پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
با هدف تسهیل و گسترش تأمین مالی خرد خانوارها و توسعه ابزارهای اعتباری جدید، «دستورالعمل پرداخت تسهیلات اعتبار در حساب جاری برای سرپرستان خانوار دارای درآمد منظم، مستمری یا یارانه» به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد. این دستورالعمل در راستای اجرای بند «ث» ماده (۱۰) قانون برنامه پنج‌ساله هفتم پیشرفت و توسعه جمهوری اسلامی ایران و پس از تصویب در هیئت عالی بانک مرکزی تدوین و ابلاغ شده است.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، تدوین این دستورالعمل با هدف فراهم کردن امکان استفاده از اعتبار در حساب جاری به‌جای تسهیلات نقدی برای خانوارها انجام شده تا سرپرستان خانوار بتوانند متناسب با درآمد خود از ابزارهای اعتباری جدید استفاده کنند. بانک مرکزی این دستورالعمل را پس از دریافت نظر شورای هماهنگی بانک‌ها و کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی، در چهلمین جلسه مورخ اول مهرماه ۱۴۰۴ هیئت عالی بانک مرکزی به تصویب رسانده است.
نحوه ارائه تسهیلات و شرایط استفاده
بر اساس مفاد دستورالعمل، سرپرستان خانواری که دارای درآمد منظم، مستمری یا یارانه هستند، می‌توانند با مراجعه به مؤسسه اعتباری‌ای که حساب درآمدی آن‌ها در همان بانک است، درخواست استفاده از تسهیلات را ارائه دهند.
مؤسسه اعتباری موظف است پس از دریافت درخواست، صحت و اصالت مستندات درآمدی متقاضی را که نشان‌دهنده دریافت حقوق، مستمری یا یارانه است، بررسی و احراز کند. سپس متناسب با وضعیت مالی، درآمد و تضامین معتبر، قرارداد اعطای اعتبار بین بانک و متقاضی منعقد می‌شود.
سقف اعتبار و نوع تسهیلات
سقف اعتبار برای هر متقاضی در هر مؤسسه اعتباری نباید بیش از سقف تسهیلات خرد اعلام‌شده توسط بانک مرکزی باشد. همچنین اعطای این اعتبار صرفاً به افرادی مجاز است که حساب درآمدی فعال و منظم داشته باشند.
اعتبار در حساب جاری در قالب عقد مرابحه و از طریق کارت بانکی متصل به حساب قابل استفاده است. به این معنا که متقاضی می‌تواند با کارت اعتباری خود از محل اعتبار تخصیص‌یافته، کالا یا خدمات مورد نیاز خود را از تولیدکنندگان داخلی خریداری کند. این اعتبار قابل برداشت نقدی نیست و صرفاً برای خرید کالا و خدمات مجاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محدودیت‌ها و ضوابط استفاده
بر اساس این دستورالعمل، هر متقاضی فقط می‌تواند یک حساب جاری اعتباری داشته باشد. در صورت افتتاح حساب جدید، برداشت وجه از آن تا پایان دوره بازپرداخت تسهیلات مجاز نخواهد بود. مدت بازپرداخت این تسهیلات برای تأمین نیازهای مالی کوتاه‌مدت خانوار حداکثر سه سال تعیین شده است. استفاده از اعتبار می‌تواند در صورت ایفای تعهدات مالی، تمدید و تکرار شود.
الزامات اعتبارسنجی و تضامین
بانک‌ها و مؤسسات اعتباری موظف‌اند پیش از اعطای اعتبار، وضعیت اعتباری و سابقه بدهی متقاضی را در سامانه‌های مربوطه بررسی کنند. اعطای تسهیلات به افراد دارای بدهی غیرجاری یا فاقد سابقه اعتبارسنجی معتبر، ممنوع است.
بانک‌ها موظف‌اند پیش از اعطای اعتبار، شناسه یکتای مشتری را از سامانه متمرکز اطلاعات تسهیلات و تعهدات (سمات) اخذ یا استعلام کنند. همچنین هرگونه پرداخت اعتبار بدون شناسه یکتای ثبت‌شده در سامانه متمرکز اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانک مرکزی مجاز نخواهد بود. در این طرح، مؤسسه اعتباری می‌تواند برای مدیریت ریسک اعتباری، از متقاضی وثیقه یا تضمین مطابق با مقررات سامانه جامع وثایق دریافت کند.
هدف تسهیلات و نحوه بازپرداخت
اعتبار اختصاص‌یافته صرفاً برای خرید کالا یا خدمات از تولیدکنندگان داخلی مورد تأیید بانک قابل استفاده است. فهرست این تولیدکنندگان باید از سوی مؤسسه اعتباری تعیین و در اختیار مشتری قرار گیرد. در صورت استفاده از ابزارهای مالی مانند اوراق گام برای پرداخت به فروشندگان، مدیریت مانده اعتبار و کنترل تراکنش‌ها بر عهده بانک خواهد بود.
بازپرداخت اقساط تسهیلات به‌صورت خودکار از محل حساب درآمدی معرفی‌شده انجام می‌شود. در صورت قطع درآمد، فوت متقاضی یا توقف واریز یارانه یا مستمری، بانک می‌تواند مطالبات خود را از سایر حساب‌ها یا تضامین در اختیار برداشت کند. مؤسسات اعتباری مجازند در قرارداد اعطای اعتبار، رضایت مشتری برای برداشت خودکار اقساط از حساب درآمدی را اخذ کنند.
کنترل مصرف و گروه‌های مشمول
بانک موظف است برای اطمینان از مصرف تسهیلات در محل تعیین‌شده، فاکتورها و اسناد خرید را بررسی و در صورت نیاز نظارت لازم را انجام دهد. استفاده از اعتبار برای مصارف غیرمجاز یا اشخاص فاقد شرایط تعیین‌شده، ممنوع است. همچنین استفاده از این تسهیلات برای اشخاص حقوقی، واحدهای تولیدی یا خدماتی مجاز نیست و تنها سرپرستان خانوار حقیقی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
وثیقه‌گذاری و ضمانت‌های اجرایی
در مواردی مانند وثیقه‌گذاری سهام عدالت یا سایر اوراق بهادار به‌عنوان تضمین، بانک‌ها باید با سازمان‌های مرتبط از جمله سازمان هدفمندی یارانه‌ها یا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی قرارداد همکاری یا تفاهم‌نامه رسمی منعقد کنند. در صورت مصرف تسهیلات در غیر از هدف تعیین‌شده، ارائه مدارک جعلی یا تأخیر در پرداخت اقساط، بانک می‌تواند قرارداد را لغو کرده و نسبت به وصول مطالبات از محل تضامین اقدام کند.
در صورت تأخیر در پرداخت اقساط، متقاضی موظف به پرداخت وجه التزام تأخیر طبق مقررات بانک مرکزی خواهد بود و بانک می‌تواند از مسیرهای قانونی برای وصول مطالبات اقدام کند.
نرخ سود، کارمزد و ضمانت انتظامی
نرخ سود، وجه التزام تأخیر، کارمزدها و سایر شرایط اجرایی قرارداد بر اساس ضوابط مصوب بانک مرکزی در خصوص تسهیلات خرد و کارت‌های اعتباری تعیین می‌شود. در صورت تخلف مؤسسات اعتباری از مفاد این دستورالعمل، اقدامات انتظامی و انضباطی مطابق مقررات بانک مرکزی اعمال خواهد شد.
تصویب و اجرای نهایی دستورالعمل
این دستورالعمل در ۱۸ ماده و ۸ تبصره تنظیم شده و در تاریخ ۱ مهر ۱۴۰۴ در هیئت عالی بانک مرکزی تصویب گردیده و از زمان ابلاغ لازم‌الاجرا است. بانک‌ها موظف‌اند مفاد آن را به تمامی واحدهای ذی‌ربط خود ابلاغ و بر حسن اجرای آن نظارت کنند.
منبع
بانک مرکزی
