پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
افسانه آتش افروز؛ ماهنامه عصر تراکنش / یکی از شایع‌ترین چالش‌های برهم‌زننده که صنعت مالتی تریلیون دلاری بانکداری را توسط نخبگان فناوری‌های مالی تحت تأثیر قرار می‌دهد، با اصطلاح «فین‌تک» شناخته می‌شود. در پنج سال گذشته بیش از 25 بیلیون دلار به فین‌تک تزریق شده است که آن را به هدف درجه یک برای سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز تبدیل کرده است.
طبق برآوردها چهار هزار شرکت در حال ایجاد چالش در هر خط محصول در پرتفوی‌شان از پرداخت گرفته تا تسهیلات یا ارزهای خارجی هستند. آن‌گونه که جیمی دیمون (Jamie Dimon)، مدیرعامل جی.پی.مورگان در خصوص فین‌تک به سهامدارانش می‌گوید: «آن‌ها می‌خواهند سهم ما را بخورند. تک‌تک آن‌ها دارند سعی خود را می‌کنند.» گرچه طبق محاسبات فین‌تک کمتر از 2 درصد از بازار را در اختیار دارد.
برای رسیدن به دید مبتنی بر واقعیت، بخش هوشمندی اکونومیست (EIU) با حمایت شرکت هاولت پاکارد، بین بیش از صد بانکدار ارشد و صد مدیر فین‌تک یک نظرسنجی موازی انجام داد. هدف این نظرسنجی تعیین دیدگاه آن‌ها درباره تأثیر فین‌تک، نقاط قوت و ضعف مشارکت آن‌ها و چشم‌انداز صنعت بانکداری خرد طی پنج سال آینده است.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
آینده به کدام سمت می‌رود؟
برای رسیدن به دید مبتنی بر واقعیت، بخش هوشمندی اکونومیست (EIU) با حمایت شرکت هاولت پاکارد، بین بیش از صد بانکدار ارشد و صد مدیر فین‌تک یک نظرسنجی موازی انجام داد. هدف این نظرسنجی تعیین دیدگاه آن‌ها درباره تأثیر فین‌تک، نقاط قوت و ضعف مشارکت آن‌ها و چشم‌انداز صنعت بانکداری خرد طی پنج سال آینده است
[/mks_pullquote]
فین‌تک، چشم‌انداز بانک‌ها
بانکداری یکی از باثبات‌ترین صنایع است که با به رخ کشیدن تریلیون‌ها دلار دارایی شامل شش شرکت از ده شرکت برتر جهان است. بیش از 90 درصد خانوارها در اقتصادهای توسعه‌یافته از بانک استفاده می‌کنند. از همه مهم‌تر این‌که موقعیت بانک‌ها با قانون‌گذاری‌های پیچیده حکومت‌ها که ورود افراد جدید را محدود کرده و رقبای جدید را فرومی‌نشاند، تضمین‌شده است.
پس بانک‌ها نگران چه هستند؟ طبق ارزیابی خودشان، ادغام نیرومند خدمات مالی و فناوری‌های دیجیتال یا فینتِگریشن برای آن‌ها خطرساز است. میگول ـ آنجل رودریگوئز سولا، مدیر گروه دیجیتال گروه بانکداری لویدز لندن می‌گوید: «نیازهای مالی اساسی مشتریان تغییر عجیب‌وغریبی نکرده اما راه برطرف کردن آن‌ها تغییر کرده است. ازنظر تجاری برای بانک‌ها حیاتی است که به‌صورت پیوسته نوآور باشند و خدماتشان را مطابق تقاضاهای در حال رشد ارتقا دهند.»
چشم‌انداز بانک‌ها در رقابت با فین‌تک
کدام سناریو چشم‌انداز شما در چگونگی دگرگون کردن بانکداری سنتی توسط فین‌تک را بهتر شرح می‌دهد؟ (درصد پاسخ‌دهندگان)
پاسخ بانک‌ها به چالش فین‌تک
به نظر شما واکنش صنعت بانکداری به رقابت فین‌تک چیست؟
چشم‌انداز فین‌تک
نظر بانک‌ها
بسیاری از مدیران معتقدند که دگردیسی دیجیتال پیشرفتی است که زودگذر است اما بانکداران این‌گونه فکر نمی‌کنند. بیش از 97 درصد بانکداران مطرح کرده‌اند که فین‌تک تأثیر زیادی بر چشم‌انداز پیش روی بانکداری دارد. نظریه سومی نیز هست که می‌گوید فین‌تک سهمی برابر را در بازار به دست خواهد آورد یا حتی بر بازار غالب می‌شود. با وجود این نگرانی‌های ظاهری، به نظر می‌رسد بانک‌ها برای مواجهه با این چالش اقدامی نکرده‌اند. عمده بانکداران (حدود 54 درصد) معتقدند بانک‌ها یا این چالش را نادیده گرفته‌اند یا «درباره این دگردیسی صحبت می‌کنند اما از تغییرات خبری نیست.» حتی درصد بیشتری از مدیران فین‌تک (59 درصد) با آن‌ها هم‌عقیده‌اند.
چه چیزی بانک‌ها را عقب نگاه داشته است؟
طبق اعتراف بانک‌ها، موانع بزرگی برای رویارویی با فین‌تک بر سر راه بانک‌هاست؛ موانعی مانند «مسائل نرم» نبود استراتژی دیجیتال مشخص، فرهنگ نامناسب برای تغییرات سریع و عدم توانایی برای جذب نخبگان فناوری. هکتور لاگوس دوند، رئیس و مدیرعامل گروه مونکس مکزیکو می‌گوید: «حفظ روحیه کارآفرینی چالشی است که ما بانک‌ها با آن مواجهیم.»
یک بانکدار این مسئله را چرخه معیوب می‌خواند، زیرا بانک‌ها ریسک ناپذیرند، آن‌ها استعدادهای واقعی را جذب نمی‌کنند. بدون انتخاب افراد درست، آن‌ها نمی‌توانند بهترین استراتژی‌ها را اتخاذ کنند و بدون ابتکار عمل‌های قوی در حوزه فین‌تک، آن‌ها نمی‌توانند رهبری فناوری ریسک‌پذیر را به دست آوردند و الی‌آخر.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
موانع رویارویی با فین‌تک‌ها
طبق اعتراف بانک‌ها، موانع بزرگی برای رویارویی با فین‌تک بر سر راه بانک‌هاست؛ موانعی مانند «مسائل نرم» ـ نبود استراتژی دیجیتال مشخص، فرهنگ نامناسب برای تغییرات سریع و عدم توانایی برای جذب نخبگان فناوری
[/mks_pullquote]
استیو استرت، رئیس هیئت‌مدیره، رئیس و مدیر ارشد اجرایی شرکت گرین دات می‌گوید: «این شخصیت افراد است که بانکداری را به‌عنوان یک شغل انتخاب کنند یا برخیزند و خود را یک فرد خلاق و ایده‌پرداز یا کارآفرین ببینند.» چالشی که بانک‌ها بارها آن را ذکر کرده‌اند، سیستم‌های به میراث مانده‌شان است. شبکه‌های بانک‌ها به‌ناچار بسیار پیچیده است ـ عملیات بک آفیس برای هزاران محصول پیچیده، نیازمند الزامات دقیق امنیتی است و باید از نظارت و قوانین دقیق و استانداردهای مدیریت ریسک پشتیبانی کنند.
به‌هرحال سیستم‌های آی‌تی بانک‌ها ساختارهای متزلزلی با سیستم‌های نصب‌شده در سال‌های 1970، 1980 و 1990 هستند. نوح بروسلو، مدیر اجرایی آن‌دک، کسب‌وکاری کوچک به شکل پلتفرم وام، می‌گوید: «تنها کسانی که فهمیده‌اند این سیستم چگونه کار می‌کند، کناره‌گیری می‌کنند.» بسیاری از این سیستم‌ها درونی و بر اساس پردازنده مرکزی یا فناوری‌های مشتری/سرور هستند. مدیر یک شرکت فین‌تک ارائه‌دهنده خدمات پرداخت به بانک‌های پیشرو می‌گوید: «سیستم‌های بانک‌ها بسیار پیچیده و سنگین است، بنابراین اعمال هر تغییری برای بانک‌ها دو سال طول می‌کشد.»
خودارزیابی بانک‌ها درباره نقاط قوتشان در رقابت با فین‌تک
اهمیت هر کدام از موارد زیر در نقاط قوت رقابتی محرک برای بانک‌ها چگونه است؟ (بانکدارهایی که امتیاز «خیلی مهم» دادند)
خودارزیابی بانک‌ها از نقاط ضعفشان در رقابت با فین‌تک
اهمیت هر کدام از موارد زیر در نقاط ضعف رقابتی محرک برای بانک‌ها چگونه است؟ (بانکدارهایی که امتیاز «خیلی مهم» ذکر کردند)
نظارت و قانون‌گذاری برای بانک‌ها مانند شمشیر دو لبه است. اغلب بانکدارها (56 درصد) معتقدند رگلاتور از آن‌ها در کسب‌وکار سنتی‌شان حمایت می‌کند؛ اما 62 درصد موافق‌اند نظارت‌ها واکنش آن‌ها را در مقابل فین‌تک محدود کرده است. استانداردهای گزارش‌دهی، شیوه‌های مدیریت ریسک و سرمایه موردنیاز، ایجاد و گسترش مدل‌های جدید کسب‌وکار در سیستم بانکی را سخت یا غیرممکن می‌سازد. درنهایت، فین‌تک چالش خودخوری (cannibalization) محصول را در بانک‌ها به وجود می‌آورد. با توجه به کسب‌وکار وام‌دهی نفربه‌نفر، بانک باید این حقیقت را بپذیرد که سهم بانک از عملیات طولانی و جاافتاده اعطای وام به مشتری به فین‌تک واگذار خواهد شد تا آن را با هزینه پایین‌تر و حاشیه سود کمتر انجام دهد. با این اوصاف جای تعجب ندارد که بانک‌ها در پاسخگویی به چالش فین‌تک مُرددند.
اما بانک‌ها را نباید دست‌کم گرفت، آن‌ها قوای قابل‌توجهی برای جنگ با فین‌تک دارند. به‌وضوح بیشترین قدرت بانک‌ها فرانشیز (franchise) مشتریانشان است. یکی از نشانه‌های ارتباط با مشتری، مشهور بودن به امانت و ثبات است. هیچ بانک بزرگ خرده‌فروشی در بحران اقتصادی 2008 شکست نخورد. بانک‌ها همچنین یکی از بانفوذترین ارائه‌دهندگان خدمات هستند. بیش از 92 درصد خانواده‌های آمریکایی روابط بانکی دارند.
ثانیاً این‌که بانک‌ها در زمینه‌های مهمی مثل پیروی از قانون‌گذاری و مدیریت ریسک به‌سختی توانسته‌اند خبره شوند. این تخصص بسیار مهم‌تر از اتصال به شبکه‌های فناوری است طوری که بانک‌ها میلیاردها دلار برای به دست آوردن آن خرج کرده‌اند.
و بالاخره، بانک‌ها سرمایه دارند. آن‌ها ظرفیت سرمایه‌گذاری، ایجاد مخاطره جدید و توان تاب‌آوری در توفان رقابت را دارند. تعجبی ندارد که 95 درصد بانکداران و مدیران فین‌تک، بر این باورند که هرچند فین‌تک در حال پیشروی در میدان بازی است اما بانک‌ها در جایگاه خود مستحکم ایستاده‌اند.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
صنف کُش‌ها
مدیران فین‌تک می‌دانند مشتریان بانک‌ها عادت دارند تمام خدمات موردنیاز خود را یکجا دریافت کنند. آن‌ها توانایی فروش مکمل یا ایجاد بسترهای مشترک برای یک تک‌محصول را ندارند؛ اما شرکت‌های فین‌تک دارایی‌های مهمی را به این عرصه آورده‌اند. مهم‌تر از همه، این است که محصولات فین‌تک می‌توانند در بازار نقش «صنف‌کُش» را نسبت به سبد محصولات بانکی داشته باشند.[/mks_pullquote]
فین‌تک، چشم‌انداز فین‌تک
یکی از نتایج جالب نظرسنجی ما، این است که احترامی که مدیران فین‌تک برای بانک‌ها قائل‌اند، بیش از احترامی است که بانکداران برای خودشان قائل‌اند.
وقتی در مورد تعادل میان این دو بخش در آینده سؤال شد، مدیران فین‌تک بیش از دو برابر (46 درصد در مقابل 20 درصد) پیش‌بینی می‌کردند بانک‌ها احتمالاً بر بازار تسلط خواهند داشت. در بخش موسوم به غرور و اعتمادبه‌نفس تنها یک نفر از هر بیست نفر مدیر فین‌تک پیش‌بینی می‌کند بانک‌ها بازیگران کوچکی در این میدان خواهند شد.
سام هاجز از بنیان‌گذاران و مدیر اجرایی فاندینگ سیرکل آمریکا می‌گوید: «بعضی از بانک‌ها آن‌قدر ریشه دوانده‌اند که به‌سختی می‌توان تصور کرد که یک استارت‌آپ بتواند با آن‌ها مقابله کند. در عوض ما می‌بینیم بسیاری از بازیگران فین‌تک با بانک‌ها در راستای دستیابی به راه‌حل‌های نوآورانه و تجربه برتر مشتری همکاری می‌کنند.»
قانون‌گذاری و نظارت روشن: برت کینگ، مدیرعامل موون می‌گوید فقدان محدودیت‌های قانونی و نظارتی بر فین‌تک، امروز یک مزیت رقابتی است که در آینده کاهش خواهد یافت. دراین‌بین نوآوران فین‌تک آزادانه‌تر از بانک‌ها عمل خواهند کرد. وی معتقد است فین‌تک تا زمانی که از قانون سیلی نخورد به آن تن نخواهد داد. به نظر می‌رسد فین‌تک این مسئله را درک خواهد کرد و نیاز آینده برای تجربه در مدیریت ریسک و انطباق با قوانین را خواهد پذیرفت. بر اساس گفته‌های اریک انگلاو نیلسون، مدیر بازاریابی استارت‌آپ سوئدی کلارنا، فین‌تک در رقابت با بانک‌ها به تیم نظارتی بزرگ‌تر از سایر بخش‌هایش نیاز دارد.
سرمایهِ سرمایه‌گذاری: استارت‌آپ‌ها اشتهای سیری‌ناپذیری برای پول نقد دارند. مدل‌های کسب‌وکاری که در مدت‌زمان کوتاهی در حد چند سال، نیاز به رشدی تا جذب میلیون‌ها مشتری دارند، همواره با فقدان سرمایه برای سرمایه‌گذاری به‌عنوان یک محدودیت مواجه هستند. در نبود منابع مالی در دسترس، فین‌تک‌های زیرک‌تر به دنبال جایگزین‌ها می‌روند. رودریگوئز سولا در لویدز می‌گوید: «همکاری بین بانک‌ها و فین‌تک به‌جای رقابت می‌تواند در غلبه بر چالش‌های ظرفیت ترازنامه و دسترسی به شبکه توزیع به استارت‌آپ‌ها کمک کند.»
ایجاد فرانشیز مشتری: شرکت‌های فین‌تک در حال حاضر کمتر از 2 درصد بازار بانکداری را در اختیار دارند. آن‌ها همواره برای جذب مشتریان متنوع در حال رقابت با بانک‌ها و چهار هزار شرکت برهم‌زننده دیگر هستند و تنها چند سال برای این کار وقت دارند. مدیران فین‌تک به دنبال ساخت پایگاه در میان مشتری هستند تا به چالشی مهم برای صنعت تبدیل شوند.
جلب اعتماد مشتری: فین‌تک از میلیون‌ها خانواده می‌خواهد تا امور مالی خود را به محیطی بیاورند که تاکنون آن را نیازموده‌اند. به‌طورکلی مشتریان فین‌تک از ضمانت دولت بی‌بهره هستند. یوجین دانیلکیز، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت آلمانی مامبو، یک جایگزین بر اساس فضای ابری برای بسترهای بانکی سنتی می‌گوید: «اعتماد به سازمان‌ها به‌سرعت تغییر تکنولوژی ایجاد نمی‌شود. شما می‌توانید تکنولوژی را در عرض یکی، دو سال بسازید اما اعتماد به اندازه تغییر رفتار انسان، نیازمند زمان است. فین‌تک تا زمانی که در سایه نهادهای پذیرفته‌شده اولیه حرکت می‌کند با چالش جلب اعتماد مشتری مواجه خواهد بود.»
ارائه محصول واحد: مدیران فین‌تک می‌دانند مشتریان بانک‌ها عادت دارند تمام خدمات موردنیاز خود را یکجا دریافت کنند. آن‌ها توانایی فروش مکمل یا ایجاد بسترهای مشترک برای یک تک‌محصول را ندارند؛ اما شرکت‌های فین‌تک دارایی‌های مهمی را به این عرصه آورده‌اند. مهم‌تر از همه، این است که محصولات فین‌تک می‌توانند در بازار نقش «صنف‌کُش» category killer را نسبت به سبد محصولات بانکی داشته باشند. شرکت‌های فین‌تک می‌توانند با حفظ تمرکز لیزری بر محصول واحد، در فناوری و تجربه مشتری مزیت ایجاد کنند. مورد دوم چابکی آن‌ها در فناوری است، هم از جنبه فرهنگ برهم‌زنندگی و هم ذهن پاک فین‌تک در عرصه فناوری؛ اما اساسی‌ترین قدرت فین‌تک فرهنگ آن است که توانایی حرکت سریع، ریسک‌پذیری و نوآوری را ایجاد می‌کند؛ قدرتی که هم خود فین‌تک‌ها و هم شرکت‌ها و بانک‌هایی که در رقابت با آن‌ها هستند، نسبت به آن آگاه‌اند.
چشم‌انداز فین‌تک در رقابت بانک-فین‌تک
کدام سناریو چشم‌انداز شما در چگونگی دگرگون کردن بانکداری سنتی توسط فین‌تک را بهتر شرح می‌دهد؟ (درصد پاسخ‌دهندگان)
خودارزیابی فین‌تک‌ها درباره نقاط قوتشان در رقابت با بانک‌ها
اهمیت هر کدام از موارد زیر در نقاط قوت رقابتی محرک برای بانک‌ها چگونه است؟ (مدیران فین‌تک که امتیاز «خیلی مهم» دادند)
خودارزیابی فین‌تک‌ها درباره نقاط ضعفشان در رقابت با بانک‌ها
اهمیت هر کدام از موارد زیر در نقاط ضعف رقابتی محرک برای بانک‌ها چگونه است؟ (مدیران فین‌تک که امتیاز «خیلی مهم» دادند)
چرا بانک‌های دگردیس‌شده به فین‌تک نیاز دارند؟
آن‌گونه که اشاره شد شرکت‌های فین‌تک روی تک‌محصول تمرکز دارند و مدل‌های کسب‌وکاری و ساختار فناوری را متناسب با بازار محصول اصلاح می‌کنند؛ بنابراین دگردیسی احتمالاً یک حمله یکپارچه به شرکت‌های موجود (در مقایسه با آی‌تیونز در صنعت موسیقی یا کیندل در صنعت کتاب) نیست اما در عوض بخشی از جنگ‌های تک‌محصول با محصول جانبی خواهد بود.
با این پیش‌زمینه از مدیران فین‌تک خواستیم تا چشم‌انداز خود را در رابطه با تعادل رقابتی احتمالی بین آن‌ها و بانک‌ها در 9 محصول اولیه خرده‌فروشی در پنج سال آینده بیان کنند. پاسخ‌های آن‌ها الگوهای جالبی را نشان داد:
بانک‌ها به‌عنوان بازیگران اصلی در همه زمینه‌ها باقی خواهند ماند. حتی مدیران شرکت‌ها برهم‌زننده که معمولاً با غرورشان شناخته می‌شوند، انتظار دارند بانک‌ها به‌عنوان مؤسسات مالی غالب در تمام دسته‌بندی محصولات باقی بمانند. البته این مورد درباره سایر صنایع مانند موسیقی یا حمل‌ونقل صدق نمی‌کند و انتظار می‌رود شرکت‌های برهم‌زننده رهبری بازار را در دست بگیرند.
همه محصولات بانکی در معرض دیجیتالی شدن هستند: مدیران فین‌تک بر این باورند که فین‌تک سهمی در همه محصولات از وام مسکن تا پرداخت و از سپرده‌گذاری تا وام‌های کسب‌وکارهای خرد خواهد داشت، دیدگاهی که بانکداران نیز آن را تأیید کرده‌اند. هیچ جا از شرکت‌های برهم‌زننده در امان نخواهد ماند.
هرچند که فین‌تک قدرت غالب نیست اما سهم قابل‌توجهی را از آن خود خواهد کرد: به نظر می‌رسد با داشتن سطحی از غرور و اعتمادبه‌نفس فین‌تک سهم قابل‌توجهی از کل بازار را در اختیار بگیرد. فین‌تک با گزارش رشد قوی درآمد در سال 2014 موفقیت‌های اولیه خود را در بازار نشان داده است.
در سطوح تصمیم‌گیر، بانک‌ها با مدل‌های کسب‌وکار شفاف و مؤثر شناخته می‌شوند که برای سهم بازار هر کدام از محصولات رقابت می‌کنند. در پرداخت‌های ارزی خارجی، استارت‌آپ‌ها دارندگان شخصی یورو و دلار را به هم ارتباط می‌دهند و به‌این‌ترتیب هزینه مبادلات تا 90 درصد کاهش می‌یابد.
کیف پول گوگل، استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند را به‌عنوان کیف پول همراه، ممکن کرده است که کارمزدهای بانکی را کاهش داده و رصد آن بخش از مشتریان جوان‌تر، ثروتمندتر و آگاه‌تر به تکنولوژی نسبت به متوسط مشتریان را به گوگل داده است. لِندین کلاب با ارائه یک مدل فردبه‌فرد ضمن عبور از موانع نظارتی به وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان پیشنهادهایی با نرخ بهره بسیار بهتری می‌دهد. همین اتفاق در سراسر سبد محصولات بانک‌ها رخ داده است.
بنابراین خطری که بانک‌ها را تهدید می‌کند، فراموشی سازمانی، مانند آنچه برای آژانس‌های مسافرتی یا ایستمن کداک اتفاق افتاد، نیست. خطر بزرگ این است که کسب‌وکارهای نوآورانه به هر بخشی از سبد کالای بانک‌ها ورود و بهترین مشتریان آن‌ها را از آن خود کرده‌اند و کارمزدها را کاهش داده‌اند. مسئله رشد نسل میلنیال است که در زمینه تکنولوژی بسیار دانا هستند و وفاداری کمی نسبت به بانک‌ها دارند و کم‌کم به بخش عمده صاحبان دارایی‌های مالی تبدیل می‌شوند. در بدترین سناریو بانک‌ها تبدیل به ارائه‌کنندگان خدمات دفتری با رشد کمتر و فشردگی سود خواهند شد.
بانک‌ها می‌توانند این «مرگ تدریجی» را کنترل کنند. آن‌ها برای روبه‌رو شدن با این چالش باید با انتخاب فین‌تک موردنظر و همکاری با مدل کسب‌وکارهای نوآورانه برهم‌زننده نقاط قوت و دارایی خود را افزایش دهند. چاد بالارد، مدیر پویایی و فناوری‌های کسب‌وکارها دیجیتالی جدید در بی‌بی‌وی‌ای کامپس (بازوی آمریکایی بانکو بیلبائو ویسکایا آرخنتاریا) می‌گوید: «دگردیسان را یک تهدید نمی‌بینیم. ما آن‌ها را فرصتی برای همکاری و تلاش برای ایجاد محصول جدید و تجربه بهتر برای مشتری می‌بینیم.»
چشم‌انداز آینده-تعادل بانکداری و فین‌تک به واسطه محصول
باری هر محصول بانکی، تعادل رقابتی محتمل بین بانکداری و فین‌تک در پنج سال آینده چیست؟
چرا دگردیسان فین‌تک به بانک‌ها نیاز دارند؟
مدیران فین‌تک به‌خوبی به چالش‌های پیش روی خود در بازار بانکداری خرد واقف‌اند. اولین چالش آن‌ها شانس است. بیش از چهار هزار شرکت جدید (بیش از هزار شرکت در حوزه پرداخت همراه) در حال رقابت بر سر مشتریان بانکی هستند که شاید تنها صد تا از آن‌ها واقعاً موفق شوند. این شرکت‌ها به تمام مزیت‌ها برای برنده شدن در این بازار پرازدحام نیازمندند.
دومین چالش مقیاس است. مدل‌های کسب‌وکاری بسیاری از فین‌تک‌ها، نیازمند آن است که برای بازگشت سرمایه به‌سرعت به میلیون‌ها مشتری یا تراکنش برسند. شناساندن برند و محصولات با وجود محدودیت‌های به رسمیت درآوردن نام و بودجه بازاریابی کمتر نیز یک چالش خواهد بود. کسب اعتماد مشتریان به‌عنوان شریک تجاری به‌مراتب چالش بزرگ‌تری است.
سومین چالش زمان است. شرکت‌های فین‌تک در محیطی همراه با شتاب به سر می‌برند، بنابراین یا باید اولین ایجادکننده استاندارد غالب باشند یا حجم زیادی از مشتریان شبکه‌ای را جذب کنند. علاوه بر این، بسیاری از آن‌ها تحت یک مدل سرمایه‌گذاری کار می‌کنند که بودجه آن‌ها را تنها برای سه یا چهار سال تأمین می‌کند، اگر در این مدت موفق نباشند ورشکست خواهند شد؛ بنابراین شرکت‌های فین‌تک باید شتاب کنند. درنهایت همان‌طور که شرکت‌های موفق ظاهر می‌شوند، باید مهاجرت دردناکی از استارت‌آپ بودن به یک شرکت واقعی خدمات مالی را تجربه کنند. در دنیای بانکداری، این مسئله به موافقت رگلاتور، ماهرشدن در هنر مدیریت ریسک، اطمینان از امنیت داده‌ها و ساخت فناوری برای استفاده از این قابلیت‌ها نیاز دارد. برای بسیاری از شرکت‌های فین‌تک، کلید موفقیت همکاری صحیح است. معدود شرکت‌های خوش‌شانسی که می‌توانند مدل کسب‌وکاری خود را به نهادهای موجود با برندهای معتبر، ثروتمند، کارشناسان صنعت و دارای میلیون‌ها مشتری گره بزنند، سریع‌تر از دیگر رقبای خود به مقیاس موردنظر می‌رسند. شرکای منطقی برای برندگان در فین‌تک بانک‌ها خواهند بود.
بانک‌ها و فین‌تک-همزیستی
در قسمتی از پژوهشمان، بخش هوشمندی اکونومیست از بانکداران و مدیران فین‌تک خواست تا نقاط قوت و ضعف خود را در مقایسه با یکدیگر تعیین کنند. موضوع جالب شباهت نقاط قوت بانک‌ها به نقاط ضعف فین‌تک و برعکس، نقاط قوت فین‌تک و نقاط ضعف بانک‌ها بود. عامل مکمل واضح است: فین‌تک به مشتری نیاز دارد و بانک‌ها مشتری دارند؛ اما منافع متقابل آن‌ها بیش از این است. برند بانک‌ها و منابع آن‌ها در زمینه محصولات حساس برای مشتریان اعتماد ایجاد می‌کند. پیشنهاد فین‌تک می‌تواند یکی از محصولات متعدد برای مشتریانی باشد که بانکی همه‌فن‌حریف می‌خواهند.
آنچه فین‌تک می‌تواند به بانک‌ها ارائه کند، یک تصویر آیینه‌ای است؛ «توانایی حرکت سریع و نوآورانه با استفاده از فناوری.» کوباس وَن دِ ونتر، مدیر اجرایی استراتژی فناوری گروه و نظریه‌پرداز در ندبانک در آفریقای جنوبی می‌گوید: «در برخی موارد، سریع‌ترین راه برای رسیدن به ارزش‌های مشتری از طریق فین‌تک است.» سؤال این است که با وجود اعمال‌نفوذی که به دلیل دارایی‌های بزرگ‌تر شریک وجود دارد، فین‌تک همچنان می‌تواند هویت و آزادی خود را در عمل حفظ کند یا خیر؟ چه چیز بیشتری می‌تواند اپراتورهای فین‌تک جدید را از اشتباهات گذشته با عواقب سیستمی بازدارد؟ بسیاری از شرکت‌های فین‌تک به‌عنوان واسطه‌های جدیدی که ریسک وام را نمی‌پذیرند (مانند کارگزاران وام‌های نفربه‌نفر) عمل می‌کنند. همه ما عواقب چنین چیزی را در سال 2008 به یاد داریم. بانک‌ها و شرکت‌های فین‌تک، منافع کسب‌وکاری مشترک بیشتری نسبت به مسائلی که آن‌ها را از هم تفکیک می‌کند، دارند.
به‌وضوح مشخص است که برخی شرکت‌های فین‌تک انتخاب خواهند کرد که به‌تنهایی حرکت کنند و برخی بانک‌ها هم محدود به محصولات سنتی خود باقی می‌مانند.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
روند غالب
روند غالب در بانکداری خرد در پنج سال آینده همکاری بانک‌ها و مدل‌های فین‌تک است. بانک‌ها سازگاری خود را قبلاً اثبات کرده‌اند، به‌عنوان‌مثال، آن‌ها در دهه‌های 80 و 90 میلادی دیجیتالی و آنلاین شدند. ما انتظار داریم نام بسیاری از این بانک‌ها را در 5-10 سال آینده هم بشنویم اما راه دریافت خدمات بانکی تغییر خواهد کرد؛ مانند بسیاری دیگر از پدیده‌های دگردیس، مصرف‌کننده برنده نهایی خواهد بود که قیمت‌های پایین‌تر و محصولات نوآورانه‌تر و خدمات بهتر در تحولات دنیای بانکی دریافت خواهد کرد
[/mks_pullquote]
بانک‌ها و فین‌تک-ادغام
فیل هیزلی، مدیرعامل شرکت جهانی اِی‌سی‌آی می‌گوید: «اگر اهل شرط‌بندی بودم، می‌گفتم برخی بانک‌های واقعاً هوشمند برای بقا به دنبال ادغام با فین‌تک‌های واقعاً هوشمند هستند.» چالش خاص فینتگریشن (ادغام با فین‌تک‌ها) حفظ دستاورد چابکی شرکت و نوآوری شرکت هم‌زمان با تحت کنترل درآوردن بانک و دارایی آن است. برخی از دستورالعمل‌های مهاجرین قبلی به این سیستم (به‌صورت روش‌های بسیار ساده پیاده‌سازی) در اینجا آمده است:
1. در نظر گرفتن آی تی در نقشه اقدام و ادغام: ترکیب بانک و فین‌تک در دل خود ترکیب دو فناوری است. وقتی آی‌تی از ابتدا به کار گرفته شود، می‌تواند پیش ممیز دو زیرساخت باشد که نقاط تماس را شناسایی و برنامه ادغام را تنظیم می‌کند. تصاحب کردن نباید بدون «طرح نبرد آی‌تی» که در آن وضعیت فعلی، طرح تحول و وضعیت آینده ترکیب دو نهاد طرح‌ریزی می‌شود، خاتمه یابد.
2. احاطه فرهنگ جدید: فرهنگ بانک‌ها فرآیندمحور و ریسک‌محور است چرا که رگلاتورها و تجارب کسب‌وکارشان چنین فرهنگی را می‌طلبد. تحمیل این قواعد به استارت‌آپ آزاد ممکن است چابکی آن را که هدف تصاحب است، کاهش دهد. در بازار استعداد امروز، این مسئله ممکن است دارایی‌های انسانی را کاهش دهد. توصیه می‌شود نهاد جدید با رهبری، پاداش‌ها، قوانین و حتی مکان فیزیکی خود استارت‌آپ برای حفظ طرز فکر نوآورانه آن احاطه شود.
3. ادغام مقررات به‌عنوان یک اولویت: هنگامی‌که توافق انجام شد، کارکنان فین‌تک باید بر بستر موردقبول بانک قرار گیرند. باید آموزش اجباری صورت بگیرد و سیاست‌ها و قراردادها و دستورالعمل‌ها با بالاترین استاندارد هر دو نهاد ادغام شوند.
4. حفظ امنیت داده‌ها به‌عنوان یک اولویت: تحقیقات ما نشان داده است که بسیاری از شرکت‌های فین‌تک، به اندازه بانک‌ها برای امنیت اولویت قائل نیستند. یک ممیزی امنیت باید بخشی از این تلاش باشد و بلافاصله پس از ادغام دو نهاد باید تحت پروتکل‌های رایج و شبکه، ترجیحاً در بالاترین استاندارد دو نهاد قرار بگیرد.
5. ادغام داده‌ها: بخش مرکزی طرح نبرد آی‌تی باید نقشه راهی برای ادغام داده‌ها باشد. به‌طور خاص، یک سیستم اولیه مدیریت داده‌ها که چشم‌اندازی یکپارچه و رایج از مشتریان نشان می‌دهد، باید اولویتی مهم باشد. به‌کارگیری سیستم‌های انعطاف‌پذیر ابری یا سیستم‌های ابری هیبریدی می‌توانند این فرآیند را تسریع کنند.
6. ادغام زیرساخت‌های شرکت: وقتی این اولویت‌ها در نظر گرفته شد، فرآیند ادغام دو زیرساخت، شامل مراکز داده، شبکه‌های داده، شبکه و معماری اپلیکیشن و غیره آغاز می‌شود. برای برخی از بانک‌ها، ممکن است مهاجرت از سیستم‌های قدیمی به شبکه ابری که ازنظر مالی به‌صرفه‌تر محسوب می‌شود، تحریک‌کننده باشد. این فرآیند می‌تواند به‌صورت «حفظ دو فرهنگ، اما ادغام فناوری‌های دفاتر پشتیبان آن‌ها» خلاصه شود.
این راه‌حل برای حفظ فرهنگ نوآوری، افزودن آن به دارایی‌های بانک و تسریع پیشنهادهای ترکیبی به بازار است. درست است، همه شرکت‌های فین‌تک با بانک‌ها همکاری نخواهند کرد و بسیاری از بانک‌ها به دنبال رشد درونی مدل‌های خود هستند. ولی پروژه ما، نشان می‌دهد که روند غالب در بانکداری خرد در پنج سال آینده همکاری بانک‌ها و مدل‌های فین‌تک است. بانک‌ها سازگاری خود را قبلاً اثبات کرده‌اند، به‌عنوان‌مثال، آن‌ها در دهه‌های 80 و 90 میلادی دیجیتالی و آنلاین شدند. ما انتظار داریم نام بسیاری از این بانک‌ها را در 5-10 سال آینده هم بشنویم اما راه دریافت خدمات بانکی تغییر خواهد کرد؛ مانند بسیاری دیگر از پدیده‌های دگردیس، مصرف‌کننده برنده نهایی خواهد بود که قیمت‌های پایین‌تر و محصولات نوآورانه‌تر و خدمات بهتر در تحولات دنیای بانکی دریافت خواهد کرد.
ارزیابی نقاط قوت بانک‌ها در مقابل نقاط ضعف فین‌تک
اهمیت هر کدام از موارد زیر در دادن مزیت رقابتی به بانک‌ها/فین‌تک چگونه است؟
(درصد خودارزیابی‌های بانک‌ها و فین‌تک که «خیلی مهم» یا «تا حدی مهم» ذکر کرده‌اند)
ارزیابی نقاط قوت فین‌تک در مقابل نقاط ضعف بانک‌ها
اهمیت هر کدام از موارد زیر در دادن مزیت رقابتی به بانک‌ها/فین‌تک چگونه است؟
(درصد خودارزیابی‌های بانک‌ها و فین‌تک که «خیلی مهم» یا «تا حدی مهم» ذکر کرده‌اند)
