پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سرعت روزافزون قطار سریع‌السیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در دنیا، در مواجهه با نظام دولتی بانکهای ایران دچار مشکلات متعددی است. هنوز مسیرهای زیادی ریل‌گذاری نشده است و چشم امید مردم همچنان به لوکوموتیورانان سنتی است که سیستم بانکی کشور را هدایت می‌کنند.
امروزه تبلیغات بانک ها در صدا و سیما یکی از بیشترین زمان های پخش تبلیغات را در شبکه های مختلف به خود اختصاص داده است. اما آیا کارکردهای الکترونیکی این بانک ها همانند تبلیغاتشان می توانند عمل کنند و یا اینکه فقط برای جلب مشتری بیشتر است؟
بانکداری الکترونیک یا برخط یا اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
نظام بانکی کشور به تازگی نگاهی به حرکت سریع ابزار الکترونیکی انداخته و در پی اجرای آیین‌نامه‌ها و مصوباتی است که سال‌ها در انتظار اجرا هستند. استفاده ناقص و ناهمگون بانکهای دولتی و خصوصی از ابزار و فناوری‌های مدرن ارتباطات، گرچه مشکلاتی را برای کاربران به‌وجود می‌آورد اما همگان هنوز امید دارند تا نظام بانکی تکانی به‌خود بدهد و خدمات الکترونیکی خود را بهبود بخشد.
در این میان هنوز خدمات پیشرفته بانکی در دنیا هستند که در ایران به آنها توجهی نشده است. بهبود خدمات ارایه شده فعلی و ارایه خدمات نوین الکترونیکی و اینترنتی گزینه‌ای است که باعث تحول عظیمی در رونق گرفتن سیستم بانکی و حرکت سریع‌تر آن در رسیدن به ایستگاه بانکداری الکترونیکی خواهد شد.
با رشد روزافزون معاملات تجاری در سطح جهان و در سال‌های اخیر ظهور پدیده تجارت الکترونیک COMMERCE -وE و نیاز ساختاری تجارت به حضور فعال و قدرتمند بانکها جهت نقل و انتقال منابع مالی، بانکداری الکترونیک نیز به عنوان بخش تفکیک‌ناپذیر از تجارت الکترونیک مطرح شد.
پدید آمدن دو مفهوم جدید با عنوان پول الکترونیک E-MONEY و انتقال الکترونیک منابع EFT یا Electronic funds transfer اساس شکل‌گیری بانکداری الکترونیک شد.
ضرورت یک نظام بانکی کارآمد برای حضور در بازارهای جهانی و عضویت در سازمان‌هایی نظیر سازمان تجارت جهانی (WTO) ایجاب می‌کند تا بانکداری الکترونیک نه به عنوان یک انتخاب بلکه ضرورت مطرح شود.
تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران
در اواخر دهه ۱۳۶۰بانکهای کشور به سیستم اتوماسیون عملیات بانکی ورایانه ای کردن ارتباطات خود توجه نشان دادند، حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی از اوایل دهه ۷۰ اغاز شد و پس از ان کارت های اعتباری، خودپردازها، سیستم های گوی و۰۰۰ وارد خدمات نوین بانکی شد، سیستم شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی درسال ۱۳۸۱ایجاد شد، شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خودپرداز سه بانک صادرات، کشاورزی و توسعه صادرات اغاز به کار کرد.
مزایای بانکداری الکترونیک
می توان آن را از دو جنبه ی مشتریان وموسسات مورد بررسی قرار داد، ازجنبه مشتریان می توان به صرفه جویی در هزینه ها اشاره کرد و ازجنبه موسسات می توان به حفظ مشتریان علیرغم تغییرات مکانی بانکها اشاره کردهمچنین جلوگیری از اختلاس یکی دیگر ازمزایای مهم ان است.
افزایش دقت و سلامت کاری را می توان مهمترین ویژگی های بانکداری الکترونیکی برشمرد و جلوگیری از اختلاس یکی از پدیدههایی است که با این سیستم حل خواهد شد. از سویی دیگر بانکداری الکترونیکی پدیدهای است که استفاده از آن به نفع همه است، بانکداری الکترونیکی میتواند در جهت کاهش هزینههای دولت قدمهای موثری بردارد، هزینههای فراوان چاپ اسکناس با وجود بانکداری الکترونیکی کاهش مییابد، بحث پرداخت قبوض آب، برق، تلفن و گاز علی رغم توسعه سیستم تلفن بانک همچنان با مراجعه مردم به بانکها با مشکلاتی مواجه است که با وجود بانکداری الکترونیکی مرتفع می‌شود.
کاهش نقل و انتقال اسکناس به صورت مستقیم را در جهت بهداشت عمومی موثر است: طبق آمار به دست آمده سالانه 3/7 میلیارد اسکناس برگ در کشور در جریان است که با توجه به جمعیت 70 میلیون در کشور ما، سرانه هر نفر 100 برگ اسکناس می‌شود که این رقم در بین کشورهای صنعتی برای هر نفر 12 تا 16 برگ اسکناس و حتی در کشورهایی مانند هند و پاکستان بین 40 تا 50 برگ اسکناس است.
مشکلات موجود
به راستی آیا سیستم های سنتی بانکداری می تواند جوابگوی نیاز دستگاه های اجرایی امروز باشد؟ در نظام بانکداری سنتی تمام مراحل کار به صورت دستی انجام می شد که این امر یکی از معایب اصلی آن نیز به شمار می رود. در این نظام بانکی کسی نمی تواند برای زمان دریافت ها، پرداخت ها و بطور کلی انجام امور بانکی از قبل برنامه ریزی دقیقی کند چرا که عوامل بسیاری در انجام یک تبادل وجه دخیل اند که همگی آنها نیز با عوامل انسانی و خطاهای آن در ارتباط هستند. به زبان ساده در بانکداری سنتی تعیین وقت دست شما نیست.
دستگاههای AMT مطابق نیازهای امروز طراحی نشده است، خرابی دستگاهها،کم بودن تعداد دستگاهها نسبت به میزان کارتهای صادر شده ازجمله مشکلات است همچنین در رابطه با خدمات اینترنتی بانکها سرعت کم وقطع های مکرر سبب بی اعتمادی مردم نسبت به بانکداری الکترونیکی شده است وهنوز ۶۰% مراجعات مردم به بانکها جهت دریافت پول نقد است.
وجود تعداد برگهای اسکناس در کشور ما نشان دهنده نبود بانکداری الکترونیک است.سالانه حدود 120 میلیارد ریال بابت تفکیک و جمع آوری این اسکناسها در کشور هزینه می‌شود که اگر بخشی از این هزینه صرف توسعه بانکداری الکترونیک شود بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد.
امروزه پایانه فروش، پایانه شعب، دستگاه خودپرداز و… نماد بانکداری الکترونیک است.عملکرد ضعیف بانکها در زمینه بانکداری الکترونیک بر بی اعتقادی مردم نسبت به این تکنولوژی جدید دامن می‌زند.
در حالی که در کشورهای دیگر، بانکها، کارت و دستگاههای خودپرداز را در اختیار مردم قرار می‌دهند، در کشورمان مردم باید پول‌هایشان را نزد بانک بسپارند تا بتوانند کارت دریافت کنند گرچه با این وجود هم مطمئن نیستند که بدون حمل و نقل پول از کارت استفاده کنند.این مساله نشان از بی توجهی بانکها به بانکداری الکترونیک است. حال چه گونه می‌توان توقع داشت تا در بی اعتمادی مدیران بانکها فرهنگ استفاده از بانکداری الکترونیک در بین مردم گسترش یابد.
در حالی که خرید ساختمان برای افتتاح شعبه مزیت و سرمایه‌ای برای بانکهای خارجی به حساب نمی‌آید اما بانکهای کشورمان، افتتاح شعب جدید را به عنوان سرمایه‌گذاری و سوددهی بالای ساختمان‌ها دریافته‌اند. مساله‌ای که دور از ذهن هیچ اقتصاددانی نیست. بانکداران ایرانی بر این باورند که تا شعبه نخرند پولدار نمی‌شوند، بنابراین رفتارهای سنتی در ایران معنادار شده است. مصرف‌کنندگان ایرانی در طول یکصد سال به این باور رسیده‌اند که پول‌هایشان را چگونه سرمایه‌گذاری کنند. شعبه زدن با اقتصاد ما سازگاری دارد و این سرمایه‌گذاری به معنای بی‌اعتنایی به مزایای بانکداری الکترونیک است.
بانکداری الکترونیکی با اقتصاد دولتی سازگاری ندارد. به عوامل فوق، مشکلات زیرساختی نیز افزوده می‌شود.در حالی که ایجاد زیرساخت‌ها در هر کشوری بر عهده دولت است در ایران خود بانکها ماهواره‌های موردنیازشان را تامین کرده‌اند. هنوز بسیاری از قوانین موردنیاز مانند قوانین مربوط به کارت اعتباری تدوین نشده و نیروی انسانی غیر‌بهره‌ور نیز مزید بر علت شده است.
همه عوامل فوق در کنار سیستم دولتی باعث شده تا هزینه بانکداری الکترونیک در کشورمان بالا برود. کلید این قفل در دست خودمان است.با وجود اینکه می‌دانیم با صرفه‌جویی در برخی هزینه‌ها می‌توان بهترین نرم‌افزارها و سخت‌افزارها را تهیه کرد، باز هم با برخی کارشکنی‌ها سعی در ادامه این روند داریم.
به منظور بررسی این پیش نیازها امکان‌سنجی ایجاد بانکداری الکترونیک از لحاظ فنی، اقتصادی و نیروی انسانی با کمک نیروهای متخصص در حوزه‌های فناوری اطلاعات در کنار کارشناسان اقتصادی و بانکی اقتصادی ضروری می‌باشد.
از سوی دیگر تردیدی نیست که یکی از ضروریات ورود به بازارهای جهانی و عضویت در سازمان‌هایی نظیر سازمان تجارت جهانی، داشتن نظام بانکی کارآمدی است که بتواند با دقت، سرعت و با تکنولوژی هم سطح با بانکهای پیشرفته دنیا به این بازارها وارد شود و زمینه تجارت کارآمد را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داخلی فراهم سازد در کشورهای پیشرفته دنیا مذاکرات بین خریدار و فروشنده، سفارش خرید، تهیه بیمه‌نامه، انتقال پول به صورت الکترونیک و حمل و نقل کالا براساس درخواست‌های الکترونیک است.
در این راستا تهیه زیرساخت‌های فنی موردنیاز بانکداری الکترونیک از ارکان اصلی و لازمه تحقق این امر می‌باشد.
منبع: خبرگزاری دانشجو