پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
محمدامین یوسفی؛ مدیر امور حقوقی و بازرسی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه / شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه با توجه به موضوع فعالیت و دسترسی به‌تمامی اطلاعات سهامداران، میزان و نحوه خریدوفروش‌های روزانه آن‌ها به‌عنوان مهم‌ترین ارکان بازار سرمایه در حفاظت از اطلاعات نهانی و جلوگیری از رانت و نشت اطلاعاتی محسوب می‌شود.
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) طبق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۱۳۸۴، جهت انجام امور پس از معاملات بازارهای بورس یا خارج از بورس تشکیل‌شده است.
سازوکار پس از معاملات بازارهای مالی شامل سپرده‌گذاری و ثبت، نگهداری و انتقال اوراق بهادار، پایاپای و تسویه معاملات در بازارهای مالی ازجمله مهم‌ترین وظایف این سازمان است. ازآنجاکه سمات مستقیماً حافظ منافع سرمایه‌گذاران است، بقا و تداوم بازارهای مالی و حفظ اطلاعات محرمانه سهامداران از اهمیت بسیار بالایی برای شرکت برخوردار است.
علاوه بر این در ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور و در ادامه ماده ۹۹ برنامه پنجم توسعه، یکسری وظایف به بورس‌ها و سپرده‌گذاری محول شد.
بر این اساس عملیات تسویه وجوه و پایاپای (نقل‌وانتقال) سهام شرکت‌ها پس از معاملات در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌شود. این ماده‌قانونی بر ضروری بودن ثبت اطلاعات سهامداران آن شرکت نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، تأکید کرده است.
اما ازآنجاکه قوانین برنامه‌های توسعه مقطعی بود و شامل دوره‌های ۵ ساله می‌شد، لذا با توجه به اهمیت این موضوع، دستورالعمل مزبور ماهیت دائمی پیدا کرد. بر این اساس نقش شرکت سپرده‌گذاری به‌صورت یک سازمان انحصاری مشخص شد. به‌این‌ترتیب سمات به‌عنوان یک محل متمرکز دربرگیرنده تمامی اطلاعات مربوط به دارایی اوراق بهادار شناخته شد.
در این مرکز تمامی خریدوفروش‌ها اعم از نوع اشخاص معامله‌گر از قبیل حقیقی یا حقوقی و اطلاعاتی از اینکه افراد مزبور در لحظه چه میزان دارایی از قبیل اوراق بهادار از جنس سهام و اوراق بهادار از جنس غیر سهام از قبیل انواع اوراق مشارکت، اسناد و اوراق خزانه و واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها رادارند، نگهداری می‌شود.
این اطلاعات در سامانه‌های شرکت ثبت و رجیستری شده است. در همین راستا اطلاعات مربوط به معاملات روزانه نیز در پایان معاملات در همین سیستم‌ها ثبت می‌شود. به‌این‌ترتیب شرکت سپرده‌گذاری به‌مثابه یک بانک اطلاعاتی از مشخصات و اطلاعات جزئی و کلی سهامداران عمل می‌کند.
در این راستا مهم‌ترین و اساسی‌ترین اقدام، محافظت از اطلاعات موجود در سیستم‌های سازمان است؛ نه‌تنها قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه ازلحاظ افشای اطلاعات و نحوه دسترسی به این اطلاعات به تصویب رسیده است، بلکه خود سمات نیز در خصوص نحوه دسترسی کارمندان و مدیران بخش‌های فعال در شرکت به این اطلاعات نظارت و ضوابط خاصی را فراهم کرده است، به‌طوری‌که هیچ‌یک از افراد به‌طور کامل به جزئیات اطلاعات دسترسی نخواهند داشت مگر بر اساس پیش‌زمینه‌هایی که برای رسیدگی به برخی امور در نظر گرفته‌شده است.
سامانه مزبور بر اساس نام شخص وارد شونده به اطلاعات سهامداران، هویت شخص، سامانه ورودی، ساعت دسترسی و حتی مکان دسترسی محدودیت‌هایی اعمال کرده که از هر سیستمی نتوان به این اطلاعات دسترسی پیدا کرد. این در حالی است که چنانچه مجوزهای لازم برای ورود به این سیستم و دسترسی به اطلاعات هم وجود داشته باشد، تمام عملیات انجام‌شده توسط کاربر مشخص خواهد شد.
حتی نوع جمع‌آوری اطلاعات از قبیل مشاهده یا حتی تهیه گزارش نوشتاری و کپی‌برداری از این اطلاعات را نیز سیستم نمایان خواهد ساخت. به‌طور مثال سیستم اعلام می‌کند که کاربر فعال در «سمات» در کدام روز و کدام ساعت و با استفاده از کدام سیستم تعبیه‌شده در سازمان به اطلاعات دسترسی پیداکرده و هدف این فرد از ورود به این اطلاعات به چه دلیل بوده است.
به عبارت دقیق‌تر تمامی اطلاعات و اقدامات صورت گرفته در سیستم‌های نظارتی ثبت و ضبط می‌شود. طبق تعاریف مطرح‌شده در این زمینه درست است که فرد به‌عنوان یک شخص مجاز به این سامانه ورود پیداکرده است، اما امکان دسترسی به‌تمامی اطلاعات و جزئیات مربوط به سرمایه‌گذاران را دارا نیست.
چنانچه در این مشاهدات به پرتفوی و سبد معاملاتی افراد، نحوه و میزان خریدوفروش‌های روزانه سهامداران یا فرد خاصی نیز دسترسی پیدا کند، خلاف مقررات عمل کرده و باید پاسخگو باشد.
در این میان یکسری خدمات و اقدامات نیز از سوی شرکت سپرده‌گذاری در خصوص درگاه حقوقی به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود. خدماتی از قبیل وکالت‌نامه‌های فروش و توثیق سهام ازجمله این موارد است که بنا به این وکالت‌نامه‌ها اجازه خریدوفروش سهام به افراد داده می‌شود.
«سمات» در این راستا نیز قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارد که باید تمامی مدارک و وکالت‌نامه‌ها به‌طور دقیق و کارشناسی بررسی شود تا جعلی در آن‌ها صورت نگرفته باشد.
با توجه به موارد مطرح‌شده و سختگیری‌هایی که در این زمینه اعمال می‌شود، «سمات» هیچ اطلاعاتی به‌صورت باز و دارای کلیت مشخصات در اختیار هیچ نهاد و ارگانی قرار نمی‌دهد.
چنانچه در برخی موارد مراجع ذی‌صلاح درخواست ارائه اطلاعات از یک سرمایه‌گذار یا شرکت را داشته باشند نیز باید این درخواست‌ها به‌صورت کتبی و همراه با اطلاعات مشخص از سوی این مراجع درخواست شود. در این صورت سپرده‌گذاری در چارچوب اطلاعات درخواستی، اقدام به ارائه این اطلاعات خواهد کرد. به‌این‌ترتیب اطلاعات درخواستی از آن مراجع نیز قابل رصد و پیگیری خواهد بود.
درمجموع شرکت سپرده‌گذاری مرکزی هرچند تمامی اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاران فعال در بازار سرمایه را در اختیار دارد، اما با به‌کارگیری سیستم‌های نظارتی دقیق از تمامی اطلاعات محافظت کرده تا هیچ‌گونه نشت اطلاعاتی از سوی این سازمان صورت نگیرد.
منبع: دنیای اقتصاد