پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صنعت پرداخت‌های پویا با استفاده از ابزارهای پرداخت دیجیتال و در اثر افزایش حجم تراکنش‌ها در کل دنیا به روند رشد و توسعه خود ادامه می‌دهد. در طول سال گذشته، متصدیان صنعت پرداخت، اقدامات مناسبی را در مواجه با رویه‌ها و روش‌ها و محرک‌های مختلف انجام داده‌اند که عبارت‌اند از:
- نوسازی سازمان‌ها و زیرساخت هایشان به منظور ایجاد توانایی پشتیبانی از ارائه خدمات جدید و تعریف جریان‌های درآمدی جدید؛
- سرمایه‌گذاری بر رایانش ابری و سایر فناوری‌های دیجیتال به منظور فراهم کردن هرچه سریع‌تر نیازهای مشتریان و کاهش هرچه بیشتر ریسک و تطابق هرچه بیشتر با الزامات قانونی؛
- اقدام به «ادغام و تملّک » هدفمند به منظور برطرف کردن کمبودها و پُر کردن خلاها و ایجاد قابلیت‌ها و توانایی‌هایی برای مواجهه با حوزه‌های چالش‌برانگیزی همچون پرداخت‌های برون مرزی، بهبود پرداخت مبدأ به مقصد، یکپارچه سازی پرداخت‌های چندگانه و پرداخت‌های بنگاه به بنگاه (B2B)؛
- همگامی با ارائه کنندگان فناوری‌های مالی و سایر عناصر بازار به عنوان استراتژی‌ها و برنامه‌های مدون جهت همکاری برای تداوم رشد و توسعه؛
پیش‌بینی می‌کنیم که استراتژی‌های اتخاذ شده در سال ۲۰۲۰ باعث به وجود آمدن «BIG BETS » شود. این امر می‌تواند شکلی کلی از یک مجموعه هدفمند از شرکا و پلتفرم‌های مختلف را شامل شود و یا حتی شکلی گسترده‌تر به خود گرفته و جهت خدمت‌رسانی به اکوسیستم صنعت پرداخت فعالیت کند. به‌طور کلی ما پنج رویه و روش پرداخت را می‌توانیم مشاهده کنیم که منجر به ایجاد تغییرات، ارائه چالش‌ها و به وجود آوردن فرصت‌هایی در اکوسیستم صنعت پرداخت در سال ۲۰۲۰ شده است. این رویه‌ها می‌توانند به سازمان‌ها در زمینه شکل‌دهی مناسب به استراتژی‌های خود در راستای تسلط بر بازار پویایی که در آن فعالیت می‌کنند یاری رساند.
اما سؤال اینجاست که این رویه‌ها و روش‌ها درمجموع چه کاربردهایی برای شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت در طول سال بعد می‌توانند داشته باشند؟ و ذینفعان چه استراتژی‌ها و اقدامات جدیدی را می‌توانند در رابطه با این رویه‌ها اتخاذ کنند؟
پنج شکل رویه و روش پرداخت در سال ۲۰۲۰
رویه ۱: رقابت بین پلتفرم‌های باز و بسته پرداخت
کدام یک از ویژگی‌های یک ارائه دهنده خدمات پرداخت برای مصرف کنندگان دارای اهمیت و ارزش بیشتری است؟ آسایش، رفاه و راحتی حاصل از انجام تمامی مراحل خرید که شامل پرداخت نیز است، توسط یک پلتفرم جامع و یکپارچه (که به صورت متمرکز در یک دستگاه – مثل لپ‌تاپ یا موبایل – یا در یک اپلیکیشن تعبیه شده باشد)؟ و یا امکان خرید آزادانه هرچه که می‌خواهند یا به هر شکلی که می‌خواهند که توسط یک اکوسیستم باز فراهم می‌شود؟
ما انتظار داریم که شاهد افزایش شدید رقابت بین ارائه دهندگان خدمات پرداخت باز و بسته در سال ۲۰۲۰ باشیم به‌طوری که آن‌ها برای به دست آوردن سهم بیشتری از بازار مصرف کنندگان و کسب‌وکارها و بدست آوردن هر چه بیشتر وفاداری آن‌ها و درآمدهای نقدی حاصل از آن‌ها با هم رقابت می‌کنند. استراتژی‌های مناسب می‌توانند شامل توسعه ابزارها و محصولات مربوط به پرداخت اختصاصی و متعلق به مالکان باشد که می‌تواند منجر به افزایش ارزش در یک پلتفرم و یا ایجاد یک زیرساخت گسترده مالی به منظور تسهیل فرآیندهای تجاری در یک پلتفرم گردد. ما همچنین پیش‌بینی می‌کنیم که بازیگران عرصه پرداخت در مورد اینکه کدام یک از این پلتفرم‌ها برای پیشبرد استراتژی‌های آینده نگرانه آن‌ها و تاثیرگذاری بر توسعه محصول و خدمات، انتخاب نوع فناوری، رویکردهای یکپارچه ساز و الگوهای مشارکت و همکاری، مناسب است تصمیم‌گیری خواهند کرد.
رویه ۲: رشد پرداخت‌ها از لحاظ اقتصادی
به شکل کالا درآوردن محصولات و پیگیری ارزش ایجاد شده پس از فرآیند ادغام و تملک منجر به افزایش رشد اقتصاد پرداخت می‌شود. با کاهش ارزش مزیت‌های رقابتی سنتی گذشته مانند سرعت انجام تراکنش‌ها، راحتی و دسترسی ساده، گزینه‌های جدید می‌توانند با سرعت و شدت بیشتری به شکل یک کالای باارزش درآیند؛ این امر می‌تواند هزینه‌های فرآیندهای پرداخت را که قبلاً وجود داشتند کاهش داده و شرکت‌ها را بر آن دارد که به فکر راه‌اندازی جریان‌های درآمدی جدید باشند. ما همچنین انتظار داریم که بازیگران اصلی این عرصه که اخیراً از لحاظ مقیاس کاری به صورت یکپارچه‌ای درآمده‌اند، درصدد اهرم قرار دادن جریان درآمد و ارزش‌های ذینفعان برای یکدیگر و ایجاد یک هم‌افزایی بدین وسیله برای به وجود آوردن مزیت‌های رقابتی جدید، ارتقا کیفیت تجارب مصرف کنندگان، توسعه بازارهای هدف به حوزه‌های مجاور خود و استفاده از تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده به منظور پیش‌بینی نیازها و انتظارات متغیر مصرف کنندگان افزایش بازاریابی دهان به دهان و فروش خدمات سودآورتر باشد.
ما مشاهده می‌کنیم که شرکت‌های فعال در صنعت پرداخت به‌وسیله خریدن و یا مشارکت با شرکت‌های ارائه‌کننده نرم‌افزار به عنوان یک خدمت (SaaS) که بر حوزه خدمات تمرکز دارند، به حوزه‌های مجاور گسترش یافته و بازارهای هدف جدیدی را توسعه می‌دهند؛ به عنوان مثال بازارهای هدفی مانند رستوران‌ها یا دانشجویان. هدف این استراتژی مبتنی بر نرم‌افزار، افزایش حجم پرداخت‌ها به‌وسیله یکپارچه سازی قابلیت‌های پرداخت با تکیه بر راهکارهای روش SaaS است. علاوه بر این شرکت‌های دیگری نیز وجود دارند که به دنبال متنوع سازی سبد خود با گزینه‌های سودآور بیشتر، به منظور افزایش هرچه بیشتر پیوند میان مصرف کنندگان و تاجران و ایجاد همکاری‌ها و تغییر اصول فکری اقتصاد سنتی می‌باشند. برای مثال از طریق رواج دادن و خدمت‌رسانی کردن و مدیریت کردن تراکنش‌های مالی اعتباری. بر اساس مطالعه اخیری که شرکت دلویت در زمینه خدمات مالی انجام داده است، ۶۶ درصد از مشارکت کنندگان در این مطالعه، در صورتی که تاجر گزینه‌های تشویقی یکسانی را اعمال کند، تمایل دارند که تراکنش‌های مالی خود را با ابزاری جایگزین برای کارت‌های اعتباری سنتی انجام دهند.
سخن آخر اینکه، با تمرکز مجدد بعضی از بانک‌های بزرگ بر ارائه خدمات مالی مرکزی، مشارکت این بانک‌ها در پروژه‌هایی که آن‌ها را قادر می‌ساخت تا قابلیت‌های متنوعی در زمینه پرداخت مانند خدمات خرید برای تاجران ارائه کنند کم‌رنگ‌تر شده است. با وجود اینکه این نوع رویه‌های پرداخت برای نقش آفرینان جدید عرصه پرداخت فرصت‌هایی را برای کسب درآمد ایجاد می‌کند و موجب واسطه زدایی برای رقیبان می‌گردد، اما ممکن است نیاز مبرمی برای مدیریت یکپارچگی اثربخش پس از فرآیند ادغام و تملک را ایجاد کند، به این منظور که قابلیت مدیریت اثربخش مسئولیت‌های سازمانی تقویت گردد، مدل‌های حاکمیت شرکتی به‌روز گردد و سرعت دسترسی به بازار، به منظور بهره‌مندی بیشتر از قابلیت‌های مذکور افزایش یابد. نکته مهم اینکه این نیاز، ارتباط نزدیکی با مدل‌های تملک دارد که طی آن سازمان‌ها اقدام به تملک سازمان‌های دیگر جهت دستیابی به توانایی‌های مورد نیازشان می‌کنند تا قابلیت‌های سازمانی خود را ارتقا دهند.
رویه ۳: رشد و توسعه استانداردهای جدید در زمینه مدیریت جریان وجوه نقد
رشد سریع جهانی شدن فرآیندهای پرداخت، اهمیت نیاز برای استانداردهای جدید در زمینه مدیریت جریان وجوه نقد و حفاظت از اطلاعات مشتریان را بسیار بیشتر کرده است. تمامی شرکت‌هایی که به پذیرش، تراکنش، ذخیره و یا انتقال اطلاعات کارت‌های اعتباری می‌پردازند، باید قبل از شروع فعالیت، استاندارد امنیت اطلاعات صنعت پرداخت با کارت (PCIDSS) را پذیرفته و خود را با آن تطبیق دهند و قوانین تراکنش‌های پرداخت در ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا را که به‌وسیله دولت مرکزی تبیین شده را بپذیرند. با وجود این، فعالان عرصه پرداختی که تسهیلات پرداخت بین کشوری را فراهم می‌کنند، ممکن است که به دلیل وجود برنامه‌های کلی و قوانین خاص در داخل هر کشور و روش‌های مختلفی که برای تبادلات پولی برون مرزی وجود دارد دچار چالش‌هایی جدی گردند.
فعالان عرصه پرداخت، نیاز خواهند داشت که پایگاه‌های داده خود را منظم حفظ کنند، چرا که بر اساس پیش‌بینی‌هایی که ما انجام داده‌ایم، در سال ۲۰۲۰ ایجاد و ارائه روش‌های پرداختی جدید و راهکارهای پرداخت باز و همچنین حجم پرداخت‌های برون مرزی و بین‌المللی افزایش چشمگیری خواهد داشت. ما همچنین انتظار داریم که در راستای توسعه استانداردهای جهانی و بین‌المللی صنعت، مانند استاندارد ایزو۲۰۰۲۲ (ISO 20022) اقدام برای ایجاد ائتلاف در شرکت‌های خصوصی و عمومی افزایش چشمگیری داشته باشد. نکته آخر اینکه، ممکن است که در زمینه توسعه استانداردهای قدرتمندتر و دقیق‌تر، به منظور ایجاد پرداخت‌های بدون ریسک، پرداخت‌های بین‌المللی و برون مرزی باقابلیت رصد و پیگیری و تسهیل اعتبار دهی و ایجاد اصالت برای اشکال مختلف تراکنش‌ها، پیشرفت‌های قابل‌توجهی اتفاق بیافتد.
رویه ۴: نقش نهادهای غیر تجاری در شکل‌دهی به اکوسیستم
دو اطلاعیه در ماه آگوست سال ۲۰۱۹ نشانه‌ای از به وجود آمدن رویه‌ای بودند که در آن نهادهای غیر تجاری (مانند بانک‌های مرکزی و یا نهادهای معتبر عمومی فعال در زمینه پرداخت) نقشی رو به رشد و پررنگ در شکل‌دهی به اکوسیستم پرداخت در سال ۲۰۲۰ و سال‌های بعد از آن خواهند داشت.
اولی، اطلاعیه هیئت مدیره ذخیره فدرال بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا بود که اعلام کرد که بانک‌های زیرمجموعه‌این نهاد یک سرویس پرداخت داخلی آنی ۲۴ ساعته و فعال در هفت روز هفته (۲۴-۷) به نام «فِد نَاو » را ایجاد و توسعه خواهند داد که منجر به ایجاد پرداخت‌های سریع‌تر در ایالات‌متحده آمریکا خواهد شد. دومی، اطلاعیه بانک مرکزی چین بود که در آن برنامه‌های خود برای ایجاد یک ارز مجازی با پشتوانه دولتی برای توزیع در میان هفت موسسه که در بین آن‌ها دو موسسه از بزرگ‌ترین موسسه‌های چینی فعال در زمینه تکنولوژی‌های مالی یعنی علی‌بابا و تِنسِنت، نیز وجود دارند را اعلام کرد.
این اطلاعیه‌ها می‌توانند حاکی از این باشند که مؤسسات مرکزی می‌خواهند سهم بیشتری در صنعت پرداخت داشته باشند. علی‌رغم این، بخش خصوصی نیز بر توسعه استراتژی‌های خود در زمینه ارائه راهکارهایی برای پرداخت‌های آنی تمرکز کرده است. برای مثال کِلِرینگ هوس (یک انجمن بانکداری و شرکت فعال در زمینه ارائه خدمات بانکداری که مالک آن مجموعه‌ای از بانک‌های تجاری بزرگ است) شبکه جدید خود به نام RTPTM را راه‌اندازی کرده است. این‌گونه فعالیت‌ها لزوم توجه بیشتر و فرصت‌های بالقوه بیشتر را برای سازمان‌های فعال در زمینه ارائه خدمات پرداخت را ایجاد می‌کند و اقدام این سازمان‌ها در زمینه توسعه محصول، طراحی مجدد عملیات و نوسازی فناوری‌های مورد استفاده را ضروری می‌سازد.
رویه ۵: آینده سازمان‌های فعال در صنعت پرداخت
با ادامه ایجاد تغییرات در نحوه عملکرد و نحوه خدمت‌رسانی سازمان‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت، رهبران و مدیران برای اینکه اولین شخصی باشند که تغییراتی نوآورانه و خلاقانه ایجاد می‌کنند، با موضوعات و مشکلات مختلفی مواجه شدند. اول اینکه، شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت همانند بسیاری از شرکت‌های مشابه که در صنعت خدمات مالی فعالیت می‌کنند تمایل زیادی به افزایش و تکامل استعدادها و توانایی‌های خود دارند لذا تلاش می‌کنند تا افرادی حرفه‌ای و متخصص را برای ایفای نقش در نقاط کلیدی سازمان استخدام کنند. توانایی یک سازمان ارائه دهنده خدمات پرداخت در زمینه شناسایی، استخدام، ارتقا و حفظ و ابقای اشخاصی با مهارت‌های مورد نیاز، یکی از مسائل بسیار مهم و حیاتی است، به‌ویژه برای تصمیم گیرندگانی که می‌خواهند دانش و اطلاعات اساسی و اختصاصی خود را به‌طور کامل حفظ و انحصاری کنند.
بدست آوردن یک عملکرد پیوسته در زمینه پرداخت، ممکن است نیاز به تغییر باورها و تفکرات قدیمی و از رده خارج درباره تجارب مشتریان در زمینه پرداخت داشته باشد. سازمان‌های سنتی که بسیاری از آن‌ها هنوز هم فعال هستند بر اساس مالکیت محصول و ایجاد یک ساختار سیلویی پیرامون جزئیات حاصل از تجارب مشتریان بنا نهاده شده‌اند. با توجه به این ویژگی تعدادی از متصدیان صنعت پرداخت، شروع به سازمان‌دهی مجدد ساختارهای کسب‌وکار بلندمدت به منظور دستیابی به ارزش حاصل از رویکرد اثربخش مشتری مدار کردند. این متصدیان با ایجاد سازمان‌هایی که به پرداخت سفارشی و اختصاصی می‌پردازد و در نتیجه بدست آوردن مزیت رقابتی واقعی در بازار در خط مقدم صنعت خدمات پرداخت قرار می‌گیرند. با این وجود ایجاد و فعال‌سازی قابلیت‌های جدید می‌تواند مستلزم سرمایه‌گذاری بر روی نیروی انسانی متخصص و ماهر به منظور به‌کارگیری فناوری‌های نوین باشد و همچنین مستلزم حاکمیت شرکتی و رهبری اثربخش به منظور ایجاد یک ساختار سازمانیِ متمرکز بر مشتری و دارای ویژگی مبدأ به مقصد است. فعال‌سازی این ساختارها، به صورت دیجیتال و بر اساس نیازهای مشتریان می‌تواند منجر به هماهنگی و همکاری بیشتر بین عملکردهای مختلف سازمان گردد و ممکن است نیازمند به مهارت‌های جدیدی در زمینه ساختارهای گزارش دهی، کار تیمی و به اشتراک‌گذاری دانش و اطلاعات باشد.
ملاحظات و گام‌های آتی بالقوه
این رویه‌ها و روش‌ها درمجموع چه کاربردهایی برای شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت در طول سال بعد می‌تواند داشته باشد؟ و ذینفعان چه استراتژی‌ها و اقدامات جدیدی را می‌توانند در رابطه با این رویه‌ها اتخاذ کنند؟
با توجه به این که سازمان‌ها استراتژی‌های خود در زمینه «شرط‌بندی‌های بزرگشان» در سال ۲۰۲۰، (ریسک‌ها و فرصت‌های بزرگ) را توسعه می‌دهند، ما انتظار داریم که سازمان‌های آینده‌گر تمرکز خود را بر الزامات بنیادی مورد نیاز برای رشد و بقا در صنعت به شدت رقابتی خدمات پرداخت، توسط اقدامات زیر حفظ کنند:
طراحی (طراحی مجدد) سازمان‌ها، فرآیندها و فناوری‌ها بر اساس استراتژی‌های پرداخت و تجارب مشتریان، تداوم روند برنامه‌ریزی، اختصاص بودجه و ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتالی آن‌ها، حفظ تطابق با استانداردها و قوانین و ایجاد تسهیلات بیشتر برای فرآیندها و ارتقای هرچه بیشتر انگیزش مشتریان؛
ما همچنین مشاهده می‌کنیم که بازیگران جدید در عرصه این صنعت، محصولات و خدماتی را ارائه می‌کنند که مشتریان را به دلیل خلاقیت و قیمت‌های رقابتی آن‌ها به خود جذب می‌کنند. برای شروع آن‌ها نیاز خواهند داشت که تصمیمات استراتژیک و سرنوشت سازی را در زمینه انتخاب حوزه‌های مناسب برای رقابت، انتخاب نوع محصولات و خدمات قابل ارائه و چگونگی طراحی مدل‌های رشد و توسعه آن‌ها در راستای برآورده کردن نیازهای روزافزون مشتریان در زمینه راهکارهای نوآورانه پرداخت اتخاذ کنند.
فراگیری مالی می‌تواند به عنوان یکی از عوامل نوظهوری به شمار آید که منجر به ایجاد این‌گونه استراتژی‌ها گردیده است. این امر هنگامی که ارائه دهندگان خدمات پرداخت تلاش می‌کنند تا در راستای برطرف کردن نیازهای طیف وسیعی از مشتریان خدمت‌رسانی کنند و برای اولین بار تجارب جدید و خلاقانه‌ای برای مشتریان ایجاد کنند بیشتر مشهود می‌شود.
منبع
Deloitte
نویسنده / مترجم
محمد ملکی کیان رئیس اداره تحقیقات بازار شرکت فن آوا کارت