تکنولوژی بلاکچین چه وعده‌هایی به دنیا داده است و به کدام وعده‌ها می‌توان امیدوار بود؟

بلاکچین می‌­تواند معمالات مالی را توازن ببخشد، تمامی داده‌های مالی و اداری جهان را برای همیشه حفظ کند، بصورتی کاملا کارآمد شفافیت و امنیت را در سیستم مالی جهان ایجاد کند و کودکان را از مرگ نجات دهد! این­‌ها تفکرات و شعارهایی است که پیرامون تکنولوژی بلاکچین و پتانسیل­‌های آن شنیده می‌­شود. اما ماهیت این تکنولوژی چیست؟ تا چه میزان حرف­‌هایی که در مورد آن عنوان می‌­شود درست است؟ آیا واقعاً بلاکچین می‌­تواند چیزی شگفت‌­انگیز و فراتر از تصور را به تمامی صنایع، اعم از اقتصاد، بهداشت، مدیریت و یا حقوق و هنر و … عرضه کند؟ درحقیقت، این مقاله توصیفی از جنبه­‌های مثبت و منفی بلاکچین یا به زبان ساده­‌تر، معایب و مزایای آن است.

اینکه با بیت‌­کوین و ارزهای رمزنگاری‌­شده نظیر آن آشنا باشیم ولی چیزی در مورد تکنولوژی فوق‌­العاده پشت پرده آن‌­ها ندانیم کمی بی­‌انصافی است. در این مقاله قصد داریم در مورد اینکه تکنولوژی بلاکچین چیست بحث کنیم. اینکه چقدر از حرفایی که در مورد آن می‌­شنویم می‌­توانند درست باشند.

تکنولوژی بلاکچین چیست؟

برخی بر این باورند که بلاکچین، دستگاهی شگفت‌­انگیز است که بعضی از سازمان‌­های بزرگ از آن استفاده می­‌کنند تا هرگز خطا و اشتباهی در داده‌­هایشان رخ ندهد. واضح است که چنین دستگاهی حداقل در دنیای واقعی وجود خارجی ندارد! پس بلاکچین چیست؟ از لحاظ فنی بلاکچین زنجیره‌­ای از بلوک‌­ها است که به هم لینک شده‌­اند. اگر نمی‌­توانید آن را متصور شوید، بلاکچین را زیرمجموعه‌­ای از یک پایگاه داده­ با برخی از ویژگی­‌های مضاعف در نظر بگیرید.

مهم­ترین چیزی که بلاکچین را از سایر پایگاه‌داده‌ها متمایز می‌­کند، قوانین خاصی است که برای ورود داده به آن استفاده می­‌شود. به این معنا که نمی­‌توان داده‌ای به آن داد که در تضاد با داده‌های ثبت شده قبل باشد. بدین ترتیب داده‌ها غیر­ قابل تغییر و دارای ثبات هستند. همچنین داده‌ها در عین شافیت دارای امنیت نیز هستند. به همین علت است که علیرغم عدم استفاده از سیستم کنترل مرکزی، سامانه دارای ثبات و کاملاً استاندارد است.

شاید بتوان غیرمتمرکزسازی تکنولوژی بلاکچین را جذاب­‌ترین ویژگی آن برشمرد. این به این معنی است که هیچکس قادر نخواهد بود دارایی­‌ها و اطلاعات شما را حذف کرده یا تغییر دهد و یا از آن به نفع خود استفاده کند. این زنجیره حسابرسی غیرقابل تغییر، چیزی است که بسیاری از افراد به دنبال هستند. اینکه مجبور نیستید به کسی اعتماد کنید می‌­تواند خیلی مطلوب باشد، هرچند که هزینه­‌هایی نیز در بر خواهد داشت.

تکنولوژی بلاکچین به چه قیمتی؟

این زنجیره که توسط تعداد کثیری از کاربران ایجاد شده است می­‌تواند در عین ایده‌­آل بودن هزینه‌­هایی نیز داشته باشد. بیایید کمی روی این مساله دقیق شویم.

• کندی توسعه سیستم

ایجاد یک سیستم جدید کارآمد و سازگار کار ساده‌­ای نیست. یک اشکال کوچک می­‌تواند کل پایگاه داده را دچار اختلال کرده یا آن را تقسیم‌­بندی کند. در چنین حالتی، یک سیستم تقسیم‌­شده هیچگونه سازگاری و هیچ تضمینی برای امنیت اطلاعات نخواهد داشت. به‌­علاوه، چنین سیستم‌­هایی باید از ابتدا طراحی و پی­ریزی شوند تا بتوانند کارآمد و سازگار باشند. در حقیقت هیچگونه راه میانبری برای سرعت بخشیدن به توسعه و رشد سیستم وجود ندارد. اگر بخواهید برخی از پله­‌ها را حذف کنید، یکپارچگی و سازگاری و ارزش بلاکچین از بین خواهد رفت.

ممکن است با خودتان فکر کنید که خوب! چرا پایگاه داده ایجاد نمی‌­شود تا کم­‌کم روی آن کار شود؟ ایجاد پایگاه داده و توسعه آن شاید در سیستم‌های متمرکز آسان باشد ولی بلاکچین سامانه‌­ای برای سیستم­‌های غیرمتمرکز است. شما زمانی می­‌توانید برنده یک بازی جمعی باشید که تمام بازیکنان همراه و هم­‌عقیده باشند. با توجه به اینکه بلاکچین دارای سورس غیرمتمرکز است، نمی‌­توان به سهولت و سرعت نسبت به ایجاد و توسعه آن اقدام کرد.

• دشواری طراحی ساختارها

افزودن داده‌های مناسب به سیستم و اطمینان از اینکه تمامی کاربران و در حقیقت کنترل­‌کنندگان زنجیره بدون هیچگونه خرابکاری و سواستفاده در زنجیره قرار گرفته‌­اند موضوع بسیار مهمی است. هرچند که سیستم ایجاد شده سازگار باشد، در صورت وجود داده‌های نامطلوب بالا در آن، سیستم نخواهد توانست کارایی ایده­‌آلی داشته باشد و هزینه­‌ها و زمان تراکنش­‌ها افزایش خواهد یافت. از طرفی، مصادف شدن سازگاری سیستم با تعداد محدود و ناکافی داده‌های نیز می­‌تواند مشکل‌ساز باشد.

موارد عنوان شده، چه منظوری را می­‌رسانند؟ چگونه می­‌توان حالت تعادل بین داده‌ها و سازگاری سیستم را شناسایی و اعمال کرد؟ یا چرا گره­‌ها، اطلاعات و داده‌ها را بروزرسانی می­‌کنند یا چگونه تضادهای ایجاد شده در سیستم را شناسایی و رفع می­‌کنند؟ این­‌ها همه سوالاتی هستند که اگر به درستی و دقیق پاسخ داده نشوند، تکنولوژی بلاکچین عملاً فناوری‌­ بیهوده و نارکارآمد خواهد بود. تغییر و تصحیح کاراکترهای نامطلوب در چنین سامانه‌­هایی ممکن نخواهد بود. چرا که باز هم به دلیل غیرمتمرکز بودن سیستم، هیچ‌ ­چیزی ثابت نخواهد بود مگر اینکه تمامی مجموعه بخواهند.

• بالا بودن هزینه­‌های اجرایی

پایگاه داده های متمرکز سنتی فقط یک‌بار نگارش می­‌شوند. درحالی‌که سامانه بلاکچین هزاران بار نیاز به نگارش دارد. داده‌های سیستم‌­های سنتی و متمرکز فقط برای یک‌بار خوانده و سپس ذخیر می­‌شوند. اما در تکنولوژی بلاکچین، داده‌ها بارهاوبارها خوانده و تطبیق داده می‌­شوند. همچنین انتقال داده در پایگاه داده­‌های متمرکز سنتی برای یک‌­بار صورت می‌­گیرد درحالی‌که در بلاکچین هزاران هزار انتقال داده در جریان است.

از همین رو است که استفاده و اجرای بلاکچین نیازمند صرف هزینه‌­های گزافی است که مجموعه کلی باید نسبت به تامین آن برنامه‌­ریزی و اقدام کند. هرچند که راهکارهایی برای کاهش هزینه‌­های اجرایی تکنولوژی بلاکچین مورد آزمون هستند.

• پادشاهی کاربران!

این خیلی خوب و جالب است که در چنین سیستم عظیم و گسترده‌­ای، کاربران در اولویت هستند. هیچ‌گونه ارفاقی برای شرکت­‌ها یا حتی دولت­‌ها وجود ندارد. خیلی عالی است که هیچ‌کس نمی­‌تواند حتی کوچک‌­ترین کاربران را نیز از سیستم بیرون رانده یا اطلاعات آن­ها را تغییر دهند یا حذف کنند. هرچند که این نظام، نیازمند بررسی و دقت بسیار بسیار زیادی در طراحی است تا سواستفاده­‌ها و خرابکاری‌­های احتمالی را به صفر برساند.

شاید یکی از نگرانی‌­های کاربران و دولت­‌ها نیز برای استفاده از بلاکچین همین باشد. اینکه برخلاف سیستم‌­های متمرکز، هیچ­‌کسی قابلیت و اختیار مقابله با کاربران مخرب را ندارد و فقط قوانین سیستم هستند که می‌­توانند حکم‌­رانی کنند.

• عدم کنترل روی بروزرسانی‌­ها

بروزرسانی­‌های اجباری یک آپشن به حساب نمی‌­آیند. در زنجیره بلاک‌­ها، بروزرسانی­‌ها برای کاربران به‌­صورت انتخابی است. هرچند که بروزرسانی اجباری برای همه می­‌تواند سرعت و کارایی را ارتقا دهد، ولی چنین فرایندی در سامانه غیرمتمرکز بلاکچین نمی­‌تواند اعمال گردد. بلاکچین، به عنوان یک سیستم غیرمتمرکز، تحت کنترل هیچ واحدی نیست تا از طریق آن بروزرسانی شود. در عوض، برای اینکه سیستم بتواند به عملکرد خود پس از بروزرسانی ادامه دهد تمامی بروزرسانی‌­ها باید با سیستم‌­های پیشین دارای سازگاری باشند. بدیهی است که رسیدن به چنین چیزی مشکل خواهد بود. بخصوص اگر ویژگی‌­ها و قابلیت‌­های جدیدی به سیستم اضافه شود، ماتریس ارائه شده در این حالت بسیار پیچیده بوده و نیاز به زمان انتشار بیشتری دارد. هرچند که بازهم اگر سیستم بصورت متمرکز می­‌بود، این مشکل نیز به سهولت قابل رفع بود. ولی در سامانه‌­ای غیرمتمرکز، شما نمی‌­توانید کسی را مجبور به انجام کاری کنید.

• دشواری مقیاس‌­بندی

طبیعی است که وقتی هزاران هزار داده در سراسر جهان به صورت مداوم در حال ثبت و پردازش هستند، انتقال، تایید و ذخیره­‌سازی آن­ها بسیار پیچیده، سخت و هزینه­‌بر است. حال آنکه در پایگاه داده‌های سنتی و متمرکز این مشکل به هیچ عنوان وجود ندارد و فقط هزینه مربوط به ثبت یک‌­بار داده‌ها تحمیل می­‌شود. البته می­‌توان با کاهش تعداد گره­‌ها میزان بار را کم کرد.

همان متمرکزسازی بهتر نبود؟!

همانطور که عنوان شد، استفاده از تکنولوژی بلاکچین به دلیل غیرمتمرکز بودن آن دارای مشکلات بسیار زیادی در زمینه طراحی و توسعه بوده، و نیاز به صرف هزینه‌­ها و زمان بالایی است تا بتواند کارایی خود را ارائه دهد. پس با این اوصاف، چرا مردم و دولت‌­ها به دنبال استفاده از بلاکچین برای حل مشکلات خود هستند؟ چرا به همان سیستم­‌های متمرکز سنتی خود اکتفا نمی­‌کنند؟

اولاً بسیاری از این صنایع می‌­توانند در سایه بلاکچین رشد و توسعه بالنده‌­تری داشته باشند. برای مثال، برخی صنایع مالی هنوز هم روی نرم افزارهای دهه 70 میلادی پیاده می‌­شوند. هزینه‌­ها و همچنین تدارکات بروزرسانی نرم‌­افزارهای این صنایع بسیار زیاد است. بنابراین، بلاکچین می­‌تواند با تسریع و تسهیل ارائه زیرساخت­‌های IT برای صنایع وسوسه‌­کننده باشد.

دوماً استفاده از بلاکچین به منزله راه رفتن شما در لبه تکنولوژی است. خواه یا ناخواه، تکنولوژی بلاکچین زندگی بشر را متحول می­‌سازد. بشری که می‌خواهد از طریق این تکنولوژی مدرن، صدای خود را به گوش جهان برساند.

سوماً مردم و صنایع خورده­‌پا حقیقتاً سیستم نظارتی دولت را نمی­‌پسندند. از همین رو است که برای نجات از سیستم متمرکز و کنترل کننده فعلی، به تکنولوژی بلاکچین و آزادی نامحدود آن دل بسته‌­اند. به نظر می‌­رسد که بلاکچین، حقیقتاً تنها راه خلاصی از دستگاه‌­های سنگین نظارتی دولت­‌ها است.

هرچه که هست، بسیاری از صنایع و مردم، تحت تاثیر وعده­‌هایی که در مورد پتانسیل‌­های تکنولوژی بلاکچین داده­ شده­ است، بدون آنکه از بسیاری از آن­ها و ماهیت و مکانیسم این فرایندها نیز مطلع باشند، از بلاکچین به عنوان یک نجات دهنده و انقلابی شگرف یاد می­‌کنند. هرچند که نمی‌­توان از مزایا و قابلیت‌­های این سامانه مدرن و شگفت‌­انگیز غافل شد، ولی بهتر است حقایق نیز در نظر گرفته شوند. مانند مردمی که جرات نمی­‌کردند بی‌­لباس بودن پادشاه را بیان کنند، نباید از وجوه منفی و احتمالاً خطرناک این تکنولوژی نیز چشم پوشید.

پس مزیت تکنولوژی بلاکچین چیست؟

همه آنچه که در مورد خطرات و جنبه‌­های منفی تکنولوژی بلاکچین عنوان شد، غالبآً به ساختار و طراحی غیرمتمرکز آن برمی­‌گردد. از همین رو، به نظر می‌­رسد که می­‌توان با تصحیح، کنترل یا حذف این ساختار، قابلیت‌­ها و پتانسیل­‌های بلاکچین را ارتقا بخشید. درحقیقت برای اینکه این نقطه ضعف سیستم پوشش داده شود، لازم است سیستم به نحوی طراحی شود که نیاز به بروزرسانی یا کنترل و تغییر داده‌ها در آن وجود نداشته باشد یا به حداقل برسد. در عین حال، بسیاری از صنایع نیز نیازمند بروزرسانی و تغییرات مداوم هستند و نمی‌­توانند از بلاکچین برای پیشبرد برنامه‌­های خود در دراز مدت استفاده کنند.

اما آنچه که جالب به نظر می‌­رسد این است که عدم تغییر در پول می‌­تواند بسیار مثبت باشد. در حقیقت بهتر است پول در طول زمان تغییر نکند. با وجود اینکه ثبات یا تغییر در صنایع می­‌تواند بسته به شرایط مثبت یا منفی باشد، ثبات در پول کاملا هوشمندانه و ایده‌­آل است. به همین دلیل است که تکنولوژی بلاکچین، بهترین انتخاب برای پشت پرده ارزهای رمزنگاری­‌شده نظیر بیت­‌کوین است. در حقیقت، اینکه در حال حاضر بسیاری از صنایع به دنبال استفاده از بلاکچین برای ارتقای کارآمدی سیستم خود هستند، به معنای جایگزینی کامل این سیستم با نظام سابق نیست و هنوز راه زیادی برای پیمودن پیش روی ماست.

نتیجه‌گیری

تکنولوژی بلاکچین امروزه برای بسیاری از مردم شناخته شده است. اما نباید این واژه و ماهیت آن را با بیت‌­کوین اشتباه گرفت. اشتباه رایجی که بین اغلب مردم وجود دارد. درصورتی‌که از سیستمی متمرکز برای مراودات خود استفاده می­‌کنید، احتمالا تکنولوژی بلاکچین با تمام قابلیت­‌هایی که دارد، نخواهد توانست پاسخگوی جامعی برای نیازهای شما باشد. اگر هم سیستمی غیرمتمرکز هستید، بهتر است کمی روشن‌­تر در مورد ساختار و سامانه­‌ای که دارید فکر کنید چرا که در سامانه‌­ای غیرمتمرکز، عملاً شمایی وجود ندارد.

در اوایل قرن بیستم، بسیاری از مدیران صنعتی روی استفاده از سیستم‌­های جاوا و XML پافشاری می­‌کردند. صرف‌­نظر از اینکه این­ سیستم‌­ها بیشتر ابزار بودند تا محصول، ولی با زوم روی ویژگی‌­های آن­ها بسیاری از مسایل قابل حل شد. تکنولوژی بلاکچین را نیز می‌­توان سیستمی با شرایط مشابه دانست. تمرکز روی ایرادات و نقص‌­های سیستم در کنار پتانسیل­‌های آن می‌­تواند بهترین زمینه را برای بهره‌­مندی از آن ایجاد کند.

در غیر این صورت به نظر می‌­رسد، مفهوم فعلی بلاکچین به سمت احتمالات نزدیک به صفر میل می­‌کند. ایده­‌آل­ترین حالت، قابلیت سامانه‌­ای با امنیت و شفافیت سیستم­‌های غیرمتمرکز، با هزینه­‌های قابل قبول و در عین حال کنترل متمرکز است. تلفیقی از دو دنیای مختلف که می‌­تواند تمام نیازهای زمان بشر را پاسخگو باشد. اما این امکان نیز وجود دارد که از هر دو قابلیت محروم شویم. با تقبل هزینه‌­های غیرمتمرکزسازی بالا، از مزایای سیستم متمرکز خود نیز محروم شده، و نقص‌­های جدیدتر و سنگین‌­تری را متحمل شویم.

منبع: Medium; Jimmy Song