چند نکته که باید درباره فروش سهام دولتی از طریق صندوق ETF بدانید

یکم خردادماه فرصت پذیره‌نویسی برای اولین صندوق ETF دولت به نام صندوق سرمایه‌گذاری واسطه‌گری مالی یکم (دارا یکم) به پایان رسید. به‌رغم تخفیف ۳۰‌ درصدی اعمال شده در پذیره‌نویسی این صندوق نسبت به قیمت روز دارایی‌هایش در انتهای اردیبهشت‌ماه،‌ تبلیغات فراوان و حتی پرداخت تسهیلات صندوق بازنشستگی برای خرید این دارایی، دولت تنها موفق به فروش حدود ۶ هزار میلیارد تومان از این دارایی شد. مبلغی که در حدود یک‌سوم پیش‌بینی اولیه دولت بود.

طبق تصویب شورای عالی بورس قرار است کمتر از یک ماه دیگر امکان خریدوفروش سهام دولتی از طریق صندوق ETF فراهم شود. با این حال هنوز ابهامات و انتقاداتی نسبت به روش خرید این سهام در صندوق ETF وارد شده که در این گزارش سعی کرده‌ایم به این ابهامات پاسخ دهیم.

۱. آیا پول مردم یک ماه در صندوق می‌ماند و بعد از یک ماه می‌توانند خریدوفروش کنند؟ چه اتفاقی برای پول مردم می‌افتد؟

طبق گفته عباس معمارنژاد معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی پس از یک هفته که پذیره‌نویسی تمام می‌شود، واحد متعلق به هر فرد تعیین می‌شود. بنابراین افراد پولی در صندوق ندارند، بلکه واحد سرمایه‌گذاری دارند. این واحد سرمایه‌گذاری متعلق به فرد است و نمی‌توان تا یک ماه آن را در بورس عرضه کرد. اگر در این یک ماه قیمت سهام بالا رود، قیمت واحدهای افراد هم افزایش می‌یابد.

۲. اگر مبلغ واریزی، بلوکه شده باشد به این معنی است که سهام را خریده‌ایم؟

برخی از افراد از طریق کارگزاری‌ها و کد بورسی این سهام را خریده‌اند، اما در سفارشات با پیام حذف توسط سیستم مواجه و مبلغ هم بلوکه شده است. برخی افراد نیز با پیام لغو از سوی نرم‌افزارهای کارگزاری‌ها مواجه شدند. این کاربران دوباره از طریق بانک‌ها یا نرم‌افزارهای پرداخت، اقدام به خرید واحدهای صندوق کردند. هر چند که کاربران کارگزاری‌ها موفق به خرید واحدهای صندوق از دیگر روش‌ها شدند، اما پول آنها همچنان بلوکه باقی مانده است.

اما کارگزاری‌ها اعلام کرده‌اند که بلوکه شدن وجه سفارش خرید دارا یکم، به معنای ثبت شدن سفارش است. اگر مبلغ اضافه‌ای واریز شده باشد، بعد از تخصیص واحدهای صندوق، به حساب بازگردانده خواهد شد. بنابراین تا زمان تخصیص این صندوق‌ها، پول به‌صورت بلوکه خواهد ماند. بعد از تخصیص در صورتی که وجه واریزی بیشتر از ارزش واحدهای تخصیص یافته باشد، پول به حساب سرمایه‌گذاران برگشت داده خواهد شد.

برای اینکه از طی شدن فرایند بازگشت پول به حساب افراد مطلع شویم با مدیرعامل مدیریت فناوری بورس تهران، روح‌الله دهقان درباره اینکه پول‌های بلوکه شده افراد به حسابشان بازگشته یا نه، پرسیدیم. او با اعلام اینکه اطلاع دقیقی از روند بازگشت پول‌های بلوکه شده ندارد، بیان کرد که لیست پذیره‌نویسی به شرکت تأمین سرمایه مسکن و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تحویل داده شده است. قرار بر این بوده که بعد از پالایش اطلاعات، اطلاعات نهایی به کارگزاری‌ها برای واریز پول و آزادسازی مازاد بلوکه شده اعلام شود.

۳. اگر از دو روش یعنی هم از طریق یکی از اپلیکیشن‌ها و هم از طریق کارگزاری پذیره‌نویسی را انجام داده باشیم، مبلغ اضافه‌ای که پرداخت شده از چه طریق برگردانده می‌شود؟

طبق گفته معاون وزیر اقتصاد تمام اطلاعات بانک‌ها در زمینه خرید سهام‌ها به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی داده شده و پس از پالایش و بررسی این اطلاعات، اگر فردی دوباره ثبت‌نام یا ثبت سفارش کرده باشد و به این علت مبلغ اضافی‌تر از سقف خرید که دو میلیون تومان است، برداشت شده باشد، نهایتا تا ۱۰ روز دیگر به حساب فرد موردنظر بازخواهد گشت. اما تا این لحظه هنوز مبلغ اضافه به حساب افراد برگردانده نشده است.

۴. اگر از طریق اپلیکیشن سهام دولتی را خریده باشیم، می‌توانیم در پرتفوی بورسی خود آن را معامله کنیم؟

طبق اطلاعیه‌ای که یکی از کارگزاری‌ها داده است، بعد از اتمام فرآیند تخصیص، واحدهای صندوق دارا یکم به لیست دارایی‌های ما در سامانه کارگزاری اضافه خواهد شد. اگر از طریق اپلکیشن‌ها یا بانک‌ها سهام دولتی را خریده باشیم، برای منتقل شدن واحدهای صندوق دارا یکم به پرتفوی کارگزاری، نیاز است به یکی از سامانه‌های معاملاتی آنلاین کارگزاری وارد شویم و از قسمت تغییر کارگزار ناظر، درخواست خود را ثبت کنیم.

۵. اگر سهام دارا یکم را از یک کارگزاری خریده باشیم، برای انتقال به کارگزاری دیگر چه کاری باید انجام داد؟

ممکن است از طریق یکی از کارگزاری‌ها سهام دولتی را خریده باشیم و پس از آن برای دریافت کد بورسی، کارگزاری دیگری را برای معامله انتخاب کنیم. بنابراین تا قبل از تغییر ناظر هر سهامی که خریداری شود در سبد کارگزار قبلی ثبت می‌شود. انتقال سبد سهام به کارگزاری جدید پس از تغییر ناظر انجام می‌شود.

۶. برای اخذ کد بورسی به جهت فروش صندوق‌های ETF شرایط سنی نیاز است؟

پذیره‌نویسی سهام دولتی از طریق صندوق ETF برای افراد محدودیت سنی نداشت. دریافت کد بورسی هم محدودیت سنی ندارد. والدین می‌توانند برای فرزندان زیر ۱۸ سال خود پس از دریافت کد سجام و مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت یا احراز هویت غیرحضوری کد بورسی دریافت کنند.

۷. دولت قیمت سهامش را چقدر در نظر گرفته است؟

براساس قانون و مصوبه دولت، قیمت صندوق سرمایه‌گذاری (ETF) با نماد دارا یکم بر اساس قیمت متوسط ۳۰ روز قبل از فراخوان که ۱۳ اردیبهشت بوده در نظر گرفته شده است. علاوه بر آن این صندوق با ۳۰ درصد تخفیف عرضه می‌شود که در مجموع نماد دارا یکم با قیمتی حدود ۳۰ درصد زیر ارزش روز بازار واگذار می‌شود.

قیمت هر سهم بانک تجارت در صندوق قابل معامله در بورس، ۱۰۴ تومان است که امروز ۱۸ خردادماه، قیمت این سهام در بورس ۲۰۵ تومان بود.
قیمت سهام بانک صادرات معادل ۱۰۷ تومان در صندوق است که امروز در بورس 189 تومان بود.
هر یک از سهم بانک ملت معادل ۱۰۴۵ تومان در صندوق است که امروزقیمت آن 2075 تومان است.
قیمت هر سهم بیمه البرز معادل ۷۶۷ تومان در صندوق است که امروز در بورس 1337 تومان بود.
قیمت سهم بیمه اتکایی امین هم ۵۹۳ تومان در صندوق قرار گرفته که امروز 737 تومان بود.

۸. ضروری است که متقاضیان ظرف مدت یک ماه کد بورسی بگیرند و احراز هویت را انجام دهند؟

ضرورت ندارد اشخاصی که نسبت به پذیره‌نویسی اقدام کرده‌اند حتماً ظرف دو ماه فرآیند دریافت کد بورسی و احراز هویت را تکمیل کنند. این موضوع فقط در مورد آن دسته از متقاضیانی صدق می‌کند که قصد دارند پس از خاتمه یک ماه واحدهای خود را به فروش برسانند.

۹. فروش ETF های دولتی چگونه انجام می‌شود؟

برای فروش واحدهای این صندوق پس از بازه زمانی تعیین شده، افرادی که دارنده واحدهای این صندوق‌ها هستند می‌توانند از طریق سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌های بورس نسبت به فروش اقدام کنند. بدین ترتیب برای انجام معامله در سامانه‌های معاملاتی داشتن «کد بورسی» لازم است.

۱۰. چه زمانی می‌توانیم واحدهای صندوق ETF دارا یکم را بفروشیم؟

در ابتدای پذیره‌نویسی این صندوق قرار بود دو ماه بعد امکان معاملات این صندوق فراهم شود. اما در ۳۱ اردبیهشت‌ماه یعنی یک روز مانده به پایان پذیره‌نویسی اعلام شد که زمان امکان خریدوفروش صندوق‌های واسطه‌گری مالی دولت یا همان ETF ها به یک ماه کاهش یافته است.

۱۱. دولت قصد دارد سهام شرکت‌ها را در چند صندوق ارائه دهد؟

بر اساس تصمیمات دولت، باقیمانده سهم دولت از سهام ۱۳ شرکت بورسی در قالب واحدهای سه صندوق قابل معامله در بازار سرمایه، در اولویت واگذاری قرار دارند که تا الان تنها یکی از صندوق‌ها یعنی همان صندوق واسطه‌گری مالی یکم ارائه شده است.
صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله واسطه گری مالی که شامل باقیمانده سهام دولت در بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت است که این سهام در صندوقی تحت عنوان دارا یکم عرضه شد.
صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی که شامل شرکت‌های ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی مس ایران و فولاد مبارکه است.
صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله پتروشیمی و پالایشی که شامل نمادهای شبریز، نفت بندرعباس، شپنا و شتران است.

۱۲. در صورت مشارکت بیشتر مردم، عودت مازاد واریزی‌ها به چه شکل خواهد بود؟

خرید سهام به‌ازای هر کد ملی تا سقف دو میلیون تومان امکان‌پذیر بوده است. در صورتی که مبلغ پرداختی شما از واحدهای تخصیص داده شده بیشتر باشد، مابه‌التفاوت مبلغ به کارت یا حسابی که با آن خرید را انجام داده‌اید، واریز خواهد شد. لازم به توضیح است که سهام خریداری شده به نام کد ملی ارائه شده ثبت خواهند شد، اما مابه‌التفاوت مبلغ به کارت یا حسابی که پرداخت از آن انجام شده است، واریز می‌شود.

۱۳. چگونه از خبرهای جدیدی که در رابطه با این صندوق منتشر می‌شود باخبر شویم؟

اخبار مربوط به این صندوق را می‌توانید از طریق پورتال وزارت اقتصاد، شبکه اخبار اقتصادی و دارایی ایران (شادا) و پایگاه اطلاع‌رسانی صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله واسطه‌گری مالی یکم دنبال کنید.