اکنون؛ بهترین زمان برای بهره‌برداری از یک سامانه معاملاتی جدید

روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران / در حوزه فناوری اطلاعات، فناوری سامانه‌های معاملاتی در سطح پیچیده‌ترین سامانه‌ها دسته‌بندی می‌شوند. این سامانه‌ها علاوه بر اینکه باید از کارایی و سرعت بسیار بالایی در پاسخ‌دهی به درخواست‌ها برخوردار باشند، کارکردهای بسیار متنوعی را نیز باید در اختیار کاربر خود قرار دهند.

در این سامانه‌ها به‌دلیل محدودیت‌های ذاتی در کسب‌وکار بازار سرمایه از بسیاری روش‌های متداول در حوزه فناوری اطلاعات نمی‌توان استفاده کرد و این امر بر پیچیدگی‌های این سامانه‌ها می‌افزاید. پیچیدگی این سامانه به حدی است که تعداد شرکت‌های ارائه‌دهنده این سامانه‌ها برای استفاده‌های تجاری در کل دنیا به‌شدت محدود بوده و شاید مجموع تعداد این نوع از شرکت‌ها کمتر از تعداد انگشتان دو دست‌ باشد.

در کشور ما و با توجه به تحریم‌های تحمیل‌شده، همواره دسترسی به سامانه‌های معاملاتی به‌روز با مشکلات متعددی همراه بوده و علاوه بر این با توجه به حضور متخصصان حوزه فناوری اطلاعات، تولید سامانه معاملات داخلی یکی از برنامه‌های بازار سرمایه کشور بوده است. با توجه به نقش شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در بازار سرمایه، این شرکت از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار مأموریت یافت تا با همکاری متخصصان فناوری اطلاعات در خصوص تولید سامانه معاملات بومی اقدام کند. در این راستا تولید سامانه معاملات بومی در شرکتی مجزا و با سرمایه‌گذاری شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و همکاری تعدادی از نخبگان حوزه فناوری اطلاعات آغاز شد. در حال حاضر سامانه معاملات بومی مراحل نهایی تولید را طی می‌کند و امید است تا تیرماه سال جاری این سامانه آماده بهره‌برداری باشد.

در این سامانه سعی شده تا با استفاده از دانش بین‌المللی در حوزه سامانه‌های معاملاتی و با تکیه ‌بر بهترین و به‌روزترین روش‌های تولید نرم‌افزار، سامانه‌ای قابل‌ اتکا برای انجام معاملات نقد در سهام ایجاد شود. بخش عمده‌ای از تمرکز تیم تولیدکننده سامانه بر این قرار گرفته که سامانه معاملات بومی با ابعاد جدید بازار سرمایه کشور از نظر تعداد مشارکت‌کنندگان در بازار و کارایی و سرعت مورد نیاز برای انجام تعداد معاملات بالا همخوانی داشته باشد.

تولید موتور اصلی معاملات در سال 1399 به اتمام رسید، اما از آنجا که بهره‌گیری از یک سامانه معاملاتی کامل به توسعه بخش‌های متنوع دیگری نیز نیاز دارد، تولید این قسمت‌های جانبی در اواخر سال گذشته و سه‌ماهه ابتدای سال 1400 در دستور کار قرار گرفته است تا این سامانه بتواند بخشی از معاملات بازار را بر عهده گیرد.

همراه با تولید بخش‌های مختلف سامانه معاملات، فرایند تست این سامانه و تطبیق آن با نیازمندی‌های بازار سرمایه نیز در حال انجام است تا در موعد مقرر این سامانه بتواند به‌عنوان یک سامانه معاملاتی کامل و مستقل مورد بهره‌برداری قرار گیرد. پس از اتمام فرایند تولید و تست سامانه معاملاتی بومی، شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در نظر دارد با همراهی و همکاری بورس‌های کشور بخشی از معاملات اوراق بهادار را به این سامانه منتقل کند. بهره‌برداری از هر سامانه معاملاتی نیازمند موافقت بورس‌ها و نهاد ناظر بازار سرمایه است.

گرچه وضعیت موجود در بازار سرمایه از نظر تعداد تراکنش‌ها و معاملات نیاز به بهره‌گیری از سامانه‌ای با کارایی بالاتر را بعضاً دچار تردید می‌کند، اما باید در نظر داشت که اصولاً زمانی که بازار دچار آرامش نسبی شده، بهترین زمان برای توسعه زیرساخت‌هاست تا در زمان رونق مجدد، زیرساخت‌های حوزه فناوری اطلاعات بتوانند به‌خوبی پاسخگوی نیازهای بازار باشد.

سامانه معاملات بومی نیز از همین دست زیرساخت‌هاست و زمان آرامش بازار بهترین زمان برای بهره‌برداری از این سامانه است؛ زیرا در زمان رونق بازار تمام تلاش تیم بهره‌بردار بر حفظ پایداری سامانه‌ها متمرکز می‌شود؛ بنابراین شرایط موجود می‌تواند بهترین شرایط برای بهره‌برداری از یک سامانه معاملاتی جدید باشد.

تیم توسعه‌دهنده و تیم بهره‌بردار سامانه، تمام تلاش خود را کرده تا تست‌های کامل و جامعی روی این سامانه انجام دهد، اما مانند هر سامانه دیگری، در دنیای بهره‌برداری واقعی همواره احتمال بروز برخی اتفاقات پیش‌بینی‌نشده وجود دارد و به‌واسطه این اتفاقات پیش‌بینی‌نشده ممکن است برخی زمان‌بندی‌ها دچار تغییر شود.

پس از اتمام تولید بخش‌های مختلف سامانه و دریافت تأیید از نهاد ناظر و بورس‌های کشور، فرایند به‌کارگیری سامانه در بازار آغاز خواهد شد و امید است تا پایان سال جاری این سامانه بتواند بخشی از معاملات در بازار سرمایه کشور را بر عهده داشته باشد. فرایند به‌کارگیری سامانه معاملات بومی، فرایندی چندین‌ماهه خواهد بود که این سامانه ضمن استقرار در محیط عملیاتی بتواند به سایر سامانه‌های موجود در بازار سرمایه کشور مانند سامانه‌های کارگزاری، سامانه‌های سفارش‌گیری برخط، سامانه پس از معاملات، سامانه‌های نظارتی و سایر سامانه‌ها متصل شده و با آنها تبادل اطلاعات کند.

بهره‌گیری از سامانه معاملات بومی شاید قدم‌های اولیه در توسعه این سامانه است؛ زیرا پس ‌از این مرحله تیم توسعه‌دهنده سامانه علاوه بر پشتیبانی از سامانه موجود، باید روی توسعه کارایی این سامانه، برای پیاده‌سازی سایر ابزارهای مالی و معاملات آن‌ها نیز اقدام کنند.