پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ورود بی‌خبر کد ملی به روند شارژ کارت مترو / رصد چراغ خاموش
چرا برای شارژ کارت مترو نیاز به ورود کد ملی احساس شده است؟ چرا این موضوع حتی ۲۴ ساعت قبل از اجرا به گوش شهروندان نرسیده است؟ غافلگیری آن هم صبح روز کاری، در ازدحام جمعیت ماسک زده و نگران از کرونا در مترو احساسی نیست که مسئولان و تصمیم‌گیران مدیریت شهری تمایلی به تجربه آن داشته باشند.
انتخاب مبلغ و وارد کردن رمز کارت دیگر برای شارژ شدن کارت مترو کافی نیست. شهروندان صبح روز دوشنبه از این موضوع با خبر شدند. آن هم اگر اعتبار کارت متروشان برای عبور از گیت‌های مسافری کافی نبود و تصمیم به شارژ اعتبار کارت مترو می‌گرفتند. بهانه گفت‌وگوهای امروز دیگر آلودگی هوا، خاموشی شبانه شهر، نوسانات ارزی، قرمز پوش شدن بورس و آخرین آمار قربانیان پاندمی کرونا نبود. امروز سوژه تازه‌ای روی میز است. اگر کد ملی را ثبت نکنید امکان شارژ کارت مترو خود را نخواهید داشت. همین‌قدر ناگهانی، بی‌خبر و بی‌آنکه حتی در شبکه‌های اجتماعی یا صداوسیما خبری درباره این موضوع منتشر شده باشد.
غافلگیری شهروندان مهم‌ترین موضوعی است که در این تصمیم همه را متعجب کرده است. چرا برای شارژ کارت مترو نیاز به ورود کد ملی احساس شده است؟ چرا این موضوع حتی ۲۴ ساعت قبل از اجرا به گوش شهروندان نرسیده است؟ غافلگیری آن هم صبح روز کاری، در ازدحام جمعیت ماسک زده و نگران از کرونا در مترو احساسی نیست که به مسئولان و تصمیم‌گیران مدیریت شهری تمایلی به تجربه آن داشته باشند. رویارویی ناگهانی با یک ویژگی جدید در سیستم‌های الکترونیکی تا جایی مهم است که اغلب چند هفته قبل پیرامون آن اطلاع‌رسانی می‌شود.
رصد و پیگیری مبتلایان به کرونا با کد ملی
شنیده‌ها و بررسی‌های راه‌پرداخت درباره چرایی اضافه‌شدن کدملی به پروسه شارژ کارت مترو بیانگر یکی دیگر از تصمیمات ناگهانی و دستوری است. ستاد مبارزه با کرونا برای رصد مبتلایان به کرونا تصمیم گرفته از ظرفیت هم‌زمان کارت مترو و کد ملی استفاده کند. ماجرا ازاین‌قرار است که این ستاد، مدیران حمل‌ونقل عمومی شهری و مدیران شرکت ارائه‌دهنده خدمات شارژ کارت مترو طی جلسه‌ای به طرح موضوع پرداخته‌اند. در این جلسه دستور نهایی از طرف کمیته مبارزه با کرونا به شرکت ارائه‌دهنده خدمات شارژ کارت مترو ابلاغ شده و در نهایت این ویژگی وارد پروسه شارژ کارت مترو شده است. مسئولان یک‌بار دیگر تصمیم گرفتند جامعه را با تغییر مواجه کنند. گویی مواجه شدن با تغییر ساده‌تر از مواجه شدن با خبر است.
ورود کد ملی برای شارژ کارت مترو یا از طرف مسئولان به‌اندازه کافی مهم قلمداد نشده یا دلیلی برای اطلاع‌رسانی درباره آن پیدا نکرده‌اند. اما همین عدم اطلاع‌رسانی عمومی مهم‌ترین موضوعی است که شهروندان را نسبت به مدیریت الکترونیکی شهر بی‌اعتماد و یا در بهترین شکل ممکن سردرگم می‌کند. آیا خبری از فردا به شما رسیده؟ قرارگرفتن در موقعیت نامعلوم و غیرشفاف استرس جامعه را آن هم در شرایط همه‌گیری یک ویروس خطرناک بیشتر می‌کند. هرچند کافی بود با انتشار خبری کوتاه در رسانه‌ها، نصب پوستر و بنرهای آموزشی و تبلیغاتی در محیط شهری و حتی تولید محتوا هدفمند در اپلیکیشن‌های پرداخت جامعه را نسبت به موضوع آگاه کرد.
به حاشیه راندن دوباره اتباع خارجی
اتباع خارجی در پروسه جدید شارژ کارت ملی با چه پاسخی مواجه خواهند شد؟ مسئله اتباع غیرایرانی این است که اصلاً کدملی ۱۰ رقمی برای آنها تعریف نشده و وجود خارجی ندارد. شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که مهاجران هر روز با مشکل تازه‌ای برای تنگ شدن دایره زیست و زندگی‌شان مواجه می‌شوند. از روزی که اتباع افغانستانی ناگهان با حساب‌های بانکی غیر قابل دسترس خود مواجه شدند خیلی نگذشته و حالا باید در پی چاره‌ای برای حمل و نقل شهری باشند. بخشی از جامعه در تصمیم‌گیری‌های میان رده جامعه به طور کلی به کناری گذاشته می‌شوند و هیچ پاسخی برای گره‌های کور زندگی‌شان وجود ندارد.
به حاشیه راندن و گاه حذف تدریجی بخشی از جامعه بذر آسیبهای اجتماعی و عدم‌رضایت اجتماعی را در بستری رشد می‌دهد که اتفاقا ظرفیت پیشرفت و توسعه را دارد. این ظرفیت‌های قابل توجه اما در اتاق‌های دربسته‌ای که تصمیم گیری‌ها در آن رقم می‌خورد احساس نمی‌شود. درست در شرایطی که تلاش برای افزایش احساس امنیت و آرامش در مقابله با همه‌گیری کرونا در حال شکل گیری است، هر صبح ماجرایی تازه مسیر زندگی را منحرف می‌کند. شهروندان معلق در دنیای دیجیتال و زیست شهری نیمه الکترونیکی هر روز یکی از دستاوردهایشان از شهر الکترونیکی دچار اختلال می‌شود و هر بار از دلایل این اختلال بی‌خبر به زندگی خود ادامه می‌دهند.
بعد از شوک عجیب شهروندانی که کد ملی دارند و نگاهی به تنگ شدن امکان زیست شهری اتباع خارجی، حالا این سؤال مطرح است که امروز صبح گردشگرانی که امکان خرید کارت مترو نداشتند چگونه از گیت‌های مسافری مترو عبور کردند؟ محدودیت پروازهای خارجی و کاهش قابل‌ملاحظه ورود مسافران به کشور در دوران اوج‌گیری کرونا موضوعی است که بر اساس آن به‌طورقطع تعداد گردشگران کاهشی محسوس و قابل‌ملاحظه داشته است. اما زیست شهری پایتخت چنان گسترده و وسیع است که هیچ موضوعی در آن نشدنی و ناممکن نیست. در مقابل یک مسافر غیرایرانی که به ایران سفرکرده و بنا به هر دلیلی صبح دوشنبه ۲۰ بهمن نیاز به استفاده از مترو داشته چه پاسخی می‌توان ترسیم کرد؟ «برای شارژ کارت مترو باید کد ملی وارد کنید.»
فراهم‌کردن بستر جرم
کد ملی تیغ دو لبه‌ای را می‌ماند که هرچند از سویی تیز می‌شود برای ارائه خدمات اما از سویی دیگر هم تیز می‌شود برای فراهم شدن بستر جرم، تقلب و حتی کلاهبرداری؛ ثبت کد ملی برای شارژ کارت مترو هم یکی دیگر از همان بسترهایی است که امکان سوءاستفاده از کد ملی را فراهم می‌کند. اگر بناست رصد مبتلایان به کرونا از این طریق محقق شود، باید زیرساخت‌ها و شرایط احرازهویت صاحب کد ملی نیز فراهم شده باشد. هرچند به طوری کلی زمانی امکان طرح مسئله در این روند وجود دارد که گام اول که اطلاع رسانی به شهروندان بود، به درستی مدیریت میشد. به هر روی این مسئله یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که طرح تازه کنترل بیماران مبتلا به کرونا با آن مواجه است.
به همان میزان که بازار فروش و اجاره کد ملی از تجارت تا خرید‌های خرد قاچاق گسترش پیدا کرده بود، این بار بعید نیست با اجاره شماره ملی برای شارژ کارت مترو نیز مواجه شویم. صدور جواب آزمایش منفی تست کرونا عادی انگاری شده است. جابجایی مسافران با اتوبوس‌های بین شهری بی آنکه تست منفی کرونا ارائه دهند در حال تکرار است. چه تضمینی برای سواستفاده نکردن از کد ملی برای شارژ کارت مترو وجود دارد.
سو استفاده از کد ملی یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی بود که در سیر نگارش این گزارش تلاش کردیم در گفت‌وگو با مسئولان پاسخی برای آن پیدا کنیم. تماس‌های مکرر، ارسال پیام و پیگیری‌های پی‌در‌پی راه پرداخت برای گفت‌وگو با مسئولان مدیریت شهری و حمل‌ونقل عمومی پیرامون نگرانی امروز مردم برای ثبت کد ملی پیش از شارژ کارت مترو بی‌پاسخ ماند. راه‌پرداخت اما همچنان برای شنیدن دلایل اجرای ناگهانی این طرح از سوی مسئولین آماده است.
