برزخ / هشت‌ماه پس از همه‌گیری کرونا به روایت آمار

امیرحسین محمدی، توسعه‌دهنده کسب‌وکار / اگر بپذیریم که افراد کمترین دروغ‌ها را به گوگل می‌گویند، می‌شود از داده‌های جستجو به نتایج جالبی در مورد واقعیت‌های دوره حاضر رسید. به‌نظر می‌رسد مردم حالا غذا خوردن در رستوران را کمتر تهدیدی برای سلامتی خود می‌دانند ولی کماکان در مورد رفت‌وآمدهای غیرضروری و سفر با احتیاط عمل می‌کنند.

تغییر رفتار مصرف‌کننده و سبک زندگی موردی است که در داده‌ها کاملاً مشهود است. کلمه «مخمر» که احتمالاً دلالت بر پختن بیشتر نان در خانه دارد و جستجوی کلمه دمبل یا میزهای ایستاده، نشان می‌دهد مرحله پذیرش شرایط جدید و سازگاری با آن را طی می‌کنیم.

شاخص‌های مصرف کننده به آرامی در حال تثبیت است و ترس فراگیر از کرونا در پی امیدواری از ساخت واکسن یا شاید عادت کردن مردم کمتر شده است. فعالیت‌های خارج از منزل در حال برگشت به سمت سطوح گذشته است و به کندی نشانه‌هایی از رشد تعداد سفرها و اقامت در هتل‌ها در بین جوانان که نگرانی کمتری دارند دیده می‌شود.

باید بپذیریم که دنیا در سال‌های پیش رو سورپرایزهایی از جنس کرونا کم نخواهد داشت و کسب‌وکارها ناچار از سازگاری سریع با نیازهای جدید و تغییر الگوهای مصرف برای زنده ماندن هستند.

آمارهای Yelp نشان از افزایش توقف دایمی فعالیت کسب‌وکارهای خرد دارد، معنی این اتفاق این است که در صورت بازگشت سمت تقاضا به سطوح پیشین، یعنی زمانی که کرونا تمام شود، سمت عرضه به سرعت نمی‌تواند خود را تطبیق دهد و چالش‌هایی از جنس کیفیت، قیمت و انحصار خواهیم داشت. هر چند بخشی از این تغییرات هم دایمی است و دنیا هرگز عیناً مثل سابق نخواهد شد.

در هفته‌های اول شیوع کرونا رستوران‌ها بیشترین آسیب را از شیوع متحمل شدند، در ادامه اما خرده فروشی‌ها از آن پیشی گرفتند و بیشترین کسب‌وکارهای آسیب دیده دایمی در این دسته هستند.

خریدوفروش‌های داخلی شرکت‌ها عموماً به عنوان سیگنالی از پیش‌بینی آینده برای سرمایه‌گذاران طلقی می‌شود. بررسی آمار خریدوفروش‌های داخلی (مدیران شرکت‌ها) نشانه جدی از افزایش خرید و امید به بازگشت V شکل ندارد. هر چند یک اوج در ماه می و همزمان با افزایش خوش‌بینی‌ها از بازگشت بازارها ایجاد شده است و مجدداً فروکش کرده و جای خود را به فروش داده است.

این داده‌ها در نگاه کلان‌تر هم تاییدهایی به همراه دارند. اقتصاد اروپا هنوز به تعادل نرسیده و نشانه‌های قطعی بازگشت هنوز دیده نمی‌شوند. بررسی آمارهای اتحادیه اروپا نشان می‌دهد میزان فروش در خرده فروشی‌ها در حدود 50 درصد مقدار پیش از شیوع کرونا است.

در همین زمان، فروش آنلاین به شدت رشد کرده است. نمودار زیر مربوط به خرید غیرحضوری در فرانسه است.

نمودار بالا با وجود ظاهر امیدوارکننده البته یک حقیقتی را هم پنهان و تا حدی دستکاری کرده است. اقبال به تجارت الکترونیک در فرانسه نسبت به سایر کشورهای اروپایی بسیار کمتر بوده است. نمودار زیر را ببینید:

هر چند در تفسیر این نمودار باید کمی محتاط بود و دو عامل توقف فعالیت آمازون در فرانسه و سهم صنعت توریسم را هم لحاظ کرد.

تجارت الکترونیک در آمریکا هم روزهای خوشی را سپری می‌کند. تعداد ایستگاه‌های تحویل کالای آمازون در آمریکا از ابتدای مارس تا کنون با رشد 71 درصدی به 278 واحد رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا آخر سال به 415 مورد افزایش پیدا کند. ایستگاه‌های تحویل کالا، کارکردی شبیه دفاتر پست محلی دارند که فقط کالاهای آمازون را جابه‌جا می‌کنند و آمازون از نیروهای پیک به‌صورت قراردادی برای تحویل کالاها استفاده می‌کند.

این خبر هم از جهت رشد غیرقابل پیش‌بینی درخواست‌های آنلاین و هم از جهت کاهش قابل توجه در تقاضای سرویس‌های پستی که تا پیش از این سفارش‌های آمازون را تحویل می‌دادند و هم‌زمان تغییر نوع نیروی کاری مورد نیاز آمازون مهم است.

در نگاه کلی‌تر، آمارها از رشد شدید تعداد کسب‌وکارهای جدید ثبت شده در هفته‌های اخیر در آمریکا خبر می‌دهند. برای هشت هفته متوالی، تعداد این درخواست‌ها بیش از 100 هزار واحد بوده و برای مثال فقط در هفته 27 ام سال 2020، 113210 مجوز جدید صادر شده است.

مقایسه داده‌ها به تفکیک جغرافیایی نشان می‌دهد بیشترین تقاضا برای ایجاد کسب‌وکار جدید در ایالت‌هایی بوده که بیشترین آسیب را از شیوع کرونا داشته‌اند. شاید این جهش در تمایل به کارآفرینی، هم گام با موج توسعه تجارت الکترونیک باشد. حالا هر فردی می‌تواند در خانه نشسته و با کمک پلتفرم‌هایی مثل شاپیفای و اتسی، کسب‌وکاری ایجاد کرده و کالا بفروشد.

دوران رکود همواره زمان ظهور ایده‌های جدید بوده است اما اگر به آمار موج دوم بیکاری‌های آمریکا و ایالت‌هایی که بیشترین درخواست دریافت مجوز را داشته‌اند نگاه کنیم، احتمالاً به این نتیجه می‌رسیم که این‌ها تلاشی ناامیدانه برای بقا هستند تا امیدواری.

اما در مهد کرونا، شرایط به کلی متفاوت است. چین زودتر از همه دارد شرایط را بازیابی می‌کند. احتمالاً هدایت ارتش 1.450 میلیاردی ربات‌های چینی به درستی انجام می‌شود. شعار «چینی فقط چین و چینی را می‌بیند» هم کار کرده و آن‌ها زودتر از هر کس دیگری فهمیده‌اند که جهانی شدن روی کاغذ قشنگ است و دنیا حالا اسیر چین است.

دنیا با کرونا دردآور و هم‌زمان آموزنده است. ضروری است که آموزه‌ها را نگهداریم و احساس نامیدی و درد را فراموش کنیم.