پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
نقش کلیدی بانک مرکزی در آغاز رسمی فعالیت پرداختیارها
یکی از اتفاقهای مهمی که بهتازگی برای کسبوکارهای حوزه فینتک افتاده است، بحث پرداختیار شدن تعدادی از آنها است که طی مراسمی که روز یکشنبه یازدهم شهریورماه 97 با حضور مدیران بانک مرکزی، شاپرک، شرکتهای PSP و همچنین برخی از کسبوکارهای فعال در حوزه فینتک، برگزار شد، شش شرکت «جهان ارتباط نکا»، «توسعه فناوری و تجارت الکترونیک کارن»، «اندیشه هوشمند رایان پارسی»، «همراه پرداز زرین (زرین پال)»، «هدایت هوشمند قرن» و «فناوری همراه همتا پردازش (باهمتا)» تفاهمنامه پرداختیاری را با بانک مرکزی و شاپرک امضا کردند. در ادامه با هر یک از این شرکتهای پرداختیار درباره فرایندی که در این مدت برای پرداختیار شدن طی کردهاند، گفتگو کردیم و از آنها درباره نقشی که بانک مرکزی در به ثمر رسیدن این موضوع داشت، پرسیدیم.
ببینید: آغاز رسمی فعالیت شرکتهای پرداختیار / امضای تفاهمنامه شش شرکت پرداختیار با شاپرک
امیری: نیازی به صدور مجوز برای هر موضوعی نیست
به گفته مصطفی امیری، همبنیانگذار شرکت پرداختیار همراه پرداز زرین (زرین پال)، درست است که هر نوع صحه گذاشتی از سوی بانک مرکزی، بهعنوان بزرگترین نهاد پولی و بانکی در سرعت رشد و کشف بازارهای جدید آنها کمککننده است، اما برنامه متفاوت و یا جداگانهای را با توجه به پرداختیار شدنشان ندارند اما پیش از پرداختیار شدن کاملاً آماده این موضوع بودند تا در حوزههای جدیدتری مانند پرداخت حضوری نیز ورود کنند. امیری دراینباره گفت: «آمادگی این را داشتیم که مشخصاً در حوزهای که کسبوکارها نیاز دارند تا بتوانند پول را بهصورت حضوری دریافت کنند، وارد شویم ولی از رونمایی آن دست نگه داشتیم و منتظر اجرایی شدن پرداختیاری بودیم تا بتوانیم سرویسهای جدید خود را معرفی کنیم ولی در کل میتوانم بگویم که تغییر 180 درجهای در سرویسها و برنامههایمان ایجاد نشده است.»
امیری درباره رویکرد بانک مرکزی به ارائه چارچوب و قانونگذاری گفت: «ضمن اینکه برخی میگویند، به شما مجوزی داده نشده و همهچیز را مجوزگرا میبینند، ما از روز اول استقبال کردیم که بانک مرکزی در این حوزه بهجای صدور مجوز، چارچوب و قانونگذاری ایجاد کند؛ چراکه امروزه هر جایی که مجوز صادر شده است، آفتهای زیادی در کشور شکل گرفته و محلی برای استفاده از رانت شده است.»
به گفته امیری، بانک مرکزی بهخوبی نقش خود را بهصورت مستقل در این مسیر ایفا کرده است و بزرگترین دستاوردی که با پرداختیار شدن نصیب آنها شد، این است که توانستند این الگو را در کشور به وجود آورند که حتماً نیازی به صدور مجوز برای هر موضوعی نیست و بانک مرکزی نیز بهجای صدور مجوز جدید، از مدل روابط، مقررات و چارچوب به این موضوع ورود پیدا کرده است.
امیری در پاسخ به این سوال که در این مسیر کدام نهادها بیشترین کمک را کردند، گفت: «از حق نگذریم در این ماجرا، بانک مرکزی از ابتدا تاکنون بسیار پیگیر بوده و صادقانه بخواهم بگویم، ما از دیگر نهادها خیلی خیری ندیدیم، هرچند من اعتقاد دارم تکتک اجزایی که در این اکوسیستم فعال هستند، در این موضوع که صنعت بتواند امروز خروجی خودش را داشته باشد، نقش داشتند.»
اصولاً هر چیز جدیدی که به وجود میآید، یک روند پذیرش دارد و در ابتدا یکسری آن را مسخره میکنند، سپس آن را انکار میکنند و برخی نیز سعی میکنند جلوی پیشرفت آن را بگیرند و در آخر نیز احتمالاً آن چیز جدید پذیرفته میشود. به گفته امیری آنها تمام این مراحل را از ابتدای فعالیتشان در سال 89 تاکنون به عینِ دیدهاند. او درباره روند پذیرفته شدنشان گفت: «در سال 89 و 90 که اوایل فعالیتمان بود، ما را مسخره میکردند و میگفتند که اصلاً چه نیازی هست که زرین پال بخواهد در این حوزه فعالیت کند؛ در سالهای 92 تا 94 ترند این بود که وجود زرین پال را نقض میکردند و سال 94 زمانی که ما برای همایش بانکداری و نظامهای پرداخت میخواستیم بهعنوان اسپانسر حضور پیدا کنیم، در جواب شفاهی ما گفتند که شما کجای اکوسیستم پرداخت حضور دارید و وجود ما را نقض میکردند؛ یکسریها نیز در تلاش این بودند تا فعالیت ما را مسدود کنند که در سالهای 94 و 95 نیز دو بار فیلتر شدیم، درنهایت در سال 96 نگاهها تغییر پیدا کرد. اما همه به هر صورت که توانستند، ما را کتک زدند ولی ما پوستکلفتتر از این حرفا بودیم و نتیجهی آن نیز این بود که ما موردپذیرش قرار گرفتیم و با پرداختیار شدنمان قطعاً خیلی راحتتر میتوانیم سرویس و خدماتمان را عرضه کنیم.»
جهاندار: رفتار بانک مرکزی در این مسیر، منحصربهفرد بود
میلاد جهاندار همبنیانگذار شرکت فناوری همراه همتا پردازش (باهمتا) نیز درباره برنامههای آینده و تفاوتهایی که پرداختیار شدن در روند فعالیتهایشان ایجاد خواهد کرد، گفت: «برنامههای توسعهای ما همان برنامههایی است که تاکنون داشتیم اما تفاوتی که با پرداختیار شدنمان در برنامههایمان ایجاد میشود، این است که اکنون که فعالیت باهمتا به رسمیت شناخته شده است، میتوانیم در کشور بهصورت قانونی فعالیت کنیم و مزیتی که این موضوع برای ما دارد این است که مشکلاتی که ممکن بود در آینده به بهانه نداشتن مجوز یا قانونی نبودن فعالیت، از سوی نهادهای نظارتی برایمان به وجود آید، دیگر وجود نخواهد داشت و درنتیجه ما میتوانیم با تمرکز بیشتر روی محصولات خود، برنامههای توسعهای خود را ادامه دهیم.»
به گفته جهاندار، بانک مرکزی نقش بسیار پر رنگی در فرایند پرداختیارها داشت و مطمئناً مطالبهای که از سمت استارتآپهای حوزه فینتک وجود داشت، از سوی بانک مرکزی بهخوبی پاسخ داده شد. او صحبتهایش را درباره نقش بانک مرکزی ادامه داد و گفت: «رفتار بانک مرکزی در این مسیر، منحصربهفرد بود و اولین باری بود که یک نهاد ناظر بهخوبی حرف کسبوکارهای این صنعت را گوش میداد و مطالبههای موجود را بررسی میکرد. همچنین در این مسیر خود بانک مرکزی بهعنوان محور قرار گرفت و همکاری و همراهی نهادهای مرتبط را نیز درگیر کرد و واقعاً نقش پررنگی را نیز ایفا کرد.»
همبنیانگذار باهمتا، در پاسخ به این سوال که کدام نهاد بیشترین کمک را در فرایند پرداختیار شدن به شرکتها کرد، گفت: «اگر بخواهم امتیاز دهم، اول از همه به کسبوکارهای فعال در این حوزه و انجمن فینتک امتیاز میدهم که مطالبه این موضوع را داشتند و در مرحلهی بعد، بانک مرکزی که بهصورت خیلی خوبی به این مطالبه پاسخ داد.»
جهاندار صحبتهایش را با اشاره کمکی که پرداختیار شدن به پررونق شدن اکوسیستم فینتک ایران میکند ادامه داد و گفت: «امیدوارم موضوع پرداختیاری، شروعی باشد برای پررونق شدن این فضا و فعالیت دیگر کسبوکارهای حوزه پرداخت که کاربران قابلتوجهی دارند و در این حوزه نیز شناخته شدهاند، به رسمیت شناخته شود.»
او ادامه داد: «همچنین امیدوارم بانک مرکزی در حوزههای دیگر فینتک نیز بتواند همین رویکرد را بهصورت مثبت ادامه دهد و فضا را برای فعالیت کسبوکارهای فعال در این بخشها نیز ایجاد کند.»
بیرشک: بانک مرکزی از پیشروترین و بهروزترین نهادهای کشور است
محمدمهدی بیرشک معاون توسعه بازار شرکت جهان ارتباطات نکا از دو جهت فنی و کسبوکارمحور، درباره فرایندهایی که برای رسیدن به پرداختیاری طی کردند، صحبت کرد. او دراینباره گفت: «از نگاه فنی، فرایندهای اخذ مجوز، طبق مستندات شاپرک و بانک مرکزی پس از عقد قرارداد با شرکت PSP فنآوا کارت آغاز شد، پس از طی مراحل اولیه، تستهای فنی و اتصال بین سوییچ مدیریت پذیرندگان، وبسرویسهای شاپرک و سوییچ پرداخت نیز انجام شد و با کمک و حمایت واحدهای فنی شرکت شاپرک و PSP فن آوا کارت درنهایت پس از رفع مشکلات فنی، موفق به گرفتن تأیید فنی از سمت شرکت شاپرک شدیم که نهایتاً منجر به اخذ امضای تفاهمنامه پرداختیار شد؛ اما از نگاه کسبوکار محور، فرایندهای گرفتن مجوز پرداختیار، از سالهای قبل شروع شده بود؛ زمانی که با افزایش کسبوکارهای نوین، جهت انجام فرایندهای مالی بین این کسبوکارها یک احساس نیاز به سرویسهای پویاتر در حوزه پرداخت الکترونیکی احساس شد. از آن زمان شرکتهایی همچون جهان ارتباطات، با ورود به این حوزه، همواره سعی بر تسهیل این فرایندها و تولید سرویسهای جدید داشتهاند. این شرکتها با استفاده از سرویسهای موجود ارائهشده توسط PSPها و بانکها سعی کردهند سرویسهای جدیدتر و سادهتری را در اختیار صاحبان کسبوکار با توجه به نیازشان فراهم کنند. موضوعی که همواره جای خالی آن حس میشد، یک چهارچوب و ساختار قانونی جهت تسهیل این امور بود که خوشبختانه با ورود بانک مرکزی و شاپرک به این حوزه، این مشکل نیز برطرف شد.»
به گفته بیرشک، بانک مرکزی با توجه به جایگاه خود در ساختار قانونی کشور، اصلیترین نقش را در ایجاد ساختار و چهارچوب قانونی پرداختیارها بر عهده داشت و دارد. او درباره نقش بانک مرکزی در فرایند پرداختیاری ادامه داد و گفت: «خوشبختانه بانک مرکزی از پیشروترین و بهروزترین نهادهای کشور است که با بررسی وضعیت روز کشور سعی بر هموار کردن مسیر کسبوکارها دارد. در این حوزه نیز بانک مرکزی با نگاهی حمایتگرانه تلاش کرده است مسیری شفاف و قانونی را پیش روی شرکتهای دانشبنیان فعال در حوزه پرداخت بگذارد تا این شرکتها با پشتوانه قانونی بتوانند در این زمینه فعالیت کنند.»
معاون توسعه بازار شرکت جهان ارتباطات نکا در پاسخ به این سوال که کدام نهادها بیشترین کمک را به شما در رسیدن به پرداختیاری کردند، گفت: «بهطور حتم بدون حمایت بانک مرکزی انجام این فرایند میسر نبود؛ اما بهصورت دقیق شرکت شاپرک و شرکت فنآوا کارت نیز به ما در رسیدن به پرداختیاری کمک کردند.»
بیرشک همچنین درباره برنامههایشان بعد از پرداختیار شدن گفت: «برنامههای ما قبل از پرداختیار شدن نیز مراحل اجرایی خود را طی کرده است، به صورتی که در حال حاضر با استفاده از زیرساختهای موجود در شرکتهای PSP، به تعداد زیادی از پذیرندگان بهصورت تخصصی سرویس ارائه میدهیم و ماهانه بیش از یک میلیون تراکنش را هدایت میکنیم.»
او درباره برنامههای کلان شرکت جهان ارتباط نکا نیز گفت: «بهصورت اجمالی برنامههای کلان شرکت، ایجاد زیرساخت پویا و آسان برای کسبوکارهای متوسط و کوچک است تا با استفاده از این زیرساخت بتوانند کسبوکار خود را ایجاد کنند و به درآمد برسند. درنهایت نیز این امر باعث فعال شدن بخشی از بازار میشود که تاکنون به دلیل نبود زیرساخت لازم، در بازار کسبوکار داخلی کشور نتوانستهاند به اهداف خود برسند. درواقع این امر باعث ایجاد اشتغال بهصورت گسترده نیز میشود.»
اسدی: فرایندهای پرداختیاری، با هدایت بانک مرکزی، شاپرک انجام شد
به گفته ایمان اسدی مدیرعامل شرکت اندیشه هوشمند رایان پارسی، به دلیل اینکه تمامی ابزارها و سیستمهای صنعت پرداخت ازجمله سیستم جامع پذیرندگان، سوییچ پذیرنده، سوییچ صادرکننده، سیستم مدیریت دارایی و پشتیبانها، پردازنده USSD، سیستم جامع شارژ الکترونیک، نرمافزارهای پایانههای فروش، سیستم مدیریت پایانههای فروش، مدلسازی انبار داده و هوش تجاری، باشگاه مشتری، پرداخت خرد و… در این شرکت با تکیهبر دانش ایرانی و آخرین الزامات ارائه شده و از سوی نهادهای ناظر، تولید و چند سالی است به کمک شرکای تجاری خود در صنعت پرداخت از آنها استفاده میکنند، فرایندهایی که برای انجام تستهای لازم مدنظر شاپرک بود، درواقع جزو امور روزمره و جاری در شرکت آنها بهحساب میآمد.
او صحبتهایش را ادامه داد و گفت: «درنتیجه خوشبختانه فرآیندهای لازم بدون وقفه و با سرعت انجام شد که البته در این مسیر راهنماییها و همراهی دوستان شاپرک هم به تسریع و تسهیل کار کمک فراوانی کرد. مجموعه این اقدامات منجر شد تا تست فنی نهایی با شاپرک موفقیتآمیز باشد و درنهایت پس از انجام تستهای لازم، از طریق شرکت فن آوا کارت تفاهمنامه با شاپرک به مرحله امضا رسید.»
به گفته اسدی، تمام فرایندهای پرداختیاری، با هدایت بانک مرکزی و تلاش شاپرک و همچنین شرکتهایی ازجمله فنآوا کارت انجام شده است تا بهاینترتیب شرکتهایی که بر پایه دانش و توانایی، زمینه افزایش کسبوکار را فراهم کردهاند، بتوانند با هویت مشخصتر و با نظارت مستمر به فعالیت خود ادامه دهند.
شرکت اندیشه هوشمند رایان پارسی که یک شرکت نرمافزاری است، حدود ده سال است که در این حوزه فعالیت میکند.در حال حاضر نیز روزانه بیش از 300 هزار تراکنش توسط این شرکت انجام میشود و بر اساس آمار در یک سال گذشته با همکاری فن آوا کارت، بیش از 100 میلیون تراکنش و بیش از 20 هزار میلیارد تومان تراکنش توسط این شرکت انجام شده است.
مدیرعامل شرکت اندیشه هوشمند رایان پارسی همچنین درباره برنامههای این شرکت بعد از تفاهمنامه رسمی پرداختیاری گفت: «قصد داریم از محصولات خود بهصورت عمومی بر اساس روشهای پرداخت در تمامی مدلهای موجود و راهحلهای ترکیبی و امن برای سایر کسبوکارها رونمایی کنیم.»
حدیدیفرد: تمرکززدایی و مجوز زدایی بزرگترین موهبتهایی است که نصیب ما شده
شرکت توسعه فناوری و تجارت الکترونیک کارن با نشان تجاری کاپ یکی دیگر از شرکتهای پرداختیار است. با امین حدیدیفرد، مدیرعامل این شرکت نیز گفتگو کردیم.
همانطور که میدانیم درخواست پرداخت یاری میبایست از طریق یک شرکت پرداخت به شاپرک ارسال شود. حدیدیفرد، درباره فرآیندهایی که برای رسیدن به پرداختیاری طی کردند، گفت: «ما هم همانند دیگر شرکتهای متقاضی در حوزه پرداختیاری، این چرخه اداری را با موفقیت از طریق شرکت مبنا کارت آریا به انجام رساندیم و پس از دریافت تأییدیه اولیه از شرکت شاپرک، به فاز تست فنی وارد شدیم. پس از انجام تست در دو حوزه تعریف اطلاعات پذیرندگان در سامانه جامع پذیرندگان شاپرک و همچنین تست تراکنش، درنهایت با همکاری همکارانمان در شرکت شاپرک، موفق به دریافت تأییدیه فنی نیز از این نهاد ناظر بر شبکه پرداخت الکترونیکی کشور شدیم.»
حدیدیفرد درباره نقش بانک مرکزی در فرایند پرداختیاری، گفت: «به مختصرترین شکل ممکن باید بگویم، تمرکززدایی و مجوز زدایی بزرگترین موهبتهایی است که تا به امروز شامل حال شرکتهای حاضر در حوزه پرداختیاری شده است و مجوز زدایی نیز، همانگونه که از نامش پیداست تا به این لحظه موجبات تمرکز و حفظ انرژی پرداختیارها را در حوزه تخصصی کار خود فراهم کرده و به جرئت میتوان گفت این فضا به دست ما نمیرسید، مگر با آگاهی، تسلط و شجاعت مثالزدنی بانک مرکزی و دیگر دوستان تصمیمگیرنده در این حوزه.»
مدیرعامل شرکت توسعه فناوری و تجارت الکترونیک کارن در پاسخ به این سؤال که کدام نهادها بیشترین کمک را به آنها در رسیدن به پرداختیاری کردهاند، گفت: «به جرئت و بدون اغراق میتوان گفت بانک مرکزی و شرکت شاپرک که در مقام نهادهای قانونگذار و ناظر بر اکوسیستم پرداخت الکترونیکی کشور ویژهترین جایگاه را در خلق و رشد دادن پرداختیاری تا به امروز ایفا کردهاند.» او همچنین از حمایتهای شرکت مبنا کارت آریا بهعنوان PSP همکار و بانک صادرات ایران نیز تشکر کرد.
او درباره برنامههای شرکت توسعه فناوری و تجارت الکترونیک کارن بعد از پرداختیار شدنشان گفت که توسعه فضای کسبوکار و ارائه راهکارهای آسان و شفاف در پرداخت الکترونیکی اهداف کلان این شرکت در حوزه پرداختیاری است و بر همین مبنا میتوانند به انجام برنامهریزی بپردازند.
چرا از شش پرداختیار، فقط دو پرداختیار استارتآپ هستند؟
علاوه بر شرکتهای پرداختیار با مهدی عبادی، دبیر انجمن فینتک نیز گفتگو کردیم و با او درباره نقشی که نهادی مانند بانک مرکزی در این فرایند داشته صحبت کردیم و از او این سوال را پرسیدیم که چرا از شش پرداختیار، فقط دو پرداختیار استارتآپ هستند؟
عبادی در پاسخ به این سوال که، بهعنوان دبیر انجمن فینتک، نقش نهادی مانند بانک مرکزی را در فرایند پرداختیاری به چه صورت میبیند، گفت: «در ابتدای راه کلمهای به نام پرداختیار مطرح نبود. نیازهایی از سوی انجمن فینتک و فعالان اکوسیستم فینتک مطرح شد که این نیازها و دغدغهها در اختیار بانک مرکزی و شاپرک قرار گرفت و گفتمانها ازآنجا شروع شد. در حقیقت میتوان گفت بانک مرکزی، آغازگر این جریان بوده. از طرف دیگر بانک مرکزی و شاپرک در این فرایند تمام اتفاقات را هدایت کردند و پیشنویس مستند پرداختیاری را نیز منتشر کردند و با نهادهای ذینفع مانند انجمن فینتک و نهادهای ناظر مانند دادستانی، پلیس فتا، سازمان بازرسی و نهادهای دیگر مشورت کردند. درواقع مدیریت این فرایند با بانک مرکزی بود و طبیعی است که ایده گرتهبرداری از مفهومی مانند Payment facilitator که پرداختیار ترجمه شده است نیز از سوی بانک مرکزی اعلام شد و بانک مرکزی و شاپرک باعث شدند که این فرایند به ثمر برسد.»
عبادی درباره این موضوع که چرا تنها دو استارتآپ حوزه فینتک در فرایند پرداختیاری وجود داشتند، گفت: «با توجه به اینکه از ابتدا توافق روی چارچوب بودن موضوع بوده و قرار بود مجوزی صادر نشود، بنابراین معیاری برای تشخیص شرکتهایی که میتوانستند پرداختیار شوند، وجود نداشت و تنها ذکر شد که هر کسی که در داخل این چارچوب کار کند، میتواند پرداختیار شود، بنابراین اگر این مبحث را اصل قرار دهیم بهجز استارتآپهای حوزه فینتک، هر کسبوکار دیگری که این چارچوبها را رعایت کند، میتواند پرداختیار شود.»
اما به عقیده عبادی، دلیل وجود تنها دو استارتآپ در فرایند پرداختیاری و چهار شرکتی که در آغاز این فرایندها نبودند را میتوان عدم برنامهریزی دقیق و انتشار برنامه زمانبندی توسط شاپرک و بیبرنامگی از طرف فینتکها دانست؛ بنابراین به گفته او، این عدم برنامهریزی تأثیر زیادی در این موضوع داشته.
دبیر انجمن فینتک به ایدهآل نبودن فرایند پرداختیاری نیز اشاره کرد و گفت: «درباره خود فرایند پرداختیار باید بگویم که طبیعتاً هیچچیز ایدهآل نیست اما این موضوع که بانک مرکزی میپذیرد که قانونگذاری قدمبهقدم انجام شود و در زمانهای مختلف نیز به روز شود، اتفاق بسیار خوبی است که ما نیز با آن موافق هستیم؛ اما در حال حاضر این فرایند ایدهآل نیست ولی قطعاً به یک شکل ایدهآل خواهد رسید.»
به گفته عبادی همیشه در هر مجمع و یا گروهی که گفتگو انجام شده است، هدف اصلی، اصلاح نظام پرداخت کشور بوده که این اصلاحات با مستند پرداختیارها شروع شد و لازم است قدمهایی برای رسیدن به نقطهی اصلی و به آن شکل بهینهای که فعلاً در ذهن کارشناسان وجود دارد، برداشته شود.
عبادی بهشخصه قدمهای بعدی را مستند پرداختبان و درنهایت اصلاح نظام کارمزد دانست که به گفته او این سه اتفاق میتواند منجر به تأثیرگذاری عمیقتر در شبکه نظامهای پرداخت شود.