پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صندوق تامین مالی خرد تضمین‌شده گرهی از مشکلات تامین مالی استارت‌آپ‌ها می‌گشاید؟ / معاون تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پاسخ می‌دهد
صندوق تامین مالی خرد تضمین شده چیست؟ آیا می‌تواند گرهی از مشکلات تامین مالی استارت‌آپ‌ها بگشاید؟
ماهنامه عصر تراکنش / تیرماه سال جاری بود که محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در صفحه توئیتر خود خبر از تاسیس صندوق تامین مالی خرد تضمین‌شده داد و نوشت: «در سایه جوانگرایی و مدیریت جوان و کارآمد بخش تعاون از اقتصاد ایران در هفته تعاون برای اولین‌بار تعاونی‌ها از نعمت صندوق تامین منابع مالی خرد تضمین‌شده که تحولی در عرصه حمایت از تعاونی‌های نوبنیاد و دانش‌بنیان است، برخوردار شدند.»
در حالی وزیر کار خبر از راه‌اندازی صندوق داد که حتی پس از گذشت یک ماه هم عملا خبری از این صندوق نیست و در جست‌وجوهای اینترنتی به‌زحمت به وب‌سایتی با آدرس www.cf.cigf.ir می‌رسیم که هنوز طراحی وب‌سایت آن هم دست‌کم به چند ماه کار گرافیکی و فنی نیاز دارد و در مرورگرهای مختلف بارگذاری نمی‌شود، چه برسد به اینکه بخواهیم از راه‌اندازی خود صندوق سخن بگوییم. به نظر می‌رسد وزیر کار قصد داشته برای هفته تعاون چیزی در چنته داشته باشد و به اصطلاح دست خالی نباشد و اعلام این خبر صرفا کارکردی تبلیغاتی و رسانه‌ای داشته است.
به هر حال با توجه به اینکه تاسیس این صندوق رسما از سوی وزیر کار اعلام شده، باید این وزارتخانه را نیز به دیگر نهادهای دولتی و بانک‌هایی که روی حوزه تامین مالی جمعی دست گذاشته‌اند، اضافه کنیم، هرچند شروع کار آن با چند ماه تاخیر رخ دهد. اینکه چقدر این بازیگران دولتی از جمله وزارت کار می‌توانند در این عرصه موفق باشند، مشخص نیست و فقط گذر زمان می‌تواند این مساله را روشن کند.
در گفت‌وگویی که با محمدجعفر کبیری، معاون تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی داشتیم، سعی کردیم از چند و چون این صندوق جدیدالتاسیس اطلاع حاصل کنیم.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
انواع کراودفاندینگ
تامین مالی جمعی دارای چهار مدل کلی است؛ مدل اهدا، مدل پاداش، مدل مشارکت در سهام و مدل قرض‌الحسنه فردبه‌فرد ازجمله چهار روش اصلی در تامین مالی جمعی است.
[/mks_pullquote]
.
وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در دوره جدید سیاست‌هایی در حوزه استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوین در پیش گرفته است. ابتدا در مورد این اقدامات توضیح دهید.
تقویت بنگاه‌های کوچک و متوسط و تعاونی‌های کشور از نظر من باعث افزایش تاب‌آوری اقتصاد کشور می‌شود و اگر انتظار داشته باشیم مردم به بخش تعاون اعتماد کنند، دو موضوع باید جدی گرفته شود: ۱. نوآوری و ۲. شفافیت.
در بحث شفافیت ما درصدد راه‌اندازی سامانه‌ای هستیم که می‌توان از آن به‌عنوان پنجره واحد بخش تعاون یاد کرد، زمان زیادی صرف راه‌اندازی این سامانه شده تا بتوانیم یک نظارت هوشمند خودگردان داشته باشیم. هرچند هنوز این سامانه به مرحله اجرا نرسیده است، اما امیدواریم بتوانیم ظرف یکی، دو ماه آینده از این سامانه رونمایی کنیم.
در این رابطه هماهنگی‌های لازم با سازمان ثبت اسناد کشور، وزارت اقتصاد و دارایی و همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال انجام است. معتقدم راه‌اندازی این سامانه می‌تواند موجب افزایش شفافیت در فرایندهای تعاونی‌های کشور شود و اگر این اتفاق صورت پذیرد، می‌توانیم اعتماد مردم را جلب کنیم و سرمایه‌های خرد سرگردان مردم را به‌نوعی در خدمت تعاونی به کار گیریم. در حال حاضر که حجم زیادی از نقدینگی در کشور وجود دارد، این کار باعث می‌شود بخشی از نقدینگی به سمت این تعاونی‌ها سرازیر شود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
قانون بخش تعاون
قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مشتمل بر هفتاد و یک ماده و پنجاه تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ سیزدهم شهریور ماه ۱۳۷۰ مجلس‌شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۷۰/۶/۲۴ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
[/mks_pullquote]
.
با راه‌اندازی این سامانه امکان نظارت هوشمند بر تعاونی‌ها میسر می‌شود و اعضای تعاونی‌ها می‌توانند عملکرد هیات‌مدیره و مجامع تعاونی‌ها را رصد کنند تا تخلفاتی که پیش از این اتفاق می‌افتاد، متوقف شوند. اما موضوع دیگری که ما به‌جد به‌دنبال آن هستیم، توسعه نوآوری در بخش تعاون و حمایت از تعاونی‌های دانش‌بنیان یا اصطلاحی که سعی می‌کنیم آن را به کار بگیریم، تعاونی نوبنیان است.
تعاونی دانش‌بنیان یا نوبنیان به این معنی است که در طرح مورد نظر ما که تامین مالی استارت‌آپ‌ها را دربر می‌گیرد، خروجی استارت‌آپ‌ها به‌صورت تعاونی خواهد بود. برای این منظور یا صندوق نوآوری و شکوفایی تفاهم‌نامه‌ای امضا کردیم و به‌دنبال ایجاد مرکز نوآوری تعاون هستیم. استارت‌آپ‌ها می‌توانند در این مرکز مستقر شوند و رشد کنند و خروجی اینها به تعاونی‌های نوبنیان تبدیل شود.
یکی از مسائل اصلی استارت‌آپ‌ها در حال حاضر موضوع تامین مالی است. هرچند در حوزه تامین مالی استارت‌آپ‌ها، صندوق نوآوری و شکوفایی هم وجود دارد که تسهیلاتی را در اختیار تیم‌های استارت‌آپی قرار می‌دهد، اما قصد ما این است که مشارکت مردمی را داشته باشیم و بتوانیم سرمایه‌های خرد مردمی را به‌طور مستقیم وارد پروژه‌های نوآورانه کنیم.
مردم با چه انگیزه‌ای باید روی این طرح‌ها سرمایه‌گذاری کنند؟ چه تضمینی وجود دارد که در این طرح‌ها نیز اتفاقات تلخی همچون موسسات اعتباری نیفتد؟
باید به این مساله اذعان کنیم که روی برخی مفاهیم مرتبط با سرمایه اجتماعی، از جمله اعتماد عمومی دچار افول شده‌ایم. یعنی اعتماد مردم به یکدیگر کمتر شده است. ما برای اینکه بتوانیم این مساله را حل کنیم، برای اولین‌بار در این حوزه اصل سرمایه مردم را تضمین می‌کنیم. در واقع ما صندوق تامین مالی خرد تضمین‌شده را ذیل صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری که سال‌هاست در حال فعالیت است، ایجاد کردیم. در واقع ما سود را تضمین نمی‌کنیم، ولی اصل سرمایه‌ای که یک فرد حقیقی یا حقوقی گذاشته است را تضمین می‌کنیم تا اتفاقی شبیه آن چیزی که شما اشاره کردید، نیفتد.
یک استارت‌آپ چه فرایندی را باید در این صندوق جدیدالتاسیس برای جذب سرمایه طی کند؟
یک فرد یا تیم استارت‌آپی طرح خود را روی سایت قرار می‌دهد. همکاران من در صندوق این طرح را بررسی می‌کنند و در صورتی که شرایط لازم را داشته باشد، آن را به‌صورت عمومی روی سایت منتشر می‌کنند و مردم می‌توانند در این طرح با اعداد و ارقام مختلف سرمایه‌گذاری کنند. معتقدم این یک گام بلند در راستای تامین مالی خرد در کشور خواهد بود. البته از آنجایی که در این طرح اصل سرمایه مردم تضمین می‌شود، یک تفاوت ماهوی با کراودفاندینگی که سازمان بورس روی آن متمرکز است، دارد و این طرح را می‌توان به‌نوعی کراودفاندینگ تضمین‌شده نامید. سقف سرمایه‌ای هم که در اختیار استارت‌آپ‌ها قرار می‌گیرد، ۱۵ میلیارد تومان است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
دستورالعمل فرابورس
دستورالعمل تامین مالی جمعی فرابورس در شهریورماه سال ۱۳۹۷ منتشر شد. این دستورالعمل بر اساس تفاهم نامه مشترک با موضوع برنامه توسعه تولید محصولات دانش‌بنیان فی‌مابین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ارتباطات و فناوری اطلاعات تنظیم شده است. دستورالعمل تأمین مالی جمعی در ۵ بخش و مشتمل بر ۴۵ ماده تنظیم‌شده است.
[/mks_pullquote]
.
آیا یک نوع تداخل با سازمان بورس بر سر این موضوع وجود ندارد؟ چون فرابورس در حال تهیه دستورالعمل‌های حوزه تامین مالی جمعی است و قاعدتا هر شخص حقیقی و حقوقی که بخواهد در این حوزه فعالیت کند، باید از این نهاد مجوز فعالیت بگیرد.
ما بر سر این موضوع به یک توافق با سازمان بورس رسیده‌ایم. فقط تنها یک اختلاف‌‌نظر وجود دارد و آن هم این است که ما معتقدیم این فرایندی که می‌خواهیم بنای آن را بگذاریم، به معنای دقیق کلمه کراودفاندینگ نیست و همان قانون بخش تعاون را آنلاین کرده‌ایم. در واقع افراد حقیقی سهام یک شرکت یا یک استارت‌آپ را می‌خرند.
یعنی همان قانون بخش تعاون. در حال حاضر هم تعاونی‌ها دارند همین کار را انجام می‌دهند و صرفا ما این فرایند را به‌صورت آنلاین انجام می‌دهیم و کاری که این طرح جدید را متمایز می‌کند، این است که اصل سرمایه مردم را نیز تضمین می‌کند. ما برای اینکه با سازمان بورس و فرابورس به جمع‌بندی نهایی برسیم، فعلا طرح‌هایی که ریسک پایینی دارند را تایید می‌کنیم.
چه تضمینی از استارت‌آپ‌هایی که این سرمایه را جذب می‌کنند، اخذ می‌شود؟
بستگی به طرح دارد. مثلا اصل طرح را در رهن می‌گذارند، برندشان را در رهن می‌گذارند، سفته و چک دریافت می‌کنیم. در واقع بستگی به طرح، تضمین‌های مختلفی را می‌گیریم و تضمین‌ها هم به گونه‌ای است که تیم‌های استارت‌آپی بتوانند از پس آن برآیند. برای مثال برخی از طرح‌ها را اگر اطمینان کافی داشته باشیم، برند و طرح را در رهن می‌گذاریم و نیازی به چک و سفته نیست.
در حال حاضر طرح یا ایده نوآورانه‌ای در صندوق پذیرفته شده است؟
بله. همین الان هم یک طرح در سایت وجود دارد. استارت‌آپی هست در حوزه توزیع میوه به‌صورت آنلاین که در طرحی که به ما ارائه داده، برای توسعه خود حدود دو میلیارد تومان سرمایه می‌خواهد. این طرح از میان پنج طرح دیگر پذیرفته شد و سایر طرح‌ها رد شدند. قرار بر این است که این طرح از یک تا سه ماه به‌صورت پایلوت در سایت قرار گیرد و از مهرماه و پس از اینکه به توافق نهایی با سازمان بورس و فرابورس رسیدیم، این طرح به‌صورت عملیاتی اجرایی خواهد شد. ولی در حال حاضر کار را متوقف نکرده‌ایم و طرح‌ها را بررسی می‌کنیم. در حال حاضر استارت‌آپ بازارگام اولین استارت‌آپی است که در صندوق تامین مالی خرد تضمین‌شده پذیرفته شده است.
پیش‌بینی‌تان از آینده این صندوق چیست؟ آیا معتقدید این طرح با استقبال مردم و استارت‌آپ‌ها مواجه می‌شود؟
پیش‌بینی من این است که استارت‌آپ‌ها که قطعا از این موضوع حمایت می‌کنند اما در مورد موردم باید منتظر ماند. نیاز به تبلیغات مناسب برای شناساندن این صندوق به مردم وجود دارد که ما هنوز وارد فاز تبلیغات نشده‌ایم، ولی در مجموع برداشت من این است که در شرایط فعلی کشور، این صندوق می‌تواند سرمایه‌های سرگردان مردم را جذب کند. ماهیت یک پلتفرم تامین مالی جمعی این است که سرمایه‌های خرد مردم را دریافت و با تجمیع آن کارهای بزرگی انجام می‌دهد. بنابراین به نظر من این صندوق می‌تواند زمینه‌ساز حرکتی بزرگ در اقتصاد کشور باشد.