پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رقابت بر سر برترین پلتفرم فین‌تکی چین / آنت در مقابل تنسنت
بدیهی است که آنت در گسترش شمول مالی در چین پیشگام است. چین جایی است که در آن میلیون‌ها نفر خارج از سیستم بانکداری رسمی به امور مالی خود می‌پردازند. تنسنت در حوزه امور مالی دیجیتال اقدامات قابل‌توجهی انجام داده است و به خصوص در زمینه پرداخت‌های الکترونیکی پیشرفت‌های مهمی داشته است.
گروه Ant با عرضه اولیه بی‌سابقه خود توجه جهانیان را به خود جلب کرد، هرچند به طور ناگهانی توسط مقامات دولتی پکن لغو شد؛ با این وجود سرمایه‌گذاران و تحلیلگران در حال بازبینی و ارزیابی عملکرد تنسنت، رقیب اصلی آنت در چین، هستند تا بتوانند این شرکت را مورد ارزیابی قرار دهند.
انجام این کار تا حدودی پیچیده است، به ویژه ازاین‌جهت که تحلیلگران باید روی تعدادی از خصوصیات تنسنت متمرکز شوند و برخلاف آنت، با یک برند خاص یا ساختار عملیاتی مشخص (حداقل چیزی که برای افراد خارج از این شرکت روشن باشد) سروکار ندارند.
بااین‌حال، اگر به فعالیت‌های شرکت فین‌تکی تنسنت در گستره‌ای وسیع‌تر نگاه کنیم (از وی‌چت‌پی گرفته تا سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه استراتژیک و بازارهای شخص ثالث) شما با شرکتی قابل‌مقایسه با آنت و در بعضی از خدمات حتی بزرگ‌تر از آنت روبه‌رو هستید.
کسب‌وکارهای مخفی
آنت مقایسه خود با تنسنت یا هر شرکت فین‌تکی دیگر را مضحک می‌داند. در ماه سپتامبر، این غول فین‌تکی تحت کنترل «جک ما» و تحت حمایت علی‌بابا در پاسخ به رگولاتور اوراق بهادار چین اعلام کرد که آنت «قابل‌مقایسه» با وی‌چت‌پی نیست. در واقع وی‌چت‌پی یک ابزار فین‌تکی درون اپلیکیشن وی‌چت، پیام‌رسان برجسته تنسنت است.
مدیران این شرکت با حالتی مغرورانه اظهار داشتند «در فضای پرداخت‌های دیجیتال و خدمات تجاری، بازیگران بسیاری در سراسر جهان از جمله وی‌چت‌پی شرکت تنسنت در حال فعالیت هستند؛ اما خدمات پرداختی که توسط این شرکت‌ها ارائه می‌شود با عملکرد پرداخت‌های دیجیتال و خدمات تجاری ما تفاوت دارند و قابل‌مقایسه نیستند. از نظر امور مالی دیجیتال، رویکرد ما برای همکاری و خدمت به مؤسسات مالی و هم‌چنین مدل کسب درآمد ما جدید بوده و نمونه مشابهی ندارد.»
بدیهی است که آنت در گسترش شمول مالی در چین پیشگام است. چین جایی است که در آن میلیون‌ها نفر خارج از سیستم بانکداری رسمی به امور مالی خود می‌پردازند. تنسنت در حوزه امور مالی دیجیتال اقدامات قابل‌توجهی انجام داده است و به خصوص در زمینه پرداخت‌های الکترونیکی پیشرفت‌های مهمی داشته است.
هر دو شرکت ابتدا با ارائه راهکاری برای پرداخت به صورت دیجیتال در حوزه فین‌تک سرمایه‌گذاری کردند، هرچند برندهای «علی‌پی» و «وی‌چت پی» نمی‌توانند گستردگی خدماتی که امروزه توسط این پلتفرم‌ها ارائه می‌شود را منعکس کنند (+). در حال حاضر علی‌پی، اپلیکیشن شاخص آنت، یک بازار گسترده برای فروش محصولات داخلی آنت و محصولات شخص ثالث بی‌شماری چون وام‌ها و بیمه‌های خرد است.
از سویی دیگر، تنسنت خدمات مالی خود را در قالب ویژگی‌های پرداختی وی‌چت (وی‌چت‌پی) و دیگر اپلیکیشن پیام‌رسان محبوب خود، کیوکیو تعبیه کرده است؛ بنابراین پی بردن به این‌که تنسنت چه قدر از حوزه فین‌تک کسب درآمد می‌کند دشوار است. تنسنت در گزارش‌های سوددهی خود این جزئیات را فاش نمی‌کند. این بازتاب رقابت داخلی «تنگاتنگ» تنسنت است که در آن بخش‌ها و تیم‌ها اغلب به جای همکاری فعالانه به شدت با یکدیگر رقابت می‌کنند.
بدین ترتیب، ما با به‌کارگیری ترکیبی از گزارش‌های سه‌ماهه و برخی پژوهش‌ها (نشانه‌ای از عدم شفافیت بعضی از این موارد) به برآوردی نسبت به کسب‌وکارهای فین‌تکی تنسنت دست یافتیم؛ اما این برآوردها سؤالات جالبی را مطرح می‌کند. تنست قصد دارد روش علی‌بابا را در خصوص یکپارچه کردن عملیات فین‌تکی‌اش در پیش بگیرد.
تعداد کاربران
از نظر میزان کاربران، این دو شرکت رقیب پا به پای هم پیش می‌روند. در ماه ژوئن، اپلیکیشن علی‌پی 711 میلیون کاربر فعال ماهانه و 80 میلیون مرچنت ماهانه را به ثبت رساند. از بین 1 میلیارد کاربر سالانه این اپلیکیشن، 729 میلیون کاربر برای انجام حداقل یک «سرویس مالی» از طریق این پلتفرم به معامله پرداخته بودند. مشابه رابطه‌ای که شرکت‌های پی‌پال و ای‌بی با یکدیگر دارند، علی‌پی نیز که پردازنده پرداخت پیش‌فرض برای بازارهای علی‌باباست، سوددهی قابل‌توجهی دارد.
از سال 2019، بیش از 800 میلیون کاربر و 50 میلیون مرچنت (بخش عمده‌ای از 1.2 میلیارد پایگاه کاربری فعال این پیام‌رسان) برای پرداخت‌های ماهانه از وی‌چت استفاده کرده‌اند. مشخص نیست که چه تعداد از کاربران محصولات فین‌تکی دیگر تنسنت را امتحان کرده‌اند، اگرچه تنسنت اظهار داشته است که در سال 2019 حدود 200 میلیون نفر از سرویس مدیریت ثروت این شرکت استفاده کرده‌اند.
درآمد
آنت گزارش داده است که در سال گذشته مجموعاً 121 میلیارد یوان (17 میلیارد دلار) درآمد کسب کرده است که این میزان نسبت به سال 2017 تقریباً دو برابر شده است و حدوداً با درآمد پی‌پال که 17.8 میلیارد دلار است در یک سطح قرار می‌گیرد.
در سال 2019، تنسنت از خدمات فین‌تکی و کسب‌وکاری خود 101 میلیارد یوان درآمدزایی کرده است (+). تحلیلگران صنعتی در مصاحبه با تک‌کرانچ اظهار داشتند که این درآمدها عمدتاً حاصل محصولات فین‌تکی و خدمات ابری بوده است. با ارزیابی واحد خدمات ابری این شرکت که سال گذشته را با درآمد 17 میلیارد دلار به پایان رساند، می‌توان تخمین زد که در این دوره محصولات فین‌تکی تنسنت حدود 84 میلیارد یوان (12 میلیارد) درآمدزایی کرده است. هرچند این میزان درآمد در مقایسه با آنت کمتر است اما برای یک شرکت نسبتاً تازه وارد بد نیست.
گستردگی قابل‌توجه این غول‌های فین‌تکی موجب شده است که آنها اهداف رگولاتوری بسیار جذابی به نظر برسند. آنت بیش از پیش چشم‌انداز «مالی» خود را کوچک جلوه می‌دهد و خود را برای مؤسسات سنتی به عنوان یک متحد «فناوری» معرفی می‌کند تا شرکتی که بخواهد آنها را به چالش بکشد. این روزها، علی‌پی کمتر به فروش محصولات مالی انحصاری تکیه دارد و به عنوان یک واسطه شخص ثالث، برای کسب مشتری به بانک‌های ایالتی، مدیران ثروت و بیمه گران کمک می‌کند و در ازای تسهیل این فرآیند، آنت از طریق تراکنش‌هایی که روی پلتفرم علی‌پی صورت می‌گیرد کارمزدهای اجرایی دریافت می‌کند.
حالا به چهار حوزه کسب‌وکاری اصلی این رقبا نگاهی می‌اندازیم: پرداخت، وام‌های میکرو، مدیریت ثروت و بیمه.
پرداخت‌های دیجیتال
در سال مالی که به ماه ژوئن ختم شد، حجم تراکنش‌های پرداختی پردازش‌شده روی پلتفرم علی‌پی در چین به رقم خیره‌کننده 118 تریلیون یوان رسید. این میزان معادل حدود 17 تریلیون دلار است. در سال 2019، حجم تراکنش‌های پرداختی پی‌پال 172 میلیارد دلار بود که در مقایسه با علی‌پی مضحک به نظر می‌رسد.
تنسنت حجم تراکنش‌های پرداختی خود را فاش نمی‌کند اما داده‌هایی که از شرکت‌های تحقیقاتی شخص ثالث به دست آمده است همین حدود را نشان می‌دهد. اتفاق نظر در مورد این صنعت بر این است که این دو شرکت جمعاً بیش از 90% بازار پرداخت الکترونیکی تریلیون دلاری چین را در اختیار دارند، بازاری که در آن علی‌پی از برتری کمی برخوردار است.
طبق داده‌های شرکت بازارپژوهی iResearch، در سه‌ماهه اول سال 2020، علی‌پی 55.4% از تراکنش‌های پرداختی شخص ثالث چین را پردازش کرده است، در حالی که Analysys، یک شرکت تحقیقاتی دیگر اظهار داشت که سهم این شرکت در این دوره 48.44% بوده است. اگر بخواهیم مقایسه کنیم، تن‌پی (Tenpay)، برندی است که به زیرساخت‌های گسترده تنسنت اختصاص یافته است (نامی دیگر برای گیج کردن افراد!) این زیرساخت‌ها نیروی محرکه وی‌چت‌پی و کیف پول کمتر مورد توجه کیوکیو هستند. تن‌پی طبق داده‌های iResearch با 38.8% و طبق گفته تحلیلگران با 34% در تعقیب علی‌پی قرار دارد.
در هر صورت، این دو سرویس از سناریوهای کاربری متمایزی برخوردار هستند. این واقعیت که وی‌چت پی درون یک پیام‌رسان تعبیه شده است، آن را به ابزاری برای پرداخت‌های اجتماعی (اغلب کوچک) مانند تقسیم صورت‌حساب‌ها یا هدیه دادن به کودکان (یک سنت قدیمی در چین) تبدیل کرده است. از سویی دیگر، علی‌پی در زمینه خرید آنلاین فعال است.
این موضوع در حال تغییر است چراکه تنسنت سعی دارد با ایجاد همکاری با شرکت‌های دیگر دامنه فعالیت‌های خود را گسترش دهد. تنسنت با شرکت‌های تجارت الکترونیکی چون JD.com، Pinduoduo و Meituan که همگی از رقبای علی‌بابا به شمار می‌روند رابطه برقرار کرده است.
زمانی پرداخت‌های شخص ثالث کسب‌وکار فوق‌العاده سودآوری بود. پلتفرم‌ها پیش‌تر می‌توانستند از باقیمانده حساب کاربران استفاده کرده و سودآوری قابل‌توجهی از آن داشتند (+). در واقع پتلفرم‌ها با قرار دادن باقیمانده حساب کاربران در حساب‌های بانکی از بهره آن استفاده می‌کردند. این طرح سودآور زمانی متوقف شد که رگولاتورهای چینی از ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت غیربانکی خواستند که 100% صندوق‌های سپرده مشتری را به مدت یک سال در یک حساب متمرکز بدون بهره قرار دهند. پس‌ازاین اقدام تنها راه درآمدزایی پردازشگران خدمات پرداخت کارمزدهای محدودی بود که از مرچنت‌ها دریافت می‌کردند.
پرداخت‌ها هم چنان بخش عمده‌ای (43%) از درآمدهای آنت را تشکیل می‌دهند. در سال 2019، آنت در مجموع 51 میلیارد یوان (7.6 میلیارد دلار) از خدمات پرداخت درآمد کسب کرده است. این میزان نسبت به سال 2017 که 55% از درآمدهای آنت به خدمات پرداخت مربوط می‌شد با کاهش روبرو بوده است. این موضوع نشان از کسب‌وکارهای متنوع این غول فین‌تکی دارد.
وام‌دهی میکرو
آنت، برترین وام‌دهنده به خریداران و کسب‌وکارهای کوچک در کشوری است که در آن میلیون‌ها نفر واجد شرایط دریافت کارت‌های اعتباری صادره از بانک نیستند. این شرکت که با حدود 100 بانک همکاری کرده است، در سال مالی که به ماه ژوئن ختم شد، 1.7 تریلیون یوان (250 میلیارد دلار) وام به افراد و 400 میلیارد یوان (58 میلیارد دلار) وام به کسب‌وکارهای کوچک ارائه داده است. خدمات وام‌دهی 41.9 میلیارد یوان یا 34.7% از درآمدهای سالانه آنت را تشکیل می‌دهد.
ارزیابی اندازه کسب‌وکار وام‌دهی تنسنت دشوارتر است. طبق گزارشی از WeBank، بانک خصوصی مورد حمایت تنسنت که وام‌های مبتنی بر وی‌چت ارائه می‌دهد، آنچه ما می‌دانیم این است که ویلی‌دای، خدمت وام‌دهی‌ای که از طریق وی‌چت ارائه می‌شود، از زمان راه‌اندازی‌اش در سال 2015 تا سال 2019، در مجموع 3.7 تریلیون یوان (450 میلیارد دلار) وام به 28 میلیون مشتری واگذار کرده است.
مدیریت ثروت
از ماه ژوئن، آنت 4.1 تریلیون یوان (600 میلیارد دلار) دارایی تحت مدیریت داشته است که این موضوع، آنت را به یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار پول تبدیل کرده است. در سال 2019، این بخش با همکاری با 170 مدیر دارایی حدود 17 میلیارد یوان یا 14% از مجموع درآمدهای آنت را به ارمغان آورده است.
تنسنت اعلام کرد که پلتفرم مدیریت ثروت این شرکت، در سال 2018، بیش از 600 میلیارد یوان دارایی تحت مدیریت داشته است که این میزان در سال 2019، با رشد 50 درصدی نسبت به سال گذشته روبرو بوده است. با این حساب، دارایی‌های تحت مدیریت (AUM) تنسنت در سال 2019 باید به حدود 900 میلیارد یوان (131 میلیارد دلار) رسیده باشد.
بیمه
در آخر این‌که هر دو غول فین‌تکی در حوزه بیمه اقدامات گسترده‌ای انجام داده‌اند. علاوه بر ارائه طرح‌های شخص ثالث، علی‌پی برای اعطای بیمه به مشتریان روش جدیدی معرفی کرده است: کمک متقابل؛ طرح جدیدی است که هنوز در چین به عنوان یک محصول بیمه‌ای رگوله نشده است. ثبت‌نام در این طرح رایگان بوده و هیچ گونه حق بیمه یا پیش‌پرداختی از کاربران دریافت نمی‌کند. کاربران کارمزدهای ماهانه ناچیزی پرداخت می‌کنند. این کارمزدها به منظور پرداخت بیمه بیماری‌های خاص جمع‌آوری می‌شود.
در سال مالی که به ماه ژوئن ختم شد، حق بیمه و سهم بیمه‌گذار طرح کمک متقابل در پلتفرم آنت به 52 میلیارد یوان (7.6 میلیارد دلار) رسید. این بخش با همکاری با 90 بیمه‌گذار در چین، حدود 9 میلیارد یوان یا 7.4% از درآمدهای سالانه این شرکت را به ارمغان آورده است. در سال مالی منتهی به ژوئن، بیش از 570 میلیون کاربر علی‌پی در حداقل یک برنامه بیمه‌ای مشارکت داشته‌اند.
از سویی دیگر، تنسنت در قلمرو نسبتاً نامشخص خود از شرکای خود نهایت بهره را برده است. استراتژی حوزه بیمه این شرکت شامل پلتفرم داخلی WeSure و Waterdrop است. WeSure مانند یک واسطه بین بیمه‌گذاران و مشتریان عمل می‌کند و Waterdrop که زیر نظر تنسنت فعالیت می‌کند ارائه‌دهنده بیمه‌های سنتی است و رقیبی برای محصول بیمه‌ای «کمک متقابل» آنت، به شمار می‌رود.
WeSure خدمت بیمه‌ای اصلی تنسنت که از طریق وی‌چت ارائه می‌شود، اعلام کرد که در نیمه اول سال 2020، مجموعاً 290 میلیون یوان (42.4 میلیون دلار) بیمه اعطا کرده است. این بخش میزان حق بیمه یا درآمدهای خود را اعلام نمی‌کند؛ اما می‌توانیم از طریق سایر آمارهای اعلام‌شده در این رابطه سرنخی پیدا کنیم. در سال 2019، 25 میلیون نفر از خدمات WeSure استفاده کرده‌اند. متوسط میزان حق بیمه برای هر کاربر بیش از 1.000 یوان (151 دلار) بوده است؛ بنابراین، WeSure تنها حدود 25 میلیارد یوان (3.78 میلیارد دلار) از حق بیمه درآمدزایی کرده است چراکه در سال 2019، تعداد زیادی از کاربرانی از خدمات WeSure استفاده کرده‌اند افرادی هستند که حق بیمه پرداخت نکرده‌اند.
در آینده، مشخص نیست که آیا تنسنت کارکردهای فین‌تکی خود را به روشی منسجم‌تر و تعاملی‌تر بازسازی خواهد کرد یا خیر. با گسترش بیشتر آنت و تنسنت، آیا سرمایه‌گذاران و رگولاتورها بیش از پیش روی آنها متمرکز خواهند شد؟ برای دیگر شرکت‌هایی که در فضای تحت سلطه این دو بازیگر قدرتمند رقابت می‌کنند، چه فرصت‌هایی وجود دارد؟
یک موضوع حتمی است: تنسنت باید نسبت به مسائل رگولاتوری با احتیاط بیشتری عمل کند. موفقیت آنت یک پیروزی برای کارآفرینانی است که قصد دارند بخش مالی چین را متحول کنند؛ اما عرضه اولیه این شرکت که به دلیل مسائل رگولاتوری و گویا جنجال‌های جک ما متوقف شده است، زنگ خطر را برای رقبا به صدا در می‌آورد مبنی بر این‌که سیاست‌گذاری در چین می‌تواند بی‌قاعده و متغیر باشد.
منبع
techcrunch
نویسنده / مترجم
ریتا لیائو
