پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رامین جهان‌پیما؛ کارشناس ارشد پرداخت الکترونیکی / موضوع جمع‌آوری کمک‌های خیریه توسط شرکت‌ها و سلبریتی‌های مشهور از کانال‌های مختلف همچون اینستاگرام و صداوسیما از زمان زلزله کرمانشاه به بعد رو به افزایش گذاشت. این در حالی است که بعضاً در فضای مجازی درگیری‌های لفظی میان برخی از سلبریتی‌ها درگرفته که مدعی هستند کمک‌های جمع‌آوری‌شده را به‌صورت شخصی استفاده کرده‌اند و هزینه به نیازمندان موردنظر نرسیده است.
بخشش از کیسه خلیفه؛ هزینه‌ای که از جیب بانک‌ها می‌رود!
در این میان شرکت تهران اینترنت یا همان هفشتاد نیز با آغاز ماه مبارک رمضان در فصل جدید برنامه خندوانه اقدام به تبلیغ زیر کد *780*95# به‌منظور جمع‌آوری پول برای اهدای بسته‌های ارزاق به خانواده‌های نیازمند کرد.
این درحالی‌که است که این شرکت برای جمع‌آوری این مبالغ همانند سال گذشته ابتدا شماره‌حساب خود را برای این منظور اختصاص داده بود و اینکه آیا یک شرکت شناخته‌شده بدون داشتن مجوز خیریه ازنظر قانونی می‌تواند اقدام به این کار کند، موضوعی است که نهادهایی همچون وزارت کشور، سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی پاسخ روشنی برای آن ندارند.
داشتن شبای عمومی از دید ما کافی است
پیگیری ما از شرکت شاپرک در خصوص اینکه چرا شرکت هفشتاد برای دریافت مبالغ خیریه شماره‌حساب خود (و نه شماره‌حساب کمیته امداد یا خیریه‌های رسمی) را برای این امر اختصاص داده است، تنها به ارائه این پاسخ که حساب پشت این زیر کد (*780*95#) مراحل لازم را برای دریافت شبای عمومی طی کرده و معرفی آن به‌عنوان حساب جمع‌آوری ایرادی ندارد و ازآنجاکه دریافت شبای عمومی زیر نظر نهادهای نظارتی انجام می‌شود، همین موضوع برای ما کفایت می‌کند.
البته اینکه شاپرک با این پاسخ و شانه خالی کردن از این موضوع که هر شرکت PSP با ارائه یک شبای عمومی برای جمع‌آوری کمک‌های خیریه می‌تواند اقدام به این کار کند، نه‌تنها فرار روبه‌جلو است، بلکه نشان از نبود قوانین شفاف و دقیق در فضای پرداخت الکترونیکی کشور دارد که به‌زودی در گزارشی دیگر به‌صورت مفصل به آن می‌پردازیم.
هف هشتاد حساب پشت سرکد را تغییر داد
موضوع را از روابط عمومی شرکت هف هشتاد پیگیری کردیم که چرا برای جمع‌آوری مبالغ خیریه‌ای که تبلیغ آن را در برنامه خندوانه می‌کند، حساب شرکت را گذاشته‌اند که روابط عمومی این شرکت با تأیید این موضوع گفت: «شرکت هف هشتاد شرکتی شناخته‌شده است و این اولین کار خیر این مجموعه نیست و در ایام زلزله کرمانشاه نیز توانستیم کمک قابل‌توجهی به هم‌وطنان کرمانشاهی بکنیم.»
روابط عمومی هف‌هشتاد در خصوص اینکه آیا این شرکت دارای مجوز خیریه برای جمع‌آوری وجوه است، می‌افزاید: «ما برای دریافت مجوز خیریه اقدام کرده‌ایم. البته در قانون هم منع نشده که ما نمی‌توانیم بدون داشتن مجوز خیریه به جمع‌آوری وجوه خیریه اقدام کنیم. به دلیل حواشی که اخیراً در این خصوص ایجادشده، هفته گذشته به‌منظور شفاف شدن هر چه بیشتر موضوع با خیریه بهشت امام رضا (ع) به توافق رسیدیم که حساب پشت زیر کد (*780*95#) حساب این مجموعه باشد.»
روابط عمومی شرکت هف‌هشتاد ادامه می‌دهد: «ما در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود به این موضوع ورود کرده‌ایم و هیچ منافعی نیز از این محل برای خود در نظر نگرفتیم.»
کارمزد تراکنش‌های خیریه صفر شود
نکته دیگری که در موضوع جمع‌آوری از طریق شرکت‌های پرداخت وجود دارد، مسئله پرداخت کارمزد بابت هر تراکنش توسط بانک‌های عامل به شرکت‌های PSP، شاپرک و شتاب است که هرکدام از این کارمزد سهمی را برمی‌دارند.
ازآنجاکه معمولاً کمک‌های خیریه در مبالغ خرد اما در تعداد بالا از سوی مردم انجام می‌شود، در مقاطعی همچون ماه رمضان شرکت‌های PSP اقدام به تبلیغات گسترده در خصوص جمع‌آوری کمک‌های مردمی می‌کند و جالب اینجاست که دراین‌بین هم‌زمان با انجام مسئولیت‌های اجتماعی درآمدهای چند میلیارد ریالی نیز از بابت این تراکنش‌ها کسب می‌کند.
در این میان بانک‌ها که بارها از مدل کارمزدی فعلی اعلام نارضایتی کرده‌اند بازهم نقره‌داغ می‌شوند و عملاً هزینه انجام امور خیر مردم را بدون اینکه اسمی از آن‌ها در میان باشد پرداخت می‌کنند.
به نظر می‌رسد اکنون‌که شرکت شاپرک امکان تفکیک تعدادی و موضوعی تراکنش‌های شبکه پرداخت را در تمامی کانال‌ها ازجمله، USSD، کارت‌خوان‌های فروشگاهی و درگاه‌های اینترنتی را دارد به‌منظور اینکه فشار کمتری به بانک‌ها در این وضعیت بد اقتصادی تحمیل شود با تأیید بانک مرکزی کارمزد تراکنش‌های خیریه را صفر کند و بعید به نظر می‌رسد شرکت‌های پرداخت الکترونیکی هم به این موضوع اعتراضی داشته باشند.
بهزیستی هم شانه خالی می‌کند
روابط عمومی سازمان بهزیستی کشور در خصوص این موضوع می‌گوید: «ما به‌عنوان سازمان بهزیستی تنها در اموری می‌توانیم ورود کنیم که مجوز آن خیریه را داده باشیم و اگر غیرازاین باشد، ما ازنظر قانونی امکان ورود نداریم.»
کارشناس روابط عمومی این سازمان در خصوص اینکه تکلیف آن عده‌ای که از هیچ نهادی مجوز نگرفته و به‌صورت فردی اقدام می‌کنند چیست، می‌افزاید: «ما در حیطه اختیارات قانونی خود عمل می‌کنیم و اینکه افرادی ازاین‌دست چگونه اقدام به جمع‌آوری پول و آن را هزینه می‌کنند در حوزه اختیارات ما نیست و ما به آن ورود نمی‌کنیم.»
او درباره اینکه چرا این موضوع را به‌عنوان یک سازمان قانونی دنبال نمی‌کنید که چارچوبی برای آن مشخص شود، می‌گوید: «این موضوع را به مدیران خود منعکس می‌کنیم و در صورت صلاحدید آن‌ها این موضوع را پیگیری می‌کنند، اما به اعتقاد بنده در این رابطه مدعی‌العموم می‌تواند به موضوع ورود کند.»
حساب چهار سلبریتی مسدود شد
آن‌طور که از شواهد امر پیداست، گویا مدعی‌العموم در این موضوع ورود کرده، به‌نحوی‌که هفته گذشته رئیس پلیس فتای تهران از مسدودسازی حساب چهار سلبریتی خبر داد و گفت: «یک بازیکن فوتبال اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مردمی کرده اما شماره‌حسابی که متعلق به خودش نبود اعلام کرد که این فرد احضار و حسابش مسدود شد.»
سرهنگ کاظمی، رئیس پلیس فتای تهران بزرگ، با تأکید بر اینکه سلبریتی‌هایی که کمک‌های مردمی را جمع‌آوری می‌کنند باید دارای مجوز باشند، می‌افزاید: «مشکلی که اکنون با آن روبه‌رو هستیم این است که نمی‌توانیم تشخیص دهیم که کدام‌یک از این افراد دارای مجوز هستند.»
او درباره اینکه چه نهاد و سازمانی به موضوع جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای نیازمندان توسط چهره‌های معروف رسیدگی می‌کند، می‌گوید: «اگر شکایتی از این افراد به دست پلیس فتا برسد، حتماً به آن رسیدگی می‌شود. موضوع این است که تعدادی از چهره‌های معروفی که اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مردمی می‌کنند تمام پول جمع‌آوری‌شده را به دست نیازمندان می‌رسانند و تعدادی هم این کار را انجام نمی‌دهند و ما نمی‌توانیم تشخیص دهیم که کدام‌یک از این افراد دارای مجوز هستند.»
رئیس پلیس فتای تهران با تأکید بر اینکه سلبریتی‌هایی که کمک‌های مردمی را جمع‌آوری می‌کنند باید دارای مجوز باشند، می‌افزاید: «برخی از چهره‌های معروف عنوان می‌کنند که از کمیته امداد، بهزیستی، هلال‌احمر یا مراکز ذی‌ربط دارای مجوز هستند و این سازمان‌های ذی‌نفع هستند که باید به پلیس اعلام کنند که کدام چهره‌ها که به جمع‌آوری کمک‌های مردمی اقدام کرده‌اند، فاقد مجوز هستند تا پلیس بتواند به این پرونده‌ها رسیدگی کند، اما تاکنون از هیچ نهادی گزارشی به دست ما نرسیده است.»
بررسی حساب شخصی سلبریتی‌ها شاکی می‌خواهد
سرهنگ کاظمی ادامه می‌دهد: «متأسفانه متولی کار کمک به نیازمند یک‌نهاد نیست و کار بین چند سازمان پراکنده‌شده و ممکن است چهره‌های معروف با یک‌نهاد حمایتی در ارتباط باشند که دیگر نهادها از آن اطلاعی ندارند و اکنون اگر بخواهیم با هر فردی برخورد داشته باشیم، نیازمند استعلام از نهادهای حمایتی هستیم که تا امروز این کار انجام‌نشده است.»
سلبریتی‌ها باید مجوز بگیرند
او می‌گوید: «از سوی دیگر تا امروز هیچ شخصی هم از این سلبریتی‌ها شکایتی نکرده است تا بتوانیم احضار و از آن‌ها سؤال کنیم که کمک‌های مردمی جمع‌آوری‌شده را کجا هزینه کرده‌اند. با تمام این احوال پلیس فتا با تعدادی از چهره‌های معروف که کمک‌های مردمی را جمع‌آوری می‌کردند برخورد و حساب آن‌ها را مسدود کرده است، اما با برخورد با یک یا دو نفر نمی‌توان به این کار پایان داد.»
اینکه پلیس فتا بیاید و اسم تمام بازیگران و ورزشکارانی را که کمک‌های مردمی را جمع می‌کنند جست‌وجو کند و بعد از نهادهای حمایتی هم استعلام بگیرد که آیا این کمک‌ها به نیازمندان پرداخت‌شده است یا خیر، کار زمان‌بری است که درنهایت این کار هیچ شاکی هم ندارد و این نهادهای حمایتی هستند که باید اعلام کنند کدام چهره معروف دارای مجوز است.
آن‌هایی که حساب شخصی اعلام کردند پاسخگوی موجودی حساب‌هایشان باشند
موضوع جمع‌آوری کمک‌های نقدی مردم در ایام زلزله کرمانشاه توسط افراد حقیقی یا حقوقی که با استفاده از قدرت و نفوذ شبکه‌های اجتماعی یا صداوسیما اقدام به ارائه شماره‌حساب کردند به‌وفور به چشم می‌خورد، به‌نحوی‌که فرهاد تجری، نماینده مردم سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی، در خصوص کمک گرفتن و اعلام حساب‌های از سوی اشخاص، چهره‌ها و سلبریتی‌ها در جریان زلزله سرپل ذهاب می‌گوید: «در آن ایام متأسفانه برخی با بهره‌گیری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و حتی صداوسیما و با مظلوم‌نمایی یا بااحساس مسئولیت، حساب‌های شخصی را برای دریافت کمک‌های مردمی اعلام کردند و این رویه باعث شد بخشی از کمک‌های مردمی جذب حساب‌های شخصی شود. بسیاری از حساب‌هایی که در زمان شرایط حاد و اضطراری سرپل ذهاب نتوانستند به وضعیت مردم منطقه یا زلزله‌زده کمک کنند.»
نماینده سرپل ذهاب در مجلس در ادامه می‌افزاید: «ناتوانی و نداشتن اطلاعات کافی، عدم مشورت با دستگاه‌های مسئول و عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی، سازمانی و ملی باعث شد این کمک‌ها نتوانند مؤثر بوده و درواقع در حق مردم زلزله‌زده ظلم شد.»
تجری بابیان اینکه کسانی که برای کمک به مردم اعلام حساب شخصی کردند باید پاسخگوی موجودی حساب‌هایشان باشند، بیان می‌کند: «این افراد باید پاسخگو باشند که به چه شکل کمک‌های مردمی را هزینه کردند.»
او بابیان اینکه به‌موجب قانون بر تمامی حساب‌ها و هزینه‌های انجام‌گرفته در جریان زلزله سرپل ذهاب باید سازمان هلال‌احمر نظارت داشته باشد، می‌گوید: «این سازمان متولی شرایط بحرانی است.»
هلال‌احمر به‌درستی به وظایف خود عمل نکرد
نماینده سرپل ذهاب در مجلس می‌گوید: «در این زمینه هم باید از عملکرد سازمان هلال‌احمر انتقاد کرد؛ چراکه در شرایط بحرانی باوجوداینکه می‌توانست خوب عمل کند، به دلیل عدم مدیریت نتوانست به وظایف خود عمل کند».
تجری می‌افزاید: «این عدم مدیریت در سازمان هلال‌احمر باعث شد کمک‌های مردمی به سمت اشخاص و حساب‌های شخصی ریخته شود، درحالی‌که این حساب‌ها باید باواسطه هلال‌احمر هزینه می‌شد.»
او عنوان می‌کند: «باوجوداینکه منطقه زلزله‌زده سرپل ذهاب در شرایط پایداری قرارگرفته است، هنوز هم پول و کمک‌های مردمی در برخی حساب‌های شخصی بلوکه‌شده و برخی از این افراد حساب‌وکتاب روشنی ندارند و معلوم نیست در کنار خدمات اندکی که به این مناطق ارائه داده‌اند، بقیه حجم کمک‌های مردمی به کجا رفته است.»
نماینده مردم سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: در مناطق زلزله‌زده عده‌ای از افراد به‌عنوان خیر با بادیگارد حاضر می‌شوند که مردم نیز می‌دانند این افراد از منابع مالی سوءاستفاده‌هایی کردند. خیران باید کمک‌ها را درزمینهٔ اضطرار و نیازهای اولیه ارائه می‌کردند نه اینکه کمک‌ها در حوزه خاص هزینه شود و مشکلات دیگر نیز دیده نشود.
تجری ادامه می‌دهد: «ما نمی‌خواهیم حرمت افرادی که واقعاً کمک کردند یا قصد کمک دارند، شناخت شوند ولی روی صحبت من به افرادی است که با باندبازی مبالغ هنگفتی جمع‌آوری کردند که درزمینهٔ دیگری ختم شد. این مورد سبب بی‌اعتمادی به هنرمندان کشور می‌شود.»
مدعی‌العموم به موضوع حساب‌های شخصی ورود کند
نماینده سرپل ذهاب در مجلس یادآور می‌شود: «باید مدعی‌العموم به این مسئله وارد شود و از این اشخاص مطالبه کند تا متوجه شویم این کمک‌ها که برای استفاده مردم زلزله‌زده در نظر گرفته‌شده بود، به چه سرنوشتی دچار شده است.»
برخی‌ها با کانکس‌های ارتش و سپاه عکس گرفتند و نیرنگ زدند
او می‌افزاید: «عده زیادی از افراد بودند که با عنوان خیر و با حضور در کنار کانکس‌های بدون نام ارتش و سپاه و عکس گرفتن در کنار آن‌ها توجیهی برای مبالغ جمع‌آوری‌شده پیدا کردند و به‌نوعی با نیرنگ بهانه‌ای برای هزینه‌ها پیدا کردند.»
نماینده مردم سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی درباره کارشناسی در خصوص پول‌های مردمی که حدود 5 میلیارد تومان است و توسط خانم «ک» دریافت شده ولی هزینه‌کردها مشخص نیست، می‌گوید: «او قبلاً به‌عنوان خیر اقداماتی می‌کرد، ولی در حال حاضر به‌عنوان پیمانکار فعالیت می‌کند. ما هنوز این فرد را ندیده‌ایم.» این خانم با پولی که به دست آورده‌اند، با تشریفات خاص و بادیگارد وارد منطقه می‌شوند که انتظار می‌رود دادستان کل کشور و وزارت اطلاعات به این مسائل ورود پیدا کنند.
تجری ادامه می‌دهد: «این فرد با وکالت گرفتن از مالکان با بنیاد مسکن قراردادی بسته که مشخص نیست چه‌کاری قرار است صورت پذیرد.»
ورود زودهنگام وزارت اطلاعات می‌توانست حاشیه ایجاد کند
او در خصوص این سؤال که نمایندگان مجلس چرا زودتر توسط وزارت اطلاعات به مسائل ورود نکردند، می‌گوید: «شاید با ورود ما در روزهای اول بعد از زلزله حاشیه به وجود می‌آمد، زیرا برخی از مسئولان کشور نیز با چنین خیرانی همراه بودند.»
نماینده مردم سرپل ذهاب در مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: «کمک‌های مالی مردم که در حساب خیران است می‌توانست درروند بازسازی برای زلزله‌زدگان مهم باشد، ولی در حال حاضر با افزایش قیمت ارز می‌توان خدمات کمتری ارائه داد.»
تجری می‌افزاید: «آقایان (د)، آقای (ز) و خانم (ک) حدود 30 میلیارد تومان از پول‌های مردم را در اختیاردارند ولی هزینه‌ای نمی‌کنند. دستگاه‌های نظارتی باید پیگیر این مسائل باشند.»
منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط