پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
با اضافه شدن همراه اول به دو اپراتور دیگر برای پرداخت از شارژ تلفن همراه در مایکت، چه اتفاقی می‌افتد؟
یکی از بازارهای اندرویدی که سهم قابل‌توجهی از بازار فروش اپلیکیشن‌های اندرویدی در کشور را در دست گرفته، مایکت است. این اپ استور اندرویدی که متعلق به شرکت دانش‌بنیان حصین همراه پردیس یکی از شرکت‌های گروه حصین است، کار خود را از پاییز ۱۳۹۰ آغاز کرده و تا امروز توانسته با بیش از 12 میلیون کاربر، جایگاه خود را به‌عنوان یکی از مارکت‌های ایرانی ثابت کند. مایکت یک استور اندرویدی با بیش از ۳۰۰ هزار برنامه و بازی است و در حال حاضر بیش از ۳۳ هزار توسعه‌دهنده ایرانی و خارجی با آن همکاری می‌کنند و برنامه‌ها و بازی‌های تولید شده آن‌ها، پس از بررسی در دسترس کاربران قرار می‌گیرد.
در مایکت می‌توان از طریق چهار روش، برای پرداخت درون برنامه‌ای یا خرید اپلیکیشن‌ها اقدام کرد. «خرید با اعتبار مایکت»، «خرید با پرداخت بانکی از داخل برنامه مایکت»، «خرید از طریق درگاه USSD از داخل برنامه مایکت» و «پرداخت با اعتبار سیم‌کارت» روش‌هایی هستند که در مایکت وجود دارند و دست کاربر را برای خرید اپلیکیشن‌ها باز گذاشته‌اند.
یکی از مهم‌ترین قدم‌هایی که مایکت برای توسعه بازار اپلیکیشن‌های داخلی برداشته است، ارائه سرویس DCB است؛ یعنی کاربر برای خرید یک اپلیکیشن یا محصول درون برنامه‌ای (مثلا الماس درون یک بازی)، علاوه بر شیوه‌های مرسوم پرداخت آنلاین با کارت بانکی، در صورت تمایل می‌تواند بدون کارت بانکی خریدش را انجام دهد و هزینه خرید اپلیکیشن یا پرداخت درون برنامه‌ای را با شارژ سیم‌کارت خود پرداخت کند یا سر ماه به قبض تلفن همراهش اضافه شود و پرداخت کند. این شیوه باعث شده است تمایل کاربران به خرید اپلیکیشن‌های داخلی بیشتر شود چراکه از لحاظ تجربه کاربری برای کاربران ساده‌تر به نظر می‌رسد.
این اپ استور اندرویدی به‌تازگی امکان پرداخت از طریق اپراتور همراه اول را نیز به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی کرده است و راهکارهای پرداختی خود را کامل‌تر کرده است. تا پیش از این نیز مایکت امکان پرداخت از شارژ اپراتورهای ایرانسل و رایتل را دارا بود. در حال حاضر مایکت تنها مارکت اندرویدی در کشور است که برای هر سه اپراتور بزرگ تلفن همراه کشور سرویس Direct Carrier Billing را داراست. با وحید رحیمیان مدیرعامل مایکت درباره این قابلیت جدید و استراتژی‌های پشت آن گفت‌وگو کردیم.
به دنبال داشتن درگاه‌های پرداختی مختلف
به گفته رحیمیان، مایکت از ابتدای فعالیت خود به دنبال داشتن درگاه‌های پرداختی مختلف بود و به همین منظور نیز علاوه بر داشتن درگاه پرداخت اینترنتی، امکان پرداخت از طریق کد USSD را نیز راه‌اندازی کرده بودند. حدود دو سال و نیم است که این استور اندرویدی امکان پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت رایتل و ایرانسل را دارا بود ولی به‌تازگی توانسته است پرداخت از طریق سیم‌کارت همراه اول را نیز به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی کند؛ درواقع در حال حاضر کاربران می‌توانند از هر سه اپراتور اصلی در مایکت با شارژ سیم‌کارت خود برنامه یا محصولی را خریداری کنند. به عقیده مدیرعامل مایکت این کار بزرگی است و امیدوار است کسب‌وکارهای دیگری که پرداخت خرد دارند نیز از این روش استفاده کنند.
رحیمیان درباره راه‌اندازی امکان پرداخت از طریق شارژ ایرانسل در سال‌های گذشته صحبت کرد و توضیح داد: «زمانی که پرداخت از طریق سیم‌کارت ایرانسل را راه‌اندازی کردیم، آمارهای عجیب‌وغریبی را دیدیدم و بعد از مدتی، حدود 20 درصد خریداران به سراغ این روش پرداختی رفتند تا پرداخت‌های خود را از طریق شارژ سیم‌کارت خود انجام دهند؛ هرچند احساس اولیه ما این بود که این روش سخت‌تر از راه‌های دیگر است چراکه ابتدا باید سیم‌کارت را شارژ کرد و سپس داخل اپلیکیشن خرید را انجام داد اما ذائقه‌ی کاربر بدین‌صورت بود که در پرداخت‌های خرد خود راحت‌تر است تا از کارت بانکی استفاده نکند.»
راه‌اندازی پرداخت‌های تکرارشونده یا اشتراکی با اپراتورها
او با اشاره به اینکه در گام بعدی خود به دنبال این هستند که بحث پرداخت‌های تکرارشونده یا اشتراکی را با اپراتورها راه‌اندازی کنند تا اپلیکیشن‌های موبایل بسیاری از سرویس‌های واقعی ارزش‌افزوده خود را از این طریق انجام دهند، گفت: «در اپلیکیشن بسیار معنی‌دار است که برای زیاد شدن ارتباط کاربر با اپلیکیشن، به او گفته شود که به جای اینکه تعدادی سکه را برای مثال 20 هزار تومان خریداری کند، روزی 500 هزار تومان پرداخت کند ولی هر روز به اپلیکیشن سر بزند و سکه خریداری شده را دریافت کند. این موضوع برای کاربر نیز خوب است چراکه جمع پولی که می‌پردازد 30 تا 500 هزار تومان است که درنتیجه 15 هزار تومان می‌شود و کمتر از 20 هزار تومان است و اپلیکیشن نیز ارتباط کاربر با خود را بیشتر کرده است.»
رحیمیان صحبت‌هایش را این‌طور ادامه داد: «این کاری است که ما به‌عنوان یک مارکت اندرویدی با اپراتورها انجام داده‌ایم و فکر می‌کنم برای اولین بار در ایران است که این موضوع پیاده‌سازی می‌شود؛ البته اپلیکیشن‌های وابسته به اپراتورها این قابلیت را از قبل داشتند ولی مایکت به‌عنوان مارکتی که با همه کار می‌کند و این سرویس را ارائه کرده است، اولین بار است.»
افزایش تعداد کاربر خریدار
به گفته مدیرعامل مایکت، میانگین پرداخت‌هایی که در مایکت به روش پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت انجام می‌شوند، سه هزار تومان است و تقریبا روزی هزار تراکنش انجام می‌شود. او درباره تست رفتار کاربران در مایکت توضیح داد: «نکته‌ی اساسی که ما به آن رسیدیم این است که ما برای انجام ای‌بی تست، گاهی درگاه‌های پرداخت اپراتوری را حذف می‌کنیم تا ببینیم رفتار کاربر چگونه است. چراکه احساس کلی این است که اگر درگاه آسان‌تری وجود نداشته باشد، کاربر به سراغ درگاه سخت‌تر می‌رود ولی واقعیت این است که این موضوع در فروش تاثیر می‌گذارد. زمانی که گفته می‌شود پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت وجود دارد، به دلیل آسان بودن کار با آن نسبت به درگاه‌های قبلی، کاربر به آن سوییچ می‌کند؛ بنابراین وجود این نوع از روش‌های پرداخت تعداد کاربر خریدار را زیاد می‌کند؛ یعنی باعث می‌شود درصد کاربرانی که تا پیش از این از دانلود اپلیکیشن‌های پولی صرف‌نظر می‌کردند، کاهش پیدا کند؛ یا مثلا در جوامع کاربرانی که کارت بانکی ندارند مثل نوجوانان، با ارائه این بستر این پتانسیل که به‌راحتی این خرید را انجام دهند وجود داشته باشد. ما تجربه مشابهی از افزایش خریدها با افزوده شدن درگاه USSD را نیز داشتیم و با اینکه USSD از لحاظ تجربه کاربری خیلی کاربرپسند نیست ولی با خود خریدار به همراه می‌آورد.»
به گفته رحیمیان، فرایند پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت بسیار آسان است چرا که کاربر ابتدا باید یک پیامک وان تایم پسورد یا همان OTP را دریافت و تایید کند که خود اپلیکیشن نیز به‌صورت خودکار آن پسورد را قبول می‌کند و کاربر تنها باید روی گزینه «تایید» کلید کند. درنتیجه خیلی آسان‌تر از آن است که کاربر بخواهد شماره کارت و اطلاعات کارت خود را برای انجام پرداخت وارد کند.
کار بزرگ مایکت چه بود؟
به عقیده مدیرعامل مایکت، داشتن امکان پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت و همکاری با سه اپراتور کار بزرگی است. او درباره بزرگی این کار گفت: «از دید من این کار بزرگی است چراکه کشور در پرداخت‌های خرد مشکل دارد و چون سیستم پرداخت خرد کشور (مشابه پرداخت‌های مبلغ بالا) برمبنای کارت بانکی است، هزینه‌ای که کارت بانکی در پرداخت‌های خرد دارد بسیار بالا است و اصولا کارت بانکی برای این کار مناسب نیست. در بسیاری از نقاط دنیا نیز ابزار پرداخت خرد با ابزار پرداخت اصلی بانک فرق می‌کند. در این فضا نیز، بزرگ‌ترین بازیگران اپراتورها هستند ولی تاکنون علیرغم تلاش‌هایی که در ده سال اخیر شده است، هیچ‌کس نتوانسته به یک مکانیزم پایدار برسد که هم در آن منبع مصرف زیاد باشد یا به عبارتی حداقل 80 درصد افراد بتوانند از آن سرویس استفاده کنند و در عین داشتن این ویژگی، کاملا عملیاتی نیز باشد. اکنون به کمک پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت مکانیزمی اتفاق افتاده است که بتوان به پرداخت خرد جور دیگری فکر کرد.»
او صحبت‌هایش را درباره بزرگ بودن این کار این‌طور ادامه داد: «همچنین این موضوع می‌تواند به بازار VAS سروشکل دهد. در حال حاضر افراد حاضرند برای اپلیکیشن‌هایی که در مارکت‌های مختلف وجود دارند پول بپردازند بنابراین واقعیت این است که ارزش‌افزوده وجود دارد و کاربر خرید سکه در یک بازی را ارزش‌افزوده می‌داند؛ درنتیجه احتمالا با وجود امکان پرداخت از طریق شارژ سیم‌کارت، کاربر بیشتر حاضر است اپلیکیشن موردنظر خود را خریداری کند یا پرداخت‌های درون برنامه‌ای بیشتری انجام دهد. ولی این فضا تا پیش از این، آن‌قدر بسته بوده که برای مثال تنها امکان پرداخت از طریق یکی از اپراتورها بود و یا مشکلات فنی زیادی در آن وجود داشت. درنتیجه از این طریق می‌توان به پرداخت خرد و شکل دادن بازار واقعی VAS بیشتر فکر کرد.»
پرداخت از شارژ اپراتور؛ یک ارزش‌افزوده واقعی
رحیمیان در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از شارژ سیم‌کارت برای انجام امور پرداختی از سوی بانک مرکزی مورد تایید است یا خیر، توضیح داد: «نکته این است که اگر بانک مرکزی می‌خواست بگوید که ابزار مصرف پول تنها کارت بانکی باشد، بازار بیش از هزارمیلیاردی کنونی سرویس‌های ارزش‌افزوده اصلا وجود نداشت؛ اما این حوزه وجود دارد و عدد آن کم هم نیست و مشکل خلق پول هم در آن وجود ندارد. پرداخت خرد از طریق اعتبار سیم‌کارت اپراتور هم همین خصوصیات را دارد از یکسری جنبه‌هایی شبیه به سرویس‌های ارزش‌افزوده اپراتوری است که در آن پول نه در کارت بانکی است و نه اسکناس است بلکه در سیم‌کارت فرد است؛ و همان‌طور که اسکناس را هم باید برد بانک و در حساب گذاشت در این روش نیز کاربر پولی را به اپراتور می‌دهد و از آن طریق پرداخت را انجام می‌دهد یعنی پول را از بانک به سیم‌کارت انتقال می‌دهد.»
او صحبت‌هایش را این‌طور ادامه داد: «حوزه VAS حوزه خوش‌نامی نیست؛ چون اکثر اپلیکیشن‌های موجود این حوزه ارزش‌افزوده واقعی برای کاربر ایجاد نمی‌کنند. ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که وجود این شیوه پرداخت در استورهای اندرویدی می‌تواند یک ارزش‌افزوده واقعی را در سرویس‌ها ایجاد کند. دنیای اپلیکیشن به دنبال این است که کاربر به او سر بزند و چون برای او این موضوع منفعت دارد، حاضر است روی آن امکانات متنوعی به کاربر ارائه کند و این روش می‌تواند ارزش‌افزوده این موضوع باشد.»
دنیای کوچک سرویس‌های ارزش‌افزوده!
او با اشاره به اینکه چون دنیای کنونی سرویس‌های ارزش‌افزوده با تکنولوژی رشد نکرده، دنیای کوچکی است، گفت: «به دلیل نوع ارائه خدمات ارزش‌افزوده در حال حاضر، امکان راه‌اندازی گیمیفیکیشن، داشتن درآمد از تبلیغات و امکان ایجاد شبکه‌سازی بین کاربران در اکثر اپلیکیشن‌های VAS موجود وجود ندارد. ولی در فضای بازی‌های موبایلی این موارد وجود دارند و کاربران حس واقعی نسبت به ارزش برنامه یا بازی دارند و حاضرند برای آن پول پرداخت کنند ؛ بنابراین می‌خواهم بگویم که چون دنیای VAS کوچک دیده شده است، باعث شده تا از یک جایی به بعد این حس به وجود آید که درآمد بزرگ است ولی سرویسی که می‌توان تعریف کرد، کوچک است.»
رحیمیان ادامه داد: «در حال حاضر اگر بخواهید یک سرویس جدید ارزش‌افزوده واقعی ایجاد کنید، کار پیچیده‌ای را باید انجام دهید. اولین دلیلش سختی کاربر گرفتن و دیده شدن اپلیکیشن است و دوم اینکه اپراتور باید به این اپلیکیشن‌ها پشتیبانی دهد. این فضا در استورهای اندرویدی جا افتاده است یعنی تعداد زیادی توسعه‌دهنده و کاربر پشت ما هستند که ما داریم این دو را به یکدیگر ارتباط می‌دهیم؛ اما این اتفاق در سرویس‌های ارزش‌افزوده فعلی نیفتاده است و تک‌تک اپلیکیشن‌ها به سراغ اپراتور می‌روند و اپراتور بعضا می‌گوید من خیلی بزرگ هستم و هزینه‌های عملیاتی من آن‌قدر بالا است که برای من به‌صرفه نیست از این اپلیکیشن پشتیبانی کنم.»
به گفته مدیرعامل مایکت، با وضعیت کنونی سرویس‌های ارزش‌افزوده، زمانی که آگاهی جامعه از سرویس‌های ارزش‌افزوده (مکانیزم عضو شدن و وجود هزینه روزانه برای اشتراک سرویس) بالا رود، تا 80 درصد این بازار از بین می‌رود. حرکت مایکت در حال حاضر نقطه‌ی شروعی است که یک دنیای سالم‌تر و با قابلیت رقابت و نوآوری بیشتر باز شود تا کسانی که به دنبال این هستند که درست فکر کنند و یک سرویس ارزش‌افزوده ایجاد کنند، بتوانند از آن استفاده کنند.
موفق باشید جناب آقای رحیمیان.