پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حرکت بانک‌ها در مسیر تحول دیجیتال و همچنین ورود بازیگران جدید به حوزه بانکی و پرداخت، منجر به شکل‌گیری نیازهای جدید مشتریان شده است. بانکداری باز رویکرد جدیدی از رشد و تعالی بانک‌ها است که این امکان را فراهم می‌کند تا بانک‌ها در چارچوب قوانین و ضابطه‌های مشخصی برای کسبوکارهای نوآور مالی، فرصتی را فراهم تا از خدمات بانکی استفاده کنند.
بانکداری باز مجموعه‌ای از سرویس‌های مالی و بانکی است که به توسعه‌دهندگان و شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بتوانند برنامه‌های کاربردی خلاقانه تولید کرده و بر پایه حساب‌ها و تراکنش‌های بانکی به مشتریان سرویس ارائه دهند. بانکداری باز هر مشتری را قادر می‌سازد تا یک بانک شخصی منحصر به‌فرد خود را داشته باشد و بتواند سرویس‌های دلخواه خود را در هر زمان مورد استفاده قرار دهد.
حالا چند سالی است که بانک‌های ایرانی به این حوزه ورود کرده و برخی کسبوکارها راه افتاده‌اند تا API را به استارت‌آپ‌ها و سایر کسب‌وکارهایی که به این خدمات نیاز دارند، ارائه دهند. در این میان بانک پارسیان حدود دو سال است که با تأسیس اداره توسعه فناوری‌های نوین مالی، به این حوزه ورود کرده است. بانک پارسیان از طریق شرکت کاسپین و پلتفرم کبالت امکانات بانکداری باز را در اختیار کسبوکارها قرار می‌دهد و در جدیدترین تصمیم قصد دارد با دو کسبوکار دیگر این حوزه یعنی فینووا و فرابوم وارد تعامل شود تا سرویس‌های سایر بانک‌ها را هم در اختیار متقاضیان قرار دهد.
حسن شایسته‌مجد، رئیس اداره امور فناوری‌های نوین مالی (فین‌تک) بانک پارسیان در گفت‌و‌گو با راه پرداخت به این موضوع اشاره کرد که ورود به حوزه بانکداری باز نه از سر اجبار بلکه در عصر بانکداری دیجیتال یک الزام است.
شرکت کاسپین؛ بازوی اجرایی بانکداری باز بانک پارسیان
شایسته‌مجد در ابتدا از ورود به حوزه فین‌تک و بانکداری بازگفت و توضیح داد: «پیرو مصوبه ارکان بانک پارسیان، تصمیم گرفته شد جهت حضور مؤثر در کسبوکارهای نوین مالی، یک سازمان مشخص در بانک داشته باشیم که وظیفه آن رصد و پایش و نظارت حوزه فین‌تک‌ها باشد، همچنین یک بازوی اجرایی برای انجام این کار در نظر گرفتیم.
ما شرکت تأمین خدمات سیستم‌های کاربردی کاسپین را به عنوان بازوی اجرایی نظارت بر فین‌تک‌ها انتخاب کردیم. البته این شرکت نرم‌افزاری پیش‌تر از بانک تأسیس شده بود؛ زیرا آن زمان منطق مؤسسان بانک، این بود که این بانک باید یک بانک دیجیتال باشد. اما این ایده محقق نشد و با گرفتن CORE از شرکت خدمات انفورماتیک، فعالیت بانکی خود را آغاز کردیم. پس از آن، ما به دنبال این بودیم که کاسپین را تقویت کنیم تا یک core بومی برای ما تولید کند. با این هدف و پس از فراز ونشیب‌ها، نهایتاً هسته بانکداری با نام «لوتوس» در اواخر سال 1384 راه‌اندازی شد.»
شایسته‌مجد درباره فعالیت شرکت کاسپین به عنوان بازوی اجرایی بانکداری باز گفت: «به‌دلیل اینکه بخش عمده خدمات بانکداری باز، سرویس‌های بانکی است، تصمیم گرفته شد کاسپین بازوی اجرایی بانکداری باز باشد. کاسپین برای انجام فعالیت‌ها در حوزه بانکداری باز به صورت مستقل عمل می‌کند، در حوزه فین‌تک و گرایش‌های مختلف آن بازاریابی کرده و رویداد برگزار می‌کند. البته ناظر همه این فعالیت‌ها اداره توسعه فناوری‌های نوین مالی است و کاسپین مجوز فعالیت‌های خود را از این اداره می‌گیرد.»
شایسته‌مجد با اشاره به دسته‌بندی مشتریان گفت: «تاکنون ما به عنوان بانک، بدون توجه به نوع رابطه میان مشتریان، خدمات پولی به همه مشتریان ارائه می‌دادیم. نکته قابل توجه آن است که تعداد محدودی از مشتریان بانک‌ها صاحب کسبوکار هستند و تعداد انبوهی از مشتریان استفاده‌کنندگان از این کسبوکارها هستند. در بانکداری باز، اتفاقی که می افتد اینست که صاحب کسبوکار خدمات بانکی را در برنامک‌های خود بکار می‌گیرد و مشتریان آن کسبوکار به‌صورت غیرمستقیم خدمات بانکی را با استفاده از برنامک‌ها استفاده می‌کنند.»
الزام حرکت بانک‌ها به سمت بانکداری باز
رئیس اداره توسعه فناوری‌های نوین مالی بانک پارسیان، در پاسخ به این سؤال که چه لزومی دارد بانک‌ها به سمت بانکداری باز بروند و اگر آن را قبول نکنند چه ریسکی برای آنها دارد، گفت: «اصولاً در هر کسب‌وکاری نمی‌توان از تکنولوژی فرار کرد. به هر حال تکنولوژی راه خود را پیدا می‌کند چرا که تکنولوژی نوعی سهولت را برای کاربران به‌وجود می‌آورد. درخصوص بانک هم اگر همگام با تکنولوژی حرکت نکنیم، ضعیف و در بدترین حالت حذف خواهیم شد. می‌توان گفت بانک‌ها به فراخور سرویسی که ارائه می‌دهند و سرعت و دقتی که مدنظرشان است، یکی از اولین کسب‌وکارهایی هستند که زودتر از همه، تحت تأثیر فناوری قرار گرفته‌اند و درگیر آن شده‌اند. بانک‌ها چه بخواهند و چه نخواهند باید وارد بانکداری باز شوند.»
او افزود: «ما به عنوان بانک که بحث رسالت پولی را داریم باید در این حوزه باشیم. امروزه بانک‌ها به فراخور حال خودشان در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ البته نمی‌توان گفت که سرمایه‌گذاری آنها درست است یا خیر؛ اما آنها می‌دانند که ورود به بانکداری باز یک الزام است. این حوزه ریسک‌پذیر است اما چون بانک‌ها پول دارند، می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند و از این طریق، کسب درآمد غیرمستقیم داشته باشند.»
شایسته‌مجد درباره دلایل حرکت به سمت بانکداری باز عنوان کرد: «بانکداری باز جدا از بانکداری دیجیتال است. زمانی که بانک پارسیان تأسیس شد، فلسفه آن این بود که بانکداری را به‌صورت دیجیتالی ارائه کند. بانک پارسیان از ابتدا حساب دیجیتالی افتتاح کرده و این حساب دیجیتالی می‌تواند در تمامی شعب بانک پارسیان سرویس بگیرد. ما با نگاه به بانکداری دیجیتال پیش‌رفتیم و سپس به حوزه بانکداری غیرحضوری که بخشی از بانکداری دیجیتال است وارد شدیم. می‌توان گفت با توجه به انتظارات مشتریان و سرعت و تنوعی که کسبوکارها می‌خواهند ما به سمت بانکداری باز رفتیم.»
در ادامه شایسته‌مجد درباره مزایای بانکداری باز صحبت کرد: «پیش از این ما سرویس‌های بانکی را در قالب وب‌سرویس به مشتریان خاص خود ارائه می‌دادیم ولی متمرکز و هدفمند نبود و یک سری از سرویس‌هایی که ارائه می‌شد، تکراری بود. حرکت بانک‌ها از بانکداری دیجیتال به بانکداری باز به دلیل وجود مشکلات در بانکداری دیجیتال نیست؛ بلکه انتظارات بالاتر رفته و همین باعث شده که بانک پارسیان به سمت بانکداری باز حرکت کند.»
شایسته مجد با اعلام این مطلب گفت: «مشتری انتظار دارد خدمات متنوع و بیشتری داشته باشد. بانکداری باز این نقص را پوشش می‌دهد و این امکان را فراهم کرده که کسبوکارها در بستر آن از بانک سرویس‌های متعدد بگیرند و به مشتری به صورت غیرمستقیم سرویس بدهند.»
مراحل دریافت سرویس بانکداری باز پارسیان
برای دریافت سرویس بانکداری باز بانک پارسیان، ابتدا ایده از سوی یک فین‌تک مطرح می‌شود، سپس پلتفرم تستی در اختیارشان قرار می‌گیرد، آنها با کسب‌وکارشان سعی و خطا می‌کنند، پس از آن این ایده را پیش می‌برند و در صورتی که جواب نهایی را بگیرند وارد مذاکره می‌شوند. پس از این مرحله؛ مدل درآمدی، اعتبار و برندسازی بررسی می‌شود.
به گفته شایسته‌مجد ما از ابتدای امسال پلتفرم «کبالت» را در شرکت کاسپین فعال کردیم، سندباکس آن نیز فعال است. متقاضی می‌تواند وارد سامانه آن شده، ثبت‌نام کند و در محیط تستی سرویس بگیرد. در پلتفرم کبالت بیش از 100 سرویس در دستور کار توسعه داریم که بخش قابل توجه از سرویس‌هایی که در شعب خود ارائه می‌کنیم، را شامل می‌شود. از بین آنها حدود 30 سرویس را فعال کردیم و در محیط زنده به مشتریان ارائه می‌دهیم.
شایسته‌مجد در ادامه درباره چگونگی دریافت خدمات بانکداری باز از سوی کسبوکارها گفت: «آنها طرح خودشان را با شرکت کاسپین مطرح و اعلام می‌کنند به چه منظوری سرویس می‌خواهند. این طرح اگر در حوزه فناوری اطلاعات باشد، شرکت کاسپین پتانسیل بررسی آن را دارد و نتیجه را به کسبوکار متقاضی سرویس می‌دهد، اما اگر طرح درمورد بحث‌های کسب‌وکاری، مانند مدل‌های درآمدی باشد بررسی‌های متفاوت روی آن انجام می‌شود.»
به گفته رئیس اداره فین‌تک بانک پارسیان، مدل درآمدی آنها برای همکاری با کسبوکارها درحال حاضر به دو صورت است؛ بابت هر تراکنش یا بابت رسوب پول. همچنین فارغ از مدل درآمدی به‌واسطه موضوع برندینگ بعضاً ممکن است همکاری با استارت آپ ها در دستور کار قرار گیرد و به این طریق نام بانک پارسیان تبلیغ می‌شود و به نوعی افزایش نفوذ برندینگ بانک است.
او متذکر شد ممکن است که برای هر طرح یک مدل کسب‌وکاری وجود داشته باشد و بعضاً بحث چانه‌زنی مطرح است و اصولاً نرخ نامه‌ای وجود ندارد. همچنین همکاری‌های مشروط هم با بعضی از فین تک‌ها تفاهم می‌شود. مثلاً چنانچه گردش مالی مشتری به میزان مورد توافق برسد، سرویس‌دهی ادامه خواهد یافت.
توسعه امکانات API با همکاری استراتژیک
او از همکاری با فینوتک، فرابوم و پادیوم خبر داد و گفت: «ما با این پلتفرم‌ها در حال مذاکره هستیم تا پلتفرم‌های خود را به اشتراک گذاریم و بازارمان را بزرگ کنیم. در این پلتفرم‌های مشترک، مشتریان بانک پارسیان می‌توانند با استفاده از پلتفرم کبالت از خدمات سایر پلتفرم‌ها هم استفاده کنند و بالعکس.»
او درباره سرویس‌هایی که بانک پارسیان به فین‌تک‌ها ارائه می‌دهد گفت: «سرویس‌هایی که ارائه می‌دهیم به چهار دسته تقسیم شده و بسته به مدل کسب‌وکاری که فین‌تک ارائه می‌دهد ما هرکدام از این سرویس‌ها را به آنها ارائه می‌دهیم. این خدمات عبارتند از: اطلاعات عمومی (اطلاعات شعب، سرویس شبا و غیره)، اطلاعات بانکی (لیست سپرده‌ها، تسهیلات، اقساط، صورت‌حساب و غیره)، اطلاعات کارت (انتقال وجه کارت‌به‌کارت و غیره) و تراکنش‌های مالی (حساب‌به‌حساب داخلی بانکی و بین بانکی مانند ساتنا، پایا و … .
در این راستا سامانه «پارسیار» یکی دیگر از خدماتی است که بانک پارسیان در انجام عملیات بانکی و برای مشتریان حقوقی و حساب‌های مشترک راه اندازی کرده است. که با توجه به‌وجود مکانیسم کلید عمومی و خصوصی طرحی در دست بررسی می‌باشد تا بتوان قراردادهای الکترونیکی را در بستر بلاک چین پیاده سازی کرد. همچنین طرح ارائه سرویس احراز هویت (KYC) به فین‌تک‌ها نیز با همین مکانیزم در دست بررسی است و پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک شاهد ارائه این سرویس در بستر بانکداری باز باشیم.»
