پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کاشی در گفت‌وگو با راه پرداخت: ایجاد مدل جدیدی در رگولاتوری می‌تواند حلال مشکلات کسب‌وکارها باشد
محمدحسین کاشی از تاثیر تعدد رگولاتوری بر اقتصاد دیجیتال و کسب‌وکارهای فعال در این حوزه می‌گوید
تعدد رگولاتور یا نبود رگولاتور واحد در حوزه اقتصاد دیجیتال و صنعت فین‌تک یکی از چالش‌های اصلی کشور به شمار می‌رود. شاید این چالش ریشه در توسعه روزافزون اقتصاد دیجیتال داشته باشد. وقتی یک نهاد رگولاتور نمی‌تواند پابه‌پای پیشرفت صنعت حرکت کند و از مأموریت‌های خود عقب می‌ماند، نهاد رگولاتور دیگری به وجود می‌آید.
این چرخه باعث تعدد رگولاتور در یک صنعت می‌شود؛ اتفاقی که می‌تواند آسیب‌های زیادی را به کسب‌وکارهای فعال در آن حوزه وارد کند و حتی مانع از رشد و توسعه آنها شود. حال سؤال اینجاست که چرا تعدد رگولاتور مانع از رشد یک حوزه می‌شود؟ زیرا نهادهای متفاوتی شروع به قانون‌گذاری در یک صنعت می‌کنند، احتمال تداخل و تقابل قوانین نهاد افزایش می‌یابد.
کسب‌وکارها برای انجام دادن هر روندی باید به یک نهاد رگولاتور خاص مراجعه کنند. این روند پیچیده مانع از جذب سرمایه‌گذار به صنعت می‌شود و به این ترتیب رشد و توسعه در حوزه کند و کندتر می‌شود. راه پرداخت به این بهانه به سراغ محمدحسین کاشی، عضو هیئت‌مدیره شرکت زیرساخت و کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال، رفته تا تأثیر تعدد رگولاتور بر کسب‌وکارها به‌ویژه کسب‌وکارهای فعال در حوزه فین‌تک و اقتصاد دیجیتال را بررسی کند.
ثبات رویه؛ رکن اصلی توسعه زیست‌بوم
کاشی بر این باور است که برای تسهیل روند توسعه کسب‌وکار، زیست‌بوم یا شرکت‌ها در هر حوزه‌ای، باید مسیری را پیش گرفت که ثبات رویه داشته باشد. این امر به رگولاتور اجازه می‌دهد تا استارتاپ‌ها و شرکتهای حوزه را با یک روش ممیزی کند و برای آنها تسهیل‌گری انجام دهد. محقق شدن این امر تنها با ایجاد یک رویه واحد در رگولاتوری اکوسیستم اقتصاد دیجیتال ممکن خواهد شد.
این کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال بیان کرد: «برخی قوانین موجود در این حوزه، با قوانین سایر مجموعه‌ها متفاوت است، بعضی موضوعات در حوزه کلان اقتصاد دیجیتال یا کسب‌وکاری آن به کسب‌وکارها آسیب وارد می‌کند. مجموعه‌ای مانند رگولاتوری مرکز فضای مجازی یا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌تواند این وظیفه را برعهده بگیرد.»
تعامل دوسویه میان رگولاتور و کسب‌وکار
به نظر می‌رسد ایجاد مدل جدیدی در رگولاتوری می‌تواند حلال بسیاری از مشکلات حوزه کسب‌وکار باشد. کاشی در این باره گفت: «در مدل جدید باید به استارتاپ‌ها و شرکتهای این حوزه کمک کنیم تا با رگولاتور همراه شوند و از سوی دیگر رگولاتوری را به همراهی با کسب‌وکارها تشویق کنیم. این تعامل باید دوسویه باشد.»
تعدد نهادهای رگولاتور یا ناظر باعث ایجاد اختلال در روند سرمایه‌گذاری یا راه‌اندازی کسب‌وکار جدید در حوزه مذکور می‌شود، زیرا تعدد رگولاتور به معنای آیین‌نامه‌ها و قوانین متنوع و متعدد است که می‌تواند برای کسب‌وکارها مشکل‌ساز باشد.
به گفته مدیرعامل سابق شرکت پرداخت الکترونیک سداد، قوانین و مقررات در حوزه فین‌تک، بیمه یا کسب‌وکارهای مرتبط به فضای پرداخت مشخص است، با این حال به‌روزشدن آیین‌نامه‌ها و قوانین می‌تواند برای بازیگران این صنعت را دچار مشکل کند بهتر است تدوین و به روز رسانی آیین‌نامه‌ها در این حوزه به صورت تعاملی باشد.
آیا مشکلات فین‌تک با رگولاتور تخصصی حل می‌شود؟
اواخر شهریورماه انجمن فین‌تک در بیانیه‌ای خواستار ایجاد رگولاتور تخصصی و مستقل در این حوزه شد. فعالان این حوزه بر این باورند که اگر هدف برنامه هفتم توسعه رسیدن به سهم 10درصدی اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی باشد، اصلاح فوری و قاطع سیاست‌های مربوط به این عرصه اجتناب‌ناپذیر است.
براساس پژوهشی که میان فعالان فین‌تکی انجام شده، بیش از نیمی از فعالان صنعت، سیاست‌های غلط دولت و قوانین ناکارآمد را بزرگ‌ترین تهدید برای رشد فین‌تک‌ها می‌دانند. این سیاست‌ها به جای تسهیل نوآوری، مسیر پیشرفت را مسدود کرده‌اند.
در صورتی که این وضعیت اصلاح نشود، اقتصاد کشور و اکوسیستم فناوری مالی دچار عواقب جبران‌ناپذیری خواهند شد.
حال سؤال اینجاست که آیا ایجاد یک نهاد رگولاتوری تخصصی و مستقل می‌تواند به کسب‌وکارهای فین‌تکی کمک کند یا باعث نابودی آنها می‌شود؟
کاشی در پاسخ به این پرسش اظهار کرد: «رسیدن به یک روند کلی و تجمیع رگولاتورها فرایند کار را برای کسب‌وکارها تسهیل می‌کند. وظیفه دولت در این فرایند تسهیل‌گری است تا فضا برای سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذارهای جدید آماده شود.»
او افزود: «از سوی دیگر دولت باید بستر مناسبی ایجاد کند تا تیم‌هایی که ایده و دانش خاص دارند، سرخورده و ناامید نشوند. در برخی موارد وقتی سرمایه‌گذاری دچار مشکل می‌شود، تیم‌ها نیز از بین می‌روند. ساخت تیم از جذب سرمایه‌گذار دشوارتر است، اما توجه به این موضوع بسیار کم است. تیم‌سازی فرایند مهمی است که در موفقیت و رسیدن به درآمد کسب‌وکار از اهمیت بالایی برخوردار است.»
آینده رگولاتوری در ایران
کاشی درباره ارتباط هوش مصنوعی و رگولاتوری توضیح داد: «هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های نوینی است که انقلابی در صنایع ایجاد کرده است. سرویس‌ها و محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی تغییرات بسیاری را رقم خواهند زد. رگولاتوری در حوزه هوش مصنوعی در کشور را در نظر بگیرید. آیا روند فعلی می‌تواند جوابگوی نیازهای چنین حوزه‌ای باشد؛ فناوری‌ای که هر روز تغییر می‌کند.»
کاشی معتقد است که مدل فعلی رگولاتوری برای کسب‌وکارها می‌تواند مشکل‌ساز باشد و اگر رگولاتور در این حوزه به سمت مدل‌های تعاملی و همکاری با اکوسیستم برود می‌تواند کسب‌وکارها را به سویی ببرد که اطلاعات لازم را در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهند. بدین ترتیب پس از اجرای آیین‌نامه‌ها خیال فعالان کسب‌وکار و سرمایه‌گذاران این حوزه از بابت این موضوع آسوده می‌شود.
او افزود: «در حال حاضر سرمایه‌گذار برای پیش بردن هر بخشی از پروژه باید با رگولاتور خاصی کار کند. این امر کنترل را پس از مدتی برای رگولاتور نیز دشوار می‌کند.»
به گفته این کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال، اگر مدلی شبیه به درگاه ملی مجوزها در حوزه اقتصاد دیجیتال ایجاد شود نیز مناسب است. برای مثال بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی یا هر نهاد مالی دیگری می‌تواند بخش یا مرکزی به‌عنوان تنظیم‌گر داشته باشد تا کسب‌وکارهای فعال در بیمه، بورس و تمام حوزه‌های مرتبط از آن اخذ مجوز کنند. این مدل می‌تواند به‌صورت آزمایشی شش ماه تا یک سال انجام شود تا پس از رفع مشکلات به رویه اصلی صدور مجوز تبدیل شود.
آیا سندباکس به کسب‌وکارهای نوآور کمک می‌کند؟
دستورالعمل ایجاد محیط آزمون تنظیم‌گری در سال 1398 در مرکز ملی فضای ملی تصویب شد و در سال 1401 اصلاحاتی روی این مصوبه صورت گرفت. این مصوبه با هدف ایجاد محیطی برای رشد کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری‌های نوظهور و توسعه اقتصاد دیجیتال تدوین و ابلاغ شد. حال سؤال اینجاست که آیا این دستورالعمل در حوزه کسب‌وکارهای نوآور نتیجه‌بخش بوده است؟
کاشی در پاسخ به این پرسش بیان کرد: «نمی‌توان گفت تأثیر سندباکس کم یا هیچ بوده است. فرصت‌ها و فضاهایی مانند سندباکس باید ایجاد شود تا محیطی برای کار به وجود آید. ادبیات‌سازی در این فضا باید تقویت شود.»
به گفته او، کمک دولت و ابزارهای تشویقی نیز بخش دیگری است که باید در این موضوع در نظر گرفته شود. این امر می‌تواند به گشایش فضا در این حوزه کمک کند. به این ترتیب نقش واقعی سندباکس‌ها در اکوسیستم نشان داده می‌شود. این نقش در حال حاضر کم‌رنگ است و حالت تشریفاتی دارد، اما در صورتی که این نقش پررنگ‌تر شود، اثرگذاری آن نیز بیشتر می‌شود.