پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آنتونی گارا / فوربس / مترجم: سپیده ترشگو / اگر می‌خواهید نگاهی اجمالی به آینده بانکداری بیندازید، به سراغ سیلیکون‌ولی یا منطقه مالی منهتن نروید. در عوض با عبور از پل جورج واشنگتن به فورت‌لی در نیوجرسی بروید. اگر هنگام عبور از ترافیک سنگین به سمت چپ نگاه کنید و وارد خیابان اینترست 95 شوید، یک ساختمان اداری قرمز رنگ را می‌‌بینید. در طبقه چهاردهم این ساختمان که مشرف به شلوغ‌‌ترین عوارضی آمریکاست، دفتر مرکزی بانک کوچک کراس ریور واقع شده که تحت نظارت افدیآیسی فعالیت میکند.
کراس ریور یک بانک محلی معمولی نیست. هیچ کارمند پشت باجه‌نشین یا خودپرداز یا صندوق سپرده‌گذاری ندارد. در عوض، 175 کارمند بانکی و کارگزار دارد که به صدها مانتیور کامپیوتر خیره شده‌‌اند. در این دفتر اغلب روی هر میز سه مانیتور به چشم میخورد و نشانه‌‌های یک دفتر استارت‌آپی مثل آشپزخانه‌‌ای پر از آب گازدار لاکراکس و قهوه‌های دلچسب و یک اتاق بازی به چشم میخورد.
کراس ریور در حوزه وام‌دهی به سرعت در حال حرکت است. این استارت‌آپ وامهایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار در ماه ارائه می‌دهد و طی 9 سال گذشته توانسته این رقم را به 30 میلیارد دلار برساند. اما برخلاف بانکهای دیگر، می‌شود گفت که تقریبا هیچ کدام از کارمندان کراس ریور انسان نیستند بلکه اپلیکیشن هستند. وامهای کراس ریور از بیش از 15 استارت‌آپ فعال حوزه سرمایهگذاری خطرپذیر مانند افرم، بست اگ آپگرید، آپ استارت و لندینگ یواس ای نشات می‌گیرد. روال به این شکل است که این فینتکها مشتری جذب میکنند و کراس ریور مجوزها و زیر ساخت را تامین میکند. این شرکت 10 تا 20 درصد از هر وامی که پرداخت میکند را برای خود نگه میدارد و حجم انبوه وامهای فین‌تکی، کراس ریور را به دارایی دو میلیارد دلاری رسانده است در حالی که دهه گذشته دارایی کراس ریور 100 میلیون دلار بوده است.
پنج فین‌تک با ارزشی که در ادامه آنها را معرفی میکنیم می‌توانند از کراس ریور به خاطر فعال ساختن برخی از خطوط مهم کسب‌وکاری‌شان تشکر کنند.
جیلز گید 53 ساله یک مهاجر فرانسوی است که به آمریکا آمده و مدیرعامل کراس ریور است و میگوید: «ما در بازاری پویا کار میکنیم و نه در بازاری راکد. کار ما جابجایی، تولید، بسته‌بندی و فروختن دارایی‌‌هاست.»
بانک‌هایی همچون کراس ریور در چارچوب‌‌های نظارتی و انطباق با قوانین دولت فعالیت میکنند و مجوزهای اعطای وام لازمه را در اختیار دارند. بیشتر فینتکها چنین مجوزی ندارند و برای تامین مالی وابسته به بانکها هستند.
هنگامی که فرای اپلیکیشن‌‌های اپل و داستانهای داده‌کاوی و تصمیمات هوش مصنوعی برای وام‌دهی می‌‌روید، می‌‌فهمید که بسیاری از فینتکها چیزی غیر از سازوکارهای تهاجمی وام‌دهی برای بانکهای کمتر شناخته شده بیمه سپرده فدرال هستند.
شرکت گرین‌اسکای
اعطای وامهای بازسازی مسکن
عرضه اولیه سهام: می 2018
ضرر و زیان ارزش بازار: 3/7 میلیارد دلار
دیوید زالیک، موسس چندین شرکت که کسب‌وکارش از فروش رایانه‌‌های تعمیر شده گرفته تا سرمایهگذاری در املاک و مستغلات را شامل می‌شد و تجربه شراکت در راه‌‌اندازی یک بانک ورشکسته را هم دارد، در سال ۲۰۰۶ گرین‌اسکای را تاسیس کرد. این شرکت از تکنولوژی برای اعطای وام اغلب بدون بهره برای بازسازی و تعمیرات مسکن استفاده میکند.
سقف سازان، لوله‌کشان و سایر پیمانکاران، همراه با تلفن‌های همراشان loan officerهای کرایس ریور هستند.
ماه مه گذشته گرینسکی در عرضه عمومی سهامش، سرمایه 955 میلیون دلاری بدست آورد. اما چندی بعد از عرضه سهام، مدل اقتصادی او شکست خورد.
در سال 2018، گرینسکی برای فریب سرمایهگذاران درآمد تعدیل شده سالانه خود را از 192 میلیون دلار به 175 میلیون دلار کاهش داد.
از زمانی که شرکتهای وام‌دهنده گرینسکی همچون کراس ریور عقب نشینی کردهاند، اوضاع بدتر شده است. این استارت‌آپ همچنین در روابط با پیمانکاران خود با مشکلات حقوقی روبرو است. گرینسکی در سال 2017 با پرداخت جریمه 160 هزار دلاری که از سوی دادستان کل نیوجرسی تعیین شده بود، شکایات مصرف کنندگانش را حل و فصل کرد و اکنون با مشکل مشابهی در آلاباما روبرو است. اوج ارزش سهام گرینسکی پس از عرضه اولیه سهام از 26 دلار به 7 دلار کاهش یافته است. اما زالیک به اندازه‌ای از این کسب‌وکار بهرهبرداری کرده که ارزش خالص 1/6 میلیارد دلاری استارت‌آپ او در حال حاضر بیشتر از سرمایه‌‌گذاری‌های دیگر در این صنعت است.
به گفته شرکت اکسنچر، از سال 2010 شرکتهای سرمایهگذاری سیلیکون ولی و سایرین حدود 175 میلیارد دلار برای ساختارشکنی سیستم مالی سرمایهگذاری کردند. این امر به ناچار منجر به ارزش‌‌گذاری‌های نجومی بسیاری از فینتکهای بخش خصوصی شده است.
در همین کریسمس برای خرید یک دوچرخه پلونتون، یک وام دو هزار دلاری بدون بهره با اقساط 39 ماه از افرم دریافت کنید هیچ بعید نیست که این وام را درواقع کراس ریور به شما بدهد. کراس ریور چند روزی این وام‌ها را نگه میدارد، سپس آنها را به فینتکها منتقل میکند تا این بدهی را به صندوق‌‌های پوشش‌دهی و خریداران اوراق قرضه بفروشند، یا بدهی را به هزاران وام دیگر تبدیل کنند. در بازار سهام، بانکها تمایل به خرید سهام شرکتهای فناوری دارند. به همین دلیل است که فینتکها مشتاقند تا بتوانند خود را در جایگاه شرکتهای فناوری و نه شرکتهای مالی قرار دهند. شرکتهای سرمایهگذاری ریسک‌پذیر مشتاق گفتن چنین داستانهای هستند، اما بازار چندان هم احمق نیست.
آن دک کپیتال
بهرهبرداری از کلان داده ها در جهت اعطای وام به کسب‌وکارهای کوچک
عرضه اولیه سهام: دسامبر 2014
از دست دادن ارزش بازار: 6/1 میلیارد دلار
آن دک که در سال 2006 تاسیس شد، از داده‌ها و الگوریتم‌‌ها برای تایید سریع وام برای مشاغل کوچک استفاده میکند، بسیاری از بانکها تمایلی به اعطای وام به این مشاغل ندارند. سقف وامهای دک از 5000 دلار تا 500000 دلار است و بزرگترین شرکای بانکی آن، جی بی مورگان چیس و بانک سلتیک مستقر در یوتا بوده‌‌اند. سلتیک حدود 20 درصد از وامهای آن دک را پرداخت میکند.
تا سال 2013، آن دک با وجود دریافت نرخ بهره‌‌های نجومی تا 36 درصد، 400 میلیون دلار وام پرداخت کرده بود. در مارس 2014، این شرکت 77 میلیون دلار از چیس کولمن تایگر گلوبال و سایرین پول جمع آوری کرد و چند ماه بعد سهامش را در بورس عرضه کرد. ارزش سهام آن در اولین روز معاملاتی، 40 درصد به ارزش 1/9 میلیارد دلار افزایش یافت.
اما از زمانی که هزینه‌‌های بازاریابی آن به سرعت بالا رفت و رشدش کاهش یافت و رقیبانی همچون فاند باکس، کابیج و بلوواین از آن دک سبقت گرفتند، دیگر آن رشد قبل را نداشت. در اوایل سال 2017، آن دک پیش فرض نرخ خالص بازپرداخت وامهایش را 15 درصد گزارش کرد. دو سال بعد جی پی مورگان گفت که دیگر با آن دک همکاری نمی‌‌کند.
گالیانو بولونا، تحلیلگر بانک سرمایهگذاری بی تی آی جی میگوید: «استراتژی اصلی رشد، رشد و رشد بود که معمولا به عملکرد اعتباری خوب تعبیر نمی‌‌شود. چیزی که مردم واقعا متوجه آن شدند این است که در حوزه «فناوری‌های مالی»، بخش «مالی» بسیار پررنگ‌تر از بخش «فناوری» است. سهام آن دک در حال حاضر نسبت به زمان عرضه اولیه سهام، 75 درصد افت کرده است.
سهام لندینگ کلاب در سال 2014، با ارزش‌گذاری 5/6 میلیارد دلار در بورس عرضه شد. امروز ارزش آن 1/2 میلیارد دلار است. آن دک کپیتال ارزشش در روز عرضه اولیه سهام در اواخر سال 2014، 1/9 میلیارد دلار بود و امروز ارزشش به 290 میلیون دلار رسیده است. این داستان برای عرضه اولیه سهام فینتکهای دیگری مانند فاندینگ سیرکل و گرین‌اسکای نیز مشابه است.
اندی مارکارت که در حال حاضر در شرکت میدل مارچ پارتنرز فعالیت میکند و قبلا در شرکت فدرال نیویورک و بلک راک کار کرده، میگوید: «این شرکتها خود را بعنوان شرکتهای فناوری معرفی میکنند، اما در واقع آنها فقط از تکنولوژی بعنوان اهرمی برای پیشبرد و توسعه یک راهکار کسب‌وکاری قدیمی مانند وام مصرف‌کنندگان استفاده میکنند.»
طبق آمار فوربس، یک ارزش بازار 15/6 میلیارد دلاری به خاطر عرضه اولیه ناموفق از بین رفته است. سایر وام‌دهندگان بزرگ مانند «پراسپر مارکت پلیس» و «لون دیپات» نیز یا برای عرضه اولیه سهام ثبت نام کردهاند و برنامه‌‌هایشان را رها کردهاند و یا ترجیح می‌‌دهند خصوصی بمانند.
همه اینها در نهایت میتواند دردسر بزرگی برای کراس ریور ایجاد کند. برخی از فین‌تک‌‌هایی که با آنها همکاری کرده، مانند گرین‌اسکای و لندینگ کلاب، در حال حاضر سرمایه‌گذارانی شکست خورده‌‌اند.
البته ممکن است فاجعه‌‌های بیشتری در راه باشد. پنج مورد از بزرگترین مشتری‌‌های فین‌تک کراس ریور توانستند با افزایش سرمایه 2/25میلیارد دلاری به ارزش ترکیبی 50 میلیارد دلار برسند. به نظر هم نمی‌رسد که هیچ‌کدام از آنها بخواهند IPO کنند؛ حتی اگر بازار سهام به اوج خود برسد و پیش فرض ذهنی مصرف‌کننده نیز به دریافت پایین‌‌ترین سود باقی بماند.
لندینگ کلاب
پلتفرم وام‌دهی فرد به فرد
عرضه اولیه سهام: دسامبر 2014
از دست رفتن ارزش بازار: 8/8 میلیارد دلار
لندینگ کلاب در سال 2007 توسط رناد لاپلانچ فرانسوی و روی پلتفرم فیس‌بوک شروع به کار کرد. ماموریت لندینگ کلاب این بود که از طریق پیوند دادن مستقیم وام‌گیرندگان به وام‌دهندگان و کاهش هزینه‌‌ها به نوعی جایگزین بانکها شود. با این حال، شرکای بانکی مانند کراس ریور به لندینگ کلاب کمک کردند تا با سرعت زیادی رشد کند. تا سال 2014 میزان وامهایش به 5 میلیارد دلار رسید و سهام خود را در بورس عرضه کرد و به ارزش 10 میلیارد دلاری رسید. چندی نگذشت که پرونده‌‌های مالی آشکار کردند که لندینگ کلاب 43 درصد از درآمدش را در فروش و بازاریابی از دست داده است.
لندینگ کلاب در چهار سال نخست فعالیت خود بعنوان یک شرکت سهامی عام 340 میلیون دلار از دست داد.
سپس، در سپتامبر 2018، به دلیل گمراه کردن سرمایهگذاران در مورد وامهایی که خریداری کرده بودند، واحد مدیریت دارایی آن، مشاورانش و لاپلانچ بعلاوه یکی دیگر از مدیران شرکت جریمه 4/2 میلیون دلاری به کمیسیون بورس و ارواق بهادار پرداخت کردند. قانون‌گذاران مدعی شدند که لندینگ کلاب از شرکت مشاوره LC Advisor برای پشتیبانی از تحلیل ریسک دریافت تسهیلات مشتریان استفاده کرده است و بازده مالی ماهانه را به شکل نادرستی تنظیم کرده تا ریسک را کم‌اهمیت‌تر از آنچه هست، نشان دهد. بدین ترتیب لاپلانچ از فعالیت در صنعت اوراق بهادار منع شد و امروز سهام لندینگ کلاب نسبت به زمان اوج خود 80 درصد کاهش یافت.
مقدار زیادی از وامهای اعطا شده از سوی کراس ریور، نرخ بهره‌‌های نجومی دارند که چنین بهره‌هایی در ایالاتی مانند نیویورک و کانکتیکات به خاطر قوانین سخت‌گیرانه‌ای که دارند، ممنوع است. خود این بانک نیز در اواخر سال ۲۰۱۶ از شرکت‌هایی مانند اندریسون هورویتز و باتری ونچرز حدود 28 میلیون دلار پول گرفته است. یک سال پیش، شرکت کی کی آر یک سرمایه‌گذری 100 میلیون دلاری انجام داد و به این ترتیب کراس ریور به ارزش حدودا یک میلیارد دلاری دست پیدا کرد که تقریبا سه برابر ارزش یک بانک منطقه‌ای مشابه بود. گید با هیجان میگوید: «استراتژی ما این است که تنها ارائه‌دهنده خدمات مالی برای اکوسیستم فین‌تکی در سطح جهان باشیم. اصلی‌ترین دلیل ما برای انجام چنین کاری هم تغییر زندگی مردم است.»
گید پیش از ورودش به کراس ریور مدت کوتاهی در بیر استرنز و بارکلیز و نیز به عنوان مدیر مالی یک شرکت اعطای وام مسکن در نیویورک به نام فرست مریدین کار کرده است. گید که متولد پاریس است، دو سال مرخصی گرفت تا تلمود بخواند. در سال ۲۰۰۸، تصمیم گرفت که دست به کار شود. با حدود ۷۰۰،۰۰۰ دلار پس‌اندازی که داشت و ۹ میلیون دلاری که از دوستان و سایرین قرض گرفت، در کراس ریور سرمایهگذاری کرد، یک بانک محلی که مجوز فعالیت بانکی داشت، ولی هیچ دارایی نداشت.
طی اولین سال فعالیت کراس ریور، گید و تیم کوچکش اغلب با اوراق بهادار دولتی و با اوراق بهاداری که بهره آنها به مزایده گذاشته می‌شود، معامله می‌کردند. بعد از دو سال دیوید زالیک، بنیانگذار فین‌تک گرین‌اسکای به گید پیشنهاد داد که به صاحبان املا برای بازسازی منازلشان، وان‌های بدون بهره بدهند.
فاندینگ سیرکل
عطای وام به مشاغل همتا به همتا
عرضه اولیه سهام: سپتامبر ۲۰۱۸
از دست دادن ارزش بازار: 1/5 میلیارد دلار
ایده فاندینگ سیرکل در کافه‌ای در لندن توسط یک مشاور مدیریتی به نام سمیردسای ۳۶ ساله در طول بحران مالی شکل گرفت. همانند لندینگ کلاب، ایده اصلی این کسب‌وکار پیوند دادن وام‌گیرندگان – همان مشاغل کوچک – با سرمایهگذاران سازمانی در اینترنت بود. فاندینگ سیرکل در سپتامبر ۲۰۱۸ در لیست بورس اوراق بهادار لندن قرار گرفت و با افزایش سرمایه 400 میلیون دلاری، ارزشش به ۲ میلیارد دلار رسید و نقطه اوجش هم همان جا بود.
این شرکت ظرف نه ماه هدف رشد درآمد خود را به نصف کاهش داد و دلیل آن را کاهش تقاضای وامهایش و سختگیری بیشتر در وام‌دهی به مشاغل پرریسک ذکر کرد. سهام آن طی یک سال 77 درصد کاهش یافت.
گید شروع به ارائه وام به گرین‌اسکاس کرد و فهمید که این فین‌تک نوپا میتواند به موتور رشد کراس ریور تبدیل شود. او در راستای منافع این فین‌تک، به سرعت تغییراتی در کراس ریورایجاد کرد. زمان‌بندی او حرف نداشت. در سال ۲۰۱۰ که بحران مالی، اعتماد عموم به بانکهای سنتی را از بین برد و مصرف‌کنندگان سرمایه کمی در خانه‌هایشان داشتند و بانکها نیز تا حد زیادی پرداخت‌های اعتباری را متوقف کرده بودند، کراس ریور و چندین بانک تخصصی دیگر مانند بانک سلتیک یوتا و وب بانک دست به کار شدند و با اشتیاق به پر کردن خلا موجود پرداختند.
ظهور فینتکها فواید زیادی دارد. با کمک داده‌ها و استفاده از اقتصاد رفتاری، بسیاری از شرکتهای جدید مانند آکرونز و بترمنت، نرخ پس‌انداز را افزایش داده و امور مالی شخصی را کارآمدتر کردند. فعالیت فینتکها تاکنون حدود 170 میلیارد دلار refinancing و دریافت وام بهمراه داشته است.
تا حدود سال 2015، همه چیز در این بخش بازار به خوبی پیش می‌رفت. بعد از این که تعداد انگشت شماری از شرکتها مانند لندینگ کلاب سهامشان را در بازار عرضه کردند، ناگهان سرمایهگذاران خارج از سیلیکون ولی شروع به موشکافی کردند و اختلالاتی نمایان شد.
کراس ریور همچنان در حال گسترش است و به ظاهر نسبت به ریسک‌های احتمالی بی‌توجه است. درست زمانی که بانکها برای اعطای وامهای مسکن کم‌بهره و با حداقل کاغذبازی‌های ممکن با یکدیگر رقابت می‌کردند و در حالی که حباب مسکن بالا می‌رفت، برخی از فینتکها شروع به پرداخت وامهای پرریسک‌تر کردند.
سال گذشته، یکی از بزرگترین شرکای فین‌تک کراس ریور، «فایننشال فریدم»، از طرف بیمه سپرده فدرال مجبور به پرداخت 20 میلیون دلار شد. این اتفاق زمانی افتاد که بیمه سپرده فدرال تعیین کرد که کارس ریور با عدم نظارت موثر روی شرکت فایننشال فریدم، در ارائه بیش از 24 هزار وام، اقدامات ناعادلانه و فریبنده انجام داده است و به همین خاطر هم به پرداخت جریمه 641 هزار 750 دلاری محکوم شد.
رکود اقتصادی، تهدید بزرگ‌تری برای فینتکها است. در سه ماهه سوم سال 2019، کراس ریور گزارش داد که تعداد وامهای مشکل‌دار او به دو برابر و نزدیک به دو درصد از کل وامهایش رسیده و 17 میلیون دلار از املاک و مستغلات تجاری آن با مشکل روبرو شده و 10 درصد از دارایی‌هایش نیز با اقساط معوقه مواجه است.
منبع: Forbes