پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در گفت‌وگو با معاون شرکت سمات مطرح شد: از توزیع سود ۱۰۰ شرکت در سجام تا ارائه سرویس احراز هویت الکترونیکی به فین‌تک‌ها
به‌گفته علیرضا ماهیار، از ابتدای سال تاکنون بیش از سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سود به‌صورت الکترونیکی توزیع و به حساب سهامداران واریز شده است. همچنین امکان واریز سود به کیف پول سهامدار در حال آماده‌سازی است
از ابتدای سال که دولت مردم را برای ورود به بازار سرمایه تشویق می‌کرد، شرکت‌ها هم برای ورود به این بازار به تکاپو افتاده بودند. تا جایی که معاون وزارت صمت هم در خردادماه اعلام کرد که برای ورود ۱۰۰ شرکت به بورس تا آخر سال هدف‌گذاری شده است.
بازار سرمایه تا مردادماه با رشد خوبی مواجه شده بود و همان پنج ماه کافی بود که این بازار شاهد ثبت‌نام بی‌سابقه در سامانه سجام باشد. البته عواملی مانند آزادسازی سهام عدالت و پذیره‌نویسی دو صندوق قابل معامله دولتی هم در رشد این آمار بی‌تاثیر نبوده است.
در مقابل تحولات و رشد بازار سرمایه، انتظار می‌رود که زیرساخت‌ها هم برای ارائه خدمات تغییر کند. به‌طور مثال تا همین چند ماه پیش تنها راه پرداخت سود به سهامداران پس از برگزاری مجامع شرکت‌ها از طریق بانک‌ها بود و سهامداران با مراجعه به بانک سود خود را دریافت می‌کردند، اما اکنون پرداخت سود شرکت‌هایی که دیگر کمتر از چهار میلیون سهامدار ندارند، از طریق مراجعه حضوری تقریبا غیرممکن است.
کاری که شرکت سپرده‌گذاری سجام درخصوص توزیع سود انجام داده پرداخت آنها به‌صورت الکترونیکی است. تا امروز پرداخت سود ۱۰۰ شرکت در بورس به صورت الکترونیکی به سهامداران پرداخت شده است. علیرضا ماهیار، معاون شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (سمات) در گفت‌وگو با راه پرداخت ضمن اعلام این موضوع بیان کرد که شرکت سمات آمادگی کامل برای پرداخت سود همه شرکت‌ها در بورس را دارد از طریق سامانه سجام دارد و منتظر هستیم که سازمان بورس این موضوع را به‌عنوان یک مصوبه و اجبار برای ناشران قرار دهد تا آنها از این طریق سود خود را پرداخت کنند.
گفت‌وگوی تقریبا دو ساعته ما با ماهیار تنها به این موارد ختم نشد و درباره موضوعاتی مانند هدف راهاندازی سامانه سجام، ارائه احراز هویت الکترونیکی سجام و همکاری با استارت‌آپ‌ها، دغدغه‌های فروش سهام عدالت و سرانجام کارت اعتباری آن نیز صحبت شد که در ادامه می‌خوانید.
چرا سجام شکل گرفت؟
در سال ۱۳۹۶ بحث راهاندازی سامانه جامع اطلاعات مشتریان یا سجام مطرح شد. ماهیار درخصوص هدف راهاندازی این سامانه توضیح داد: «در آن سال بسیاری از موارد، پیرامون مباحث حقوقی بود و اینکه سجام بعد از راهاندازی قرار است چه سرویس‌هایی و چه کارکردهایی را در بازار سرمایه داشته باشد و آیا متمرکز بودن این سرویس به بازار سرمایه کمکی خواهد کرد یا باید از روش‌های دیگر استفاده کرد؟»
او با بیان اینکه سامانه سجام در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ توسط ریاست وقت سازمان بورس و اوراق بهادار به بهره‌برداری رسید، گفت: «هدف سجام این بود که احراز هویت مشتریان ایرانی و خارجی و حقیقی و حقوقی را در قالب یک KYC انجام دهد. داده‌هایی که از مشتریان گرفته می‌شود و در داخل سیستم بر مبنای خوداظهاری کاربر ثبت می‌شود، شامل اطلاعات هویتی، اطلاعات ارتباطی، اطلاعات بانکی و اقتصادی اوست.»
به‌گفته او تمام این داده‌ها راستی‌آزمایی می‌شود. اطلاعات هویتی فرد با ثبت احوال، اطلاعات بانکی با مجموعه بانک‌ها و شبای بانک مرکزی و همچنین اطلاعات موبایل و آدرس او با پست و سامانه شاهکار چک می‌شود. در نهایت فرد موظف است که به یکی از مراکز احراز هویت که در حال حاضر شش هزار دفتر پیشخوان، بیش از دو هزار شعبه بانک و هزار شعبه کارگزاری است، مراجعه کند و یک بار احراز هویت شود.
ماهیار به راهاندازی احراز هویت الکترونیکی از امسال اشاره کرد و در این باره توضیح داد: «از خردادماه امسال هم‌زمان با آزادسازی سهام عدالت، یکی از بحث‌هایی که مطرح شد بحث ارائه مجوز احراز هویت الکترونیکی بود. پیش‌بینی ما این بود که این احراز هویت کمک می‌کند تا سهامداران بر مبنای پروتکل‌های فنی و هوش مصنوعی بحث احراز هویت را انجام دهند. اکنون ۲۴ مرکز احراز هویت الکترونیک هم در حال فعالیت است که بر پایه هوش مصنوعی است و نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس و بانک‌ها هستند. اما در کنار آنها یک تیم استارتآپ و یا دانش بنیان نیز وجود دارد. ما به لحاظ قانونی اجازه نداریم که به یک استارتآپ برای انجام این کار مجوز دهیم. اما قانون اجازه داده که با نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس، مجموعه پیشخوان دولت، کارگزاری و بانک‌ها همکاری کنیم. استارت‌آپ‌ها نیز عملاً در کنار آنها قرار گرفته‌اند و کار را انجام می‌دهند.»
حضور ۲۵ میلیون ثبت‌نام کننده در سجام و لزوم سامانه توزیع سود
معاون شرکت سپرده‌گذاری با اشاره به اینکه در حال حاضر ۲۵ میلیون ثبت‌نام کننده در سامانه سجام وجود دارد، توضیح داد: «یعنی ۲۵ میلیون اطلاعات هویتی، ارتباطی و بانکی معتبر داریم که در حال افزایش است. در ماده ۳۷ قانون اوراق بهادار صراحتاً اشاره شده که ناشر مکلف است در راستای تسهیل خدمت سهامداری، سود خود را از طریق سپرده‌گذاری اعلام کند. بنابراین یکی از پروژه‌هایی که هم‌زمان با راهاندازی سجام در دستور کار ما قرار گرفت، بحث توزیع مکانیزه و متمرکز سود است.»
او درباره اهمیتی که سامانه پرداخت سود دارد، گفت: «وقتی ناشر مجمعی را برگزار می‌کند بعد از مجمع سود مصوب یا DPS آن مشخص می‌شود. شرکت سپرده‌گذاری در قالب رجیستری سهام، در لحظه برگزاری مجمع آمار سهامدارن آن شرکت را نیز دارد. یعنی این موضوع روشن است که چقدر سود قرار است بین چه سهامدارانی و به چه نسبت و ارزشی پرداخت شود. نکته مهم دیگر هم این بود که بدانیم آیا این سهامدار در قید حیات است یا نه تا ما بتوانیم با او ارتباط داشته باشیم.»
ماهیار در ادامه گفت: «با راهاندازی سامانه توزیع سود، سهامدار بدون اینکه به بانک مراجعه کند، سود خود را دریافت می‌کند. یک نفر وقتی در ۱۰ شرکت متفاوت سهامدار باشد باید به ۱۰ بانک مراجعه کند. این مراجعات بسیار بالا بود و در بیشتر مواقع برای پرداخت سود به سهامدار مشکلاتی ایجاد می‌شد. در نتیجه وقتی صورت مالی شرکت‌ها را در کدال می‌دیدیم، وزن بدهی‌ها و مطالبات سهامداران آنها مخصوصاً سهامداران حقیقی بسیار بالا بود. این نشان می‌داد که فقدان سامانه توزیع سود در بازار سرمایه احساس می‌شد. بنابراین در سال ۱۳۹۷ این سامانه در سه بخش توزیع سود، توزیع مطالبات و اوراق راهاندازی شد. در بخش مطالبات، این موضوع مطرح است که ناشر ممکن است به مدت چندین سال به سهامدار بدهکار است و سود او را پرداخت نکرده باشد. پس ناشر می‌تواند سند افتتاحیه را به سپرده‌گذاری بدهد و کل مطالبات را به سهامدار پرداخت کند. بخش اوراق نیز اکنون در حال انجام است و سودهای مربوط به اوراق توزیع می‌شود.»
توزیع سود ۱۰۰ شرکت، حذف بیش از ۲۳ میلیون مراجعه حضوری
ماهیار با بیان اینکه در سال ۱۳۹۷ در خصوص توزیع سود به سازمان بورس اعلام آمادگی و در سال ۱۳۹۸ سود ۱۴ شرکت را توزیع کردیم، گفت: «در این سیستم، سود سهامدار به حساب او با اعلام ناشر بدون مراجعه حضوری واریز می‌شود. در این رابطه از ابتدای سال ۱۳۹۹ تاکنون نیز توانستیم سود ۱۰۰ شرکت را توزیع کنیم. بدین ترتیب تعداد مراجعه حضوری بیش از ۲۳ میلیون سهامداری که دریافت سود داشته‌اند، حذف شده است.
در این راستا بیش از ۷ میلیون سهامدار منحصر به فرد داشتیم. بدین معنی که سهامداری وجود داشته که چهل بار سود از ما دریافت کرده است. گرچه با نقطه مطلوب فاصله داریم، اما این عدد در نوع خود بی‌نظیر است. در خردادماه پیش‌بینی می‌کردیم که تا آخر سال به توزیع سود ۱۰۰ شرکت خواهیم رسید و این اتفاق اکنون افتاد. شاید در این خصوص مطالبه سهامداری بیشتر خود را نشان داد.»
او در پاسخ به این سؤال که چرا برخی شرکت‌ها اعلام می‌کنند که سهامداران باید اطلاعات حساب خود را برای توزیع سود تکمیل کنند، گفت: «این روال از قبل بوده و همچنان نیز وجود دارد. اما قانون می‌گوید که این روال از زمانی‌که سپرده‌گذاری مرکزی اعلام آمادگی کرده باید حذف شود و آنها مکلف هستند که عملیات توزیع سود سهامداران را برای توزیع به سپرده‌گذاری مرکزی بسپارند.»
آمادگی کامل برای توزیع سود همه شرکت‌ها داریم
ماهیار در رابطه با فرایند توزیع سود توضیح داد: «فرایند بدین صورت است که ناشر در داخل سامانه تشکیل پرونده می‌دهد و بر اساس جدل زمان‌بندی که در کدال گفته تاریخی را برای پرداخت سود مشخص می‌کند. پس از آن ۷۲ ساعت قبل از اینکه بخواهد سود واریز شود، باید حساب خود را که نزد سپرده‌گذاری است شارژ کند و سیستم محاسبات و دستور پرداخت را انجام می‌دهد. در روز تعیین شده برای پرداخت، سود سهامداران در کل شبکه بانکی توزیع و پرداخت می‌شود.»
با توجه به صحبت‌های ماهیار در زمان پرداخت سود، پول در حساب سپرده‌گذاری رسوب نمی‌کند و علاوه‌بر این سهامدار مراجعه حضوری ندارد و پولی هم بابت دریافت سود پرداخت نمی‌کند.
نکته دیگری که معاون شرکت سپرده‌گذاری در رابطه با توزیع سود اشاره کرد این است که سهامداران در مجامع می‌توانند ناشر را مکلف کنند که از طریق الکترونیکی سود را به او پرداخت کند، اما ما همچنان منتظر هستیم که سازمان بورس این موضوع را به‌عنوان یک مصوبه و اجبار برای ناشران قرار دهد تا آنها از این طریق سود خود را پرداخت کنند. به لحاظ فنی و سیستمی نیز آمادگی کامل برای انجام این کار را هم داریم.
از ابتدای سال تاکنون بیش از سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سود به‌صورت الکترونیکی توزیع و به حساب سهامداران واریز شده است. تعداد سهامداران شرکتی که بیشترین تعداد سود به آنها تعلق داشته، مربوط به شرکت زر ماکارون بوده که چهار میلیون و ۵۰۰ هزار سهامدار داشته است. دومین شرکت نیز شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تأمین بود که چهار میلیون و ۱۰۰ هزار سهامدار آن از این طریق سود خود را دریافت کردند.
علیرضا ماهیار، معاون شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (سمات)
او درباره مزیتی که در توزیع سود به‌صورت الکترونیکی وجود دارد، گفت: «تصور اینکه چهار میلیون سهامدار به یک شعبه برای دریافت سود مراجعه کنند، ممکن نیست. اما سامانه توزیع سود این مشکل را حل کرده است. علاوه بر این شرکت‌های قدیمی نیز مانند مخابرات، انفورماتیک، پتروشیمی امیرکبیر، پتروشیمی پارس، فولاد مبارکه، سرمایه‌گذاری سایپا، بیمه‌ها و غیره نیز از این طریق سودشان را پرداخت کرده‌اند.»
ماهیار همچنین اشاره کرد که اکنون ضریب نفوذ سجام در سهامداران بازار سرمایه ۹۸ درصد است. یعنی ۹۸ درصد سهامداران سجامی هستند. ابتدای سال تعداد سهامداران سجامی ما بیش از سه میلیون بود، اما اکنون ماه‌هایی داریم که ثبت‌نام سجام تعداد چهار میلیون یعنی به اندازه کل سال ۱۳۹۸ را رد کرده بود.
امکان واریز سود به کیف پول سهامدار در دست اقدام است
او با اشاره به اینکه در ثبت‌نام سجام می‌توان کاتالیزورهای آن را از جنبه فین‌تکی هم بررسی کرد، گفت: «یکی از راه‌های ثبت‌نام سجام این است که فرد در سایت سجام ثبت‌نام کند. اما اکنون بیش از ۶۰ درصد ثبت‌نامی‌ها ما از این روش نیست. با دادن API به هر مجموعه ذی‌صلاح اعم از سوپراپ‌ها، اپلیکیشن‌ها، بانک‌ها و کارگزاری‌ها ثبت‌نام سجام از طریق آنها هم انجام می‌شود. آنها احراز هویت الکترونیکی را هم می‌توانند در همان بستر انجام دهند. کل این فرایند ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.»
به اعتقاد ماهیار با انجام این کار فضا برای بقیه باز می‌شود. او با توضیح اینکه با آماده کردن زیرساخت به نهادهای دیگر نیز دسترسی برای ثبت‌نام سجام داده‌ایم، گفت: «دلیل کار ما این بود که تعامل بسیار خوبی با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشتیم. بنابراین آمادگی این را داریم که هرگونه تعامل و هماهنگی را با این مجموعه‌ها انجام دهیم. حتی بسیاری گفتند که به جای اینکه سود به حساب سهامداران واریز شود با اجازه خود سهامدار، سود سهام در کیف پول آنها واریز شود. به همین دلیل به بسیاری از ارائه‌دهنده‌های کیف پول برای انجام این کار اعلام آمادگی کرده‌اند. به نظرم اگر این کار انجام شود فضای همکاری برای دیگران نیز باز می‌شود.»
به‌گفته او با بهره گیری از ظرفیت های سرویس‌گرایی می‌توان شرکت‌های بسیار زیادی را به عنوان مجری برگزاری مجامع نیز داشته باشیم. قطعاً در این رابطه باید زیرساخت‌هایی مانند سجام، احراز هویت و ثبت را آماده کنیم.
درصد خطای احراز هویت الکترونیکی نسبت به روش حضوری یک هزارم است
معاون شرکت سمات در رابطه با این مساله که آیا اگر مباحثی مانند آزادسازی سهام عدالت و شیوع ویروس کرونا وجود نداشت، راهاندازی سرویسی مانند توزیع سود به این سرعت انجام می‌شد یا نه، توضیح داد: «کل ثبت‌نامی‌های سهام عدالت تاکنون هشت و نیم میلیون بوده است، درحالی‌که کل ثبت‌نامی‌های سجام از ابتدای سال تاکنون بیش از ۲۲ میلیون بوده است. اما به طور کلی فردی که بخواهد در داخل هر بازاری فعالیت کند باید یک بار احراز هویت شود. معضلی که اکنون در بانک‌ها وجود دارد هم این است که در هر بانکی که می‌خواهیم افتتاح حساب کنیم باید احراز هویت شویم. در بورس هم اگر صندوق دارا یکم عرضه می‌شد و سجامی وجود نداشت، مردم برای احراز هویت باید به شعب کارگزاری‌ها مراجعه می‌کردند. در اینجا نقش سجام تأثیر زیادی دارد.»
به اعتقاد ماهیار از کل ثبت‌نام کنندگان در صندوق پالایشی یکم، هشت درصد و در صندوق دارا یکم ۳۰ درصد سجامی نبودند. بنابراین سجام نقش پررنگی ایجاد کرده است. در این میان نقش زیرساخت‌های فنی را هم نمی‌توان نادیده گرفت.
معاون شرکت سمات با توضیح اینکه اکنون بیش از ۴۰ درصد احراز هویت سجام توسط شبکه احراز هویت الکترونیکی انجام می‌شود، گفت: «این میزان در روزهای تعطیل به ۸۰ درصد نیز می‌رسد. ما یک مرحله پالایش مجدد در داده‌های احراز هویت و سجام داریم که با ترکیبی از ماشین و انسان انجام می‌شود. درصد خطای ما در فرایند مکانیزه یک هزارم خطا در روش حضوری است.»
ماهیار درباره مزیتی که احراز هویت الکترونیکی نسبت به احراز حضوری دارد، گفت: «علاوه‌بر اینکه کیفیت عکس‌های فرد در احراز هویت الکترونیکی بهتر از عکسی است که در مراجعه حضوری از او گرفته می‌شود، امکان جعل صورت در احراز هویت الکترونیکی وجود ندارد. در روش احراز هویت الکترونیکی بیش از ۳۵ تیم ارائه دهنده تکنولوژی در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی فناوری و ظرفیتهای فنی خود را ارائه دادند و اکنون نیز ۲۴ مجموعه در حال فعالیت هستند. استنباط من این است که این ظرفیت برای بازار سرمایه که هر روز در حال بزرگ‌شدن است، روبه‌رشد خواهد بود.»
به گفته او داده‌هایی که به‌وسیله احراز هویت الکترونیکی اعم از عکس، ویدئو و غیره جمع‌آوری می‌شود، قابل بازیابی است، در صورتی‌که در روش سنتی باید کاغذها را بازیابی کرد. قطعاً جست‌وجوی آنلاین از جست‌وجوی کاغذ سریع‌تر و بهتر است.
حضور ۲۴ مرکز احراز هویت الکترونیکی در سرور اصلی سجام
ماهیار در خصوص امنیت سامانه سجام و احراز هویت الکترونیکی توضیح داد: «سجام سامانه‌ای است که در چندین نوبت تست‌های امنیتی روی آن انجام شده و تأیید مرکز مکنا را دارد. مرکز مکنا درباره احراز هویت الکترونیکی، اعلام کرد که الزاماتی دارد و باید رعایت شود. مسئولیت بررسی و ارزیابی آن هم با شرکت‌های افتاست و مراکز احراز هویت مکلف هستند که قبل از هر فعالیتی مجوز یک شرکت افتایی را بگیرند. پس هیچ سیستم احراز هویتی بدون مجوز به ما وصل نمی‌شود. اکنون ۲۴ مرکز احراز هویت الکترونیکی در حال فعالت هستند و حدود ۱۰ مرکز نیز بر روی سرور تستی در حال فعالیت هستند که منتظریم مجوز امنیتی لازم را بگیرند.»
از نظر او هیئت مدیره سازمان، برای دریافت کد آنلاین مصوبه‌ای ارائه داده که نیازی به مراجعه حضوری نیست. کارگزاران مکلف هستند که ذیل نهاد ناظر خود که سازمان بورس است فعالیت کنند. بعد از این مصوبه کارگزاری احراز هویت غیرحضوری خود را راهاندازی کرد. از آن زمان صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های سبدگردان کد خود را به‌صورت آنلاین صادر می‌کنند.
ماهیار با توضیح اینکه اکنون تکنولوژی احراز هویت را در اختیار کارگزاری‌ها گذاشته‌اند و ۸۵ کارگزاری از آن استفاده می‌کنند، گفت: «نکته مهم این است که این سرویس‌ها وقتی خود را نشان می‌دهند که به مرحله بلوغ برسند. من فکر می‌کنم که اکنون این سرویس‌ها به بلوغ خود رسیده‌اند، اما فراگیر و جامع شدن آن قطعاً نیاز به زمان دارد.»
ارائه سرویس احراز هویت به فین‌تک‌ها و کراودفاندینگ‌ها
به‌گفته او به‌طور کلی بازار سرمایه در این حوزه پیشرو بوده است. یکی از کارهای دیگری که انجام دادیم، بحث صدور کد PRX برای سهامداران بود. پیش از این به دلیل درخواست‌های زیاد برای کدهای PRX دو ماه صدور آنها زمان می‌برد. امروز این دوماه به یک روز تبدیل شده است. یعنی وقتی سبدگردان اطلاعات سهامدار سجامی را بر اساس قراردادی که دارد، وارد می‌کند، آن اطلاعات و وضعیت دارایی فرد استعلام می‌شود. بعد از تجمیع اطلاعات کد صادر می‌شود و اطلاعات آن فرد، روز بعد به سبدگردان داده می‌شود.
ماهیار با بیان اینکه فرایند صدور کد بورسی نیز پیش از سجام فرایندی بوده که بین دو تا سه روز کاری زمان می‌برد، گفت: «با سجام این فرایند به ۱۰ دقیقه رسیده است. هدف ما این است که زیرساخت‌های ارتباطی ما با کل شبکه‌های مالی اعم از بانک‌ها، بیمه‌ها، حتی لیزینگ‌ها یا هر نهاد مالی و فین‌تکی که می‌تواند فعالیت کند، بر بستر مکانیزه باشد. اولین آن می‌تواند با ورود احراز هویت باشد که سجام به‌عنوان یک SSO به هر فین‌تکی که در بازار سرمایه می‌خواهد فعالیت کند، کمک کند.»
او ادامه داد: «اکنون بیش از ۳۰ درصد هزینه تولید هر اپلیکیشینی مربوط به Sign in و Sign up است. ما حاضر هستیم که این هزینه را صفر کنیم. هرچند که برخی کسب‌وکارها هم اعلام آمادگی کرده‌اند، اما هنوز در شروع کار هستیم.»
او در رابطه با همکاری که شرکت سمات با فین‌تک‌ها و کراودفاندینگ‌ها در بحث ارائه سرویس‌های جدید دارد، توضیح داد: «وقتی به نقشه اکوسیستم فین‌تک‌ها اشاره می‌کنیم، بیشتر آنها در حوزه پرداخت هستند. تعدادی هم در حوزه بازار سرمایه وارد شده‌اند که ممکن است نمونه‌های موفق آن به تعداد انگشت‌های دست هم نرسند. اگر بتوانیم تعداد فعالان بازار را زیاد کنیم و اکوسیستم فین‌تک کشور تنوع پیدا کنند، رسالت خود را به‌درستی انجام داده‌ایم. در مرحله اول حاضر هستیم که سرویس احراز هویت را به فین‌تک‌ها ارائه دهیم. کما اینکه با کراودفاندینگ‌ها هم با مجوزی که از معاونت علمی ریاست جمهوری و فرابورس دریافت می‌کنند این سرویس‌ها را ارائه می‌دهیم.»
دلیل ثبت‌نام سجام و احراز هویت رایگان برخی مجموعه‌ها
اگر به سایت سجام مراجعه کنیم با دو نوع ثبت نام سجام روبه‌رو هستیم که یکی از آنها ثبت‌نام سجام ویژه سهامداران عدالت و به‌طور رایگان است. ماهیار درباره تفاوتی که این دو نوع ثبت‌نام دارند، توضیح داد: «بر اساس صحبتی که با کارگزاری‌ها شده، بسیاری از آنها اعلام آمادگی کردند که ثبت‌نام یا احراز و یا هردو کاملاً رایگان یا بخشی از آن رایگان باشد. به طور مثال مجموعه‌ای برای افراد تحت پوشش ثبت‌نام سجام را رایگان گذاشته و مجموعه‌ای دیگر برای همه رایگان گذاشته است. اکنون پنج کارگزاری و بانک داریم که ثبت‌نام سجام را برای همه رایگان انجام می‌دهد و هر سهامداری می‌تواند در آن ثبت‌نام کند.»
او دلیل انجام دادن رایگان احراز هویت توسط کارگزاری‌ها را توضیح داد و گفت: «کارگزاری می‌خواهد آن فرد را مشتری خود کند. بنابراین وقتی آن فرد مشتری آن کارگزاری شود، قطعاً منافع خریدوفروش و استفاده از سایر پیشنهاداتی که کارگزاری می‌دهد، برای فرد و کارگزاری جذاب است. سازمان بورس نیز درباره کد اولی‌ها به بورس تمهیداتی اتخاذ می‌کند که آنها باید آموزش‌هایی ببینند. قطعاً ورود کارگزاری‌ها به این شبکه و بحث احراز هویت، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی می‌تواند اثرگذار باشد و آنها نقش کلیدی را ایفا کنند.
استعلام روزانه موارد فوتی و راهاندازی مرکز تماس ۱۵۶۹
ماهیار درباره فرایند استعلام موارد فوتی و شماره‌های موبایل توضیح داد: «ما هر روز روی سرویس‌های فوتی خود کار می‌کنیم. در ثبت احوال دو تاریخ فوت و تاریخ ثبت فوت وجود دارد که ثبت احوال تاریخ ثبت را ملاک قرار می‌دهد و به ما روزانه اعلام می‌کند. این موضوع در سرویس‌های موبایل هم وجود دارد. در این سرویس متوجه شدیم که بسیاری از دفاتر مخابراتی، اطلاعات را بلافاصله برای اپراتورها نمی‌فرستند. ما این موضوع را با واحد مربوطه پیگری کردیم و اکنون با تغییر شماره تماس توسط سهامدار بلافاصله استعلام انجام می‌شود. اینها نشان می‌دهد که تلاقی و تبادل این سرویس‌ها در سامانه سجام به نحو احسن اعمال شده است.»
طبق گفته‌ها او یکی از راهکارهای خوب راهاندازی مرکز تماس ذینفعان بازار سرمایه یا ۱۵۶۹ است که همراه با آزادسازی سهام عدالت انجام شد. این مرکز بحث سود، سجام و سهام عدالت را در حال حاضر انجام می‌دهد که بیش از ۳۰ درصد سؤالات درباره برگزاری مجامع و سود است. به‌طور کلی این مرکز روزی ۷۰ هزار تماس را پاسخ می‌دهد و فیدبک خوبی از وضعیت سامانه ها، اختلالات، مشکلات سهامداران و احیانا نارضایتی ها را ثبت و پیگیری می‌کند.
او با اشاره به بازخورد خوب این سرویس‌ها گفت: «ویژگی مهم در این مرکز این است که ما بر اساس مکانیزم‌های یادگیری ماشین، IVR را به‌صورت هوشمند طراحی کردیم. بنابراین به جز اپراتور انسانی که به صورت تلفنی به تماس‌ها پاسخ می‌دهند، سیستم IVR هوشمند هم به‌طور مرتب به تماس‌ها پاسخ می‌دهد.»
شوک آزادسازی سهام عدالت به بازار سرمایه
ماهیار درباره این موضوع که چرا سهامداران عدالت نمی‌توانند سهام خود را در پرتفو و نه جدا از دیگر سهام مشاهده کنند، توضیح داد: «ما از ابتدای آزادسازی سهام عدالت، پیشنهاد دادیم که شش ماه فرایند این آزادسازی زمان می‌برد. اما کل شش ماه به یک ماه رسید. ۹ اردیبهشت‌ماه که فرمان آزادسازی توسط مقام معظم رهبری (مدظله العالی) صادر و پس از آن ۱۰ خردادماه آزادسازی انجام شد. جالب‌تر اینکه وقتی هنوز سامانه برای فروش سهام عدالت به صورت کامل آماده نبود، از ششم خردادماه مردم برای فروش سهام عدالت به بانک‌ها مراجعه کردند. بنابراین این یک پروژه در ابعاد ملی بود که با روحیه جهادی باید انجام می‌شد.
در همین فضا که ظرفیت کدهای بازار سرمایه از ۱۲ میلیون به ۵۰ میلیون می‌رسد، قطعاً نارسایی‌هایی پیش می‌آید. در آن زمان همه کارگزاری‌ها سامانه فروش سهام عدالت را راهاندازی کردند. تمام تلاش آنها این بود که سهامداران عدالت را از مشتریان خود جدا نکنند. نکته بعدی این بود که اطلاعاتی که از سمت سازمان خصوصی‌سازی به سمت ما آمد اطلاعات پالایش نشده‌ای بود که نیاز بود از ابتدا ویرایش شود.»
از نظر او تمام تلاش کارگزاری‌ها این بود که پرتفویی را برای سهام عدالت در نظر بگیرند. اما موضوع اینجاست که پرتفوی سهام عدالت باید در کنار دیگر سهام قرار بگیرد. برای این مورد زمانی تعیین شده که تا آخرین مرحله زمان آزادسازی سهام عدالت باید انجام شود. اکنون ۶۰ درصد آزادسازی انجام شده است. وقتی آزادسازی کامل شود قطعاً این سهام نیز در کنار دیگر سهام قرار می‌گیرد.
ماهیار در ادامه گفت: «این فضا ورودی گسترده سهامداران به کارگزاری‌ها را به همراه داشته و با ورود سهامداران عدالت شوکی به ظرفیت ها و زیرساخت های فنی آنها وارد شده است. اما می‌توان از این تغییر استفاده کرد و روی این موج سوار شد. بر همین اساس بسیاری از کارگزاری‌ها که مدیران هوشمندی دارند شرایط ویژه‌ای را برای سهامداران عدالت قائل شدند و از ظرفیت یک فرصت ایجاد کردند.»
کارت اعتباری سهام عدالت در انتظار بانک‌هاست
ماهیار در رابطه با کارت اعتباری که قرار بود به سهامداران عدالت ارئه شود، توضیح داد: «کارت اعتباری فرهنگ جدیدی است که به صورت کاملاً حقوقی باید دیده شود. در فرایند سنتی فرد باید با مراجعه به سپرده‌گذاری فرم توثیقی پر می‌کند و با سهام توثیق شده خود به بانک مراجعه می‌کند. در ارائه کارت اعتباری نمی‌خواستیم که این فرایند تکرار شود و سعی داشتیم که بدون مراجعه حضوری و از طریق اینترنت‌بانک و اپلیکیشن‌های بانکی و سجام احراز هویت صورت گیرد.
بعد از اینکه اطلاعات از طریق سجام مطابقت داده شد، بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که به لحاظ حقوقی فرد بتواند آن را درخواست دهد سپرده‌گذاری درخواست‌ها را از بانک تجمیع می‌کند و سهام عدالت را برای اولین بار وثیقه می‌کند و توثیق الکترونیک اتفاق می‌افتد. بعد از اینکه توثیق الکترونیکی اتفاق افتاد به بانک اعلام شود و بانک‌ها نیز یا اپلیکیشن بانکی را شارژ می‌کنند یا کارت اعتباری را به آدرس فرد می‌فرستند.»
او در ادامه گفت: «نکته دیگر این است که اگر کارت اعتباری نکول شد یا فرد خواست انصراف دهد، تمام این موارد را باید در پروتکل‌های حقوقی رعایت کنیم. درمورد سود نیز بسیاری بانک‌ها درصدهای مختلفی را استفاده کردند. در ارائه کارت اعتباری سهام عدالت، بسیاری از بانک‌ها روی سود دادن تردید داشتند، اما ما زیرساخت را فراهم و برای ارائه کارت اعتباری با ۱۹ بانک مذاکره کرده‌ایم. بانک‌ها نیز در حال آماده‌سازی زیرساخت فنی هستند.»
ماهیار با اشاره به اینکه بیشتر از آماده بودن زیرساخت فنی و حقوقی بانک‌ها، باید زیرساخت اعتباری فراهم شود، گفت: «وقتی که مهیا شود اولین بانک بهترین بانک و پرمخاطب‌ترین بانک خواهد بود. این نوید را هم می‌دهم که اگر آن کار انجام شود، بعد از آن شاهد توثیق الکترونیکی بقیه سهام هم باشیم. اکنون دو استارتآپ که در حوزه لیزینگ و لندتک فعالیت می‌کنند علاقه نشان داده‌اند و فکر می‌کنم که از بانک‌ها هم پیشروتر باشند. اگر این اتفاق بیفتد شاهد این خواهیم بود که بالای ۱۰ میلیون کارت اعتباری روی سهام عدالت داشته باشیم.»
