بلاکچین به کدام سو می‌رود؟ / گزارشی از اولین روز همایش سراسری بلاکچین ایران

اولین روز از رویداد همایش سراسری بلاکچین ایران با هدف تبادل نظر، هم‌افزایی و اتصال آموخته‌های حوزه بلاکچین به صنعت در تمامی لایه‌های کشوری، استارت‌آپی و فردی 6 مهرماه برگزار شد.

«بلاکچین؛ واقعیت یا توهم» عنوان اولین پنل این همایش بود. در این پنل گفته شد تا پنج سال آینده حدود ۸۰ درصد از p2p کشور مبنی بر دفترکل توزیع شده بدون ایجاد دغدغه برای حاکمیت انجام خواهد شد. تأثیر دفترکل ‌توزیع‌شده بر سیستم‌های پرداختی کشور هنوز مبهم است؛ بنابراین باید با گام‌هایی شروع کرد که تأثیرگذاری آن قابل لمس باشد.

«بلاکچین و نقش آن در تحول دیجیتالی»، «عصر جدید رمزدارایی»، «چالش‌ها و مشکلات بلاکچین»، «همه چیز درباره ماینینگ»، «چالش حریم خصوصی در رمزارزها» «رمزارزهای با ثبات و کاربرد آن در مناسبات اقتصادی ایران و جهان»، «نجات با کمپین بلاکچینی» و«پول قراردادی»، عنوان‌هایی بودند که دررویداد همایش سراسری بلاکچین ایران به بحث درباره آنها پرداخته شد.

در ابتدای این رویداد، اسمعیل ثنایی، مدیرعامل و عضو هیات مدیره آریاهمراه با عنوان «بلاکچین و نقش آن در تحول دیجیتالی» به سخنرانی پرداخت.

اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، بلاکچین، رایانش ابری، بیگ دیتا و 5G از جمله مفاهیمی هستند که اقتصاد دیجیتال را تحت تأثیر قرار خواهند داد. ثنایی با بیان این مطالب گفت: «تا سال ۲۰۲۵ این اقتصاد بخش گسترده‌ای از GDP کشورها را در برمی‌گیرد.»

مدیرعامل آریاهمراه با اشاره بلاکچین خصوصی و عمومی از رمزارزهایی یاد کرد که در بستر آنها شکل گرفته، او گفت: «لیبرا مورد قبول آمازون و گوگل قرار گرفته‌است اما دولت‌ها با آن مخالفت می‌کنند؛ زیرا حاکمیت پول رسمی آنها را زیر سؤال می‌برد. فیس‌بوک اعلام کرده که دلار ۵۰ درصد از پشتوانه لیبرا را تشکیل خواهد داد تا بتواند اعتماد آمریکا را جلب کند.»

.

راه‌ حلی برای عدم اعتماد حکومت‌ها به بلاکچین

او راه‌ حل عدم اعتماد حکومت‌ها به بلاکچین را Hybrid Blockchian دانست که با هدف ایجاد شفافیت بیشتر به وجود آمده است. ثنایی گفت: «گارتنر (شرکت پژوهشی و مشاوره آمریکایی) اعلام کرده که۹۰ درصد از پلتفرم‌های بلاکچینی تا سال ۲۰۲۱ به سمت Hybrid Blockchian گام برمی‌دارند.»

تا سال ۲۰۳۰ حجم بازار بلاکچین سه و یک‌دهم تریلیون دلار خواهد بود. او با بیان این مطلب گفت: «این رقم در سال ۲۰۲۵ تنها ۱۷۹ میلیون دلار را تشکیل می‌دهد. اگر بخواهیم با سرعت پیشرفتی که به وجود آمده همگام شویم باید از همین امروز شروع کنیم.»

ثنایی توجه به آموزش، آماده‌سازی زیرساخت‌ها و مقیاس‌پذیری را لازمه همگام شدن با ترندهای بلاکچین دانست. او افزود: «هدف از همکاری شرکت آریاهمراه و آزمایشگاه بلاکچین شریف ایجاد فرصت برای استفاده از مزایای بلاکچین است.»

به گفته ثنایی ترندهای بلاکچین کاربرد آن در اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و کلان داده است. مدیرعامل آریا همراه در ادامه بیان کرد: «با برگزاری مدرسه تابستانه بلاکچین ایران سعی کردیم نقشی را در گسترش بلاکچین در کشور ایفا کنیم. همچنین قرار است در همین راستا کلاس‌های آموزشی در دانشگاه شریف شکل گیرد.»

مدیرعامل آریاهمراه در پایان گفت: «بلاکچین همراه با فرصت است و جریانی را شکل داده که به سرعت در حال حرکت است. رگولاتوری نباید با تأخر در تصمیم‌گیری درباره آن فرصت‌ها را از دست بدهد باید هرچه زودتر آن را مدیریت کنیم و از فرصت‌هایی که به ارمغان می‌آورد استفاده کنیم.»

.

بلاکچین؛ بزرگ‌ترین فرصت آینده

در ادامه همایش سراسری بلاکچین ایران علی جهانی، مدیر دفتر توسعه سرمایه‌گذاری آریاهمراه و دبیر علمی IBSS درباره «عصر جدید رمزدارایی» صحبت کرد.

او در ابتدا گفت: «BOB Grifeld مدیرعامل نزدک (بازار بورس سهام در آمریکا از بلاکچین به عنوان بزرگترین فرصتی یاد کرده که می‌توان برای آینده تصور کرد.»

جهانی با اشاره به مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۳ با هدف معرفی انتظاراتی که باید از بیت‌کوین داشته باشیم منتشر شده، گفت: «بیت‌کوین به عنوان پولی که بدون پشتوانه معرفی شده و ارزش آن به خاطر توهم ارزشی است که میان تمام کسانی که روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند وجود دارد. در واقع انتظار حفظ ارزش دلیل افزایش قیمت آن است.»

او در ادامه از سه دسته دارایی تحت عنوان‌های capital Asset، consmable transformable و store of value نام برد. جهانی با اشاره به مفهوم این سه دارایی، گفت: «رمزارزهای بلاکچینی از زاویه‌های متفاوت در یکی از این سه دسته قرار گرفته؛ اما ماهیت آنها متفاوت از سایر دارایی‌هاست. در یک نگاه کلی با یک دارایی جدید به نام رمزارزش مواجه هستیم که ویژگی خاص خود را دارد.»

مدیر دفتر توسعه سرمایه‌گذاری آریاهمراه، در ادامه افزود: «با شکل‌گیری رمزارزش باید به این سوال‌ها پاسخ داده شود؛ چه کسی آن را عرضه می‌کند، از آن چگونه استفاده می‌شود، اساس ارزشمندی آن چیست و به عنوان ابزار سرمایه‌گذاری یا حفظ ارزش باید به آن نگاه شود.»

.

ظرفیت ایران برای توکانیزه کردن مالکیت کل املاک و مستغلات

جهانی با بیان اینکه کریپتوها با وارد شدن به بستر بلاکچین Cryptocurrency را شکل دادند، گفت: «با commodities و بهره‌گیری از اقتصاد دیجیتال مفهومی به نام crypto commodities شکل می‌گیرد که بر اساس آن مبادله مالکیت دارایی‌ها در دنیای بیرونی ممکن می‌شود.»

او با تاکید بر اینکه بلاکچین ریسک بزرگی داد، گفت: «عرضه اولیه توکن‌ها در ابتدا بدون نظارت نهادهای حکومتی انجام ‌می‌شد. در اواخر سال ۲۰۱۸ بسیاری از این توکن‌ها سودآوری نداشتند این باعث شد که سرمایه‌گذاران آن به وجود رگولاتوری در این حوزه اعتقاد پیدا کنند.»

مدیر دفتر توسعه سرمایه‌گذاری آریاهمراه ادامه داد: «در این زمان security token ها به وجود آمد که تحت نظارت‌ها رگولاتور و با پشتوانه واقعی حق ادامه فعالیت دارد و محدودیت‌های دنیای واقعی نیز بر روی آنها اعمال می‌شود.»

جهانی به بیان پشتوانه‌هایی که برای این security token ها می‌توان در نظر گرفت پرداخت و در این رابطه از توکانیزه کردن مالکیت دارایی‌ها و کالاهایی همچون نفت و طلا نام برد.

به گفته مدیر دفتر توسعه سرمایه‌گذاری آریاهمراه خاورمیانه ظرفیت بسیاری برای توکانیزه کردن مالکیت کل املاک و مستغلات (real estate) را دارد و ایران می‌تواند نقش مناسبی را در این راستا ایفا کند.

الکساندر چپرنوی، دانشمندان بلاکچین، از توسعه‌دهندگان رمزارز Nxt، مدیر پروژه Scorex، هم‌بنیان‌گذار Smartcontract.com و یکی از محققین پروژه iohk به عنوان مهمان ویژه در این همایش حضور داشت. عنوان سخنرانی او «پول قراردادی» (Contractual Money) بود.

.

دور زدن تحریم‌ها با رمزارزملی ممکن نیست

در ادامه همایش سراسری بلاکچین ایران پنل «بلاکچین؛ واقعیت یا توهم» برگزار شد. ولی‌الله فاطمی، مدیر عامل شرکت ققنوس، محمد صادق الحسینی، تحلیل‌گر اقتصادی، محمدرضا فروزنده‌دوست، مدیرکل ارزیابی امنیتی محصولات سازمان فناوری اطلاعات و حمزه قطبی‌نژاد، مدیرعامل توسعه کارآفرینی بهمن اعضای این پنل بودند و به بحث درباره جایگاه فعلی رمزارزها و چشم‌انداز آینده آن در کشور پرداختند.

در ابتدای این پنل سهیل نیکزاد، بیت‌کوینر به عنوان مدیر پنل سؤال کرد که فرصت‌های فعلی که رمزارزها برای کشور به وجود می‌آورند چیست و چشم‌اندازی که برای آینده آن ترسیم شده، چگونه است؟

فروزنده‌دوست، در پاسخ به این سؤال با اشاره به بیانیه بانک مرکزی درباره فعالیت در زمینه رمزارزها که شهریورماه منتشر شد، گفت: «این بیانیه باطل شد و در ابلاغیه جدید که توسط معاون رییس جمهور ماینینگ به عنوان صنعت تولیدی به رسمیت شناخته شده است. در واقع رگولاتوری بیشتر به مباحثی همچون ماینینگ و قانونی بودن رمرارزها پرداخته؛ با این حال بلاکچین در کشور شناخته شده اما به دلیل عدم توجه به آموزش بسیاری آن را مترادف با بیت‌کوین می‌دانند.»

او در رابطه با رمزارز ملی و نقش آن در معاملات جهانی، گفت: «دور زدن تحریم‌ها با رمزارزملی توهمی بیش نیست. از آن تنها می‌توان برای تسهیل معامله و تضعیف دلار بهره برد.»

در ادامه صادق الحسینی با اشاره به اینکه رمزارزها نظم و اقتدار دولت‌ها و نظام‌های مالی جهان را به چالش کشیده‌اند، گفت: «جریانی که در مقابل آنها مقاومت می‌کند تنها در ایران شکل نگرفته؛ بلکه این جریان جهانی است. در زمینه رمزارزها مشکل حاکمیتی داریم اما این مشکل جدی نیست و افراد در زمینه پرداخت و استخراج آن در کشور می‌توانند فعالیت کنند.»

.

خروج سرمایه؛ ترس اصلی رگولاتوری

آیا استفاده از رمزارز در پرداخت‌های مبنی بر رمیتنس می‌تواند راهگشا باشد، صادق الحسینی در پاسخ به این سؤال گفت: «سیاست‌گذار از رمزارز نمی‌ترسد. مساله اصلی ترس از خروج سرمایه است؛ زیرا ارزهای رمزنگاری‌شده ابزاریی هستند که برای حکومت قابل اندازه‌گیری و تفهیم نیستند.»

به عقیده او مشکل اصلی دولت با رمزارزها مسائلی همچون ماینینگ و قیمت برق نیست و ایران نیز به دلیل عدم شناخت از ابعاد تکنولوژی بلاکچین همگام با جهان به سمت آن خواهد رفت.

به گفته صادق الحسینی ایران در زمینه استخراج رمزارز پتانسیل خوبی دارد و توان پردازشی نیروگاه‌های کشور ۶۰ هزار مگاوات در سال است. با این توان تنها ۴۰ روز از سال با مشکل توزیع برق مواجه هستیم و ۱۰۰ روز در سال از ۵۰ درصد توان نیروگاه‌ها هیچ استفاده نمی‌شود.

قطبی‌نژاد نیز در رابطه با وضعیت فعلی رمزارزها در کشور، گفت: «توجه به حوزه کاربرد فناوری بلاکچین در کشور بسیار کم است و تاکنون سرمایه‌گذاری جدی در این زمینه انجام نشده است. برای توسعه این فناوری باید بتوانیم از آن بهره‌مند شویم؛ بنابراین باید ابتدا مشخص کنیم که بلاکچین قراراست چه مشکلی را حل کند و چگونه می‌توان از فرصت‌های آن استفاده کرد.»

.

۸۰ درصد از p2p کشور مبنی بر دفترکل توزیع شده خواهد بود

در ادامه دکتر فاطمی با تاکید بر اینکه فناوری‌های بزرگ در دنیا همواره با چالش مواجه بوده، گفت: «اگر قرار باشد اقدامی در زمینه رمزارزها صورت گیرد باید به اثربخشی کاربردها توجه کنیم و متناسب با شرایط برای چگونگی مدیریت استفاده از آن برنامه‌ریزی کنیم.»

به عقیده مدیرعامل ققنوس تأثیر دفترکل ‌توزیع‌شده بر سیستم‌های پرداختی کشور هنوز مبهم است؛ بنابراین باید با گام‌هایی شروع کرد که تأثیرگذاری آن قابل لمس باشد. او گفت: «قبل از هر اقدامی باید به مقیاس اثربخشی آن توجه شود. بلاکچین تغییرات بسیاری را به وجود می‌آورد؛ بنابراین رفتن به سمت آن به سادگی نیست.»

او در پاسخ به این سؤال که آینده رمزارزها در ایران چگونه است، گفت: «تا پنج سال آینده حدود ۸۰ درصد از p2p کشور مبنی بر دفترکل توزیع شده بدون ایجاد دغدغه برای حاکمیت انجام خواهد شد.»

در ادامه این پنل نیکزاد سؤال کرد که زیرساخت برنامه‌های تدوین‌شده از سوی دولت تا چه اندازه‌ای می‌تواند شرایط مناسبی را برای فعالیت در زمینه رمزارزها فراهم کند. فروزنده‌دوست در پاسخ به این سؤال، گفت: «وظایف دستگاه‌های اجرایی مطابق با برنامه‌های سازمان‌های بالادستی هماهنگ می‌شود. توصیه کردیم که بلاکچین به عنوان فناوری نوین در لیست بودجه سال ۹۹ وزارت ارتباطات قرار گیرد.»

قطبی نژاد نیز در پاسخ به این سؤال که چگونه سرمایه‌گذاری در حوزه رمزارزها محقق خواهد شد، گفت: «باید به راه‌حل‌هایی پیشنهاد شود که مبتنی بر نیازهای واقعی باشد و برای سرمایه‌گذار انگیزه ایجاد کند.»

.

موفق‌ترین بند بیانیه بانک مرکزی

فاطمی در ادامه این پنل تاکید کرد که نظام بحران‌های پولی را به گردن دولت انداخته‌ایم؛ بنابراین طبیعی است که دولت نخواهد به سادگی در حوزه‌هایی مانند رمزارزها اختیاراتش را به راحتی واگذار کند.

به عقیده او ابتدا باید به سمت اثربخشی در فضاهای کوچک گام برداشت و اگر ققنوس امروز به سمت توکانیزه کردن طلا رفته از قبل چندین پروژه در مقیاس کوچک را با موفقیت پشت سر گذاشته. ورود به حوزه رمزارزها پیامدهای بسیاری برای کشور دارد که نمی‌توان از آن به سادگی گذشت.

فاطمی در پایان پنل «بلاکچین؛ واقعیت یا توهم»، گفت: «موفق‌ترین بند بیانیه بانک مرکزی در حوزه رمزارزها این بود که ریسک فعالیت را به عهده خود مردم گذاشت. اگر در ادامه نیز بندی را به این اختصاص می‌داد که سرمایه‌گذاری در این حوزه باید در ابتدا محدود باشد و به مرور گسترش پیدا کند؛ دیگر مشکلی وجود نداشت.»

.

چالش حریم خصوصی در رمزارزها

در ادامه مهدی بخشی، عضو آزمایشگاه بلاکچین شریف در رابطه با «چالش‌ها و مشکلات بلاکچین» صحبت کرد. او به بیان راه‌حل‌هایی پرداخت که بلاکچین برای حل مسائلی همچون حریم خصوصی، مقیاس‌پذیری و امنیت تراکنش‌ها ارائه کرده است.

ضیاء صدر، محقق و مدرس بلاکچین و رمزارزها در ادامه به سخنرانی در رابطه با حریم خصوصی در رمزارزها پرداخت. او با اشاره به مفهومی تحت عنوان تعویض‌پذیری (fungibility) از قابلیت آن گفت که تضمین می‌کند پول و کالاها به صورت واحدهایی مساوی در دنیا قابل معاوضه باشند. به عقیده صدر رمزارزها اگر تعویض‌پذیر نباشند قابل اعتماد نیستند و حریم شخصی (privacy) در بلاکچین به افزایش بهره‌وری این قابلیت کمک می‌کند.

.

شرایط مناسبی برای فعالیت ماینرها

کاوه مشتاق، نویسنده و محقق حوزه بلاکچین و رمزارزها نیز به عنوان سخنران در این رویداد حضور داشت. موضوع سخنرانی او «همه چیز درباره ماینینگ» بود. مشتاق در ابتدا چگونگی فرایند ماینینگ در بلاکچین را توضیح داد.

به گفته او کل مصرف شبکه بیت‌کوین در جهان برابر 10 درصد شبکه برق ایران است و مصرف ماینرها ایرانی حدود ۰/۳۷ درصد شبکه برق کشور است. مشتاق گفت: «نیروگاه‌های برق در بسیاری از اوقات سال، تولید مازاد قابل توجهی دارد؛ بنابراین می‌توان شرایط مناسبی را برای فعالیت ماینرها فراهم کرد.»

«نجات با کمپین بلاکچینی» عنوان سخنرانی حامد صالحی، عضو کمپین ایران رسکیو بیت بود. او با اشاره به سیل فرودین ماه امسال که ۲۸ استان کشور را در برگرفت، گفت: «تحریم‌های بانکی و مالی مانع از آن شد تا کمک‌های جهانی به هلال احمر ایران برسد.»

صالحی در ادامه افزود: «با استفاده از قابلیت‌های بلاکچین و رمزارزها کمپینی و سایتی به نام «IranRescueBit» راه‌اندازی کردیم تا افرادی که قصد دارند از خارج ایران کمک‌های مالی خود را ارسال کنند.»

قرار بود از طریق رسکیو بیت خانه‌های بهداشتی را احداث کنیم اما متاسفانه به دلیل هزینه‌های زیاد تنها توانستیم کالاهایی مانند پتو و آب را تهیه کنیم. صالحی با بیان این مطالب خبر داد: «با همکاری موسسه خیریه مهرآفرین و چند تن از خیرین قرار شده تا ۱۰ مهرماه خانه‌های بهداشت در مناطق سیل‌زده احداث شود.»

.

دای (Dai) و تتر (USDT)؛ رمزارزهای باثبات

سپهر محمدی، رئیس انجمن بلاکچین ایران به عنوان آخرین سخنران درباره «رمزارزهای باثبات و کاربرد آن در مناسبات اقتصادی ایران و جهان» صحبت کرد.

او دای (Dai) و تتر (USDT) را به عنوان مهم‌ترین رمزارزهای باثبات معرفی کرد. محمدی گفت: «شرکت بیتفینکس اعلام کرده که هر یک تتر به صورت واقعی توسط یک دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود. این ارز در هنگ کنگ به ثبت رسیده است.»

به گفته محمدی دلار، یورو و یوان از پول‌هایی هستند که از رمزارز تتر پشتیبانی می‌کنند. او عقیده دارد تتر توسط یک قدرت متمرکز مدیریت می‌شود و ریسک اصلی این رمزارز این است که صادرکننده آن هر زمان بخواهد می‌تواند حساب شخصی که به آن تتر واریز شده را فریز کند.

رئیس انجمن بلاکچین ایران در ادامه گفت: «حجم مبادلات روزانه بازار تتر در حدود 18 میلیارد دلار است در حالی که حجم تجارت خارجی ایران روزانه حدود 100 میلیون دلار است.»

هیچ قدرت متمرکزی از ارزش دای پشتیبانی نمی‌کند. او با بیان این مطلب گفت: «حجم مبادلات روزانه DAI در حدود 20 میلیون دلار است. دای نوسان قیمت ندارد و پشتوانه یک‌دلاری دارد.»