پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
امروز، سالروز انتشار نخستین روزنامه ایران است؛ ۲۱۰ سال از چاپ «کاغذ اخبار» گذشت
۲۱۰ سال پیش، نخستین روزنامه ایرانی با نام «کاغذ اخبار» به دست میرزا صالح شیرازی منتشر شد. این روزنامه ساده و دوصفحه‌ای، آغازی بر تاریخ مطبوعات ایران بود و سنگ‌بنای روزنامه‌نگاری مدرن در کشور را گذاشت. راه پرداخت در گزارشی به این آغاز تاریخی پرداخته است
وقتی نخستین جرقه‌های روزنامه‌نگاری در ایران با انتشار «کاغذ اخبار» و بعدها «وقایع اتفاقیه» در قالب چاپ‌سنگی در تهران زده شد، کمتر کسی گمان می‌کرد روزی برسد که خبرها نه روی کاغذهای سنگین و با مرکب‌های سنتی، بلکه با چند لمس ساده روی صفحه گوشی‌های هوشمند در دسترس مردم قرار گیرد. از روزهایی که میرزا صالح شیرازی نخستین دستگاه چاپ را به ایران آورد و اخبار داخلی و خارجی را روی کاغذ می‌نشاند تا امروز که اخبار جهان در کسری از ثانیه در جیب هر فرد جای گرفته، راهی طولانی طی شده است؛ راهی که از چاپ‌سنگی، تیترهای سربی و حروف‌چینی دستی آغاز شد و امروز به عصر دیجیتال و خبررسانی لحظه‌ای رسیده است. اکنون به مناسبت ۱۱ اردیبهشت، سالروز انتشار اولین روزنامه ایرانی، در این گزارش نگاهی انداخته‌ایم به روزهایی که روزنامه‌نگاری در ایران تازه شروع شده بود؛ از چاپ‌سنگی و اخبار محدود تا شکل‌گیری نشریات جریان‌ساز و تأثیرگذار؛ مسیری که امروز دگرگون شده و خبرها هر لحظه با ما و در دستانمان جریان دارند.
آغاز روزنامه‌نگاری در ایران
روزنامه‌نگاری در ایران به سال ۱۲۳۰ هجری قمری (۱۱۹۴ هجری شمسی) برمی‌گردد؛ زمانی که میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی با تدبیر خود و به موافقت عباس میرزا، تعدادی از جوانان را برای یادگیری علوم جدید و فنون نظامی به انگلستان فرستاد. هدف از این سفرها، آشنایی با دانش‌های پیشرفته اروپایی و کسب تجربه در صنعت نظامی بود. یکی از این جوانان، میرزا صالح شیرازی بود که با استعداد و نبوغ خود در مدت چهار سال اقامت در انگلستان، علاوه بر تسلط کامل به زبان‌های انگلیسی و فرانسه، در صنعت چاپ و همچنین در حوزه روزنامه‌نگاری نیز مطالعات زیادی انجام داد.
این مطالعات و آموخته‌ها، نتیجه‌ای جز انتشار اولین روزنامه ایرانی به نام «کاغذ اخبار» نداشت. «کاغذ اخبار» یا همان News Paper، در قطع بزرگ ۴۰ در ۲۴ سانتی‌متر و در دو ورق منتشر می‌شد. در یک طرف آن، مطالب با خطی خوانا، ریز و فشرده چاپ می‌شد و طرف دیگر ورق‌ها سفید باقی می‌ماند. از «کاغذ اخبار» به طور ماهیانه یک شماره منتشر می‌شد.
اولین شماره کاغذ اخبار
اولین شماره از کاغذ اخبار به تاریخ ۲۵ محرم ۱۲۵۳ هجری قمری (مصادف با سال ۱۸۳۷ میلادی و چهارمین سال سلطنت محمدشاه قاجار) منتشر شد. این شماره با عنوان «اخبار وقایع شهر محرم‌الحرام ۱۲۵۳ هجری قمری مطابق با سال ۱۸۳۷ میلادی که در دارالخلافه تهران انطباق یافته است» آغاز شد. در این روزنامه، ابتدا اخبار مربوط به وقایع تهران و دیگر نقاط کشور منعکس می‌شد و به‌تدریج به‌عنوان یک منبع مهم اطلاعاتی برای مردم شناخته شد.
رشد روزنامه‌نگاری و ورود روزنامه‌های جدید
پس از انتشار نخستین روزنامه ایران، دومین روزنامه کشور به کوشش رادمرد مترقی و میهن‌پرست، میرزا تقی‌خان امیرکبیر و به سرپرستی میرزا صالح شیرازی، در سومین سال سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار با نام «وقایع اتفاقیه» منتشر شد. شماره اول این روزنامه در تاریخ هفدهم جمادی‌الاول ۱۲۶۷ هجری قمری، برابر با ۱۲۳۰ شمسی، روز جمعه، ۱۴ سال پس از کاغذ اخبار منتشر شد.
این روزنامه به‌طور منظم زیر نظر وزارت خارجه وقت و با استفاده از چاپ‌سنگی انتشار می‌یافت و به‌طور هفتگی با چاپ سربی ابتدا در ۴ صفحه و سپس در ۸ صفحه به چاپ می‌رسید. این روزنامه ابتدا تنها اخبار تهران را منتشر می‌کرد، اما به‌تدریج با گسترش دامنه اخبار، اطلاعات مربوط به سایر مناطق ایران و اخبار کشورهای شرقی و غربی، حتی ترکیه و اروپا نیز در آن درج می‌شد. انتشار این روزنامه گام مهمی در پیشرفت روزنامه‌نگاری ایران محسوب می‌شود و اساس فرهنگ رسانه‌ای مدرن در کشور را پی‌ریزی کرد.
اولین شماره این روزنامه با عنوان «روزنامچه اخبار دارالخلافه تهران» منتشر شد. در زیر نام روزنامچه، دستخطی از ناصرالدین‌شاه دیده می‌شود که در آن آمده بود: «ازآنجاکه همت حضرت اقدس شاهنشاهی مصروف تربیت اهل ایران و اطلاع‌رسانی و آگاهی آن‌ها از امور داخلی و وقایع خارجی است، بنابراین قرار شد که هر هفته احکام همایون و اخبار داخلی مملکتی و دیگر مطالبی که دول دیگر به آن «کارت» می‌گویند، در دارالطباعه دولتی منتشر شود. این کار از یوم جمعه پنجم شهر ربیع‌الثانی ایت ئیل ۱۲۶۷ آغاز شد.»
مدیریت روزنامه وقایع اتفاقیه بر عهده حاجی میرزا جبار ناظم‌المهام، معروف به تذکره‌چی، بود. انتشار بیست‌وچهارمین شماره این روزنامه با صدور فرمان عزل امیرکبیر از صدارت مصادف شد. تا آن زمان، بسیاری از مقالات اساسی این روزنامه به قلم خود امیرکبیر نوشته شده بود. قیمت هر شماره روزنامه ۱۰ شاهی و هزینه اشتراک سالانه آن در سراسر ایران ۲۴ قران بود. همچنین، کارکنان دولتی موظف بودند از حقوق خود برای خرید اشتراک این روزنامه هزینه کنند.
روزنامه ایران
روزنامه ایران یکی از سرفصل‌های مهم در تاریخ تحولات روزنامه‌نگاری کشور است که اولین شماره آن روز پنجشنبه نوزدهم شهر صفر المظفر سال ۱۲۷۷ قمری منتشر شد. در این سال، پس از گذشت نزدیک به ده سال از عمر روزنامه وقایع اتفاقیه و انتشار ۴۷۱ شماره از آن، ناصرالدین‌شاه علاقه‌مند شد مانند اروپا روزنامه‌ای مصور در اختیار داشته باشد.
در همین سال، یکی از هنرمندان برجسته ایرانی به نام ابوالحسن خان غفاری کاشانی، نقاش مشهور و ملقب به صنیع‌الملک، مأمور این کار شد و به‌این‌ترتیب، این روزنامه پا به عرصه گذاشت که تا سال ۱۲۸۳ قمری انتشار یافت. این روزنامه از شماره ۴۷۱ به بعد به‌صورت مصور چاپ می‌شد و به‌تدریج نام آن به «روزنامه دولتی» تغییر یافت. در سال ۱۲۸۶ هجری قمری، دوباره نام آن تغییر کرد و این روند ادامه یافت تا اینکه در سال ۱۲۹۸ هجری قمری به‌طور رسمی تعطیل شد.
ورود دستگاه چاپ به ایران
نکته قابل‌توجه دیگر در تاریخ روزنامه‌نگاری ایران، ورود دستگاه چاپ به کشور است. نخستین دستگاه چاپ در سال ۱۲۳۳ هجری قمری توسط زین‌العابدین تبریزی با کمک عباس میرزا، نایب‌السلطنه، به تبریز وارد شد. این دستگاه نقطه آغاز صنعت چاپ در ایران بود و نقش بسیار مهمی در گسترش مطبوعات ایفا کرد. میرزا صالح شیرازی نیز پس از بازگشت از انگلستان، در سال ۱۲۳۵ هجری قمری، دستگاه چاپ دوم را وارد کشور و کمک شایانی به انتشار روزنامه‌ها و نشریات مختلف کرد.
نقش علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه
علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه، رئیس دارالفنون و وزیر علوم در سال ۱۲۷۲ هجری قمری، در گسترش روزنامه‌نگاری و انتشار روزنامه‌های علمی و آموزشی نقش مهمی ایفا کرد. در دوران وزارت او، روزنامه‌هایی چون «ایران»، «مریخ» و «علمیه» به چاپ می‌رسیدند و کارکنان دولت موظف بودند از محل حقوق خود، این نشریات را خریداری کنند.
در دوران ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه، روزنامه «شرف» به مدیریت اعتمادالسلطنه منتشر شد. همچنین جرایدی چون «نوروز» به کوشش ادیب‌الممالک، «مظفری» توسط ناظم‌الاسلام در بوشهر، «ندای وطن» توسط مجدالاسلام کرمانی، و روزنامه‌های «مکتب» و «تهران» توسط میرزا حسن رشدیه منتشر شدند.
سید جمال‌الدین اسدآبادی نیز سهم بزرگی در پیشرفت جراید داشت و روزنامه‌هایی همچون «عروه‌الوثقی» در پاریس، «ضیاءالخالقین» در لندن و «معلم شفیق» در حیدرآباد دکن را منتشر کرد. میرزا ملکم خان نیز روزنامه «قانون» را در تبریز و تهران منتشر می‌کرد.
روزنامه‌های بعد از مشروطه
با وقوع انقلاب مشروطه و گسترش جنبش‌های آزادی‌خواهانه، روزنامه‌های جدیدی وارد عرصه مطبوعات ایران شدند. در این دوران، نشریاتی چون «حبل‌المتین» (موید الاسلام در کلکته)، «ملانصرالدین» (میرزا جلیل در قفقاز)، «قانون» (میرزا ملکم خان)، «اختر» (حسن‌خان در اسلامبول)، «حکمت» (میرزا مهدی‌خان تبریزی در قاهره)، «ثریا» و «پرورش» (میرزا علی‌خان کاشانی در مصر)، «صوراسرافیل» (دهخدا و میرزا جهانگیرخان در تهران) فعالیت داشتند و از طریق این رسانه‌ها، اندیشه‌های آزادی‌خواهانه و اصلاح‌طلبانه به جامعه منتقل می‌شد.
روزنامه‌هایی چون «گنجینه فنون» (تقی‌زاده و محمدعلی تربیت) و «عدالت» (سید حسین‌خان عدالت) نیز در همین دوران منتشر شدند و به تقویت جنبش مشروطه کمک کردند.
تحولات بعد از انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، دنیای مطبوعات ایران تحولی بزرگ را تجربه کرد. در این دوران، بهار مطبوعاتی جدیدی آغاز شد و شاهد افزایش چشمگیر تیراژ نشریات، ورود نشریات جدید به بازار و رشد کیفی و کمی مطالب در مطبوعات کشور بودیم. روزنامه‌ها و مجلات در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رشد کردند و به یکی از ارکان اصلی تغییرات اجتماعی و فرهنگی در ایران تبدیل شدند.
این تحول نه‌تنها بر جریان‌های فکری و اجتماعی اثر گذاشت، بلکه نقش بسزایی در آگاهی عمومی و مشارکت مردم در تحولات سیاسی داشت. روزنامه‌هایی همچون «اطلاعات» و «کیهان» در این دوران به‌عنوان منابع اخبار برای مردم شناخته می‌شدند.
با گذشت زمان، رسانه‌ها مسیر جدیدی را طی کردند و از چاپ‌های سنتی به دنیای دیجیتال وارد شدند. امروز اخبار در لحظه و به‌سرعت منتشر می‌شوند. گوشی‌های هوشمند به ابزار اصلی دسترسی به اخبار تبدیل شده‌اند و مردم می‌توانند در هر کجای دنیا و در هر زمان، با یک لمس ساده، از آخرین رویدادها آگاه شوند. این تغییرات، نشان‌دهنده تحولی بزرگ در دنیای رسانه است؛ تحولی از دوران چاپ‌سنگی تا عصر ارتباطات لحظه‌ای.
