پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
امروز با تأخیر بسیار زیاد به فکر قانون‌گذاری حوزه رمزارزها افتاده‌ایم
رضا قربانی، نایب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران و مدیرعامل راه‌کار؛ نرگس مرادآبادی، فعال حوزه رمزارز؛ و مصطفی امیری، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در رادیو گفتگو درباره موضوع قانون‌گذاری حوزه رمزارزها در کشور صحبت کردند
امروز، یکم دی‌ماه، در رادیو گفتگو و در برنامه ضرب سکه گفت‌وگویی با عنوان تنظیم مقررات در حوزه رمزارزها، با حضور رضا قربانی، نایب‌رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران و مدیرعامل راه‌کار؛ نرگس مرادآبادی، فعال حوزه رمزارز؛ و مصطفی امیری، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران و دبیر انجمن فین‌تک انجام شد.
رضا قربانی، در ابتدای این برنامه عنوان کرد: «برای اولین‌بار در تاریخ ۳ ژانویه ۲۰۰۹، اولین بیت‌کوین استخراج شد. در ۹ ژانویه هم کر بیت‌کوین در گیت‌هاب و در دسترس عموم قرار گرفت. این ماجرا در ایران تا هفت سال پیش جدی گرفته نشده بود تا اینکه در مهرماه سال ۱۳۹۶ رویداد BTC Day برگزار شد. در همین زمان بانک مرکزی متنی را منتشر و اعلام کرد که قصد دارد این حوزه را سیاست‌گذاری کند. از این موضوع تقریباً هفت سال می‌گذرد و امروز در شرایطی هستیم که طبق گفته رئیس بانک مرکزی بیش از ۲۰۰ کسب‌وکار حوزه رمزارز در ایران فعالیت دارند، بیش از ۱۰ میلیون تراکنش ماهانه در فضای رمزارز انجام می‌شود و بیش از ۴۵ همت به‌صورت ماهانه در این فضا گردش مالی داریم. بااین‌حال، هنوز ما تنظیم‌گری و قانون برای این حوزه نداریم. بانک مرکزی اخیراً، یعنی کمتر از یک ماه پیش سندی را منتشر کرده که با انتقاد زیادی مواجه شده است. سندی هم توسط مرکز ملی فضای مجازی منتشر شد که در حد کلیات است و ضمانت اجرایی ندارد.»
او درباره پیشرفت کسب‌وکارهای رمزارزی بدون حمایت دولت خاطرنشان کرد: «ما همیشه نکته‌ای که درباره کسب‌وکارهای رمزارزی در ۷-۸ سال گذشته تأکید کرده‌ایم این است که یک ریال وام دولتی دریافت نشده و از کسب‌وکارهای رمزارزی حمایت نشده است. امروز اکوسیستم رمزارزی را در کشور را داریم که کوچک‌ترین حمایتی نشده‌اند؛ بلکه بسیاری از مواقع با آنها برخورد هم شده است. بااین‌حال، این کسب‌وکارها رشد کردند و در این سال‌ها پدیده‌ای به نام خودتنظیم‌گری را جلو برده‌اند. این کسب‌وکارها با خودتنظیم‌گری سعی کرده‌اند منافع مردم و حقوق مصرف‌کننده را رعایت کنند؛ یعنی خودشان جلوی کلاهبرداری و خالی فروشی و مشکلاتی که ممکن است به اکوسیستم آسیب برساند را بگیرند. این کسب‌وکارها سود بلندمدت را به سود کوتاه‌مدت قربانی نکردند. امروز با تأخیر بسیار زیاد در آستانه ۱۵ سالگی خلق بیت‌کوین و هفت سال پس از اینکه به‌صورت جدی این موضوع در ایران مطرح شد، بانک مرکزی و مرکز ملی فضای مجازی قصد دارند نظام‌نامه مشخص کنند.»
باور غلطی که درباره به رسمیت شناخته نشدن رمزارزها در دنیا وجود دارد
قربانی در ادامه بیان کرد: «برخی می‌گویند این حوزه در دنیا هنوز به رسمیت شناخته نشده و من نمی‌دانم ریشه این حرف کجاست. چگونه ممکن است در هیچ جای دنیا این حوزه به رسمیت شناخته نشده باشد؛ اما صرافی بزرگی مثل کوین‌بیس اکنون در بورس آمریکاست. چگونه ممکن است این اتفاق در دنیا دیده نشده باشد درحالی‌که صرافی‌ای مثل FTX به‌خاطر کوچک‌ترین خطایی که انجام می‌دهد جمع شده باشد. از سمت دیگر من این موضوع را به فال نیک می‌گیرم؛ زیرا پدیده‌ای است که دولت و حاکمیت به آن ورود نکرد و این حوزه رشد کرده است.»
او با اشاره به اینکه امروز در شرایطی هستیم که صرافی‌های رمزارزی با محدودیت سقف واریز ۲۵ میلیون تومان دارند، گفت: «در هیچ جای دنیا ما چنین پدیده‌ای نداریم که صرافی داخلی را محدود کنیم و برای صرافی‌های خارجی فرش قرمز پهن کنیم. علی‌رغم همه تبلیغات منفی که علیه صرافی‌های رمزارز می‌شود، این کسب‌وکارها در کشور رشد کرده‌اند و مردم نیز به آنها اعتماد کرده‌اند. اما این نقطه مهمی است و ما با همان شرایط قبلی نمی‌توانیم ادامه دهیم.»
قربانی با اشاره به اینکه چند سال قبل در دنیا بحث بود که رمزارزها پول هستند یا دارایی، مطرح کرد: «دنیا از این بحث گذشت. برخی از مسئولان هنوز در این بحث باقی مانده‌اند. در استاندارهای حسابداری دارایی دیجیتال را یک کلاس تعریف و استاندارد جدیدی را وضع کرده‌اند. این مسیر نیست که آیا جایگزین پول می‌شوند یا حذف می‌شوند. مثلاً زمانی که تلویزیون آمد رادیو حذف نشد. در دنیا از گذشته روی بحث پول استانداردی را تحت عنوان استاندارد طلا داشتیم. بعد از اینکه پیمان برتون وودز ملغی شد ما اکنون استاندارد فیات را داریم. یعنی پول بدون پشتوانه آمد. بر خلاف تصور بسیاری، پشت پول دیگر هیچ پشتوانه فیزیکی وجود ندارد. تا سال ۲۰۰۰، پشت ۴۰ درصد از پول سوئیس طلا بود که آن را هم حذف کرد. پشت این پول‌ها اقتصاد کشورها قرار دارد. اکنون استاندارد جدیدی به نام استاندارد بیت‌کوین آمده است. بیت‌کوین ازآنجاکه عرضه محدود (حداکثر ۲۱ میلیون واحد) دارد، ارزشمند است.»
او عنوان کرد: «در حال حاضر، ارزش بازار رمزارزها در ۳.۴۷ هزار میلیارد دلار است. این نشان می‌دهد که ارزش بازار رمزارزها از ارزش بازار شرکتی مثل آلفابت بیشتر است. بازار رمزارزها امروز ۱ و نیم برابر شرکت‌های گوگل و زیرمجموعه‌های آن ارزش دارد. این ارزش از تغییر نگاه دنیا اتفاق افتاده است. ما در پذیرش این پدیده تأخیر کردیم. پذیرش به این معنی نیست که از همه جهت آن را بپذیریم. اگر امروز قیمت طلا به‌عنوان یک دارایی پذیرفته شده ۹۰ درصد بریزد آیا دولت مسئول است؟ خیر.»
بانک مرکزی متولی پول است و رمزارز فقط پول نیست
نرگس مرادآبادی، فعال حوزه رمزارز در این برنامه خاطرنشان کرد: «ما اکنون در شرایطی هستیم که در میانه یکی از سیکل‌های بازار صعودی قرار داریم و این موضوع باعث شده افراد تشویق شوند در این حوزه فعالیت کنند اما نیاز به افزایش آگاهی در این زمینه وجود دارد. نیاز است رسانه‌های در دسترس جدی‌تر به بحث آموزش ورود کنند تا از کلاهبرداری و سوءاستفاده پیشگیری شود.»
او درباره تأثیر رمزارزها بر اقتصاد دیجیتال کشورها، گفت: «یکی از کاربرد رمزارزها استفاده از آنها در تبادل‌های تجاری است. افراد برای تبادلات خرد، تجاری و بازرگانی بین سازمان‌ها و صنایع استفاده می‌کنند. اکنون هدف این نیست که رمزارزها جایگزین پول سنتی شوند؛ اما ساختار مالی و بانکی در دنیا در حال تحول است و به سمت رمزارز حرکت می‌کند. چیزی که اکنون به‌عنوان فرصت است و در ایران هم نیاز داریم از آن استفاده کنیم. باوجود تحریم‌ها می‌توان از آنها استفاده کرد. این امکانی است که دست‌وبال کسب‌وکارها را باز می‌گذارد و می‌توانند راحت‌تر کار خود را انجام دهند. علی‌رغم دید منفی که به موضوع رمزارزها از سمت حاکمیت وجود دارد کاش این مزایا را ببینند و از آن استفاده کنند. حوزه ماینینگ به دلیل مقررات اشتباه محدود شد و تقریباً از بین رفت.»
مرادآبادی در پاسخ به این سؤال که چرا کشورها قوانین و رویکردهای متفاوتی نسبت به این حوزه دارند، مطرح کرد: «این حوزه جدیدی است و زمان می‌برد که کشورها چه موضعی اتخاذ کنند. کشورهای مختلف این روند را شروع کرده‌اند و برخی مدون‌تر و کامل‌تر پیش رفته‌اند. کشور ما هم در این زمینه اقدام کرده؛ اما خروجی‌هایی داشته که یا خوب نبوده یا به آنها عمل نشده است. سند مرکز ملی فضای مجازی سند قابل قبولی است. فعالان رمزارز از این سند حمایت می‌کنند. کاش نهادهایی که داخل سند نوشته شده مثل بانک مرکزی و وزارت اقتصاد همه با هم همکاری کنند تا از این فرصت استفاده کنند.»
او در پاسخ به این سؤال که باوجود تحریم‌ها آیا بانک مرکزی می‌تواند تنظیم‌گری این حوزه را انجام دهد، گفت: «متأسفانه اکنون در تمام مقوله‌ها با تحریم مواجه هستیم. آدرس کیف پول‌های رمزارزی ممکن است شناسایی شود. اکنون مسئله‌ای که داریم اینجاست که کل صنعت رمزارز در حال محدود شدن به تبادل و صرافی‌هاست. درحالی‌که بازیگران متفاوتی وجود دارد. نهاد قانون‌گذار در کشورها متفاوت است. رمزارزها فقط پول نیستند؛ بلکه به‌عنوان دارایی هم از آنها استفاده می‌شود. مشکلی که داریم این است که بسیاری از افراد فکر می‌کنند نهاد قانون‌گذار بانک مرکزی باید باشد. درحالی‌که این حوزه ابعاد مختلف دارد و نهادهای مختلف را درگیر می‌کند. در آمریکا سازمان بورس و اوراق بهادار قانون‌گذار است. شاید در ایران هم بهتر است این رویکرد را داشته باشند. بانک مرکزی متولی پول است و رمزارز فقط پول نیست.»
مرادآبادی در پاسخ به این سؤال که آیا تنظیم‌گری می‌تواند این حوزه را محدود کند، اظهار کرد: «بودن مقررات خیلی خوب است. فعالان سال‌هاست به نهادهای قانون‌گذار فشار می‌آوردند که این حوزه قانون‌گذاری شود. اگر به‌درستی انجام شود خوب است. اگر مقررات گذاشته شود لزوماً همه چیز محدود نمی‌شود. اگر درست باشد به رشد و توسعه آن کمک می‌کند. سند مرکز ملی فضای مجازی منطقی به نظر می‌آمد. اما گاهی به سمت انحصار تعریف مجوزها که افراد خاص می‌توانند بگیرند و محدود شدن کسب‌وکارها حرکت می‌کنند. مقررات و تعاریف باید واضح و شفاف باشند که در دنیا هم استفاده می‌شوند و تعاریف من‌درآوردی نداشته باشیم.»
نگرانیم تنظیم‌گری را با بگیروببند اشتباه بگیرند
مصطفی امیری، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران و دبیر انجمن فین‌تک نیز در این برنامه گفت: «حدود سال ۱۳۹۶ کسب‌وکارهایی در حوزه رمزارز شکل گرفتند که حمایت خاصی از آنها وجود نداشت. این کسب‌وکارها با تمام سختی‌ها توانستند اعتماد نسبی بین مردم ایجاد کنند. امروز نگرانیم تنظیم‌گری را با بگیروببند اشتباه بگیرند. همچنین نگرانیم در اثر تنظیم‌گری، دارایی مردم به سمت پلتفرم‌های خارجی روانه شود.»
او درباره چالش‌هایی که در تنظیم مقررات این حوزه وجود دارد، گفت: «ما با پدیده‌ای روبرو شدیم که در ذات خود ابهاماتی دارد. در دنیا سعی می‌شود حوزه رمزارزها بهتر شناخته شود و راهکارهایی نیز برای آنها پیدا شود. اکنون اطراف خودمان را نگاه کنیم می‌بینیم صرافی‌های رمزارز در حال تبلیغات هستند و روزبه‌روز گسترش پیدا می‌کنند. طبیعتاً نهادهایی مثل بانک مرکزی به این حوزه ورود می‌کنند. مرکز ملی فضای مجازی مسئولیت بیشتری در این حوزه دارد. ما اکنون در نقطه‌ای هستیم که پرداخت به‌عنوان زیرساخت تجارت شکل می‌گیرد. ما باید از این ظرفیت استفاده کنیم که ببینیم امنیت با توسعه را می‌خواهیم. این ابزار می‌تواند بخشی از عقب‌افتادگی را جبران کند. اتحادیه اروپا خیلی جاها امنیت را اولویت قرار داده است. ما هم در این حوزه احتیاج داریم با مقرراتی که توسعه‌ای است، از این ظرفیت به‌درستی استفاده کنیم.»
امیری با اشاره به اینکه از قدیم ما با نوآوری به دلیل به خطر افتادن منافع مشکل داشتیم، عنوان کرد: «حفظ وضع موجود به نفع برخی افراد است و این موضوع در تمام مسائل هم وجود دارد. وضع امروز با آمدن نوآوری بهتر شده است. واقعیت این است که در بخش خصوصی دنبال فضای کسب‌وکار هستیم. این فضا مستلزم تخریب خلاق است. واقعیتی که وجود دارد این است که اگر بخواهیم از ظرفیت حوزه‌ها استفاده کنیم باید ببینیم برای رشد اقتصادی از برخی موارد عبور کنیم. ما پنجره زمانی را از دست می‌دهیم که قابل جبران نیست. ما باید وارد مسیر شویم و هر چه بیشتر فضا را شفاف کنیم. بخش خصوصی می‌تواند به این موضوع کمک کند.»
تا سال ۲۰۲۸، ۱۳.۵ درصد از کاربران رمزارز جهان ایرانی‌ها هستند
فاطمه حسن‌پور نیز در بخشی از این برنامه آماری درباره وضعیت رمزارزها در کشور و جهان ارائه کرد. او گفت: «موضوع رمزارزها بسیار جذاب است. رمزارزها یا رمزدارایی‌ها ماهیتی به‌عنوان وسیله‌ای برای حفظ ارزش دارند. چالش‌هایی که این حوزه با آنها روبرو است، برای تسهیل پرداخت در معاملات و اندازه‌گیری ارزش‌های اقتصادی دو محور مهم در این زمینه است. در دنیایی که ما اکنون با تحریم‌های بین‌المللی مواجه هستیم، ریسک‌هایی برای ۱۵ میلیون نفر ایرانی وجود دارد. ۸۸ درصد از جمعیت ایران در حال حاضر از اینترنت و ۲۲ درصد از ارز دیجیتال استفاده می‌کنند.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «از دسامبر ۲۰۲۰ ایرانی‌ها روزانه بین ۱۶ تا ۲۰ میلیون دلار در ۱۲ ارز دیجیتال مختلف را مبادله کردند. از سال ۲۰۱۸ در صرافی‌های بین‌المللی ۸ میلیارد دلار تراکتش با ارزهای دیجیتال انجام دادند با وجود اینکه تحریم‌ها هم وجود داشته‌اند. وب‌سایتی که ۴۰ صرافی ارز دیجیتال برتر ایران طی ۶ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۳ رصد کرده نشان داده ۱۲۸ میلیون بازدیدکننده داشته است. از سوی دیگر باید اطلاع داشته باشیم تا پایان سال ۲۰۲۳ کاربران بازار رمزدارایی‌ها در جهان به حدود نیم میلیارد نفر رسیده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸، کاربران رمزارزها به ۹۹۲ میلیون نفر می‌رسد که ۱۳.۵ درصد از آنها از مردم ایران خواهد بود.»
