرژانتین، مصر، افغانستان، فیلیپین و چین، 10 کشوری هستند که بیشترین خدمات را از ابر آروان دریافت می‌کنند. همچنین نسبت مشتریان رایگان به مشتریان غیررایگان ابر آروان در بازار بین‌الملل 80 به 20 درصد است. در گزارش سالانه ابر آروان، بخشی نیز به مقایسه محصولات پرمخاطب در میان مشتریان داخلی و خارجی اختصاص یافته است. در این گزارش آمده که در سرویس‌های CDN، 32 درصد مخاطبان ابر آروان داخلی‌اند و 45 درصد خارجی؛ در سرویس پلتفرم ویدئو، این نسبت 17 به 23 درصد است و در سرویس ذخیره‌سازی ابری، 10 درصد مخاطبان داخلی‌اند و 16 درصد خارجی. در سرویس امنیت ابری، تعداد مشتریان داخلی و خارجی ابر آروان برابر و معادل 2.7 درصد است. در پردازش ابری نیز مخاطبان خارجی ابر آروان پنج درصد هستند که 2.3 درصد بیشتر از مخاطبان داخلی است.
محصولات هشت‌گانه ابر آروان
همان‌طور که گفتیم، بهره‌گیری از منابع ابری، از میانه‌های دهه اول ۲۰۰۰ میلادی به‌صورت جدی در دنیا مطرح شد و از همین زمان نیز استفاده از منابع ابری رو به افزایش گذاشت. ابر آروان نیز قصد داشت همین فناوری را در ایران پیاده کند و در گام اول خدمات را به کسب‌وکارهای داخلی و در مراحل بعدی به کسب‌وکارهای بین‌المللی عرضه کند. ایده مؤسسان ابر آروان این بود که به جای تولید محصول و فروش آن به شرکت‌ها و مؤسسات، بر تولید و توسعه محصولاتی متمرکز شوند که دو مزیت مهم داشته باشند؛ اول اینکه مجبور به خرید آنها نباشند و دیگر اینکه بتوانند به‌صورت اشتراکی از زیرساخت و تخصص‌های تعریف‌شده در آن برای کسب‌وکار خود بهره‌مند شوند.
ابر آروان هشت محصول اصلی دارد که شامل شبکه توزیع محتوا یا CDN، DNS ابری، سامانه امنیت ابری برای مقابله با انواع حملات سایبری، پخش زنده ابری، پلتفرم ویدئو، تبلیغات ویدئو، IaaS و فضای ذخیره‌سازی ابری است. در کنار این موارد، این شرکت قابلیت‌های جانبی دیگری نظیر اوپن سسمی برای Remote Key Offloading را هم عرضه می‌کند که مشتریان خاص خود را دارد. ابر آروان فعالیت خود را با CDN آغاز و به‌تدریج کلود را نیز به آن اضافه کرد. در سال دوم تیم‌های فنی و مدیریت محصول ابر آروان، حوزه ویدئو را به قابلیت‌های خود اضافه کردند و بعد از آن نوبت به عرضه محصولات رایانش ابری به مشتریان و تمرکز بر حوزه سکوی ابری رسید.
راهکارهای امنیتی ابر آروان
مدیران ابر آروان می‌گویند سیستمی پیاده کرده‌اند که به نیازهای مختلف کسبوکارها به‌صورت یکپارچه و در بخش‌های مختلف پاسخ دهد. این بدان معناست که کسب‌وکارهایی که سرویس‌ها و خدمات خود از ابر آروان دریافت می‌کنند، علاوه بر دریافت منابع ابری و امنیت، این امکان را دارند که از خدمات شتاب‌دهی CDN و زیرساخت‌های ابری برای پخش ویدئو هم بهره‌مند شوند. امنیت ابری مهم‌ترین و البته قدیمی‌ترین سرویس ابر آروان به حساب می‌آید که تعیین‌کننده کمیت و کیفیت دیگر خدمات و سرویس‌ها نیز به حساب می‌آید. معیار کلیدی در سنجش کارآمدی سرویس‌های امنیت ابری، نوع و زمان واکنش به حملات سایبری است که از قضا ابر آروان هم مانور زیادی روی آن می‌دهد.
به‌طور کلی می‌توان حملات سایبری را به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول حملات هکری و نفوذی به قصد نفوذ و دریافت اطلاعات و در اختیار گرفتن شبکه است و دسته دوم حملاتی است که به قصد ایجاد اختلال در سرویس یا حملات منع سرویس توزیع‌شده یا DDoS صورت می‌گیرند. در حملات دسته اول، سرویس مختل می‌شود و کاربر عادی نمی‌تواند به وب‌سایت مدنظر خود متصل شود. این نوع حملات از نظر تعداد و شدت اثرگذاری، اتفاق می‌افتند. راهکار ابر آروان برای مقابله با این حملات فایروال تحت وب یا WAF است.
حملات DDoS با هدف ایجاد اختلال در کسب‌وکار، حجم بسیار زیادی از ترافیک یا درخواست را به سمت سرورهای قربانی ارسال می‌کنند و باعث می‌شوند سایت از دسترس خارج شود. یکی از ارزان‌ترین و راحت‌ترین روش‌های مقابله با حملات DDoS در سطح جهان، راهکارهای ابری است. همان چیزی که مدیران ابر آروان می‌گویند در آن مزیت رقابتی دارند. سرویس‌های ابر آروان به شکل دائمی کار می‌کنند و باز بنا به ادعاهایی که مدیران این شرکت دارند، در سال‌های اخیر با ارتقای الگوریتم‌های خود از حملات زیادی پیشگیری کرده‌اند.
برای مثال یکی از بزرگ‌ترین حملات DDoS که اغلب افراد به خاطر می‌آورند، مربوط به سرویس‌های بانک پاسارگاد است. گفته می‌شود از نظر بزرگی و ابعاد، سرعت این حمله ۵۶ گیگابیت بر ثانیه و حجم آن حدود ۷۵۰ برابر ظرفیت معمول شبکه بانکی کشور بود. جالب آنکه بزرگ‌ترین حمله DDoS دنیا که چند سال پیش سرویس‌های «گیت‌هاب» را هدف قرار داد، یک‌ونیم ترابیت بر ثانیه بود. ظرفیت ابر آروان برای مقابله با حملات DDoS حدود 2.5 ترابیت بر ثانیه است. یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها برای پاسخگویی به حملات هکری، تعداد و ظرفیت دیتاسنتر برای افزایش توان و ظرفیت‌ها‌ی مقابله با حمله‌هاست. در حال حاضر ابر آروان دارای 24 پاپ‌سایت یا دیتاسنتر اختصاصی در نقاط مهم ایران و جهان است و راه‌اندازی چندین مرکز جدید را نیز در دستور کار دارد. راهکار ابری نیز برای جلوگیری از حملات دسته دوم است.
توضیح آنکه کسبوکارها در همه‌جای دنیا، دارای سرویس‌های تحت وب هستند تا کاربران در هر گوشه‌ای از جهان به سایت آنها دسترسی داشته باشند. برای مثال اگر کاربری بخواهد در قاره آمریکا از وب‌سروری که در تهران است، بازدید کند، محتوای سایت از نزدیک‌ترین سرور فراخوانی می‌شود و این کار، کیفیت دسترسی بهبود می‌یابد. در حقیقت عرضه‌کننده CDN، میان کاربر و سرورهای اصلی قرار می‌گیرد و از همین طریق امنیت اطلاعات کسبوکارها نیز بهتر تأمین می‌شود. ابر آروان نیز مثل تمام سرویس‌دهنده‌های ابری دیگر، چنانچه در مسیر ترافیکی به سمت کسبوکارها، تهدیدی شناسایی کند، نسبت به رفع آنها اقدام کرده و ترافیک سالم را به سمت سرور می‌برد.
تناسب هزینه با خدمت
در سرویس‌ها و راهکارهای ابری، مشتریان از یک طرف به‌دنبال خدمات باکیفیت هستند و از طرفی نیز برای استفاده از این سرورها، عملاً نیازی به سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌های فناورانه ندارند و خودشان را از دردسرهای تأمین و نگهداشت زیرساخت بی‌نیاز می‌کنند. با این حال انتخاب آنها به میزان هزینه‌هایی که پرداخت می‌کنند نیز بستگی دارد. در سرویس‌های ابرمحور، مشتریان می‌توانند در هر زمان به تناسب نیاز، مصرف خود را بالا ببرند یا کاهش دهند و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات نیز به همان میزان از آنها هزینه دریافت می‌کنند. مدل هزینه‌ای در ابر آروان نیز همین‌طور است. یعنی ارائه سرویس‌های ابری به‌صورت پرداخت به میزان مصرف (pay as you go) است.
این ویژگی به کاربران یا مشتریان سازمانی این امکان را می‌دهد که با فعال‌سازی سرویس مدنظرشان تنها به میزان مصرف‌شان هزینه پرداخت کنند و بدین ترتیب در بودجه و منابع مالی خود صرفه‌جویی کنند. مسئولان ابر آروان می‌گویند به‌صورت پیش‌فرض حداقل‌ها را تعیین و تأمین می‌کنند و هر زمان که مشتریان نیاز به خدمات بیشتری داشتند، با چند کلیک، منابع اضافه می‌شود. این شرکت حدود چهار سال پیش نیز زیرساخت IaaS را راه‌اندازی کرد. در IaaS یا Infrastructure as a Service، منابع پردازشی به‌صورت ساعتی اجاره می‌شود و کسبوکارها متناسب با میزان مصرف‌شان، هزینه پرداخت می‌کنند.
با توجه به اینکه نیاز کسبوکارها به زیرساخت، در طول زمان متغیر است، روش پرداخت به میزان مصرف، هزینه‌ها و ریسک امنیت و سرمایه‌گذاری کسب‌وکار را کاهش می‌دهد. ابر آروان برنامه‌هایی ویژه برای حمایت از کسب‌وکارهای خرد و استارت‌آپ‌ها دارد و در همین راستا سطحی از محصولات و خدمات خود را به‌صورت رایگان عرضه می‌کند. در حال حاضر 85 درصد از مشتریان این شرکت به‌طور رایگان از محصولات این شرکت استفاده می‌کنند.
پخش ویدئو در فضای ابری
ابر آروان، در سرویس‌های ابری خود به خدمات استریم ویدئویی نیز توجه کرده است. در حال حاضر وب‌سایت‌های بسیاری از جمله صداوسیما، ریاست‌جمهوری، سینمامارکت، اسنپ‌کیو، آیو و… از خدمات پخش زنده و VOD ابر آروان استفاده می‌کنند. در VOD یا Video On Demand، ویدئوها در فضای ابری ذخیره می‌شوند و کاربر مشترک کسب‌وکار بنا به سطح دسترسی تعریف‌شده، محتوا را مشاهده یا دریافت می‌کند. این بدان معناست که مشتریان یا کسبوکارها با استفاده از امکانات ابر آروان، محتواها را در وب‌سایت خود پخش می‌کنند و ابر آروان هم در پشت صحنه به آنها کمک می‌کند تا با کیفیت بالاتری به مشتریان خود سرویسدهی کنند.
راهکارهای اختصاصی در حوزه مالی
امروزه کسب‌وکارهای حوزه مالی و بیمهای نیز ارتباط تنگاتنگی با سرویس‌دهنده‌های ابری برقرار کرده‌اند و از فناوری‌های ابری در خدمات و سرویس‌های خود بهره می‌گیرند. از جمله این راهکارها می‌توان به «اوپن سسمی» اشاره کرد. توضیح آنکه در حالت عادی ارائه‌دهندگان CDN به ذخیره‌سازی کلید خصوصی کسبوکارها روی سرور خود نیاز دارند. یعنی کسبوکارها برای استفاده از امکانات شتاب‌دهی و امنیتی CDN، باید کلید خصوصی‌شان را در اختیار ارائه‌دهنده CDN قرار دهند. قابلیت اوپن سسمی، این امکان را به بانک‌ها و کسب‌وکارهای مالی می‌دهد که بدون در اختیار گذاشتن کلید خصوصی، از تمام خدمات CDN استفاده کنند. این راهکار از آن رو برای کسب‌وکارهای حوزه‌های مالی و بیمهای جذاب است که آنها را از آسیب‌های حملات DDoS و نفوذ هکرها در امان نگه می‌دارد. همچنین با توجه به رقابتی که بانک‌ها دارند، استفاده از CDN باعث بهبود تجربه کاربری مشتریان‌شان می‌شود. ابر آروان چنین خدماتی را نیز بر بستر فضای ابری ارائه کرده است.
در حال حاضر بنا به آمارهایی که مسئولان ابر آروان داده‌اند، حدود ۱۵ هزار کسب‌وکار از محصولات مختلف ابر آروان بهره می‌برند. در صنعت خدمات مالی نیز چندین بانک و شرکت فین‌تکی؛ از جمله بانک‌های پاسارگاد، آینده، سامان، توسعه تعاون، شرکت‌های داده‌پردازی سداد، زرین‌پال و… در حال استفاده از زیرساخت‌های امنیتی ابر آروان هستند. توانایی پاسخ‌دهی به نیازهای امنیتی در حوزه بانکی اصلی مهم در ارزیابی خدمات یک سرویس‌دهنده ابری است. به‌روز بودن محصولات و سرویس‌ها نیز مؤلفه حیاتی دیگری است. مدیران ابر آروان می‌گویند سعی‌شان بر این است که به‌طور مناسبی دغدغه خدمات‌گیرندگان را بابت به‌روز بودن سرویس‌های ابری خود پاسخ دهند و به همین منظور تیم‌های مستقلی را برای به‌روزرسانی مستمر محصولات و مقابله با تهدیدات در نظر گرفته‌اند.
از سویی دیگر روشن است که در حوزه مالی و بانکداری، همیشه میان بانک‌ها و نهادهای رگولاتوری و نظارتی بر سر مسائل امنیتی اختلاف‌نظراتی وجود دارد. هر دو طرف می‌گویند در سرویس‌هایی که ارائه می‌شود، باید امنیت داده‌ها و فرایندها به‌صورت حداکثری تأمین شود و در این میان سرویس‌دهنده ابری نیز باید مجوزهای امنیتی لازم را گرفته باشد.
این موضوع از دو جنبه اهمیت دارد؛ نخست اینکه مشتریان باید از بی‌نقص‌بودن راهکارها و سرویس‌ها اطمینان خاطر داشته باشند و از سویی هم چون سرویس‌دهنده پیوسته به لحاظ پایبندی به قوانین و مقررات و دستورالعمل‌های رگولاتوری رصد می‌شود، بالطبع اگر به الزاماتی که از سمت نهادهای بالادستی به سرویس‌دهنده ابلاغ می‌شود، توجه نشود، هزینه‌های زیادی را در پی خواهد داشت. آن‌طور که مدیران ابر این شرکت ادعا می‌کنند، این شرکت مانند دیگر سرویس‌دهندگان ابری در حیطه امنیت راهکارهای ابری حوزه مالی و بانکی مجوزهای امنیتی لازم را از نهادهایی مانند بانک مرکزی، پلیس افتا، پدافند غیرعامل و… اخذ کرده‌اند.
احتمال از دست رفتن داده‌ها و اطلاعات مشتریان بانک‌ها نیز یکی دیگر از دغدغه‌های بانک‌هاست. به این صورت که اگر بنا به هر دلیلی، مشکلی امنیتی برای دادههای بانکی پیش آید، سرویس‌های ابری باید راهکارهایی برای بازگرداندن دادههای بانکی داشته باشند. شرکت ابر آروان می‌گوید شبکه توزیع محتوایی اختصاصی نظام بانکی را توسعه داده که دارای مکانیسم‌های امنیتی پیشرفته‌‌ای است. در ابر آروان، دادههای بانکی در سه مکان ذخیره می‌شود و اگر به هر دلیلی برای یکی از آنها مشکلی پیش آید، از دو مکان دیگر می‌توان اطلاعات از دست رفته را بازیابی کرد.
حواشی و فشارهای بیرونی
ابر آروان اگرچه در حدود شش سال گذشته در حوزه رایانش ابری به بازیگری کلیدی تبدیل شده، اما حواشی هم کم نداشته است؛ از شرکت و همکاری در پروژه «ابرایران» و آنچه کمک به راه‌اندازی اینترنت ملی خوانده می‌شود، گرفته تا حمله اخیر به سرورهای این شرکت و نوع مواجهه آن با انتقادات و فشارهایی که کارشناسان و افکار عمومی مطرح می‌کنند. منتقدان می‌گویند ابر آروان به بازوی کنترلی نهادهای حاکمیتی تبدیل شده و از توان زیرساختی خود در جهت پروژه‌های امنیتی استفاده می‌کند. مدیران این شرکت اما چنین گمانه‌زنی‌‌هایی را رد و هرگونه ارتباط یا همکاری مستقیم یا غیرمستقیم با پروژه‌های کنترل جریان جهانی اینترنت در کشور را تکذیب می‌کنند. آنها می‌گویند ابر آروان در چارچوب قوانین کشور فعالیت می‌کند و نه‌تنها در هیچ پروژه محدودسازی اینترنت کشور مشارکت نخواهد کرد؛ بلکه ملاک عمل آنها در تمام مراحل، دستورات قضایی است.
ابر آروان بابت نوع تعامل با رسانه‌ها و شفاف‌سازی درباره عملکرد خود نیز به‌شدت زیر فشار است. برای نمونه در 2۶ اسفندماه سال گذشته به زیرساخت رایانش ابری ابر آروان حمله سایبری شد؛ حمله‌ای که به حدود 10 درصد مشتریان این شرکت آسیب زد، اما مسئولان این شرکت از پذیرفتن مسئولیت طفره رفتند و حاضر به جبران خسارت‌ها به کسبوکارها نشدند. نحوه پاسخگویی ابر آروان به کاربران و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده، مصاحبه روابط عمومی این شرکت با شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی و نوع واکنش فنی ابر آروان به این ماجرا، انتقادات زیادی را متوجه این مجموعه کرد که البته هنوز هم حواشی آن ادامه دارد.
ابرتو و تمرکز بر مشترکان تلفن همراه
شرکت ایرانسل نیز یکی دیگر از شرکت‌هایی است که وارد فضای رایانش ابری شده و خدمت «زیرساخت ابری ایرانسل» و «ابرتو» را راه‌اندازی کرده است. ایرانسل با ارائه خدمات «زیرساخت به عنوان سرویس IaaS» با استفاده از زیرساخت فنی خود، این امکان را به کسبوکارها داده تا ازخدمات پردازشی و ذخیره‌سازی بهره‌مند شوند.
سرویس ذخیره‌سازی ابری ابرتو که در چهاردهمین سالروز راه‌اندازی این شبکه تلفن همراه در مهرماه سال گذشته عملیاتی شده، بیش از هر چیز شبیه یک هارد مجازی روی اینترنت است که کاربران و مخاطبان شبکه‌های تلفن همراه؛ اعم از ایرانسل یا دیگر اپراتورها با استفاده از آن می‌توانند اطلاعات خود را در آن ذخیره کنند. مسئولان شرکت ایرانسل، بر خلاف ابر آروان یا ابر دراک که مشتریان سازمانی و شرکت‌ها و به‌طور کلی کسبوکارها را به‌عنوان گروه هدف خود انتخاب کرده‌اند، بر کاربران عادی و مشترکان تلفن‌های همراه تمرکز کرده‌اند و اغلب سرویس‌هایی که ارائه می‌دهند، تنها دربردارنده بخش فضای ذخیره‌سازی فناوری رایانش ابری است. به عبارت دیگر ایریتو تنها یک سرویس و خدمت را از میان راهکارهای متنوع و گسترده‌ای که به‌طور معمول در فناوری رایانش ابری ارائه می‌شود، به سرویس‌گیرندگان ارائه می‌دهد.
امنیت و دسترس‌پذیری در ابرتو
آن‌طور که مسئولان ایرانسل گفته‌اند، سرویس ابرتو را تیم‌های فنی این شرکت خدمات ارتباطی، در راستای آنچه ارائه خدمات دیجیتال کیفی‌تر بر بستر پهن‌باند خوانده شده، طراحی و تولید کرده‌اند و پیوسته نیز در حال توسعه است. مهم‌ترین ویژگی این سرویس برای کاربران، در دسترس بودن است. در ابرتو هیچ فضایی از تلفن همراه یا رایانه کاربران اشغال نمی‌شود و اساساً هم لازم نیست که این‌گونه ابزارها را با خود حمل کنند. همه‌چیز روی هارد مجازی ذخیره شده و کاربران در هر زمان می‌توانند از طریق اینترنت به اطلاعات و محتوای خود در بستر ابری ایریتو دسترسی کامل داشته باشند.
سرویس ابری همچنین به کاربران این امکان را می‌دهد که به‌صورت خودکار از اطلاعات تلفن همراه یا رایانه خود نسخه پشتیبان تهیه کنند. ابرتو فایل‌ها و اطلاعات کاربران را از طریق کانال‌های امن اینترنتی به فضای ابری منتقل می‌کند و در آنجا از هر کدام از اطلاعات سه نسخه روی سه دستگاه مختلف تهیه و نگهداری می‌شود تا احتمال از دست رفتن آنها به واسطه مشکلات سخت‌افزاری به حداقل برسد. آن‌طور که در وب‌سایت ابرتو آمده، اطلاعات کاربران با بالاترین سطح امنیت نگهداری می‌شوند و پیوسته نیز زیرساخت‌های این سرویس‌دهنده توسط تیم‌های امنیتی ایرانسل و اپراتورهای همکار از نظر عملکردی و امنیتی مورد آزمون و ارزیابی قرار می‌گیرند.
به عبارت دیگر هیچ فردی، حتی نیروهای ابرتو به اطلاعات کاربران دسترسی ندارند. علاوه بر این در صورت آسیب‌دیدگی یا به سرقت رفتن تلفن همراه یا رایانه کاربران، ابرتو از اطلاعات شخصی آنها در سرویس‌های ابری خود محافظت می‌کند. شرکت ایرانسل می‌گوید علاوه بر اینکه اطلاعات کاربران در ابرتو کاملاً امن است، آنها می‌توانند بر بستر ایریتو از طریق لینک‌های اختصاصی امن و مطمئن، فایل‌ها و اطلاعات مورد نظر خود را با دوستان و همکاران خود به اشتراک بگذارند.
هزینه‌های استفاده از سرویس‌های ابرتو
استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری ابرتو تا شش ماه رایگان است و در این مدت کاربران و سرویس‌گیرندگان به پنج گیگابایت فضای ذخیره‌سازی دسترسی دارند. در بسته رایگان ابرتو، محاسبه هزینه‌ها از زمان فعال‌سازی با تعرفه اینترنت بین‌الملل صورت می‌گیرد و نیازی به پرداخت هزینه اشتراک نیست. علاوه بر این ایرانسل بسته‌های متنوع حجمی 100 گیگ و 1000 گیگ سه‌ماهه، شش‌ماهه و یک‌ساله را در بازه‌های قیمتی 20 هزار تومان تا 540 هزار تومان به کاربران ارائه می‌دهد. در سرویس ابری ابرتو چنانچه کاربری تمام حجم بسته خود را مصرف کند و نسبت به تمدید آن اقدام نکند، دیگر اجازه آپلود اطلاعات در فضای ابری خود را نخواهد داشت. در این صورت کاربران تا یک ماه امکان دانلود اطلاعات و انتقال آنها به فضاهای ذخیره‌سازی دیگر را خواهند داشت. آن‌طور که ایرانسل اعلام کرده، پس از منقضی‌شدن فرصت یک‌ماهه ایجادشده، تمام اطلاعات کاربران به‌صورت خودکار حذف خواهد شد.
با این حال ابرتو اعلام کرده که به مشترکانِ سرویس ذخیره‌سازی خود، خدمات دیگری هم ارائه می‌کند. از جمله این خدمات می‌توان به مواردی مانند پشتیبان‌گیری از فایل‌ها، تماس‌ها و پیام‌ها، دسترسی آسان و امن به اطلاعات، قابلیت به‌اشتراک‌گذاری فایل‌ها، همگام‌سازی تلفن همراه با فضای ابری، بازیابی اطلاعات و پشتیبانی ۲۴ساعته اشاره کرد.