پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در حالی که دنیا به سمت پرداخت‌های دیجیتال حرکت می‌کند، هنوز مناطقی وجود دارند که پول نقد فرمانروای بی‌چون و چرای خریدهای روزمره است. در میانمار، اتیوپی و گامبیا، مردم تقریباً همه خریدهای روزانه خود را با اسکناس انجام می‌دهند و کارت یا موبایل هنوز نقش چندانی ندارد. در مقابل، در کشورهای پیشرفته مانند نروژ و کره جنوبی، اسکناس تقریباً کنار گذاشته شده و تراکنش‌ها با گوشی و کارت انجام می‌شود. حتی کشورهای با درآمد متوسط مانند هند و مکزیک نشان می‌دهند که رشد اقتصادی به‌تنهایی باعث پذیرش دیجیتال نمی‌شود و عادت‌های قدیمی هنوز پابرجاست. به بیان دیگر، جهان امروز در تقاطع دو مسیر قرار دارد؛ مسیر سنتی پول نقد و مسیر نوین اقتصاد دیجیتال، و برخی کشورها هنوز در مسیر گذشته گیر کرده‌اند.
این گزارش وضعیت ۱۲۳ کشور را بر پایه سهم تراکنش‌های نقدی بررسی می‌کند و نشان می‌دهد پول نقد در کدام کشورها هنوز بیشترین کاربرد را دارد و در کدام کشورها به‌آهستگی در حال کنار رفتن است.
بر اساس داده‌های رسمی شبکه پرداخت شاپرک، تنها در سال ۱۴۰۳ بیش از ۵۱ میلیارد تراکنش الکترونیکی (شامل کارت‌خوان فروشگاهی، اینترنتی و موبایلی) در کشور ثبت شده، هم‌زمان، گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد سهم اسکناس و مسکوک از کل نقدینگی کشور به حدود ۱.۳ تا ۱.۵ درصد کاهش یافته و ایران در گزارش نیلسون ریپورت به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار کارت بانکی در خاورمیانه و آفریقا معرفی شده است. کنار هم گذاشتن این ارقام نشان می‌دهد برآورد ۸۵ درصدی بودن سهم تراکنش‌های نقدی در ایران، با واقعیت ساختار نظام پرداخت و ترکیب نقدینگی کشور هم‌خوانی ندارد.
فقیرترین کشورها بیشترین وابستگی به پول نقد را دارند
میانمار (۹۸ درصد)، اتیوپی (۹۵ درصد) و گامبیا (۹۵ درصد) بیشترین استفاده از پول نقد را دارند و در صدر جدول قرار دارند. در این کشورها بخش زیادی از جمعیت حساب بانکی ندارند، اینترنت نفوذ کمی دارد و فروشندگان توانایی تهیه دستگاه کارت‌خوان را ندارند. بنابراین پول نقد ساده‌ترین، ارزان‌ترین و قابل اعتمادترین روش مبادله است، هرچند محدودیت‌هایی برای پس‌انداز و دسترسی به اعتبار ایجاد می‌کند.
حتی کشورهایی با درآمد متوسط مانند کامبوج، لائوس و نپال همچنان ۹۰ درصد تراکنش‌ها را نقدی انجام می‌دهند، و هند با سامانه پرداخت یکپارچه دولتی (UPI) این رقم را به ۷۰ درصد کاهش داده است.
کشورهای تقریباً بدون پول نقد
در سوی دیگر، کشورهای پیشرفته با زیرساخت فین‌تک بالغ، به سرعت اسکناس و سکه را کنار می‌گذارند. نروژ، کره جنوبی؛ چین، ایسلند و استرالیا با ۱۰ درصد کمترین تراکنش نقدی را دارند. دسترسی گسترده به اینترنت پرسرعت، نفوذ بالای گوشی‌های هوشمند و قوانین حمایتی باعث می‌شود مردم با اعتماد به پرداخت دیجیتال روی آورند و فروشندگان هم از تسویه سریع‌تر و کاهش خطرات امنیتی بهره‌مند شوند.
استثناهای جالب در استفاده از پول نقد
سهم تراکنش‌های نقدی در ژاپن ۶۰ درصد است؛ رقمی بالا برای یک کشور پیشرفته. دلیل اصلی این موضوع به نظر استفاده بیشتر پول نقد در مناطق روستایی است. آلمان هم با ۵۱ درصد، در میان کشورهای اروپایی ثروتمند، استثناست که دلیل آن حفظ حریم خصوصی و بی‌اعتمادی به بانک‌های بزرگ است.
در مقابل، چین با درآمد نسبتاً بالا تنها ۱۰ درصد تراکنش نقدی دارد و به‌طور کامل به پرداخت‌های موبایلی (Alipay و WeChat Pay) روی آورده است.
در ادامه فهرست ۱۰ کشور برتر در استفاده از پول نقد را می‌بینید:
| رتبه | کشور | سهم تراکنش‌های نقدی |
|---|---|---|
| ۱ | میانمار | ۹۸ درصد |
| ۲ | اتیوپی | ۹۵ درصد |
| ۳ | گامبیا | ۹۵ درصد |
| ۴ | آلبانی | ۹۰ درصد |
| ۵ | کامبوج | ۹۰ درصد |
| ۶ | لائوس | ۹۰ درصد |
| ۷ | لبنان | ۹۰ درصد |
| ۸ | نپال | ۹۰ درصد |
| ۹ | پاکستان | ۹۰ درصد |
| ۱۰ | عراق | ۸۵ درصد |
