پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی به دوازدهمین نشست فینتاک / هامونی: نیاز به تصمیم‌های جسورانه داریم
دوازدهمین نشست فینتاک سوم مهرماه با موضوع بورس و فناوری مالی در فرابورس برگزار شد. مهمان این دوره از نشست فینتاک امیر هامونی مدیرعامل شرکت فرابورس بود و رضا قربانی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش، به‌عنوان مجری در این نشست حضور داشت. بعد از خوشامدگویی همیشگی علی فارمد، مسئول نشست‌های فینتاک، مهدی عبادی، دبیر انجمن فین‌تک مانند رسم هر جلسه، چکیده‌ای از فعالیت‌های انجمن فین‌تک را ارائه کرد.
عبادی: مجموعا ۲۰ پرداخت‌یار رسمی خواهیم داشت
مهدی عبادی در ابتدا ضمن تشکر از همراهی بانک مرکزی و شاپرک در خصوص به نتیجه‌رساندن موضوع پرداخت‌یاری گفت: «علاوه بر ۶ پرداخت‌یاری که پیش‌تر موفق شدند با شاپرک تفاهم‌نامه امضا کنند، ۱۴ پرداخت‌یار دیگر نیز در مرحله انجام تست‌های نهایی هستند و طبق صحبت‌هایی که با مدیران شاپرک داشتیم به‌زودی با شاپرک تفاهم‌نامه امضا می‌کنند و مجموعا ۲۰ پرداخت‌یار رسمی خواهیم داشت که در این جمع، شرکت‌های کوچک و بزرگ قرار دارند.»
به گفته عبادی، انجمن فین‌تک برای رسیدن به این هدف، یک نمونه موفق به حساب می‌آید چراکه برای اولین بار است که یک تشکل خصوصی طلبی را از حاکمیت کرده و در نهایت به موفقیت رسیده است و این اتفاق هم مورد تأیید بخش خصوصی و هم نهادهای ناظر است. او ادامه داد: «من همیشه میگویم که اولین نهادی که باعث فیلتر شدن استارت‌آپ‌های فین‌تک شد، بانک مرکزی بود اما در حال حاضر ما با بانک مرکزی گفتگو کردیم و به تفاهم رسیدیم و مستندی به وجود آمده که مورد تأیید همه است و این اتفاق منحصربه‌فردی است.»
دبیر انجمن فین‌تک درباره تشکیل کارگروه بورس در انجمن فین‌تک صحبت کرد و گفت: «یکی از کارهای مهمی که به‌تازگی شروع کردیم، تشکیل کارگروه بورس در انجمن فین‌تک است تا چارچوب بعدی که ایجاد می‌شود، قانون‌گذاری در زمینه فعالیت استارت‌آپ‌های بورسی باشد و در قدم‌های موازی نیز ایجاد چارچوب برای کسب‌وکارهایی که در حوزه ارزی مشغول به فعالیت هستند و قصد ایجاد کارگروه در این حوزه‌ها را نیز داریم.»
او در پایان صحبت‌هایش از تمامی استارت‌آپ‌های حوزه فین‌تک دعوت کرد وارد انجمن فین‌تک شوند تا بتوانند کارگروه مربوط به استارت‌آپ‌های ارزی، بورسی و بیمه را نیز راه‌اندازی کنند.
رضا قربانی سردبیر ماهنامه عصر تراکنش در ابتدای این جلسه ضمن تشکر از زحمات علی فارمد جهت برگزاری رویداد فینتاک، گفت: «روزی آقای مهندس ناصر حکیمی معاون فناوری اطلاعات بانک مرکزی ایران با حضورش در فینتاک قدم‌های اول اتفاق خوبی مثل پرداخت‌یاری را برداشتند که امیدواریم همین اتفاق هم با حضور آقای امیر هامونی در فضای بورس رقم بخورد.»
قربانی اولین سوال خود را این‌گونه بیان کرد: «برخلاف نهادهای دیگر رگولاتور، زمانی که از فرابورس صحبت می‌شود، نام شرکت را با آن به کار می‌برند که این موضوع باعث می‌شود فرابورس ماهیت متفاوتی نسبت به نهاد رگولاتوری مانند بانک مرکزی داشته باشد. آقای هامونی یک بار فرابورس را برای ما تعریف کنید و درباره جایگاهش برایمان بگویید.»
هامونی: پتانسیل رشد اقتصادی ایران را بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم
هامونی در ابتدای صحبت‌های خود درباره اقتصاد ایران صحبت کرد و گفت: «بادانش، پویایی و داینامیک‌بودن محیطی که در اکوسیستم استارت‌آپ‌ها می‌بینم، پتانسیل رشد اقتصادی ایران را بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم و ضعف اقتصاد ما مربوط به مدیریت منابع انسانی است و باید این موضوع که چگونه از نیروهای خلاق و جوان استارت‌آپی استفاده کنیم را از کشورهای دیگر یاد بگیریم نه دانش را؛ چراکه در حوزه دانش قوی هستیم.»
او با اشاره به اینکه در بازار سرمایه تا مدتی پیش مصرف‌کننده دانش بودیم و در این حوزه وابسته بودیم، وضعیت کنونی را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «برای مثال در زمینه سیستم‌های trading engine (کدنویسی الگوی تطبیق معاملات) که در بازار استفاده می‌کنیم معمولاً به کشورهای اروپایی یا آمریکای شمالی وابسته بودیم اما در حال حاضر به این دانش دست پیداکرده‌ایم و می‌توانیم انجین معاملاتی بنویسیم که ازنظر فنی کار بسیار پیچیده‌ای است.»
هامونی سپس به تعریف فرابورس پرداخت و درباره آن گفت: «سال 84 کارشناس امور بورس و بازار در سازمان بورس بودم. در آن زمان یک کار مطالعاتی را انجام دادیم تا ببینیم که در کنار بورس تهران، آیا می‌توانیم بورس‌های دیگری را نیز داشته باشیم یا خیر. ما امکان‌سنجی راه‌اندازی بازاری را تحت عنوان OTC بررسی کردیم و بورس‌های کشورهای مختلف را موردبررسی قرار دادیم و بر اساس مطالعاتی که انجام دادیم، امکان‌سنجی ایجاد و در شورای عالی بورس تدوین شد و در نهایت مجوزی تحت عنوان فرابورس ایران از سوی شورای عالی بورس داده شد و در سال 1387، شرکت فرابورس تأسیس شد. بالغ‌بر 4 هزار نفر در پذیره‌نویسی شرکت کردند و در مهرماه 1388 که سالگرد راه‌اندازی بازار فرابورس هست، بازار به بهره‌برداری رسید و اولین تجارت انجام شد.»
آمارهایی درباره فرابورس
به گفته مدیرعامل فرابورس، در حال حاضر سهام بالغ‌بر 300 شرکت و بیش از 90 اوراق بدهی در بازار فرابورس معامله می‌شود و مجموع ثروت مردم و سهامداران در فرابورس ۲۲۴ هزار میلیارد تومان است و ۱۰۸ کارگزاری نیز عضو فرابورس هستند که ثروت مردم را مدیریت می‌کنند. همچنین بیش از 10 شرکت تأمین سرمایه عضو فرابورس هستند.
او به این نکته اشاره کرد که در فرابورس سهام یا اوراق حدود ۴۰ صنعت مبادله می‌شود و فرابورس یکی از متنوع‌ترین بازارهای آسیا است و هیچ کشوری، به این اندازه صنعت ندارد و دراین‌باره توضیح داد: «برای مثال بسیاری از بورس‌های دنیا، چهار یا پنج صنعت اصلی به بازار سرمایه ورود پیداکرده‌اند اما در فرابورس سهام یا اوراق حدود ۴۰ صنعت مبادله می‌شود و حتی به دنبال آن هستیم که صنایعی همچون فرش دستباف و صنایع‌دستی را به بازار وارد کنیم.»
سختی عضویت در فدراسیون بورس‌های اروپایی و آسیایی و فدراسیون جهانی بورس‌ها
مدیرعامل فرابورس، درباره راهی که این شرکت برای عضویت در فدراسیون بورس‌های اروپایی و آسیایی و همین‌طور فدراسیون جهانی بورس‌ها طی کرده است صحبت کرد و توضیح داد: «در حال حاضر فرابورس عضو فدراسیون بورس‌های اروپایی و آسیایی است اما سالیان سال طول کشید تا خود را در فدراسیون تثبیت کنیم و از حدود 4 سال پیش توانستیم، عضویت در فدراسیون را کسب کنیم و در مدت‌زمان کوتاهی، توانستیم به جایگاه خوبی در فدراسیون دست پیدا کنیم. بعد از آن، عضو فدراسیون جهانی بورس‌ها نیز شدیم و در آنجا نیز در ابتدا تحریم اطلاعات بودیم ولی با پافشاری هر چه تمام، آنجا نیز عضو شدیم اما خیلی کار داریم تا به نورم‌های جهانی برسیم و به لحاظ سایز، اقتصاد ایران و بازار سرمایه ایران جا دارد تا کارهای اساسی‌تری را انجام دهد تا بتواند به جایگاه مطلوب خود برسد.»
تفاوت فرابورس ایران با بورس تهران و دو بورس کالا و انرژی
هامونی در پاسخ به این سوال که تفاوت فرابورس ایران با بورس تهران و دو بورس کالا و انرژی چیست؟ گفت: «تفاوت فرابورس با بورس تهران در بازار اوراق بهادار، بیشتر مربوط به ابزارهای مالی که تاکنون راه‌اندازی شده، است و شرایط تسهیل‌گرایانه‌ای که فرابورس برای ورود شرکت‌ها به بازار داشته. مدتی شعار ما این بود که شرکت‌هایی که بخواهند وارد بازار سرمایه شوند، فرابورس می‌تواند کلید ورود آن‌ها به بازار سرمایه باشد. فرایندها در فرابورس، چابک‌تر از بورس تهران است و بورس تهران قدیمی‌ترین بورس ایران است که بیش از 50 سال سابقه فعالیت دارد. یکی دیگر از تفاوت‌های ما اوراق‌ها و ابزارهای جدید هستند و اسناد خزانه اسلامی، اوراق اجاره، اوراق منفعت و … از طریق فرابورس به بازار سرمایه معرفی‌شده‌اند و در حال حاضر نیز فرابورس دارای بیش از 15 ابزار مالی است و از طرفی دومین بورس دنیا هستیم که پتنت در آن معامله می‌شود.»
به گفته هامونی، در کشور چهار بورس وجود دارد که تحت نظر سازمان بورس فعالیت می‌کنند. دو بورس متعلق به اوراق بهادار و دو بورس دیگر کالایی هستند. بورس تهران و فرابورس، بازار اوراق بهادار هستند و دارایی‌های مالی در این دو بورس معامله می‌شود. در بورس کالای ایران و بورس انرژی ایران نیز کالا و محصولات پتروشیمی معامله می‌شوند.
شرایط ورود کسب‌وکارهای های‌تک به فرابورس
در ادامه پنل قربانی به این نکته اشاره کرد که بیشتر شرکت‌هایی که در بورس ایران وجود دارند، کالا محور هستند و در این باره توضیح داد: «به نظر می‌رسد در سال‌های گذشته به جز یک تعداد محدودی شرکت که جنس بیشتر آن‌ها نیز پرداخت و PSPها هستند، میتوان جای خالی شرکت‌های فناوری را حس کرد. هر چند وقت یک‌بار نیز صحبت‌هایی درباره ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها یا ورود آن‌ها به بورس مطرح می‌شود که همیشه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.» سردبیر ماهنامه عصر تراکنش سپس این سوال را پرسید که شرایط ورود کسب‌وکارهایی که در صنایع های‌تک فعالیت می‌کنند به فرابورس چگونه است؟
هامونی در پاسخ به این سوال توضیح داد که اگر بخواهیم شرکت‌ها را بر اساس بازار سرمایه آن‌ها، رتبه‌بندی کرد، کماکان شرکت‌هایی که در صدر بازارهای بورس و فرابورس قرار دارند با زور بازو اداره می‌شوند و پتانسیل برای ورود شرکت‌های فناوری محور به صدر جدول وجود دارد. او گفت: «ما همه‌ی شرایط را برای ورود کسب‌وکارها به فرابورس تسهیل کرده‌ایم اما برای ورود باید صورت‌های مالی حسابرسی شده داشته باشند و این مورد حداقلی است که باید رعایت شود. همچنین علاوه بر صورت‌های مالی حسابرسی شده، بحث حاکمیت شرکتی نیز بحث مهمی است و میتوان دلایل تأخیر ورود این شرکت‌ها به بازار سرمایه را نداشتن صورت‌های مالی حسابرسی شده و عدم رعایت اصول حاکمیت شرکتی آن‌ها دانست.»
مدیرعامل فرابورس به این نکته اشاره کرد که در حال حاضر بسیاری از استارت‌آپ‌ها صورت‌های مالی حسابرسی شده ندارند و اصول حاکمیت شرکتی را مراعات نمی‌کنند و این دو مشکل باید برطرف شود تا روند ورود کسب‌وکارها و استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه تسهیل شود چراکه این موضوع نشان‌دهنده روراست بودن شرکت‌ها با مردم است و سرمایه‌گذاران انتظار دارند از وضعیت مالی شرکت به‌صورت دقیق آگاه باشند.
هامونی: نیاز به تصمیم‌های جسورانه داریم
هامونی در پاسخ به این سوال که فضای فناوری را در بورس و فرابورس ایران چگونه می‌بیند؟ این‌طور توضیح داد: «حدود 10 سال پیش، جلسه‌ای با حضور رئیس سازمان بورس برگزار شد و آقای قاسمی و آقای آذرخش سامانه آنلاین کارگزاری مفید را معرفی کردند و با تصمیم جسورانه‌ای که دکتر صالح آبادی در آن زمان گرفت، شرایط بازار آنلاین فراهم شد. در حال حاضر، تکنولوژی و سامانه‌هایی که در اختیار بورس، فرابورس و کارگزاری‌ها هست، اصلاً قابل‌مقایسه با 10 سال پیش نیست ولی اگر 10 سال پیش چنین اتفاقی نمی‌افتاد، شاید ما در این نقطه قرار نداشتیم؛ یعنی تصمیم‌های جسورانه‌ای که بعضا مدیران میگیرند و تصمیم میگیرند که از یک لحظه‌ای شروع کنند و تغییر ایجاد شود، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در حال حاضر نیز ما نیاز به چنین تصمیم‌هایی داریم.»
سامانه کدال؛ یک رگتک
به گفته هامونی، در حوزه تکنولوژی در بازار سرمایه بسیار جای کار وجود دارد و یکی از حوزه‌هایی که کسب‌وکارهای فین‌تک می‌توانند با ورود به آن به بازار سرمایه کمک کنند، رگتک است که می‌تواند در زمینه بهبود قوانین پذیرش شرکت‌ها در بورس و نظارت بر کیفیت افشای اطلاعات آن‌ها کارساز باشد. او سپس به سامانه کدال اشاره کرد و آن را رگتک نامید و گفت: «ما در سازمان بورس، سامانه‌ای به نام کدال داریم که حدود 10 سال پیش راه‌اندازی شد و در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین دیتابیس‌های کشور در اقتصاد است و بانک مرکزی و یا مرکز آمار اگر بخواهند آمار رونق و رکود اقتصاد را محاسبه کنند، باید به سامانه کدال رجوع کنند. اطلاعاتی اعم از سود و زیان، درآمد، سرمایه، بدهی‌ها و سایر اطلاعات تمامی شرکت‌های بورسی در سامانه کدال وجود دارد. سامانه کدال خودش یک رگتک است اما بسیار جای پیشرفت دارد.»
به گفته مدیرعامل فرابورس، اطلاعات بیش از دو هزار شرکت در سامانه کدال قرار دارد و اطلاعات اقتصادی و رزومه‌ای 10 هزار مدیر اقتصادی کشور نیز در این سامانه وجود دارد.
هامونی همچنین به تفاهم میان فرابورس با شرکت رایان بورس مبنی بر در اختیار گذاشتن دیتای باز اشاره کرد و افزود: «بر این اساس رایان بورس، دیتای باز را به‌صورت سه‌ماهه و یا شش‌ماهه به‌صورت رایگان در اختیار استارت‌آپ‌هایی که در فین‌استارز ثبت می‌شوند قرار می‌دهد تا اگر می‌خواهند کسب‌وکاری راه بیندازند روی این دیتاها تست بگیرند. علاوه بر دیتای کدال، مرکز مالی ایران دیتاهای معاملاتی را که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران قابل‌مشاهده است، تجمیع می‌کند و در اختیار استارت‌آپ‌های فین‌استارزی قرار می‌دهد.»
چشم‌انداز فرابورس به بیت‌کوین
سپس مدیرعامل فرابورس در پاسخ به این سوال که چشم‌انداز فرابورس به بیت‌کوین چگونه است؟ توضیح داد: «فرابورس اولین مجموعه‌ای بود که به‌صورت رسمی یک پنل را در فین استارز ۲۰۱۸ به بیت‌کوین اختصاص داده. طبق تحقیقاتی که در مورد استفاده‌هایی که بورس‌ها می‌توانند از این دانش داشته باشند، انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که ارزهای رمزنگاری‌شده در حوزه KYC (ریسک عدم شفافیت) قطعاً کاربرد دارد. در مجامع آنلاین برای اعلام حضور سهامداران، رأی‌گیری و تصمیم‌گیری میتوان از تکنولوژی بلاکچین استفاده کرد. درباره ارزهای رمزنگاری‌شده ما دنباله‌روی دستورالعمل‌هایی خواهیم بود که بانک مرکزی صادر خواهد کرد اما اگر از بیت‌کوین صرف‌نظر کنیم در حال بررسی سایر ارزهای رمزنگاری‌شده برای پذیرش آن‌ها در بورس هستیم.»
چالش‌های موجود در فرابورس
به گفته هامونی یکی از چالش‌های موجود در بازار سرمایه که استارت‌آپ‌ها می‌توانند برای آن‌ها راه‌حل ارائه دهند بحث امنیت و محرمانگی داده‌ها است. او دراین‌باره توضیح داد: «برای امنیت داده‌ها و درعین‌حال باز بودن آن‌ها میتوان داده‌ها را مجهول‌سازی کرد و فرمول مجهول‌سازی در دنیا قواعد مختلفی دارد که در طراحی این فرمول‌ها که کاملاً فرمول‌های ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر است، کمبود داریم و زمینه‌ی بکری است که استارت‌آپ‌ها می‌توانند در آن فعالیت کنند و ما می‌توانیم در این حوزه روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنیم.»
او در خصوص یکی دیگر از چالش‌های فرابورس گفت: «درباره کراودفاندینگ که مصوبه آن بعد از تصویب در شورای عالی بورس به فرابورس ابلاغ شد، قرار شد تا سامانه‌هایی ایجاد شوند و فرابورس فعالیت‌هایی را در این زمینه انجام دهد و اگر استارت‌آپ‌ها نظری داشته باشند از آن استقبال می‌کنیم.»
هامونی همچنین به سامانه واچار که توسط فرابورس راه‌اندازی شده اشاره کرد و گفت: «سامانه‌ای را به نام واچار یا معاملات مشتقه فرابورس راه‌اندازی کرده‌ایم که بخشی از دانش آن خارجی است ولی بیشتر آن مربوط به دانش ایرانی است و نیاز به تکمیل شدن دارد.» او صحبت‌هایش را ادامه داد: «در حوزه کاربردهای بلاکچین در بازار سرمایه نیز از نظرات استارت‌آپ‌ها استقبال می‌کنیم. همچنین در بحث سامانه‌های نظارتی یک سری الگوریتم‌ها برای نظارت داریم اما در حوزه واردکردن این الگوریتم‌ها به سامانه اگر استارت‌آپ‌ها ایده‌ای دارند، قطعاً بررسی می‌کنیم.»
در پایانه نشست نیز مدیرعامل فرابورس پیشنهاد کرد که استارت‌آپ‌ها به حوزه ابزارهای مالی اسلامی و طراحی سامانه‌هایی در این حوزه ورود پیدا کنند.
