پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در سال 2019، چوب‌هایی لای چرخ انقلاب بلاکچین قرار داده شد؛ این امر را برخی متخصصان این حوزه تایید کرده‌اند. گارتنر در یکی از جدیدترین گزارش‌های خود این پدیده را «فروماندگی بلاکچین» نامید. سایر صاحب‌نظران نیز از کم‌توان شدن بلاکچین، تعداد اندک پروژه‌های آزمایشی تبدیل شده به محصول و تبدیل شدن بلاکچین به یک تکنولوژی حاشیه‌ای ابراز نگرانی کرده‌اند.
از لحاظ تجربی، این نگرش اشتباه است. تحقیقات مجمع جهانی اقتصاد نشان داده که صدها سیستم تولیدی در حال ورود به صنایع مختلف هستند. اغلب این سیستم‌ها بر مبنای اتریوم، هایپرلجر و کوردا عمل می‌کنند؛ با این حال پلتفرم‌های دیگری نیز در حال ظهورند.
بلاکچین در حال رونق گرفتن است
تجارت مالی جهانی به سمت بلاکچین در حرکت است. آی‌بی‌ام و مرسک در همکاری با یکدیگر یک نوآوری بلاکچینی برای حملونقل ایجاد کرده‌اند که «تریدلنز» نام دارد. تریدلنز در سال 2019 اولین خدمات خود را به غول‌های حملونقل ارائه کرد. اورلجر فعالیت‌های خود را توسعه داده تا جلوی مشکلات موجود در نقل‌وانتقال الماس به چین از طریق اپلیکیشن واتس‌اپ را از میان بردارد. عرضه توکن در سال گذشته میلادی بالغ بر 10 میلیارد دلار جذب سرمایه داشت و توانست دنیای سرمایه‌گذاری خطرپذیر را متحول کند.
تعداد زیادی از طرح‌های نوآورانه نیز در حال انجام هستند که با ارزهای دیجیتال و شمول اقتصادی مرتبطند. به عنوان نمونه، شرکت «جیو» که زیرمجموعه صنایع ریلاینس هند محسوب می‌شود، عنوان کرده که 300 میلیون کاربر خود را به بزرگترین شبکه بلاکچین جهان منتقل خواهد کرد؛ فیسبوک نیز پروژه لیبرا را دارد. لیبرا یک دارایی دیجیتال است و از این قابلیت را دارد که یک شبه، غول شبکه‌های اجتماعی را به بزرگترین بانک خرد جهان تبدیل کند. همچنین بانک مرکزی خلق چین اعلام آمادگی کرده که به زودی یوآن دیجیتال را با هدف استفاده در مبادلات بین‌المللی وارد بازار خواهد کرد. رئیس جمهور شی جین‌پینگ از بقیه شرکت‌های چینی نیز خواسته تا از فرصت فراهم شده توسط بلاکچین در جهت سرعت بخشیدن به نوآوری‌های ملی بهره ببرند.
موارد ذکر شده، نشان‌گر این است که بلاکچین با تمام قوا در مسیر پیشرفت قرار دارد و دچار فروماندگی نشده است. حال باید دید وضعیت کنونی چگونه است و چطور می‌توانیم در سال 2020 از پتانسیل‌های تکنولوژی بلاکچین بهره‌مند شویم؟
۱. بلاکچین مشکل روابط عمومی دارد
شاید هنوز هم که هنوز است شنیدن کلماتی همچون بلاکچین و کریپتو، افراد را به یاد خلافکاران مجرمان و تبلیغات‌چی‌هایی بیندازد که قصد دارند حقه‌های قدیمی را در بستر تکنولوژی جدید پیاده‌سازی کرده و یک‌شبه ثروتمند شوند. یکی دیگر از عواملی که باعث شده مردم دیدگاه بدبینانه‌ای به بلاکچین پیدا کنند، این است که کشکمش‌های و مشاجره‌هایی که در این حوزه وجود دارد در کل اکوسیستم بازتاب داده شده است.
با این وجود، جهان شاهد ظهور تعدادی مشارکت هیجان‌انگیز بلاکچینی است. به عنوان نمونه، انجمن «Ethereum Alliance» طرح ابتکارانه‌ای به نام «توکن تاکسونومی» را پایلوت کرده است که روی تمامی دستگاه‌ها قابل پیاده‌سازی است. صنایع بسیاری از قبیل BiTA یا همان بلاکچین در اتحادیه حملونقل نیز همکاری‌های فشرده‌ای را انجام داده‌اند تا تحولات گسترده‌تری را رقم بزنند. این نوع از همکاری‌های متقابل، کلید اصلی حرکت رو به جلو هستند.
موسساتی همچون «اتاق تجارت دیجیتال ایالات متحده آمریکا» در حال تلاش‌اند تا خودشان را متحدانی مناسب برای دولت نشان دهند و توازن مناسبی در قوانین رگولاتوری به وجود آورند. مجمع جهانی اقتصاد نیز از طریق «موسسه تحقیقاتی بلاکچین» به ارزیابی موارد کاربرد بلاکچین می‌پردازد. بررسی لزوم قانون‌گذاری، همکاری و تغییر در سطح اجتماعی نیز موارد دیگری هستند که مجمع جهانی اقتصاد در موسسه تحقیقاتی بلاکچین به آن‌ها می‌پردازد. یکی از اعضای کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا به نام هستر پیس، مارک کارنی از بانک انگلستان و یکی از نامزدهای دموکرات انتخابات ریاست جمهوری به نام راندرو یانگ، از این اقدام مجمع جهانی اقتصاد دفاع کرده‌اند. جنبش در حال شکل گرفتن است.
۲. بلاکچین در حال حرکت به سمت سیستم قوانین، مقررات و ساختارهای نظارت اجتماعی است
طبق قانون اساسی ایالات متحده، اصولی همچون آزادی بیان و اطلاعات باید رعایت شوند، ولی در مورد دارایی‌ها چنین آزادی عملی وجود ندارد. تمامی سیستم‌های قانونی و دولتی به شکلی طراحی شده‌اند که دارایی‌ها را در حلقه‌ای بسته، اختصاصی و تحت مالکیت نهادهای قدرتمند نگه دارند. تکنولوژی بلاکچین با اصول کنونی حاکم بر اقتصاد و جامعه در تضاد است و به همین دلیل، جای تعجب ندارد که استقبال عمومی از بلاکچین و کریپتو مستلزم صرف زمان باشد.
اتاق تجارت دیجیتال کانادا و موسسه تحقیقاتی بلاکچین در همکاری با یکدیگر یک نظرسنجی را ترتیب دادند و با صدها مدیر اجرایی و کارآفرین به پرسش‌وپاسخ پرداختند. طبق نتیجه این نظرسنجی، مسائل مرتبط با امور رگولاتوری مهمترین مانع در مسیر نوآوری‌های بلاکچینی به شمار می‌رود. قوانین جاری، متصدیان قدیمی را بر ساختارشکنان مقدم می‌داند. رگولاتورها به دنبال محافظت از بازارها و مصرف‌کنندگان هستند و بلاکچین با ظهور خود آن‌ها را با چالش مواجه کرده است. رگولاتورهای اقتصادهای کلان جهان، در برابر بلاکچین رویکردی سفت و سخت اتخاذ کرده‌اند و همین موضوع باعث شده مسیر نوآوری و رشد این تکنولوژی سد شود.
مسائل مرتبط با امور رگولاتوری مهمترین مانع در مسیر نوآوری‌های بلاکچینی به شمار می‌رود. مانع‌تراشی برای نوآوران بلاکچینی، بین اقتصادهای کلان به یک هنجار تبدیل شده است. پیامد این هنجار برای کانادا و کشورهایی از این دست، چیزی نخواهد بود جز فرار شرکت‌های بومی به حوزه‌های قضایی دوستدار بلاکچین. بدین ترتیب، اولین حوزه قضایی بزرگی که به شکلی هدفمند تکنولوژی بلاکچین را مورد پذیرش قرار دهد، مدل رگولاتوری مناسبی تبیین کند و ضمن محافظت از حقوق مصرف‌کنندگان، زمینه را برای رشد نوآوری فراهم کند، از مزایایی همچون رشد شغلی و اقتصادی بهره‌مند خواهد شد.
۳. این تکنولوژی هنوز به مرحله تکامل نرسیده است
به قول «روی آمارا» از موسسه آینده، ما معمولا در کوتاه‌مدت تاثیرات تکنولوژی‌های جدید را به شکلی اغراق‌آمیز توصیف می‌کنیم، ولی در بلندمدت آن‌ها را دست‌کم می‌گیریم. در کنار مسائل رگولاتوری و فشار دست‌اندرکاران سنتی، بلاکچین با چالش دیگری نیز مواجه است و آن عبارت است از سازوکار اجرایی.
تعامل‌پذیری: در روزهای اول ظهور اینترنت، بازار در دست اینترانت‌های خصوصی بود؛ امروز نیز شاهد هستیم که بلاکچین به سیلوهایی کوچک تقسیم شده است. در نتیجه تلاش‌های کازماس و مشارکت‌هایی که بین اتریوم و هایپرلجر اتفاق افتاده، احتمال می‌رود در نیمه اول سال 2020 میلادی، اینترنتی تعامل‌پذیر از بلاکچین ایجاد شود.
مقیاس‌پذیری: پلتفرم‌هایی همچون ریپل عنوان کرده‌اند که از آمادگی لازم برخوردارند و قادرند همانند ویزا، از پس رسیدگی به تراکنش‌هایی با حجم بالا برآیند؛ اما اغلب پلتفرم‌های بلاکچینی دیگر، برای رسیدن به این حجم از مقیاس‌پذیری، راه دورودرازی در پیش دارند. اتریوم، مشهورترین پلتفرمی است که در حوزه قراردادهای هوشمند و توسعه برنامه‌های کاربردی فعالیت می‌کند. این پلتفرم در حال حاضر صرفا قادر است در هر ثانیه، 15 تراکنش را مورد پردازش قرار دهد. در به‌روزرسانی استانبول این پلتفرم نیز تاخیرهای فراوانی دیده می‌شود. هر چه قابلیت تعامل‌پذیری افزایش پیدا کند، کاربران از بلاکچین‌های بیشتری استفاده خواهند کرد و مقیاس‌پذیری افزایش پیدا خواهد کرد.
کاربردپذیری: هنوز هم که هنوز است، فرآیند خرید و فروش ارزهای رمزنگاری شده با دشواری‌هایی همراه است. عضو شدن در اکوسیستم ارزهای رمزنگاری شده مستلزم پشت سر گذاشتن چند مرحله اعتبارسنجی است و این امر برای کاربران خوشایند نیست. فرآیندهای امنیتی پیچیده، مانع مهمی در مسیر پذیرش عمومی به شمار می‌روند. از این رو، توسعه فرآیندهای کاربرپسند برای خرید و ذخیره امن ارزهای رمزنگاری شده، چالش مهمی برای این صنعت به شمار می‌رود.
امنیت: همان‌گونه که کمدین جان اولیور گفته است، بلاکچین‌ها امن‌تر از سیستم‌های کامپیوتری سنتی هستند، با این حال، هکرها هنوز هم می‌توانند اپلیکیشن‌ها، سیستم‌ها و کسب‌وکارهای مبتنی بر بلاکچین را مورد حمله قرار داده و نقض کنند. به عنوان نمونه، در سال 2019 میلادی، یک صرافی ارز رمزنگاری شده به نام کوادریگا‌سی‌اکس، مورد هک قرار گرفت و 250 میلیون دلار از سرمایه خود را از دست داد.
حقوق داده: کاربران دنیای دیجیتال، خالق نسل جدیدی از کلاس دارایی در عصر دیجیتال هستند که داده نام دارد. اما متاسفانه مالکان دنیای دیجیتال، تمامی ارزش این کلاس دارایی را به تصاحب خود درآورده‌اند. راهکار صرفا این نیست که دولت با وضع قوانینی همچون مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه اروپا، به محافظت از حریم شخصی کاربران بپردازد یا مالکان دیجیتال را مجبور کند امکان دسترسی به بخشی از داده‌ها را برای کاربران فراهم کنند. مجمع جهانی اقتصاد معتقد است هویت‌های مستقل بلاکچین، امکان گردآوری و کنترل داده‌های شخصی را برای هر یک کاربران فراهم خواهند کرد. ابتکارات خوبی در حوزه هویت در حال انجام هستند که «سوورین» یکی از آن‌هاست. با این وجود، برای رسیدن به مقصد چارچوب هویتی جدید، راهی طولانی در پیش است.
سخن پایانی
عواقب کم‌کاری رهبران تجاری و دولتی، در هیچ دوره‌ای از تاریخ به اندازه امروز جدی و نگران‌کننده نبوده است. پیش‌بینی می‌شود در سال 2020، شاهد ظهور ارز دیجیتال جهانی باشیم. تاریخچه شبکه‌های کریپتو به ارز رمزنگاری شده بیت‌کوین بازمی‌گردد. بعد از بیت‌کوین، شرکت‌هایی مانند فیسبوک وارد میدان عرضه ارزهای رمزنگاری شده شدند و در مراحل بعدی، دولت‌هایی مانند چین قدم در راه گذاشتند. چین قصد دارد با توسعه یک ارز دیجیتال در سال 2020، جای دلار را در معاملات بین‌المللی بگیرد. شکی نیست که فدرال رزرو ایالات متحده نیز تشویق خواهد شد تا دلار دیجیتال را وارد بازار کند. با پیوستن هر چه بیشتر کشورها به این حوزه، دیدگاه مارک کارنی مبنی بر ایجاد یک ارز برتر مصنوعی بیشتر به واقعیت نزدیک خواهد شد. این ارز مصنوعی از دل ارزهای فیات رشد خواهد کرد و بر پول جهانی تسلط خواهد یافت.
اقتصادهای غربی از این فرصت برخوردارند که از غیرمتمرکزسازی و اینترنت ارزش استقبال به عمل آورده و جایگاه رهبری خود را در اقتصاد جهانی حفظ کنند. رهبران حتما باید از خودشان انعطاف‌پذیری نشان دهند، ولی متاسفانه تا به امروز چنین امری محقق نشده است.
با همه این تفاسیر، آینده چیزی نیست که بتوان آن را پیش‌بینی کرد، بلکه باید پا در میدان بگذاریم و خودمان آن را بسازیم. چه کسی آینده را خواهد ساخت؟ این پرسشی است که در سال 2020، بیش از هر زمان دیگری باید به آن پرداخته شود.
منبع: World Economic Forum
