پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی: تنظیمگر هیچ راهی جز حرکت به سمت نظارت هوشمند و دادهمحور ندارد
نوشآفرین مؤمنواقفی، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی میگوید که نظارت سنتی بر کسبوکارهای فناورانه امکانپذیر نیست و تنظیمگر ناگزیر از عبور از نظارت سنتی به نظارت هوشمند و دادهمحور است
نوشآفرین مؤمنواقفی، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی در سخنرانی با اشاره به تحول بنیادین در مفاهیم نظارتی، اظهار کرد که تغییر نگاه رگولاتوری نتیجه دو مسیر مهم در دهههای اخیر است. مسیر نخست، افزایش پیچیدگی و شدت قوانین و رشد هزینههای انطباق پس از بحران مالی ۲۰۰۸ است؛ بهطوریکه طبق آمار، بانکهای جهانی در سال ۲۰۲۴ نزدیک به یک تریلیون دلار هزینه عدمانطباق پرداخت کردهاند. این موضوع بهگفته او، خسارت قابلتوجهی به اکوسیستمهای مالی وارد کرده و ضرورت بازنگری در رویکردهای نظارتی را دوچندان ساخته است.
او مسیر دوم این تحول را ظهور فناوریهای نوین دانست که منجر به تحول دیجیتال و شکلگیری مدلهای جدید کسبوکار شدهاند؛ از جمله کسبوکارهای پلتفرممحور، بانکداری باز و سایر مفاهیم مدرن. او در ادامه گفت: «نظارت سنتی بر کسبوکارهایی که بر اساس فناوری شکل گرفتهاند، دیگر امکانپذیر نیست. تنظیمگر هیچ راهی ندارد جز اینکه نگاه نظارتی خود را از مدل سنتی به نظارت هوشمند و دادهمحور تغییر دهد.»
زیرساختهای نظارتی سنتی دیگر کفایت نمیکنند
معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی با تأکید بر غیرقابل بازگشت بودن این مسیر گفت: «پارادایمی که امروز در مفاهیم نظارت شکل گرفته، یک مسیر غیرقابل برگشت است.»
او با مرور تجربه ایران توضیح داد که در دهه ۸۰ تمرکز نظام مالی کشور بر ایجاد زیرساختهای ملی مانند شتاب و شاپرک بوده است. در دهه ۹۰، با ظهور فینتکها، نیاز به تمرکز بیشتر بر نظارت احساس شد. وی شاپرک را یکی از نخستین نمونههای رگتک در حوزه نظارت بر تراکنشها دانست که با سهامداری بانکهای کشور شکل گرفت. با این حال، به گفته او، در دهه فعلی و با گسترش کسبوکارهای پلتفرمی، حتی این زیرساختها نیز پاسخگوی نیازهای جدید نیستند.
مؤمنواقفی تأکید کرد که اگر بانک مرکزی بخواهد نقش مؤثر نظارتی خود را در اکوسیستم بانکی ایفا کند، ناگزیر از استفاده از فرصتهای فناورانه است. این امر مستلزم وجود پیشنیازهایی در کل اکوسیستم بانکی کشور، از جمله دادههای مناسب و الگوریتمهای صحیح است. او در عین حال به محدود بودن تعداد شرکتهای فعال در حوزه رگتک در ایران اشاره کرد و گفت این موضوع نیازمند بررسی ریشهای است.
مومنواقفی در ادامه به چالشهای توسعه رگتک در ایران اشاره کرد و گفت: «واقعیت این است که زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری بانکهای کشور به اندازه نیاز بهروز نیست.» او افزود: «از نظر اقتصادی هم هنوز سرمایهگذاری روی رگتک توجیه مشخصی پیدا نکرده و بسیاری از کسبوکارها مدل درآمدی شفاف ندارند.»
مهار ریسکهای سیستمی بدون حمایت و سرمایهگذاری ممکن نیست
او چالشهای نهادی را نیز مهم دانست و گفت: «در حوزه حکمرانی، هنوز آییننامهها و دستورالعملهای شفاف بهصورت کامل به اکوسیستم اعلام نشده است.» به گفته او، کمبود نیروی انسانی متخصص، بهویژه در حوزههایی مثل هوش مصنوعی، یکی دیگر از چالشهای جدی این فضاست.
مومنواقفی همچنین گفت: «ما پذیرفتهایم که نظارت سنتی جوابگو نیست. نظارت باید دادهمحور باشد و مسیر دیگری جز این وجود ندارد و نخواهد داشت. راه برگشت به عقب نداریم.»
او با اشاره به تنوع بازیگران اکوسیستم مالی توضیح داد: «اکوسیستم امروز فقط بانکها و مؤسسات بانکی نیست؛ پلتفرمهای طلا، رمزدارایی، لندتکها و بازیگران مختلف در کنار هم قرار گرفتهاند و این یعنی باید بتوانیم ریسکهای سیستمی را بهصورت دادهمحور و قبل از بحران کنترل کنیم.»
او در جمعبندی سخنان خود تأکید کرد: «در کشور ما هم برای مهار ریسکهای سیستمی، راهی جز حمایت، سرمایهگذاری و رویکرد مشارکتی وجود ندارد.» و در پایان از دانشگاهیان و فعالان صنعت دعوت کرد که اگر طرحها و پیشنهادهایی در این حوزه دارند، حتماً با رگولاتوری مطرح کنند.