پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صندوق تامين مالي خرد تضمين‌شده گرهی از مشکلات تامین مالی استارت‌آپ‌ها می‌گشاید؟ / معاون تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پاسخ می‌دهد
صندوق تامین مالی خرد تضمین شده چیست؟ آیا می‌تواند گرهی از مشکلات تامین مالی استارت‌آپ‌ها بگشاید؟
ماهنامه عصر تراکنش / تيرماه سال جاري بود که محمد شريعتمداري، وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي در صفحه توئيتر خود خبر از تاسيس صندوق تامين مالي خرد تضمين‌شده داد و نوشت: «در سايه جوانگرايي و مديريت جوان و کارآمد بخش تعاون از اقتصاد ايران در هفته تعاون براي اولين‌بار تعاوني‌ها از نعمت صندوق تامين منابع مالي خرد تضمين‌شده که تحولي در عرصه حمايت از تعاوني‌هاي نوبنياد و دانش‌بنيان است، برخوردار شدند.»
در حالي وزير کار خبر از راه‌اندازي صندوق داد که حتي پس از گذشت يک ماه هم عملا خبري از اين صندوق نيست و در جست‌وجوهاي اينترنتي به‌زحمت به وب‌سايتي با آدرس www.cf.cigf.ir مي‌رسيم که هنوز طراحي وب‌سايت آن هم دست‌کم به چند ماه کار گرافيکي و فني نياز دارد و در مرورگرهاي مختلف بارگذاري نمي‌شود، چه برسد به اينکه بخواهيم از راه‌اندازي خود صندوق سخن بگوييم. به نظر مي‌رسد وزير کار قصد داشته براي هفته تعاون چيزي در چنته داشته باشد و به اصطلاح دست خالي نباشد و اعلام اين خبر صرفا کارکردي تبليغاتي و رسانه‌اي داشته است.
به هر حال با توجه به اينکه تاسيس اين صندوق رسما از سوي وزير کار اعلام شده، بايد اين وزارتخانه را نيز به ديگر نهادهاي دولتي و بانک‌هايي که روي حوزه تامين مالي جمعي دست گذاشته‌اند، اضافه کنيم، هرچند شروع کار آن با چند ماه تاخير رخ دهد. اينکه چقدر اين بازيگران دولتي از جمله وزارت کار مي‌توانند در اين عرصه موفق باشند، مشخص نيست و فقط گذر زمان مي‌تواند اين مساله را روشن کند.
در گفت‌وگويي که با محمدجعفر کبيري، معاون تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي داشتيم، سعي کرديم از چند و چون اين صندوق جديدالتاسيس اطلاع حاصل کنيم.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
انواع کراودفاندينگ
تامين مالي جمعي داراي چهار مدل کلي است؛ مدل اهدا، مدل پاداش، مدل مشارکت در سهام و مدل قرض‌الحسنه فردبه‌فرد ازجمله چهار روش اصلي در تامين مالي جمعي است.
[/mks_pullquote]
.
وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعي در دوره جديد سياست‌هايي در حوزه استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهاي نوين در پيش گرفته است. ابتدا در مورد اين اقدامات توضيح دهيد.
تقويت بنگاه‌هاي کوچک و متوسط و تعاوني‌هاي کشور از نظر من باعث افزايش تاب‌آوري اقتصاد کشور مي‌شود و اگر انتظار داشته باشيم مردم به بخش تعاون اعتماد کنند، دو موضوع بايد جدي گرفته شود: 1. نوآوري و 2. شفافيت.
در بحث شفافيت ما درصدد راه‌اندازي سامانه‌اي هستيم که مي‌توان از آن به‌عنوان پنجره واحد بخش تعاون ياد کرد، زمان زيادي صرف راه‌اندازي اين سامانه شده تا بتوانيم يک نظارت هوشمند خودگردان داشته باشيم. هرچند هنوز اين سامانه به مرحله اجرا نرسيده است، اما اميدواريم بتوانيم ظرف يکي، دو ماه آينده از اين سامانه رونمايي کنيم.
در اين رابطه هماهنگي‌هاي لازم با سازمان ثبت اسناد کشور، وزارت اقتصاد و دارايي و همچنين وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات در حال انجام است. معتقدم راه‌اندازي اين سامانه مي‌تواند موجب افزايش شفافيت در فرايندهاي تعاوني‌هاي کشور شود و اگر اين اتفاق صورت پذيرد، مي‌توانيم اعتماد مردم را جلب کنيم و سرمايه‌هاي خرد سرگردان مردم را به‌نوعي در خدمت تعاوني به کار گيريم. در حال حاضر که حجم زيادي از نقدينگي در کشور وجود دارد، اين کار باعث مي‌شود بخشي از نقدينگي به سمت اين تعاوني‌ها سرازير شود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
قانون بخش تعاون
قانون بخش تعاوني اقتصاد جمهوري اسلامي ايران مشتمل بر هفتاد و يک ماده و پنجاه تبصره در جلسه علني روز چهارشنبه مورخ سيزدهم شهريور ماه 1370 مجلس‌شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 1370/6/24 به تأييد شوراي نگهبان رسيده است.
[/mks_pullquote]
.
با راه‌اندازي اين سامانه امکان نظارت هوشمند بر تعاوني‌ها ميسر مي‌شود و اعضاي تعاوني‌ها مي‌توانند عملکرد هيات‌مديره و مجامع تعاوني‌ها را رصد کنند تا تخلفاتي که پيش از اين اتفاق مي‌افتاد، متوقف شوند. اما موضوع ديگري که ما به‌جد به‌دنبال آن هستيم، توسعه نوآوري در بخش تعاون و حمايت از تعاوني‌هاي دانش‌بنيان يا اصطلاحي که سعي مي‌کنيم آن را به کار بگيريم، تعاوني نوبنيان است.
تعاوني دانش‌بنيان يا نوبنيان به اين معني است که در طرح مورد نظر ما که تامين مالي استارت‌آپ‌ها را دربر مي‌گيرد، خروجي استارت‌آپ‌ها به‌صورت تعاوني خواهد بود. براي اين منظور يا صندوق نوآوري و شکوفايي تفاهم‌نامه‌اي امضا کرديم و به‌دنبال ايجاد مرکز نوآوري تعاون هستيم. استارت‌آپ‌ها مي‌توانند در اين مرکز مستقر شوند و رشد کنند و خروجي اينها به تعاوني‌هاي نوبنيان تبديل شود.
يکي از مسائل اصلي استارت‌آپ‌ها در حال حاضر موضوع تامين مالي است. هرچند در حوزه تامين مالي استارت‌آپ‌ها، صندوق نوآوري و شکوفايي هم وجود دارد که تسهيلاتي را در اختيار تيم‌هاي استارت‌آپي قرار مي‌دهد، اما قصد ما اين است که مشارکت مردمي را داشته باشيم و بتوانيم سرمايه‌هاي خرد مردمي را به‌طور مستقيم وارد پروژه‌هاي نوآورانه کنيم.
مردم با چه انگيزه‌اي بايد روي اين طرح‌ها سرمايه‌گذاري کنند؟ چه تضميني وجود دارد كه در اين طرح‌ها نيز اتفاقات تلخي همچون موسسات اعتباري نيفتد؟
بايد به اين مساله اذعان کنيم که روي برخي مفاهيم مرتبط با سرمايه اجتماعي، از جمله اعتماد عمومي دچار افول شده‌ايم. يعني اعتماد مردم به يکديگر کمتر شده است. ما براي اينکه بتوانيم اين مساله را حل کنيم، براي اولين‌بار در اين حوزه اصل سرمايه مردم را تضمين مي‌کنيم. در واقع ما صندوق تامين مالي خرد تضمين‌شده را ذيل صندوق ضمانت سرمايه‌گذاري که سال‌هاست در حال فعاليت است، ايجاد کرديم. در واقع ما سود را تضمين نمي‌کنيم، ولي اصل سرمايه‌اي که يک فرد حقيقي يا حقوقي گذاشته است را تضمين مي‌کنيم تا اتفاقي شبيه آن چيزي که شما اشاره کرديد، نيفتد.
يک استارت‌آپ چه فرايندي را بايد در اين صندوق جديدالتاسيس براي جذب سرمايه طي کند؟
يک فرد يا تيم استارت‌آپي طرح خود را روي سايت قرار مي‌دهد. همکاران من در صندوق اين طرح را بررسي مي‌کنند و در صورتي که شرايط لازم را داشته باشد، آن را به‌صورت عمومي روي سايت منتشر مي‌کنند و مردم مي‌توانند در اين طرح با اعداد و ارقام مختلف سرمايه‌گذاري کنند. معتقدم اين يک گام بلند در راستاي تامين مالي خرد در کشور خواهد بود. البته از آنجايي که در اين طرح اصل سرمايه مردم تضمين مي‌شود، يک تفاوت ماهوي با کراودفاندينگي که سازمان بورس روي آن متمرکز است، دارد و اين طرح را مي‌توان به‌نوعي کراودفاندينگ تضمين‌شده ناميد. سقف سرمايه‌اي هم که در اختيار استارت‌آپ‌ها قرار مي‌گيرد، 15 ميليارد تومان است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
دستورالعمل فرابورس
دستورالعمل تامين مالي جمعي فرابورس در شهريورماه سال 1397 منتشر شد. اين دستورالعمل بر اساس تفاهم نامه مشترک با موضوع برنامه توسعه توليد محصولات دانش‌بنيان في‌مابين معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و وزارتخانه‌هاي امور اقتصادي و دارايي، تعاون، کار و رفاه اجتماعي و ارتباطات و فناوري اطلاعات تنظيم شده است. دستورالعمل تأمين مالي جمعي در 5 بخش و مشتمل بر 45 ماده تنظيم‌شده است.
[/mks_pullquote]
.
آيا يک نوع تداخل با سازمان بورس بر سر اين موضوع وجود ندارد؟ چون فرابورس در حال تهيه دستورالعمل‌هاي حوزه تامين مالي جمعي است و قاعدتا هر شخص حقيقي و حقوقي که بخواهد در اين حوزه فعاليت کند، بايد از اين نهاد مجوز فعاليت بگيرد.
ما بر سر اين موضوع به يک توافق با سازمان بورس رسيده‌ايم. فقط تنها يک اختلاف‌‌نظر وجود دارد و آن هم اين است که ما معتقديم اين فرايندي که مي‌خواهيم بناي آن را بگذاريم، به معناي دقيق کلمه کراودفاندينگ نيست و همان قانون بخش تعاون را آنلاين کرده‌ايم. در واقع افراد حقيقي سهام يک شرکت يا يک استارت‌آپ را مي‌خرند.
يعني همان قانون بخش تعاون. در حال حاضر هم تعاوني‌ها دارند همين کار را انجام مي‌دهند و صرفا ما اين فرايند را به‌صورت آنلاين انجام مي‌دهيم و کاري که اين طرح جديد را متمايز مي‌کند، اين است که اصل سرمايه مردم را نيز تضمين مي‌کند. ما براي اينکه با سازمان بورس و فرابورس به جمع‌بندي نهايي برسيم، فعلا طرح‌هايي که ريسک پاييني دارند را تاييد مي‌کنيم.
چه تضميني از استارت‌آپ‌هايي که اين سرمايه را جذب مي‌کنند، اخذ مي‌شود؟
بستگي به طرح دارد. مثلا اصل طرح را در رهن مي‌گذارند، برندشان را در رهن مي‌گذارند، سفته و چک دريافت مي‌کنيم. در واقع بستگي به طرح، تضمين‌هاي مختلفي را مي‌گيريم و تضمين‌ها هم به گونه‌اي است که تيم‌هاي استارت‌آپي بتوانند از پس آن برآيند. براي مثال برخي از طرح‌ها را اگر اطمينان کافي داشته باشيم، برند و طرح را در رهن مي‌گذاريم و نيازي به چک و سفته نيست.
در حال حاضر طرح يا ايده نوآورانه‌اي در صندوق پذيرفته شده است؟
بله. همين الان هم يک طرح در سايت وجود دارد. استارت‌آپي هست در حوزه توزيع ميوه به‌صورت آنلاين که در طرحي که به ما ارائه داده، براي توسعه خود حدود دو ميليارد تومان سرمايه مي‌خواهد. اين طرح از ميان پنج طرح ديگر پذيرفته شد و ساير طرح‌ها رد شدند. قرار بر اين است كه اين طرح از يک تا سه ماه به‌صورت پايلوت در سايت قرار گيرد و از مهرماه و پس از اينکه به توافق نهايي با سازمان بورس و فرابورس رسيديم، اين طرح به‌صورت عملياتي اجرايي خواهد شد. ولي در حال حاضر کار را متوقف نکرده‌ايم و طرح‌ها را بررسي مي‌کنيم. در حال حاضر استارت‌آپ بازارگام اولين استارت‌آپي است که در صندوق تامين مالي خرد تضمين‌شده پذيرفته شده است.
پيش‌بيني‌تان از آينده اين صندوق چيست؟ آيا معتقديد اين طرح با استقبال مردم و استارت‌آپ‌ها مواجه مي‌شود؟
پيش‌بيني من اين است که استارت‌آپ‌ها که قطعا از اين موضوع حمايت مي‌کنند اما در مورد موردم بايد منتظر ماند. نياز به تبليغات مناسب براي شناساندن اين صندوق به مردم وجود دارد که ما هنوز وارد فاز تبليغات نشده‌ايم، ولي در مجموع برداشت من اين است که در شرايط فعلي کشور، اين صندوق مي‌تواند سرمايه‌هاي سرگردان مردم را جذب کند. ماهيت يک پلتفرم تامين مالي جمعي اين است که سرمايه‌هاي خرد مردم را دريافت و با تجميع آن کارهاي بزرگي انجام مي‌دهد. بنابراين به نظر من اين صندوق مي‌تواند زمينه‌ساز حرکتي بزرگ در اقتصاد کشور باشد.