پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کارشناسان حوزه رمزارز در خصوص مسدود شدن حساب‌های تتر ایرانیان چه می‌گویند / آیا دای جایگزین مناسبی برای تتر است؟
احسان قاضی‌زاده، سهیل نیکزاد، یاشار راشدی، امیرحسین راد، کاوه مشتاق و امیرحسین مردانی در این گزارش دیدگاه خود را در رابطه با امکان مسدودسازی حساب‌های تتر ایرانی و همچنین جایگزینی دای به جای تتر بیان کردند
ابوالفضل رجبی / حدود یک سال است که بنیاد تتر، ایران را نسبت به مسدودسازی حساب‌هایش تهدید می‌کند و اکنون این تهدیدها شکلی جدی‌تر به خود گرفته‌اند و سبب شده فعالان این حوزه با نگرانی و تردید بسیاری به فعالیت خود با حساب‌های تتر ادامه دهند. این بنیاد که ساختاری متمرکز دارد، تا حدی تحت تأثیر رگولاتور مرکزی یعنی آمریکا عمل می‌کند و همین رویکرد باعث شده حساب کشورهایی مانند ایران که تحریم بین‌المللی بر آنها اعمال شده است در معرض تهدید دائمی قرار بگیرند. از طرفی از آنجا که بازار رمزارزی داخلی در این سال‌ها تا حدود زیادی به سمت تتر گرایش داشته، این تهدید به مسدودسازی شامل حجم عمده‌ای از دارایی رمزارزی کشور می‌شود که در صورت اعمال آن باعث آشفتگی رمزارزی خواهد شد.
با این همه برخی کارشناسان و فعالان این حوزه معتقدند احتمال مسدودسازی حساب‌های تتر ایرانی‌ها بعید به نظر می‌رسد و اگر بخواهند آن را اعمال کنند، به کلیت کسب‌وکار بنیاد تتر و همچنین اعتبار بین‌المللی‌شان آسیب جدی وارد می‌شود. اما از طرفی برخی کارشناسان معتقدند این اتفاق به‌زودی خواهد افتاد؛ چراکه قانون آمریکا اجازه نمی‌دهد که شرکت منتشر‌کننده تتر به فعالیتش با حساب‌های مربوط به ایران ادامه دهد و همچنین در نسخه جدید تتر امکان هویت‌یابی و مسدودسازی حساب‌های تحریمی اعمال شده است. بنیاد تتر هم‌اکنون فعالان ایرانی را با دوراهی جدی ادامه فعالیت در تتر و کوچ به سمت استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکزی چون دای روبه‌رو ساخته که نحوه رفتارش در انتخاب مسیر تعیین‌کننده خواهد بود.
بعید است بنیاد تتر حتی برای میان‌مدت به چنین اقدامی دست بزند
احسان قاضی‌زاده، مدیرعامل اکسیر در خصوص احتمال مسدودشدن آدرس‌های تتر ایرانی‌ها معتقد است: «بیش از یک سال است که در جامعه کریپتوی ایران درباره امکان مسدودی آدرس‌های تتر برای ایرانی‌ها بحث‌های کارشناسی، نیمه‌کارشناسی و غیرکارشناسی در جریان است و به نظرم بعید است بنیاد تتر حتی برای میان‌مدت به چنین اقدامی دست بزند.»
قاضی‌زاده، در توضیح دلیلش برای عملیاتی‌نشدن مسدودی آدرس‌های تتر ایرانی‌ها گفت: «درباره USDT به‌عنوان یک استیبل‌کوین، حرف‌وحدیث‌های فراوانی وجود دارد و این تنها مربوط به دارایی‌های ایرانی‌ها نیست. به‌عنوان مثال شواهد و قرائنی که از طریق وب‌سایت‌های معتبر می‌توان استخراج کرد، حاکی از آن است که تترهای در گردشی که هم‌اکنون وجود دارد، حدوداً ۱۰ درصد دارای پشتوانه دلاری در بانک است و این بدین معناست که در حدود ۹۰ درصد آن بدون پشتوانه است. حال اگر این بنیاد بخواهد حجم فعلی تتر ایرانی‌ها را از گردش خارج کند، عملاً با بحران جدی‌تری روبه‌رو خواهد شد.»
او در ادامه به تجربه موفق USDC در رگولاتوری اشاره کرد و گفت: «اگر تتر به‌دنبال رگولاتوری و قانونی جلوه‌دادن فعالیتش است، این کار را USDC پیش‌تر در صرافی‌های آمریکایی مانند کوین‌بیس انجام داده است. از طرفی اگر USDT بخواهد به سمت قانونی‌شدن حرکت کند، ارزش‌‌افزوده دیگری برای آن ندارد. دیگر آنکه اعضای بنیاد تتر آمریکایی نیستند و می‌توانند به قوانین آمریکا هم پایبند نباشند و اساساً منافع مستقیمی در اجرای چنین روندی شامل حال آنها نمی‌شود. همچنین گمان می‌رود از لحاظ تکنیکال دسترسی به چنین دیتابیسی برای بررسی هویت حساب‌ها هزینه‌بر و زمان‌بر باشد.»
قاضی‌زاده، در رابطه با جایگزینی دای به جای تتر و پشتوانه دای گفت: «بخش عمده‌ای از پشتوانه دای، استیبل‌کوین‌هایی مانند USDT، USDCو BUSD هستند و اگر روزی اتفاقی برای USDT بیفتد، قطع به یقین دای هم از آن متأثر خواهد شد، اما در هر صورت ساختار غیرمتمرکزتر دای در قیاس با تتر می‌تواند باعث تأخیر در شناسایی هویت آدرس‌ها و تراکنش‌ها شود.»
او در آخر همچنین به فعالیت ایرانی‌ها در تتر اشاره کرد و گفت: «نباید تصور کنیم که کاربران ایرانی تنها دردسر بنیاد تتر هستند و تمام فعالیتهای غیرقانونی در این بستر توسط ایرانی‌ها انجام می‌شود؛ چراکه به‌واقع این‌گونه نیست و ایرانی‌ها تنها بخشی از مصرف‌کنندگان تتر در جهان هستند و برای دیگر کاربرانی که از تتر استفاده می‌کنند، همچنان مبنای قانونی مشخصی وجود ندارد و اگر تصمیم‌گیرندگان این استیبل‌کوین بخواهند وجه قانونی به کارشان ببخشند، با مسائل متعددی مواجه خواهند بود، اما درباره نگرش داخلی موضوع کمی متفاوت‌تر است؛ چراکه گستردگی استفاده از تتر در انواع مبادلات و معاملات داخلی به شکل فزاینده‌ای ممکن است باعث محدودیت‌هایی از طرف حاکمیت کشور در این خصوص شود.»
از لحاظ قانونی تتر باید برای ایرانی‌ها بسته شود
سهیل نیکزاد، در پاسخ به احتمال از دسترس خارج‌شدن حساب تتر کاربران ایرانی گفت: «ظاهراً این اتفاق به‌زودی بیفتد، اما هنوز بنیاد تتر زمان و چگونگی آن را اعلام نکرده است. نکته اصلی در این مسئله این است که از لحاظ قانونی تتر باید برای ایرانی‌ها بسته شود و دو دلیل برای این مسئله می‌توان اقامه کرد؛ نخست آنکه قانون آمریکا اجازه نمی‌دهد شرکت منتشر‌کننده تتر ـ که شرکتی آمریکایی است.با ایرانی‌ها به هر نحوی شریک تجاری شود و مراودات مالی داشته باشد؛ بنابراین از هرگونه تراکنشی جلوگیری خواهد کرد. دیگر اینکه در نسخه جدید تتر این امکان وجود دارد که بعد از شناسایی هویت توسط بنیاد تتر اقدام به مسدودی حسابی کند. قبلاً این امکان وجود نداشت؛ چراکه تتر بر بستر بیتکوین منتشر شده بود و شما با فناوری اومنی‌والت مختار بودید که در هر جایی تراکنش تتری داشته باشید، اما اخیراً اومنی‌والت سهم کمتری در این فرایند دارد و تترها عمدتاً بر بستر اتریوم و ترون منتشر می‌شوند. با این تغییر و با قراردادهای هوشمندی که این دو شبکه دارند، به طراح این اجازه داده شده که محدودیت‌هایی اعمال کند، یا اینکه طراحی بدون محدودیتی داشته باشد. اما آن‌گونه که متخصصان، قراردادهای هوشمند را مشاهده کرده‌اند، این امکان برای ناشر وجود دارد که کوین را در هر مرحله‌ای که بخواهد مسدود کند و اجازه انجام تراکنش را به کاربر ندهد.»
او همچنین در رابطه با جایگزینی دای به جای تتر معتقد است: «دای جایگزین مناسبی برای تتر است، نه فقط خود دای، بلکه فرایندی که دای را تولید کرده، فرایند مناسبی برای تولید رمزارزهای مشابه است. در دای از دلار استفاده نمی‌شود و مثلاً یک مقدار اتریوم به‌عنوان پشتوانه در نظر گرفته می‌شود که در صورت کاهش یا افزایش قیمت دلار، اتریوم پشتوانه نیز کاهش یا افزایش می‌یابد و از ارزش سکه حمایت می‌کند. با این مکانیسم دای جایگزین مناسبی برای تولید کوین‌هایی است که ما آنها را رمزارزی نمی‌دانیم، مثل پول کشورهای ایران، چین، آمریکا و…»
اگر تتر اقدام به مسدودسازی کند به اعتبار بین‌المللی خودش ضربه می‌زند
یاشار راشدی، در رابطه با شکل کارکردی قرارداد هوشمند تتر در رابطه با حساب‌های ایرانی گفت: «تتر بر روی شبکه های اتریوم و ترون به عنوان توکن های ERC-20 و TRC-20 توسط قراردادهای هوشمند ایجاد شده که داخل این قراردادهای هوشمند یک تابع برای مسدودسازی حساب‌ها وجود دارد. بدین معنا که اگر شخصی هر مقدار تتر در کیف پول شخصی‌اش داشته باشد، شرکت تتر می‌تواند آن را مسدود کرده و امکان جابه‌جایی آن را از شخص سلب کند. این موضوع، مسئله جدیدی نیست و از ابتدا در قرارداد هوشمند تتر مشاهده شده و تاکنون هم چند مورد استثنا در میان حساب‌های ایرانی وجود داشته که حساب‌شان مسدود شده است. البته این مورد برای حساب‌هایی با دارایی بالای ۱۰۰ هزار دلار رخ داده و متوجه حساب‌هایی با دارایی‌های اندک نبوده است. تتر با پیگیری این حساب‌ها که با صرافی‌ها داخلی کار کرده‌اند یا مبالغ قابل توجهی تراکنش با صرافی‌های متصل به ایران داشتهاند، اقدام به مسدودسازی آنها کرده است. اما نکته مهم این است که اثبات اینکه هویت این حساب ایرانی است، کار آسانی نیست و نیازمند تحلیل و جمع‌آوری داده‌های اینترنتی و تحلیل بلاکچین‌ها و دسترسی به دیتابیس‌های گسترده است. در حال حاضر چند شرکت هستند که کار تحلیل بلاکچین‌های مختلف را انجام می‌دهند، این تحلیل‌ها بر اساس درجه ریسکی که آدرس‌های مورد بررسی دارند، علامت‌گذاری می‌شوند و بعد از نتیجه‌گیری از طریق تکرارپذیری و دامنه تراکنش‌ها به آن آدرس به‌عنوان آدرس مشکوک معرفی می‌شوند.»
راشدی در پاسخ به اینکه این اقدام تتر در چه ابعادی و شامل چه حساب‌هایی می‌شود، گفت: «در حال حاضر ریسک زیادی برای حساب‌هایی با مبالغ پایین نمی‌بینم و اگر تتر چنین اقدامی انجام دهد، به اعتبار بین‌المللی خودش ضربه می‌زند و حساسیت دیگر کاربرانش را در حفظ و رعایت حریم خصوصی بالا می‌برد و همین امر ممکن است باعث اعتراضات گسترده نسبت به اقدام تتر بشود. بنابراین در این مدل حساب‌ها جای نگرانی وجود ندارد و کاربران با رعایت جوانب احتیاط و استفاده از آی‌پی خارجی، ایجاد حداقل یک واسط دریافتی ـ پرداختی خارجی می‌توانند کار خودشان را با تتر ادامه دهند. حتماً دقت کنند که مبالغ زیاد را در صرافی‌ها نگهداری نکنند؛ چراکه آنها محل نگهداری رمزارز نیستند و بهتر است آن را در کیف پول شخصی خودشان نگهداری کنند.»
او همچنین در آخر در رابطه با جایگزینی دای به جای تتر گفت: «جایگزین‌های زیادی برای استیبل‌کوین دلار وجود دارد که دای یکی از آنان است که هم‌اکنون معادل یک دلار است و در بحث تجارت می‌تواند قابل استفاده باشد، اما اگر کسی بخواهد از همان ابتدا دای را به‌اصطلاح کلین کند با پیچیدگی‌های بیشتری مواجهه است. مزیت اصلی آن غیرمتمرکز بودنش است و امکان مسدودسازی حسابی در آن وجود ندارد.»
ریسک تتر به نسبت گذشته تغییر نداشته است
امیرحسین راد، در رابطه با امکان مسدود شدن حساب تتر کاربران ایرانی معتقد است: «چنین خبری صحت نداشته و بیشتر یک شایعه است. به‌طور کلی به‌دلیل تحریم‌ها، لازم است کاربران ایرانی هنگام استفاده از صرافی‌های بین‌المللی به‌ویژه آمریکایی اقدامات احتیاطی بیشتری در جهت ناشناس‌ماندن مبدأ و مقصد تراکنش‌های خود همچون استفاده از آدرس واسط انجام دهند. همچنین صرافی‌های ایرانی نیز باید به‌منظور حفاظت از حریم خصوصی کاربران اقدامات جدی انجام دهند. به‌طور مثال نوبیتکس جزء معدود صرافی‌هایی است که پروتکل‌های متنوعی در جهت حفاظت از حریم خصوصی کاربرانش رعایت می‌کند.»
او در ادامه این پروتکل‌های حفاظتی را سدی در برابر امکان شناسایی هویت کاربر دانست و به تعدادی از آنها اشاره کرد: «تغییر مکرر آدرس‌های هات‌ولت، تغییر مکرر آدرس‌های میانی تجمیع، پشتیبانی از انتقال تتر محافظت‌شده، اضافه‌کردن اکسپلور بومی برای عدم افشای آی‌پی متصل به آدرس‌های بلاکچین بیتکوین، پشتیبانی از استیبل‌کوین دای برای نگهداری بلندمدت دارایی‌ها با حفظ ارزش و پشتیبانی از شبکه لایتنینگ به‌عنوان یکی از راهکارهای لایه دوم حفاظت از حریم خصوصی کاربران در شبکه بیتکوین.»
راد در خاتمه در توضیح ریسک جایگزینی دای به جای تتر گفت: «در خصوص تتر به‌طور خاص، اگرچه این رمزارز بزرگ‌ترین استیبل‌کوین بازار از نظر ارزش بازار است، اما ریسک‌های آن نسبت به گذشته تغییر خاصی نداشته است. مواردی همچون عدم شفافیت و ریسک‌های رگولاتوری کماکان برای آن باقی است و کسانی که به نگهداری طولانی‌مدت استیبل‌کوین تمایل دارند، می‌توانند از راهکارهای جایگزین همچون دای که کاملاً غیرمتمرکز است، استفاده کنند.»
حساب تتر کشورهای مورد تحریم آمریکا در معرض تهدید هستند
کاوه مشتاق، در توضیح ویژگی تتر با توجه به قرارداد هوشمند متمرکزی که دارد، گفت: «توکن تتر بر بستر سه شبکه اتریوم، ترون و بایننس‌چین قرار دارد که امکان مسدودی حساب تتر در هر سه شبکه وجود دارد. در حال حاضر شرکت‌هایی هستند که کارشان بررسی حساب‌های مربوط به کشورهای تحریمی است و اخیراً هم توانسته‌اند چندین هزار آدرس را از روش‌های مختلفی چون رصد صرافی‌ها، بررسی مرورگرهای مورد استفاده و یافتن آی‌پی این حساب‌ها شناسایی کنند. این شرکت‌ها همچنین می‌توانند حساب‌هایی را نیز که با این آدرس‌ها معامله داشتهاند، مشخص کنند. دسترسی و یافتن آدرس حسابی در بیتکوین بسیار سخت است، اما در تتر این امر به‌آسانی ممکن است؛ چراکه شرکت متمرکزی است و اعلام کرده که از قوانین آمریکا تبعیت می‌کند. به همین دلیل حساب تتر کشورهای مورد تحریم آمریکا در معرض تهدید هستند.»
مشتاق در ادامه به بررسی امکان جایگزینی دای به جای تتر پرداخت و گفت: «از آنجایی که بنیاد دای، به شکل غیرمتمرکز فعالیت می‌کند و شخصیت حقیقی‌ای پشت آن نیست، عملاً نمی‌تواند جلوی فعالیت حسابی را بدین شکل بگیرد. از طرفی اساس دای بر قرارداد هوشمند استوار است و می‌تواند جایگزین مناسبی برای تتر باشد. در حال حاضر هم یک دلار قیمت دارد و برای کاربری ایران قابل استفاده است. همچنین از امنیت بالایی در فضای کریپتوکارنسی برخوردار است و تنها مشکلش مبنای اتریومی آن است که احتمال تغییر آن نیز وجود دارد.»
این تهدید همیشه وجود داشته و فعلاً بعید است عملیاتی شود
امیرحسین مردانی، در انتها در رابطه با امکان مسدودسازی حساب تتری ایرانی‌ها با توجه به شرایط فعلی معتقد است: «با تغییر قرارداد هوشمند تتر از بستر بیتکوین به قرارداد داخلی، امکان مسدودسازی حساب کاربران ایرانی وجود دارد. تتر یک شرکت متمرکز است که در قرارداد هوشمندش این قابلیت را دارد که یک حساب کاربری را مسدود کند و اگر تشخیص دهد حسابی مربوط به کشوری است که از نظر قوانین بین‌المللی دچار اشکال است، می‌تواند حساب را به‌آسانی مسدود کند. در حال حاضر شرکت‌هایی مانند سایفرتریس با استفاده از روش‌های مختلف نوین و نیز به‌کارگیری هوش مصنوعی می‌توانند آی‌پی آدرس حساب‌های مورد بحث را تشخیص دهند. اما ریسک‌هایی از این دست تنها معطوف به تتر نیست و به‌طور کلی فضای کریپتوکارنسی همیشه با چنین ریسکی مواجه بوده است. اما در ایران به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی و همچنین به خاطر اینکه پایه بسیاری از معاملات رمزارزی، تتر است، میزان این ریسک بیشتر است. با این حال مسدودسازی حساب‌ها از سمت تتر به دلایل کسب‌وکاری و رگولاتوری و همچنین اعتبار بین‌المللی بعید به نظر می‌رسد؛ چراکه از نظر کسب‌وکار این بنیاد از این مناطق منفعت قابل توجهی برده و به نظر می‌رسد تا زمانی که رگولاتور اصلی یعنی آمریکا فشار زیادی وارد نکند، از چنین منفعتی چشم‌پوشی نمی‌کند. همچنین اگر بنیاد تتر دست به چنین اقدامی بزند و خبر آن به بیرون درز پیدا کند، قطعاً مورد هجمه قرار می‌گیرد؛ چراکه هم‌اکنون نیز متهم است که شبکه متمرکزش برای حریم خصوصی کاربران تهدیدآمیز است. البته یک زمانی در داخل کشور همین تتر را که الان تهدید می‌دانند، ابزاری برای دور زدن تحریم‌ها و توسعه بازرگانی می‌دانستند و امروز به دلایلی تغییر دیدگاه داده‌اند که در نوع خودش قابل بررسی است. با این همه این تهدید همیشه وجود داشته و فعلاً بعید است عملیاتی شود.»
مردانی همچنین به جایگزین در حال رشد تتر یعنی دای پرداخت و گفت: «تتر در حال حاضر جایگزین‌های مناسبی چون دای را در کنار خود می‌بیند، به‌خصوص الان که رشد خوبی هم داشته، می‌تواند رقیبی جدی برای تتر باشد و کوچ کاربران تتر را به فضایی غیرمتمرکز ممکن سازد.»
سلام
تشکر میکنم برای مطلب مفیدی که گذاشتین مخصوصا اینکه نظر چند کارشناس لحاظ شده بود