به دنبال یک توافق بزرگ / آیا شرکت‌های فناوری می‌توانند جلوی رشد چین را بگیرند؟

مدت‌هاست که آمریکا در حوزه فناوری اطلاعات بر جهان تسلط دارد. دولت، دانشگاه‌ها و روحیه کارآفرینی این کشور باعث شده است که برای چندین دهه در زمینه سخت‌افزار و نرم‌افزار پیشتاز باشد. سیلیکون ولی بیش از سایر مناطق کسب‌وکاری جهان توجه سرمایه‌گذاران بزرگ را به خود جلب کرده است. در حال حاضر چهار غول فناوری آمریکایی بیش از 1 تریلیون دلار ارزش دارند.

به گزارش اکونومیست، چین نیز منابع دیجیتال فراوانی دارد و با جمعیت عظیم بیش از یک میلیاردی خود می‌تواند برای توسعه مدل‌های هوش مصنوعی از منابع داده گسترده‌تر و کارشناسان متعددی بهره گیرد. در حال حاضر غول‌های دیجیتال این کشور، از علی‌بابا گرفته تا تنسنت، به یک قدرت در حوزه هوش مصنوعی و رایانش ابری تبدیل شده‌اند. مردم این کشور تا حد زیادی به ­صورت آنلاین کارهای خود را انجام می‌دهند، درحالی‌که بسیاری از آمریکایی‌ها همچنان از دسته‌چک استفاده می‌کنند. چین در حال پیشرفت است و در زمینه فناوری‌های نوظهور، از هوش مصنوعی و ساخت تراشه گرفته تا رایانش کوانتومی و 5G میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده است. چین با طرح‌هایی چون «جاده ابریشم دیجیتال» سایر کشورها را به مدار خود جذب کرده و به آن‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال خود کمک می‌کند.

ترامپ به‌درستی پی برد که اقدامات چند سال اخیر چین در حوزه فناوری، سلطه دیجیتال آمریکا را به‌طورجدی تهدید می‌کند. ترامپ پس ازآنکه هواوی را در لیست سیاه قرارداد، روند جداسازی زیرساخت‌های چینی و آمریکایی را آغاز کرد. ازآنجاکه چین به فناوری نیمه‌هادی آمریکا وابسته است، تلاش‌های خود برای بومی‌سازی این فناوری را دوچندان کرده است.

چین و آمریکا تنها اقتصادهایی نیستند که در این رقابت اهمیت دارند. هند، اتحادیه اروپا، ژاپن و سایر کشورها نیز در سیستم فناوری اطلاعات جهان نقش مهمی ایفا می‌کنند.

در طول چند سال اخیر اروپا تلاش کرده است که در حوزه فناوری‌های دیجیتال فضایی ایجاد کند که به شهروندان آسیبی وارد نشود. این موضوع موجب افزایش تنش میان بروکسل، واشنگتن و سیلیکون‌ولی شده است. به‌عنوان‌مثال، کمیسیون اروپا در حال تهیه پیش‌نویس قانونی است که قدرت غول‌های فناوری آمریکایی را تضعیف خواهد کرد.

اگر آمریکا و متحدانش بتوانند با یکدیگر در مورد بحث‌برانگیزترین مسائل (به‌ویژه حریم خصوصی و رقابت) به توافق برسند، نیرویی به وجود خواهند آورد که دیگر کشورها را به خود جذب می‌کند. هرچند یک آمریکای منزوی می‌تواند یک ابرقدرت فناوری باقی بماند اما یک آمریکای متصل به سایر کشورهای جهان، با استفاده از یک توافق تکنوپلیتیک، قادر خواهد بود که به یک محور شکست‌ناپذیر تبدیل شود.

برای پیشبرد چنین توافقی ایده‌های زیادی مطرح شده است. «رابرت نیک» عضو ارشد شورای روابط خارجی ایالات متحده تصور می‌کند چنین توافق بزرگی در قالب یک «منطقه تجاری دیجیتال» در کنار یک سازمان و یک پیمان‌نامه صورت گیرد. آمریکا «روابط تجاری دیجیتال» خود را ساماندهی می‌کند تا مسائلی چون امنیت سایبری، حفظ حریم خصوصی و ارزش‌های دموکراتیک در اینترنت را تقویت کند. تنها کشورهایی که در چنین مواردی قوانین سازمان را رعایت می‌کنند می‌توانند در آن عضو شوند و با سایر اعضا به‌صورت دیجیتال تجارت کنند. اگر منطقه تجاری دیجیتال به اندازه کافی توسعه یابد، چین ممکن است از تعامل مشترک، منافع بیشتری کسب کند و از ادامه رفتارهای تفرقه‌برانگیز خودداری کند.

برخی دیگر تصور می‌کنند چنین توافقی، به میزان کمتری رسمی و مبتنی بر قوانین باشد. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که کشورهای دموکراتیک، یک «ائتلاف فناوری» تشکیل دهند که تحت یک پیمان رسمی نباشد. اعضا می‌توانند به‌صورت منظم جلساتی برگزار کنند، نظرات اجماعی صادر کرده و دیگر ذی‌نفعان (از مؤسسات تجاری گرفته تا شرکت‌های فناوری) را به همکاری دعوت کنند.

با روی کار آمدن جو بایدن، عملی ساختن چنین توافقی واقع‌بینانه‌تر به نظر می‌رسد و این موضوع در دستور کار دموکرات‌ها قرار خواهد گرفت. این اقدام صرفاً پاسخی به تهدیدات چین نیست. همه‌گیری کرونا که موجب شد بسیاری از فعالیت‌های انسانی به فضای ابری سوق پیدا کند، اهمیت حوزه دیجیتال و حاکمیت آن را دوچندان کرده است. اگر این حوزه به حال خود رها شود، یکپارچگی دنیای فناوری از بین خواهد رفت و محافظه‌کاری دیجیتال گسترش خواهد یافت.

اگر ائتلافی از کشورهای دموکرات بخواهند یک فضای ضد چین ارائه دهند، آمریکا باید بپذیرد که مفهوم وابستگی متقابل در دنیای فناوری که ایده اجماع بر مبنای آن شکل‌گرفته است، بدین معناست که این کشور نمی‌تواند در دنیای فناوری بدون محدودیت عمل کند. مقاومت اروپا در برابر ممنوعیت استفاده از تجهیزات هواوی نشان می‌دهد که حتی متحدان آمریکا نیز می‌توانند از تصمیمات این کشور رویگردانی کنند.

آمریکا تا حد زیادی سعی می‌کند که غول‌های فناوری این کشور، در خارج از مرزهایش، رگوله نشده و مالیاتی پرداخت نکنند؛ اما برای عملی ساختن یک توافق بزرگ، آمریکا باید در برابر این موضوع تسلیم شود. این موضوع برای آمریکا هزینه‌بر خواهد بود. تمایل به پرداخت هزینه‌ای سنگین نشان می‌دهد که شما برای آنچه دریافت می‌کنید، ارزش قائل هستید.

در برخی از نقاط جهان، در زمینه فناوری‌های دیجیتال، توافقاتی صورت‌گرفته است. سال گذشته که ژاپن ریاست گروه G20 (گروهی متشکل از بیست اقتصاد برتر دنیا) را برعهده داشت، موفق شد اعضای گروه را به راه‌اندازی «Osaka Track» ملزم کند. این طرح با هدف تهیه قوانینی برای تنظیم جریان‌های داده جهانی ایجاد شده است. ناتو نیز اعضای خود را به تهیه قوانینی برای به اشتراک‌گذاری داده‌ها با یکدیگر و استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی ملزم کرده است.

آیا این توافق بزرگ رخ خواهد داد؟ بله اگر تاریخ راهنمای ماست. در جولای سال 1944، نمایندگان 44 کشور در نیوهمپشایر با یکدیگر ملاقات کردند تا دستورالعمل‌های مالی جدیدی (ازجمله صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی) را صادر کنند. همه‌گیری ویروس کرونا موجب شده است که انگیزه کافی برای تعامل کشورهای مختلف در دنیای دیجیتال وجود داشته باشد.

در تصویر زیر به راحتی می‌توان دریافت که ابعاد بازار چین روز به روز در حال بزرگتر شدن است و این کشور تنها رقیب خود را امریکا می‌بیند.