پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مطرح‌شدن دغدغه‌های بخش خصوصی و دولتی در دومین شب یلدای استارت‌آپی
کلیدواژه شب دوم و پایانی این برنامه را می‌توان تقابل دغدغه‌های بخش خصوصی از حضور بخش دولتی در اکوسیستم و اطمینان دادن بخش دولتی از عدم بازیگری در اکوسیستم و حفظ نقش حمایتی و نظارتی عنوان کرد.
هادی عیار / دومین شب از پنجمین یلدای کارآفرینان استارت‌آپی ایران با شعار «چراغ‌ها را ما روشن می‌کنیم» پنجشنبه، 27 آذرماه با حضور جمعی از مدیران شرکت‌های بزرگ و کوچک استارت‌آپی، مدیران بخش دولتی و دانشگاهی برگزار شد. کلیدواژه شب دوم و پایانی این برنامه را می‌توان تقابل دغدغه‌های بخش خصوصی از حضور بخش دولتی در اکوسیستم و اطمینان دادن بخش دولتی از عدم بازیگری در اکوسیستم و حفظ نقش حمایتی و نظارتی عنوان کرد.
به گزارش راه پرداخت، در ابتدای شب دوم این رویداد استارت‌آپی، فرزین فردیس، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی و محمد قائم پناه، بنیان‌گذار کشمون دقایقی به ایراد سخنرانی پرداختند. علی وحدت، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی دیگر سخنران شب دوم این رویداد بود که گزارشی از اقدامات دو سال گذشته صندوق ارائه داد و گفت: «محور اصلی حمایت صندوق شرکت‌های دانش‌بنیان بوده که میزان آن در دو سال گذشته 10 برابر دورهٔ قبل شده است. در سال گذشته 3 هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخت شد و امسال نیز 4 هزار میلیارد هدف‌گذاری شده که تاکنون 3 هزار میلیارد آن پرداخت شده است. مهم‌ترین دغدغه ما این است که دولت مستقیماً به حوزه استارت‌آپی ورود نکند.»
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در ادامه افزود: «هدف ما این است که در اکوسیستم کمبود منابع مالی وجود نداشته باشد. حمایت از شتاب‌دهنده‌ها، تقویت بخش VC(سرمایه‌گذاری خطرپذیر) و فضاهای نوآوری یا کارخانه نوآوری ازجمله محورهای اصلی حمایت صندوق به شمار می‌رود. تلاش ما این بوده که علاوه بر شرکت‌های دانش‌بنیان، از طریق شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های بورسی و پژوهشی و کارخانه‌های نوآوری، کمبود نوآوری اکوسیستم استارت‌آپی ایران را برطرف کنیم و در این فضا نقش محرک را داشته باشیم.»
رفع دغدغه‌های بخش حاکمیتی با ورود شرکت‌ها به بورس
در پنل نخست شب دوم پنجمین یلدای‌کارآفرینان‌استارت‌آپی‌ایران، با موضوع ورود استارت اپ ها به بورس و تأمین منابع مالی، اکبر هاشمی، رئیس هیئت‌مدیره سرآوا، سعید محمدی، بنیان‌گذار دیجی‌کالا، میلاد منشی پور، بنیان‌گذار تپسی، امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس، علی ناظمی، معاون سرمایه‌گذاری صندوق شکوفایی، مجید رضوی، مدیرعامل هزاردستان و سعید باجلان، عضو گروه مالی هیئت‌علمی دانشگاه تهران حضور داشتند.
در ابتدای این پنل سعید باجلان درباره ورود شرکت‌های اینترنتی بزرگ به بورس سخن گفت و اظهار داشت: «دلیل ورود به IPO یا همان عرضه اولیه این است که عمده این شرکت‌ها به دنبال جذب سرمایه برای ادامه فعالیت خود هستند. دلیل دوم اینکه عمده سهامداران اصلی استارت اپ ها VC Founder ها هستند که انتظار دارند در آینده هم سرمایه‌گذاری خود را ادامه دهند تا چرخه کامل شود. دلیل سوم نیز موضوع شفافیتی است که پذیرش در بورس به همراه دارد و این موضوع به ارتقاء برند شرکت‌ها کمک می‌کند.»
وی در ادامه در خصوص تجربه جهانی در این حوزه خاطرنشان کرد: «مطالعاتی درزمینهٔ کشورهای مختلف ازجمله هند و چین صورت گرفته است. مهم‌ترین اقدام صورت گرفته این است که باید نحوه سرمایه‌گذاری دولت را کاملاً نظام‌مند کنیم و شکل مناسبی به آن بدهیم. لازم است که دولت مدیریت را به متخصصان واگذار کند اما به‌تناسب هر یک ریال سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، آن‌ها نیز مبلغ مشخصی را با نسبت مشخص سرمایه‌گذاری کنند. بحث مهم بعدی در این زمینه موضوع سرمایه‌گذاری خارجی است. اگر بتوانیم این موضوع را نظام‌مند کنیم، می‌توانیم به نتایجی مثبتی دست پیدا کنیم.»
میلاد منشی پور، مدیرعامل تپسی نیز نرخ‌بندی، شفافیت و تأمین مالی را مزایای ورود به بورس اعلام کرد و گفت: «وقتی شرکت‌ها وارد بورس می‌شوند عقل جمعی در ارزش‌گذاری شرکت وارد می‌شوند. همچنین نظارت بر شرکت، خیال سهامداران عمده و خرد را راحت می‌کند. نکته سوم مسئله تأمین مالی است. نکته پایانی اینکه هنوز اکوسیستم استارت‌آپی کشور جزو بدنه اصلی اقتصادی کشور محسوب نمی‌شود. امروزه نصف شرکت‌های بزرگ جهانی جزو استارت اپ ها هستند و صنعت دیجیتال باید جزوی از بدنه اصلی اقتصاد کشور باشد.»
منشی پور با تأکید بر اینکه ازنخست فعالیت خود نیم‌نگاهی به بورس داشتیم و ساختار خود را با توجه به آن چیدیم، اظهار داشت: «خوشبختانه دو سرمایه‌گذار ما در بورس عقبه خوبی دارند. یکی از بحث‌های مدنظر ما موضوع دارایی‌های نامشروط بود. سرمایه‌گذارهای سنتی ما عادت به دارایی‌های فیزیکی دارند. جا انداختن فرهنگ دارایی‌های نامشروط ازجمله اقدامات مدنظر ما بوده و اینکه مهم‌ترین دغدغه‌ها این بود که پایداری درآمد ما، در آینده محرز شود.»
مجید رضوی، مدیرعامل هزاردستان نیز با اشاره به فعالیت هلدینگ هزاردستان گفت: «کافه بازار، شرکتی از مجموعه ما بود که بالغ‌تر از بقیه به شمار می‌رود و به همین دلیل شرایط حضور در بورس ازلحاظ فنی برای کافه بازار مهیا است. بقیه مسائلی که تا امروز مانع از ورود شده برای ما واضح نیست. تاکنون درباره فرآیند بورسی شدن نظرات موافق و مخالفی وجود داشته و عمده نظرات مخالفان حول این بوده که سهامداران خارجی ممکن است به اطلاعات دسترسی داشته باشند. نداشتن دارایی‌های ثابت از دیگر دغدغه‌های مخالفان به شمار می‌رود. من فکر می‌کنم ورود شرکت‌هایی همچون ما به بورس، نگرانی‌های آن بخش از حاکمیت را حل خواهد کرد. اتفاقاً اگر به بورس نیاییم، ریسک‌هایی وجود خواهد داشت.»
مدیرعامل فرابورس: به دنبال پایداری نسلی شرکت‌های استارت‌آپی هستیم
در ادامه پنل، سعید محمدی، بنیان‌گذار دیجی‌کالا سخنان خود را با طرح این نگرانی که شاید ایده خوبی نباشد که در شرایط هیجانی بازار، وارد بورس شویم اظهار داشت: «باوجوداین ریسک، جدی‌ترین اقدام ما در این بخش، اصلاح و بهبود ساختارهای مالی شرکت است. نیاز بود تیم مدیریتی شرکت را تقویت کنیم که در چند سال گذشته این کار را کردیم. لازم بود ازلحاظ مالی، تغییر رویکردهایی صورت بگیرد. خوشبختانه هم‌اکنون دیجی‌کالا به مرحله سودآوری رسیده است.»
محمدی با تأکید بر اینکه هم‌اکنون دیجی‌کالا کاملاً آماده ورود به بورس است گفت: «می‌توان با شفاف‌تر کردن همهٔ جنبه‌های این کسب‌وکارها، به دغدغه‌های بخش‌های مختلف جامعه پاسخ گفت. بیشتر کسب‌وکارهای حوزه تکنولوژی در همه جای دنیا از دل بخش خصوصی شکل‌گرفته‌اند. بعید می‌دانم حتی نهادهای تصمیم گیر و حاکمیتی هم اعتقاد داشته باشند که فعالین این حوزه به‌نوعی توسط نهادهای حاکمیتی سهامدار یا مدیریت شوند. ما متوجه دغدغه‌های بخش حاکمیتی هستیم و می‌توانیم با قبول نقش قانون‌گذاری و نظارتی برای این نهادها، دغدغه‌های آن‌ها را رفع کنیم.»
امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس از دیگر سخنران‌های پنل نخست بود که سخنان خود را با اشاره به اینکه چند سالی است برای برخی شرکت‌ها، پرونده عرضه اولیه در فرابورس بازشده آغاز کرد و گفت: «از مهم‌ترین مباحث ابتدایی می‌توان به بحث شفافیت، رعایت استانداردهای مالی و مقوله حاکمیت شرکتی اشاره کرد. متأسفانه در ایران شرکت‌های چند نسلی کمی داریم. از اهداف ما در ورود به این موضوع، بقای شرکت‌ها و نوعی پایداری نسلی است.»
هامونی با اشاره به اینکه روز ورود به بورس، روز تولد دوباره این شرکت‌ها است اظهار داشت: «در 6 ماه گذشته بالغ‌بر 35 شرکت بررسی‌شده که 31 شرکت پذیرش‌شده‌اند. خوشبختانه سرعت بسیار بالا رفته و قابل‌مقایسه با سال گذشته نیست. پذیرش تپسی نهایی شده تلاش ما این است که به‌زودی شاهد پذیرش بقیه شرکت‌ها نیز باشیم.»
پس از پایان پنل اول، امید موسوی، مدیرعامل مانو در خصوص مسئله بهبود بهره‌وری و رشد متوازن شرکت‌های استارت‌آپی در همه حوزه‌ها و نه‌فقط در بخش ارائه محصول سخن گفت. ثنا خالصی، بنیان‌گذار کمدا نیز یکی دیگر از سخنران‌های این بخش بود. بها خاتم بخش، مدیر مارکتینگ پی فا نیز به موضوع نسل جدید راهکارهای پرداخت آنلاین پرداخت.
رئیس مرکز نوآوری دانشگاه شریف: دانشگاه‌ها نباید وارد بنگاه‌داری شوند
پنل دوم در شب دوم پنجمین یلدای‌کارآفرینان‌استارت‌آپی‌ایران به موضوع آینده نوآوری و اکوسیستم استارت‌آپی ایران اختصاص داشت. ازجمله کارشناسان حاضر در این پنل می‌توان به پدرام سلطانی، سرمایه‌گذار استارت‌آپی، شهاب جوانمردی، مدیرعامل فناپ، اکبر هاشمی، رئیس هیئت‌مدیره سرآوا، امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، مجید دهبیدی پور، رئیس مرکز نوآوری دانشگاه شریف و رضا باقری، رئیس هیئت‌مدیره اسمارت آپ اشاره کرد.
شهاب جوانمردی، مدیرعامل فناپ در ابتدای این پنل در خصوص پیدایش استارت آپ ها اظهار داشت: «اگرچه شرکت‌های تکنولوژیک در دهه هشتاد وجود داشت اما در دهه نود موج یادگیری شروع شد و ادبیات موضوع، از خارج از کشور وارد شد. در خصوص نوع حضور بخش دولتی در این بخش می‌توان به تجربیات جهانی مثل دولت کارآفرین رجوع کرد که در آن دولت‌ها تلاش دارند پنجره‌های جدیدی را برای افق‌های دوردست‌تر ایجاد کنند.»
مدیرعامل فناپ با تأکید بر اینکه اصل ماجرای آینده این حوزه بحث اعمال حاکمیت و مدیریت است گفت: «بحث محیط‌زیست، رقابت‌پذیری با همسایه‌ها و جایگزینی سبد صادراتی و… ازجمله حوزه‌هایی است که باید بخش دولتی در آن حضور پیدا کند چراکه بخش خصوصی نمی‌تواند ورود کند. پیشنهاد می‌کنم دولت آینده‌نگرانه‌تر عمل کند.»
مجید دهبیدی پور، رئیس مرکز نوآوری دانشگاه شریف سخنان خود را با طرح این موضوع که فضای نوآوری و کارآفرینی کشور سابقه‌ای 20 ساله، با شکل‌گیری نسل اول پارک‌های علم و فناوری کشور دارد خاطرنشان کرد: «دانشگاه کارآفرین دانشگاهی است که فضای را برای ظهور استعدادها فراهم می‌کند نه اینکه خود دست به تأسیس شرکت بزند. دانشگاه باید بتواند بال‌های دانشجو را به یک‌میزان در بخش آموزش‌های نرم و سخت پرورش دهد.»
دهبیدی پور در پایان اظهار داشت: «آینده اکوسیستم را مثبت می‌بینم. کارآفرینان ما باید راهبری این جریان را بر عهده بگیرند. دولت نیز باید نقش خود را بر اساس سه مفهوم زیرساخت، حمایت و قانون‌گذاری بازتعریف کند. تأکید می‌کنم که دانشگاه‌ها به‌هیچ‌وجه نباید وارد بنگاه‌داری شوند. توسعه مهارت‌های نرم و نهادسازی برای فرصت اشتباه کردن بچه‌ها مهم‌ترین وظیفه ما در این حوزه می‌تواند باشد.»
اکبر هاشمی، دبیر همایش و ریس هیئت‌مدیره سرآوا به‌عنوان سخنران بعدی این پنل اظهار داشت: «وقتی طیفی در حاکمیت علاقه‌مند به حضور در استارت اپ ها شدند، شرایط شب‌نامه‌ای سبب شد وارد این حوزه نشوند و در غیاب آن‌ها بود که شرکت‌های بزرگ استارت‌آپی رشد کردند. از منظر سرآوا ما خوش‌بین هستیم و برنامه داریم. در حال حاضر اولین یونیکورن راداریم و برنامه ما ظرف سه سال آینده این است که تا 5 یونیکورن را در پرتفوی خود داشته باشیم. نگرانی من اما این است که حذف بخش خصوصی یعنی مرگ اکوسیستم. بگذاریم شرکت‌های بزرگ ما بیش از این مسیرشان کند نشود. نگرانی دیگر در خصوص بحث بازگشت نیروهای کلیدی و مهاجرت کرده است. امروز به دلیل سیاست‌های غلط، به‌جای تپسی و اسنپ؛ اوبر با اسم کریم در خیابان‌های عراق جولان می‌دهد.»
4 موج اکوسیستم استارت‌آپی: هویت‌یابی، داستان موفقیت، نهادسازی و جذب سرمایه
امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات به‌عنوان سخنران بعدی پنل به 4 موج استارت اپ ها اشاره کرد و گفت: «موج اول بحث تشکیل یک هویت از طریق انسان‌ها بود. موج دوم به داستان‌های موفقیت نیاز اختصاص داشت. موج سوم دوران تعمیم داستان‌های موفقیت و نیز نهادسازی مثل فضای کار اشتراکی بود و ما به ازای آن‌ها در حاکمیت نیز شکل گرفت. در موج چهارم بر روی جذب سرمایه برای رشد تمرکز شد و بحث ورود به بورس کلید زده شد. موج بعدی درباره روابط خارجی و سرمایه‌گذار خارجی است. اگر در سال‌های پیش رو وارد این مبحث نشدیم یعنی مسیر را اشتباه رفته‌ایم.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات با تأکید بر اینکه حاکمیت نباید بازیگر این اکوسیستم شود خاطرنشان کرد: «در بهترین حالت بایستی ما تنظیم‌گر مشارکتی باشیم. جامعه ما جامعه شمشادی است. به این معنا که حکمرانان دوست دارند همه عین شمشاد هم قد و اندازه باشند. با رشد شرکت‌های بزرگ استارت‌آپی این جامعه شمشادی قیچی‌اش را دست گرفته است. نکته بعدی اینکه چه بخواهیم چه نخواهیم 40 درصد اقتصاد ایران دست نهادهای عمومی غیردولتی است. اگر می‌خواهیم حوزه گسترش یابد باید دغدغه‌های آن‌ها را از طریق درگیر کردن پولشان، وارد بازی کنیم.»
پدرام سلطانی، سرمایه‌گذار استارت‌آپی و نائب رئیس پیشین اتاق بازرگانی به‌عنوان دیگر سخنران این پنل به تاریخچه بخش خصوصی در ایران اشاره کرد و گفت: «بخش خصوصی در دوران پس از انقلاب تابه‌حال با دو شکل زمین‌خورده است. یک‌بار بعد از انقلاب با مصادره‌هایی که انجام شد. یک‌بار هم در دهه هشتاد با تعریف سیاست‌های جدیدی تحت عنوان خصوصی‌سازی. بخشی در اقتصاد ایران خلق شد که هویت و نام نداشت. نهادهای عمومی غیردولتی. این موضوعات بخش خصوصی ایران را کوچک و مچاله کرد تا جایی که سهم کنونی آن به 15 درصد هم نمی‌رسد.»
این عضو هیئت نمایندگان اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران و ایران با اشاره به نقش حاکمیت در این حوزه خاطرنشان کرد: «نهادهای حاکمیتی به دنبال ایجاد بدیل برای VC ها با سرمایه‌گذاری در این بخش و به‌قصد تصرف این اکوسیستم هستند. موج سوم محدود کردن بخش خصوصی دارد گریبان اکوسیستم استارت‌آپی را می‌گیرد. توصیه سال گذشته من به استارت اپ ها این بود که سراغ پول دولتی نروید. امسال میگویم سراغ پول حاکمیتی نروید. بحث درآمدی هدف دوم نهادهای عمومی غیردولتی از تزریق پول به این بخش است. نگاه اول آن نگاه کنترلی است چون می‌خواهد در این اکوسیستم نیز حاکم اصلی باشد.»
رضا باقری، رئیس هیئت‌مدیره اسمارت آپ از دیگر اعضای این پنل بود که سخنان خود را با طرح این موضوع که هم‌اکنون در مسیر اکوسیستم سازی هستیم آغاز کرد و گفت: «دو مسئله اصلی این حوزه یکی نیت تشکیل نهادها و دیگری دانش انباشته است. رشد نهادهای حاکمیتی و دولتی انگیزه اقتصادی برای اعضا ندارد چراکه آن‌ها فقط کارمند هستند. در خصوص آینده اکوسیستم بایستی تلاش کنیم قواعد اقتصادی بر آن حاکم شود تا بازیگرهای واقعی در میدان بمانند و ارزش واقعی خلق کنند. یکجاهایی مسئله اصلی پول نیست بلکه بازیگران هستند.»
پس از پایان پنل دوم نیز افشین خاکی، درباره توسعه کسب‌وکارهای بومی به‌خصوص در مناطق کمتر برخوردار، وحید رجبلو، مدیرعامل توانیتو، حسین یکتا، مسئول جمعیت مردمی امام رضایی‌ها، علی ثمر، بنیان‌گذار سگمنتینو و علی شیری، مدیر خانه توانگری سخنرانی‌های کوتاهی را انجام دادند.