پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
حبلالمتین فینتک ایران چیست؟
رضا قربانی از اهمیت فینتک و لندتک در دگرگونی خدمات مالی و کاهش شکاف دسترسی به اعتبار در ایران سخن میگوید
رضا قربانی، مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راهکار و نائب رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهرهوری اتاق بازرگانی تهران در چهارمین نشست کمیسیون به چالشها و فرصتهای فینتک در ایران پرداخت. او با اشاره به سالها تجربهاش، از ضرورت درک بهتر فینتک و دگرگونی در خدمات مالی سخن گفت. قربانی همچنین روند جهانی پرداختهای دیجیتال، رشد روشهای نوین پرداخت و تأثیر لندتک در کاهش شکاف دسترسی به اعتبار را بررسی کرد. او در نهایت از فعالان این حوزه خواست تا در راستای بهبود دسترسی مردم به خدمات مالی گام بردارند.
فینتک، دگرگونی خدمات مالی
رضا قربانی در ابتدای سخنان خود با اشاره به سالها فعالیتش در حوزه فینتک اظهار کرد: «صحبت درباره موضوعی که حداقل در طول ۱۴ سال گذشته بهطور مداوم از ابعاد مختلف به آن پرداختهام، بسیار دشوار است. امروز قصد دارم در مورد این موضوع صحبت کنم، به ویژه با توجه به پراکندگی و اختلافاتی که در بخشهای مختلف وجود دارد. اگر بخواهیم بدون رودربایستی به این مسائل پردازیم، میتوان گفت که عنوان این ارائه کوتاه را به همین دلیل «خانه دوست کجاست؟ در جستجوی حبلالمتین فینتک ایران» انتخاب کردهام.»
او در ادامه افزود: «قبل از اینکه وارد بحث شویم و ببینیم حبلالمتین فینتک ایران چیست، بیایید ابتدا تصویری از فینتک داشته باشیم و ببینیم اصلاً منظور از فینتک چیست. در سالهای گذشته تعریف سادهای از فینتک داشتیم که به آن گفته میشد: کاربرد نوآورانه فناوری در خدمات مالی.»
قربانی با اشاره به این تعریفهای ساده که در طول سالها از فینتک وجود داشته، بیان کرد: «این تعریف را بهطور کاملتر میتوان در پژوهشهایی که در کمبریج انجام شده یافت. در واقع در این مرکز پژوهشی، فینتک بهطور وسیعتر و جامعتری مورد بررسی قرار گرفته است. به جای آنکه تنها به عنوان فینتک اشاره کنند، این مرکز موضوع را بهطور گستردهتری نگاه کرده و فینتک را بهعنوان مالی جایگزین یا «آلترنیتیو فایننس» معرفی کرده است.»
او سپس توضیح داد که تمام کارهایی که در دنیا، از مجمع جهانی اقتصاد گرفته تا بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول (IMF) انجام شده، به این نتیجه رسیدهاند که «فینتک یک مجموعه پیشرفتهای فناورانه است و مدلهای کسبوکاری که یک کار میکنند، دگرگونسازی ارائه خدمات مالی.»
قربانی در ادامه افزود: «حالا اگر بیایبم فینتک رو وسیعتر ببینیم علاوه بر فعالیتها، میتوانیم نهادهایی را نیز در نظر بگیریم که در حال پیشبرد این دگرگونی در خدمات مالی هستند. این نکتهای حائز اهمیت است، چرا که فینتک در واقع یک ارزش مشخص را دنبال میکند و آن چیزی نیست جز دگرگونسازی خدمات مالی.»
او در ادامه توضیح داد که در فینتک دیگر جایی برای روشهای سنتی و قدیمی وجود ندارد: «بنابراین، دیگر در فینتک خبری از همان روشهای سنتی و کارهای پیشین نیست. آنچه در فینتک مورد توجه قرار دارد، نوآوری و دگرگونی است.»
قربانی سپس به توضیحی درباره گسترش دامنه فینتک و نحوه دستهبندی آن پرداخت و اظهار داشت: «ما در این حوزه شاهد دستهبندیهای مختلفی هستیم و به حدی گسترده است که فینتک در حال حاضر شامل ۱۴ بخش اصلی است که این بخشها به ۶۳ زیرشاخه و ۱۱۸ رده تقسیم میشوند. برای فردی که حتی در این حوزه فعال است، تسلط کامل به تمامی بخشها و زیرشاخهها کار دشواری به نظر میرسد.»
او در نهایت با این نتیجهگیری سخنان خود را به پایان رساند: «واقعیت این است که فینتک آنقدر گسترده است که برای فعالان این حوزه نیز چالشهایی ایجاد کرده است. این امر نیاز به دقت و توجه بیشتری دارد تا بتوانند در تمامی این بخشها بهطور مؤثر عمل کرده و به تسلط کامل دست یابند.»
روند افزایشی پرداختهای دیجیتال
قربانی سپس به روند جهانی پرداختهای دیجیتال اشاره کرد و گفت: «برای درک بهتر این تحولات، باید به گزارشی اشاره کنیم که در طول ده سال منتشر میشود و روندهای پرداخت در دنیا را بررسی میکند. در این گزارش که امسال دهمین سال انتشار آن است، پیشبینی شده که حجم تجارت الکترونیکی، که شامل پرداختها نیز میشود، تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰.۸ تریلیون دلار خواهد رسید.»
او در ادامه افزود: «در این گزارش، شش روش پرداخت اصلی که امروز توسط فناوران مالی و فعالان صنعت مالی به مردم ارائه میشود، معرفی شده است. این روشها شامل دیجیتال ولتها، بیانپیالها، و روشهای پرداخت حساب به حساب (Account-to-Account) هستند. در ایران، به ویژه استفاده از دیجیتال ولتها هنوز چندان رایج نیست، اما روند افزایشی استفاده از آنها در حال مشاهده است، نمونههایی مانند اپل پی و ویچت پی.»
قربانی همچنین به روند کاهش استفاده از پول نقد و کارتهای اعتباری اشاره کرد و گفت: «در دنیا، استفاده از پول نقد به شدت کاهش یافته و بهویژه در فروشگاههای فیزیکی، خرید با کارت اعتباری و پرداختهای نقدی در حال کمرنگ شدن است. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که بیانپیالها (BNPL) رشد قابل توجهی در تجارت الکترونیک داشتهاند و در حال حاضر تقریباً ۵ درصد از روشهای پرداخت در این بخش را به خود اختصاص دادهاند.»
او ادامه داد: «این روندهای جهانی ممکن است با کمی تاخیر زمانی در ایران هم قابل مشاهده باشند، بهویژه در فروشگاههای فیزیکی که پیشبینی میشود استفاده از بیانپیالها در چند سال آینده رشد چشمگیری داشته باشد.»
لندتک و کاهش شکاف دسترسی به اعتبار
قربانی در ادامه به یکی از محورهای اصلی سخنان خود، یعنی نقش لندتک در کاهش شکاف دسترسی به اعتبار برای اقشار کمبرخوردار، اشاره کرد. او با ذکر این نکته که این موضوع در کتب و گفتوگوهای متعددی با کارشناسان و مدیران لندتک ایران مطرح شده است، گفت: «در این زمینه میتوان به تمامی حوزههای مرتبط اشاره کرد؛ از رمز ارز و دیجیتال بانکینگ گرفته تا نئو بانکها، رگتک و ولثتک.»
قربانی سپس به تفصیل توضیح داد که لندتک چگونه باعث تسهیل دسترسی به اعتبار برای اقشار کمبرخوردار و کسانی که فاقد سابقه اعتباری هستند، میشود: «لندتک از فناوریهای پیشرفته استفاده میکند تا دسترسی به تسهیلات اعتباری را برای افرادی که در گذشته قادر به استفاده از خدمات بانکی و وامهای سنتی نبودند، فراهم کند.»
او ادامه داد: «این مسئله مبتنی بر دادههاست. لندتکها دارای معیارهای مشخصی برای تحلیل اعتبار افراد دارند که در سالهای گذشته، افرادی که پیشتر نتواسته بودند از خدمات مالی بهرهمند شوند، حالا توانستهاند از تسهیلات و وامها استفاده کنند. این رویکرد مشابه BNPL است که در تجارت الکترونیک رشد چشمگیری داشته است.»
قربانی در ادامه توضیح داد: «این اتفاقات بیشتر در راستای توانمندسازی کسبوکارهای کوچک و متوسط است. لندتک بهویژه در زمینه تأمین اعتبار برای این کسبوکارها و نئو بانکها در این حوزه بسیار فعال بوده است.»
او در نهایت بهطور استعاری این موضوع را توضیح داد: «اگر بخواهیم از یک زبان استعاری استفاده کنیم، لندتک مانند سیستم آبیاری هوشمند عمل میکند. برخلاف سیستم بانکی سنتی که فقط وثیقههای بزرگ و زمینهای بزرگ را میشناسد، لندتک با استفاده از کانالهای دیجیتالی و پمپها، اعتبار را به مناطق کوچکتر، دورافتادهتر و به کسبوکارهای کوچک (SMEs) میرساند. این باعث میشود که اقشار کمبرخوردار و کسبوکارهای کوچک از خشکسالی مالی بیرون بیایند.»
قربانی سپس به نقش فناوری و تحلیل دادهها در کاهش ریسک اشاره کرد و گفت: «با استفاده از تحلیل دادهها، لندتک میتواند ریسکها را کاهش دهد و این رویکرد را میتوان در حوزههای مختلف از جمله رمز ارز، نئو بانکها، ولثتک، اینشورتک و رگتک بهکار گرفت. این روند در واقع همان چیزی است که مرکز پژوهشی مالی جایگزین در کمبریج نیز به آن اشاره کرده است.»
بهبود یا محدودیت دسترسی به خدمات مالی؟
قربانی در ادامه سخنان خود با اشاره به اهمیت دسترسی به خدمات مالی در کشور، به سؤال کلیدیای پرداخت که باید همه فعالان این حوزه از خود بپرسند: «ما در این مسیر باید از خود بپرسیم که آیا اقداماتی که انجام میدهیم، باعث بهبود دسترسی مردم به خدمات مالی، وامها و تسهیلات میشود یا برعکس آنها را محدود میکند؟»
او با بیان این که رگولاتورها، کسبوکارها و تمامی فعالان فضای مالی باید این سؤال را مدنظر قرار دهند، گفت: «در فضای رگولاتوری یا در هر کسبوکاری که فعالیت میکنیم، باید از خود بپرسیم که آیا موانعی را در مسیر ایجاد کردهایم که باعث میشود مردم نتوانند از خدمات مالی استفاده کنند؟ آیا دستاندازهایی ایجاد کردهایم که موجب مشکلات بیشتری برای افراد شود؟ آیا بهجای تسهیل شرایط، وارد شدن به این فضا را برای مردم دشوار کردهایم؟»
قربانی با تأکید بر این که هدف اصلی باید بهبود دسترسی به خدمات باشد، گفت: «حبلالمتین اینجاست، جایی که باید بهطور مشترک و با دیدگاههای مشترک در این فضای غبارآلود حرکت کنیم. چون به نظر من، اختلافات و تفاوتها بسیار زیاد است، اما پیشفرض من این است که همه ما میخواهیم ایران پیشرفت کند و اتفاقات خوب بیفتد.»
