پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
از زیرپله تا هلدینگ / گفت‌وگویی درباره شکل‌گیری شرکت «توسعه فناوری سوشیانت» با هم بنیان‌گذاران آن
محمد قاسمی و احمد زندی، اگرچه در دهه‌های چهار و سه زندگی‌شان هستند، اما هر کدام بیش از دو دهه با فضای فناوری و کاربست آن در بازار سرمایه درگیر بوده‌اند. این دو که امروز در سوشیانت بعد از انجام کارهای اساسی در پی کمک به هسته معاملات بورس هستند، در ابتدای مسیر با شرکتی شروع کردند که به قول خودشان از نگاه رقبای بزرگ‌شان در آن زمان در یک زیرپله بود
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۷ / سوشیانس یا سوشیانت در ادبیات و متون کهن و در معنای عام آن به معنی رهایی‌بخشی و سودمندی است. رهایی‌بخشی در هر حوزه‌ای معنای خودش را می‌تواند داشته باشد. در حوزه بازار سرمایه و معاملات به نظر شما رهایی چه چیزی می‌تواند باشد؟ تا ۱۵ سال پیش خریدوفروش سهام به‌صورت حضوری و از طریق مراجعه به کارگزاری‌ها انجام می‌گرفت. خرید سهام مشقات بسیار زیادی داشت و همین باعث می‌شد که مردم کمی به این بازار ورود پیدا کنند. اما ورود فناوری در این عرصه باعث شده تا امروزه بتوان به‌صورت آنلاین به هسته معاملات متصل شد و با استفاده از الگوریتم‌های تریدینگ و هوش مصنوعی معاملات بهتری انجام داد.
تا قبل از آن مردم معاملات خود را به‌صورت تلفنی از طریق معامله‌گران انجام می‌دادند یا با مراجعه حضوری به کارگزاری‌ها سفارش‌های خود را ثبت می‌کردند. بعدتر در خریدوفروش اینترنتی سهام، سفارش‌ها به‌صورت دستی وارد هسته معاملاتی می‌شد و سپس وضعیت معاملاتی به‌روز می‌شد که در زمان خودش یک پارادایم در این حوزه بود. امروز که به زعم مدیرعامل فرابورس بیش از 15 میلیون کد بورسی فعال، یعنی 15 میلیون تریدر یا همان معامله‌گر داریم، در بعد فنی، نتیجه راهی است که تقریباً از دو دهه پیش متخصصان و علاقه‌مندان این کار شروع کردند.
هم بنیان‌گذاران شرکت توسعه فناوری سوشیانت، اگرچه سن زیادی ندارند، اما از سال‌ها پیش در پی یافتن راهی برای تریدرها هستند که از مناسبات سنتی رهایی پیدا کنند. هرچند سوشیانت در معنای مورد نظر آنها ترکیبی از سوشیال و نت‌ورک است و به معنای کهنه آن ربطی ندارد، اما در تفسیری که ذکر شد، آنچنان دور از آنها هم نیست. آنها سال‌هاست که برای معامله راحت و رها در بازار سرمایه تلاش می‌کنند؛ چه پیش‌تر که در کارگزاری‌های مفید و آگاه بودند، چه امروز که در سوشیانت هستند و با کارگزاری فارابی همکاری دوسویه دارند. با هم بنیان‌گذاران شرکت سوشیانت؛ یعنی محمد قاسمی، مدیرعامل و احمد زندی، مدیر فنی و عضو هیئت‌مدیره شرکت به گفت‌وگو نشستیم. در این گفت‌وگو، هم از مسیری که طی کرده‌اند، پرسیدیم و هم از مسائل فنی.
سوشیانت؛ از ایده تا نام
ایده شکل‌گیری سوشیانت پس از سال‌ها تجربه‌ای که قاسمی و زندی در جاهای گوناگون کسب می‌کنند، در اواخر سال 1391 به وجود می‌آید. قاسمی در این‌باره می‌گوید: «احساس می‌کردیم باید یک شرکت فناوری بیاید که با نگاه تازه‌ای به بازار سرمایه سرویس ارائه بدهد. تمام شرکت‌های قبل از آن به کارگزاری‌ها و مشتریان نگاه سنتی داشتند و طبق همان دیدگاه خدمات‌شان ارائه می‌کردند و هنوز هم شرکت‌های بزرگی هستند که با همان رویکرد خدمات‌رسانی می‌کنند. ما می‌خواستیم نگاه و فلسفه تازه‌ای را وارد کنیم؛ به این معنی که فناوری، پارادایم‌هایی در بازار سرمایه به وجود آورد. تا قبل از آن، در حوزه معاملات آفلاین و آنلاین ایده‌هایی را پیاده کرده بودیم که همگی در بستر کارگزاری بودند، ولی هرگز به سمت پارادایم شیفت فناورانه نرفتیم.»
زندی، دیگر بنیان‌گذار سوشیانت در همین رابطه می‌گوید: «ما شرکت را در سال 1392 تأسیس کردیم. از ابتدا به‌دنبال تولید پلتفرم‌هایی بودیم که آن موقع تازه داشتند باب می‌شدند؛ مثلاً بازارگاه‌ها و امکان افزودن افراد و تیم‌های تازه در بازار به یک زیست‌بوم مرکزی. با زیرساختی که به وجود آوردیم، تقریباً توانستیم این کار را انجام دهیم. چند استارت‌آپ هم از ابتدای راه به ما پیوستند و توانستیم نخستین گام‌ها را در جهت توسعه سیستم‌های الگوریتمی برداریم و مجوزهای مربوطه را نیز بگیریم. دیدگاه ما از ابتدا تولید یک پلتفرم برای یک کارگزاری خاص نبود؛ بلکه می‌خواستیم فضایی جهت توسعه‌دادن ایده‌های متفاوت در بستر بازار سرمایه به وجود آوریم.»
سوشیانت در ابتدای شکل‌گیری تنها دو کارمند داشت؛ همان دو بنیان‌گذار. آنها در سال 1392 اولین همکار خود را استخدام می‌کنند و بعد هم به‌تدریج بر تعداد سوشیانتی‌ها افزوده می‌شود. قاسمی درباره ابعاد ابتدایی سوشیانت و نگاه منفی خاطرات جالبی بیان می‌کند: «در سال 1393 یکی از دوستان گفت: «این بچه‌ها یک زیرپله راه انداخته‌اند و فکر می‌کنند با یک بیزینس زیرپله‌ای می‌توانند بازار کارگزاری‌های بزرگ را تحت تأثیر قرار دهند.» این جمله در ذهن‌مان بود و همیشه من و احمد زندی افتخار می‌کنیم که کسب‌وکار خود را از یک زیرپله شروع کردیم. توسعه را تا سال 1394 ادامه دادیم که توانستیم رتبه انفورماتیک بگیریم و نرم‌افزارهایمان را ثبت کنیم.
آنگاه درخواست کسب مجوز OMS به سازمان بورس دادیم. در اواخر سال 1394 بود که مجوز OMS را گرفتیم. این مجوز همزمان شد با سرمایه‌گذاری کارگزاری فارابی در شرکت ما. آن کارگزاری هم دنبال یک شریک فناوری می‌گشت که سیستم معاملات برخط اختصاصی را برایشان راه‌اندازی کند. ارتباطی که بین مجموعه ما و آنها به وجود آمد، به سرمایه‌گذاری کارگزاری فارابی در این شرکت در اواخر سال 1394 منجر شد.»
[سوشیا] نت یا نِت؟
با این نگاه سوشیانت در فروردین 1392 توسط قاسمی و زندی تأسیس می‌شود، اما چرا نام سوشیانت برای این شرکت انتخاب می‌شود؟ قاسمی درباره انتخاب این نام کمترشنیده‌شده می‌گوید: «از اواخر سال 1391 که روی موضوع کار می‌کردیم، در مورد نام‌گذاری تأکید داشتیم که نام متفاوتی را انتخاب کنیم که دو جنبه داشته باشد؛ هم فناوری و هم اینکه فلسفه ما را بروز دهد. این کار خیلی سخت بود. می‌دانید که در میان نام‌های فارسی کمتر واژه‌ای است که تلاقی «تِک» و «بازار مالی» باشد و اگر هم باشد، اجازه ثبت به آن نمی‌دهند؛ یعنی به‌عنوان برند می‌تواند مطرح شود، نه به‌عنوان نام شرکت. خیلی تحقیق کردیم و به‌دلیل علاقه‌ای که به ایران داشتیم، می‌خواستیم یک اسم ایرانی را برگزینیم.
این اسم یک عقبه ایرانی دارد که به معنی «سودمند و سودبخش» است. این اسم را به‌عنوان «سوشیانِت» هم تلفظ می‌کنیم که اشاره به فناوری دارد و مخفف سوشیال نت‌ورک (Social Network) است و در بازار سرمایه به‌عنوان سوشیال تریدینگ (Social Trading) هم خوانده می‌شود.»
در رابطه با این نام نکته این است که بسیاری از مخاطبان بازار سرمایه اساساً به‌جای «سوشیانت» با سکون «ن»، آن را «سوشیانِت»، با کسره «ن» می‌خوانند. قاسمی بر این دو جنبه بودن نام تأکید می‌کند و می‌گوید: «خودمان هم عبارت سوشیانِت را به کار می‌بردیم که اشاره به فناوری داشته باشیم. سوشیانت اسم ثبتی است و سوشیانِت هم عبارت درستی است که اشاره به فناوری دارد. حتی اولین لوگوی خود را لوگوی «سوشیال» گذاشتیم؛ یعنی یکسری آدم را نشان می‌دهیم. به‌تازگی به سمت ری‌برندینگ رفته‌ایم، چون فلسفه جدیدی را دنبال می‌کنیم. لوگو آدم‌هایی را نشان می‌دهد که با هم و کنار هم این شرکت را می‌سازند؛ یک دایره هم در وسط قرار گرفته که هسته اصلی را شامل می‌شود. از سال اول تمرکز ما به سمت HFT و معاملات الگوریتمی رفت و زیرساخت خود را برای همین مقصود آماده کردیم.»
همه بیزینس‌های سوشیانت
سوشیانتی‌ها از همان سال 1395 که پلتفرم معاملاتی خود را به نام «فارابیکسو» به بازار دادند، این ایده را داشتند که یک مارکت‌پلیس درست کنند. هدف اصلی آنها این بود که فین‌تک‌ها در این مارکت‌پلیس بتوانند محصولات و خدمات خود را عرضه کنند. در سال 1395 اولین استارت‌آپی که روی آن سرمایه‌گذاری کردند، در حوزه موشن‌گرافیک و به نام «فلت مُد» (Flat Mode) بود که تبلیغات دیجیتالی سوشیانت را انجام داد و به زعم خودشان در پیشبرد فارابیکسو خیلی مؤثر بود. بعداً روی استارت‌آپ تحلیلگر امید سرمایه‌گذاری کردند. این استارت‌آپ را «امید موسوی» و همکارش ساختند که در زمینه فیلترهای بورس کار می‌کردند.
سوشیانت از ابتدا زیرساخت خود را برای معاملات الگوریتمی و HFT پیش‌بینی کرده بود؛ چراکه معتقد بود یکی از پارادایم‌های بازار به این سمت می‌رود. در اواخر سال 1395 و اوایل 1396 بود که شتاب‌دهنده فارابی را در دانشگاه شهید بهشتی تأسیس می‌کنند که اولین شتاب‌دهنده حوزه تخصصی بازار سرمایه به حساب می‌آید. بدین ترتیب می‌توانند دو سیکل موفق از استارت‌آپ‌ها و خروجی‌های خوبی مثل «صد تحلیل»، «زیبال»، «آوانس» و «استلار» را شکل دهند که همگی خروجی‌های همان دوره هستند. سوشیانت بعدتر هم در شرکت دیگری به نام «مدیریت سرمایه آوا» سرمایه‌گذاری می‌کند و امروز هم سهام‌دار آن هست.
همچنین چند استارت‌آپ دیگر را هم راه‌اندازی می‌کنند، مثلاً «آموزین» که برای آموزش آنلاین بازار سرمایه است. اواخر سال 1398 هم آخرین سرمایه‌گذاری سوشیانتی‌ها روی استارت‌آپ‌ها مربوط به حوزه کیف پول اختصاصی زیست‌بوم سوشیانت می‌شد که برای آن روی «جیبی‌مو» سرمایه‌گذاری کردند. بخشی از برنامه‌های آینده سوشیانت به علائق شخصی آنها هم مربوط است. محمد قاسمی به رمزارزها علاقه دارد و تلاش دارد که یک صرافی راه‌اندازی کند. علاقه احمد زندی هم بیشتر در زمینه فناوری های‌تک بازار سرمایه است و یکی از زیرساختی‌ترین فناوری‌هایی که اکنون بازار سرمایه به‌دنبال آن است «هسته معاملات» یا «سیستم معاملات» است که زندی از چند سال قبل و بنا به علاقه شخصی مشغول کارهای عمیق در این حوزه شده است.
زندی در این‌باره بیان می‌کند: «با توجه به علاقه‌مندی که به تولید سیستم‌هایی با TPS بالا و پایداری بالا داشتم، می‌دانستم که «سیستم معاملات» می‌تواند چنین ویژگی‌هایی را داشته باشد. روی سیستم معاملات کار کردیم و اتفاقات خوبی هم افتاد. به‌مرور پروژه‌ای را آغاز کردیم و جلو بردیم و سه هفته پیش، بر اساس طرحی که ما داشتیم و پیشنهاد دادیم و بعداً در بازار رواج یافت، مسئله خیلی جدی‌تر شد و احتمالاً با سازمان بورس همکاری‌هایی در آن حوزه خواهیم داشت. در واقع می‌خواهیم به هسته معاملات کمک کنیم.»
از افتخارات می‌گویند
شرکت‌ها در هر ابعادی که باشند به یکسری کارها بیشتر از دیگر کارها مفتخر هستند. از سوشیانتی‌ها درباره این کارها می‌پرسیم. قاسمی درباره کارهایی که حسابی به دل‌شان نشسته، می‌گوید: «یکی از افتخارات سوشیانت این است که ما اولین مجوز معاملات الگوریتمی را در حوزه بازارگردانی الگوریتمی گرفته‌ایم. در مورد «اوراق شهرداری مشهد» با «تأمین سرمایه کاردان» در سال 1396 همکاری کردیم و فعالیت‌مان خیلی مؤثر بود و باعث شد معاملات الگوریتمی برای اولین‌بار به بازار ایران بیاید. «شرکت تحلیلگر امید» را نیز با همین هدف تأسیس کردیم. افتخار دیگر ما مربوط به شتاب‌دهی استارت‌آپ‌ها بوده؛ ما اولین شتاب‌دهنده بازار را به نام «شتاب‌دهنده فارابی» تأسیس کردیم که خیلی مؤثر بود.
یکی از افتخارات عمده ما این بود که توانستیم به کارگزاری فارابی برای رشد سهم بازار آنها کمک کنیم. ما به فارابی فقط فناوری ندادیم؛ بلکه در کنار کارگزاری قرار گرفتیم تا بیزینس آنها بر مبنای فناوری توسعه یابد؛ یعنی یک زیست‌بوم به وجود آوردیم که در موفقیت کارگزاری فارابی خیلی مؤثر بود. آخرین موفقیت تأثیرگذار در بازار هم پروژه سهام عدالت بود که توانستیم «سامانه سعدی» را به‌عنوان یکی از اولین سامانه‌های فروش سهام عدالت به‌سرعت به بازار بفرستیم که سهم بازار خیلی خوبی گرفت و مشتریان هم از آن استفاده کردند. بالای 30 درصد از کل تعداد مشتریان سهام عدالت در کارگزاری‌ها را ما گرفتیم. البته اوایل این عدد حدود 50 درصد بود و بعداً به 30 درصد کاهش یافت.»
قاسمی اما جهش بعدی سوشیانت را حول هسته معاملات می‌داند و می‌گوید: «فکر می‌کنم چیزی که باعث تغییر در ماهیت سوشیانت می‌شود، هسته معاملات است که تراز ما را یک سطح از شرکت‌های OMS به سمت شرکت‌هایی با فناوری یک سطح بالاتر می‌آورد.»
سوپراپ معاملاتی
وقتی راجع به سوشیانت صحبت می‌کنیم، دقیقاً راجع به شرکتی با چه ماهیتی حرف می‌زنیم؟ خودشان را چطور معرفی می‌کنند؟ به آنها می‌گویم که فلسفه شکل‌گیری و ایده‌هایتان را گفتید، اما اکنون سوشیانت اگر بخواهد بگوید که من کی هستم یا چی هستم، خودش را در چه جایگاهی می‌بیند؟ گفتید که ایده اصلی سوشیانت ساخت یک مارکت‌پلیس بوده که برای عرضه خدمات به فین‌تک‌ها عمل کند. آیا اکنون همین اتفاق افتاده است؟ آیا در نقطه مشتری یعنی نقطه ارائه سرویس، افراد، کاربران و حتی کارگزاری‌ها این خدمت را می‌گیرند یا هنوز در حال توسعه و ساخت هستید؟ قاسمی می‌گوید: «در «برندبوک سوشیانت» آمده است که سوشیانت یک زیرساخت است که امکان انواع تبادل ارزش را در اختیار فین‌تک‌ها می‌گذارد. ترید بازار سرمایه هم جزء همین امکانات است. نمود این خدمت در پلتفرم ما وجود دارد.
بلافاصله بعد از اینکه تحلیلگر امید به ما پیوست، توانستیم سیستم آنها را با خودمان یکپارچه کنیم. بعداً در فرایندی مشابه، «صدتحلیل» و «بورس24» هم از این خدمت بهره گرفتند. همچنین نوع دیگری از بیزینس‌ها که حالت «تحلیلگری» داشتند، در قالب «پیکسو تی‌وی» به سیستم ما آمدند و شروع به ارائه مطلب کردند؛ به نحوی که توانستیم بازتعریفی در آن حوزه تحلیلگری انجام دهیم، هرچند هنوز هم خیلی جای کار دارد و می‌توان گسترش بیشتری داد.
در واقع هم در سمت خودمان و هم در سمت کسانی که از بیرون به ما ملحق می‌شوند، جای کارد دارد. به وجود آوردن یک زبان مشترک، ساختار و استاندارد همگانی، نیاز به دو سمت دارد؛ یکی زیرساخت و پلتفرم که زبان را به وجود آورد و به‌عنوان یک محصول از آن پشتیبانی و نگهداری کند و دیگری تیم‌ها و استارت‌آپ‌ها و کسانی که هزینه لازم را برای ارائه محصول خود در این ساختار بپردازند و در این سیستم لانچ شوند. نکته مهم این است که هر کدام از فناوری‌ها دستاوردی دارند و اگر بتوان دستاوردهای آنها را در محیطی مثل فارابیکسو که مشتریان زیادی دارد، ارائه کرد، همه از آنها بهره و منفعت می‌برند.»
از آنها می‌پرسیم که آیا سوشیانت و زیرساختی که به وجود آورده، نمونه دیگری هم در کشور دارد؟ زندی بیان می‌کند: «خود سوشیانت نوعی سوپراَپ است. اکنون صدتحلیل می‌تواند در سیستم ما سیگنال‌هایش را بفروشد. «بورس 24» هم همین امکان را داشت. فکر می‌کنم تنها نمونه مشابه در صنایع اطراف، اسنپ باشد، ولی در حوزه بورس و بازار سرمایه نمونه مشابهی نداریم. در حوزه پرداخت و پیمنت، اپلیکیشن‌هایی مثل آپ، نمونه‌هایی از یک سوپراپ هستند. این یک وجه قضیه است که جزئی از پلتفرم به حساب می‌آید و وجه دیگر هم ای‌پی‌آی‌هایی است که ارائه می‌دهیم و الگوریتم‌ها از آن استفاده می‌کنند تا به شکل‌های مختلف به سیستم درخواست بفرستند.»
آینده کوتاه‌مدت اما زیبا
در حال حاضر در هلدینگ سوشیانت حدود 70 نفر نیروی انسانی مشغول کار هستند. سوشیانتی‌ها بر هلدینگ‌بودن‌شان تأکید دارند؛ چراکه سرمایه‌گذاری آنها در همه استارت‌آپ‌ها از نوع مدیریتی و مالکیتی بوده است. با آنها از آینده صحبت می‌کنیم. حقیقت امر این است که قبلاً در هر گفت‌وگوی مشابهی می‌پرسیدیم «10 سال آینده را چطور می‌بینید؟» ولی با پیچیده‌تر شدن شرایط کشور و دنیا فهمیدیم پیش‌بینی خیلی سخت شده است، پس عدد را به‌مرور کاهش دادیم، اما در این وضع و حال، گفتن اینکه آینده سوشیانت در دو سال بعد چطور است هم برای مدیران آن خیلی سخت است.
زندی می‌گوید: «راستش را بخواهید با توجه به شرایط فعلی، ما آینده را برای سه یا چهار ماه بعد می‌بینیم؛ در نتیجه آینده‌ای که می‌بینیم، آینده خیلی زیبایی است.» قاسمی در این‌باره بیان می‌کند: «ما پیش‌بینی می‌کنیم که در سه، چهار ماه آینده در سوشیانت یکسری محصولات لانچ می‌شوند که روی آنها کار کرده‌ایم و آماده هستند. امیدواریم بتوانیم تأثیرگذاری خیلی خوبی بر بازار داشته باشیم. ما دنبال کمک به بازار سرمایه و مشتریان هستیم تا کارشان از همه ابعاد یک پله راحت‌تر، سریع‌تر و بهتر انجام شود.»
سوشیانت به گفته خودشان به افزایش سهم بازار فارابی کمک کرده و این نشان می‌دهد که حضور آنها در فارابی فقط فناورانه نبوده است. از آنها می‌پرسیم که اگر سایر کارگزاری‌ها بخواهند سراغ شما بیایند، چه پاسخی به آنها می‌دهید؟ بنیان‌گذاران این هلدینگ در جواب می‌گویند: «اگر پیشنهاد خوبی مطرح شود، بررسی می‌کنیم. البته شرکت‌هایی که به چند کارگزار به‌طور همزمان سرویس می‌دهند؛ نه سود بالایی دارند و نه رضایت مناسب؛ چون اکثر کارگزاری‌ها دیدگاه درستی نسبت به فناوری ندارند؛ پس فعالیت همزمان با چند کارگزاری، دردسر ایجاد می‌کند. کارگزاری‌ها می‌پندارند که اگر پلتفرم خوبی داشته باشند، مارکت را می‌گیرند، در حالی که به پشتوانه‌های سازمانی، مارکتینگ، پشتیبانی و نحوه ترویج خودشان در بازار اصلاً دقت ندارند؛ از ارائه‌دهنده فناوری متوقع هستند که همه کمبودهایشان را جبران سازد. یعنی تصور می‌کنند که کدها می‌آیند و همه راه‌ها را برایشان هموار می‌سازند؛ در حالی که کد فقط بخشی از کار است؛ ملزومات زیاد دیگری هم نیاز دارد.»
در واقع برای سوشیانت «جذابیت» همکاری با دیگر کارگزاری‌ها الزاماً مالی نیست؛ یعنی فهم و درک و شناخت تیم هم برای آنها اهمیت اساسی دارد، اما در کل به لحاظ ساختاری مشکلی برای کار با کارگزاری‌های دیگر ندارند.
مسئله احراز هویت و راه‌حل سوشیانت
احراز هویت یکی از دغدغه‌های اصلی این روزهای بازار شده و بعد از ماجرای کرونا شدت گرفته است. درست همزمان با کرونا، بازار سرمایه ایران ناگهان به شکل عجیب‌وغریبی رشد کرد. اکنون با اینکه احراز هویت سیگنال و امثال آن به سمت «سجام» آمده، اما کارگزاری‌ها هنوز کاری در راستای احراز هویت انجام نداده‌اند و خیلی‌ها می‌پرسند که «چرا این‌طور است؟» از بنیان‌گذاران سوشیانت می‌پرسیم که آیا شما مشغول انجام کاری در حوزه احراز هویت هستید؟
قاسمی در این‌باره می‌گوید: «ما یکی از اولین کارگزاری‌هایی هستیم که سیستم احراز هویت کامل را روی بستر الکترونیکی راه انداختیم. چند هفته پیش هم این سیستم لانچ شد و تبلیغ کردیم؛ منتها هنوز جنبه‌های قانونی قضیه کامل نشده؛ پس سازمان گفت که دست نگه داریم و ما هم متوقف کردیم، ولی انجام داده‌ایم. در استان‌هایی که وضعیت قرمز داشتند، امکان احراز هویت آنلاین را فراهم کردیم و دیگر هیچ نیازی به احراز هویت حضوری نداشتند، تمام فرم‌ها را با توکن و سیستم‌های الکترونیکی امضا می‌کردند و کد بورسی می‌گرفتند.»
سؤال اساسی این است که این احراز هویت چطور انجام می‌گرفت؟ قاسمی در ادامه و با توجه به این سؤال بیان می‌کند: «برای احراز هویت دو مرحله داریم که یکی سجام است. همان‌طور که می‌دانید، سجام از طریق «سیگنال» یا پلتفرم‌های دیگر تکمیل می‌شود و افراد را «سجامی» می‌کند. احراز هویت دیگری که اکنون الزاماً باید حضوری انجام گیرد، امضای فرم‌های کارگزاری به‌صورت فیزیکی است. ما این فرایند را آنلاین کرده‌ایم و نیازی به حضور فیزیکی مشتری نیست. در همان زیرساخت سجام و احراز هویت غیرحضوری، فرم‌های کارگزاری را نیز امضا می‌کنند و توکن‌ها به شماره تماس دارنده حساب ارسال می‌شود. در واقع شخص اول با شماره موبایل و بعد هم با تصویری که از خودش می‌گیرد و می‌فرستد احراز هویت می‌شود.»
سوشیانت برای این کار یک پلتفرم ویدئویی تعبیه کرده که متعلق به یک سامانه دارای مجوز، اما بیرون از شرکت آنهاست و با سیستم آنها یکپارچه شده است. قاسمی به‌عنوان آخرین نکته از جذابیت جدیدی به نام بازار سرمایه می‌گوید: «من مطمئن هستم که مشکلات هسته در بازار حل می‌شود. بازار سرمایه با اعداد و ارقام فعلی خیلی جذاب شده و استارت‌آپ‌های حوزه فین‌تک، یکی از جذاب‌ترین بازارها را بازار سرمایه می‌دانند. این را از چند سال قبل می‌گفتم، فقط الان نمی‌گویم. به نظر من جذاب‌ترین حوزه فین‌تک فعلی در ایران، بازار سرمایه است. کمکی که ما می‌توانیم انجام دهیم، این است که راه را به فین‌تک‌ها نشان دهیم. اگر هم ببینیم در آن زیست‌بوم قادر به همکاری هستیم، شاید روی فین‌تک‌ها سرمایه بگذاریم یا شریک و همکار شویم.»
درباره بنیان‌گذاران سوشیانت؛ محمد قاسمی
قاسمی متولد 1356 در تهران است. در سال 1375 وارد رشته «ریاضی ـ کاربرد در کامپیوتر» می‌شود؛ آخرین دوره‌ای که در آن رشته دانشجو می‌گیرند. به ریاضیات خیلی علاقه داشته و از سال 1375 به محض اینکه در دانشگاه قبول می‌شود، شروع به کار حرفه‌ای می‌کند. اولین زمینه کاری‌اش اتوکد و فتوشاپ و 3D Max بود که در سال‌های 1376 و 1377 برای یکسری شرکت‌های مهندسی معماری، با کامپیوتر نقشه‌کشی می‌کرده و رندر می‌گرفته است. به محض اینکه در دانشگاه کلاس‌های الگوریتم را می‌گذراند، به برنامه‌نویسی علاقه‌مند می‌شود و مدارک MCSD مایکروسافت را در حوزه برنامه‌نویسی می‌گیرد و از سال 1378 درگیر برنامه‌نویسی و تحلیل سیستم می‌شود. آخرین مدرک تحصیلی او نیز ام‌بی‌ای است.
اولین شرکتی که استخدام می‌شود «بهینه‌پردازی» است و بعد هم در «پارس تیراژه» مدیر نرم‌افزار می‌شود. در آن شرکت برای دفاتر اسناد رسمی نرم‌افزار می‌نویسد و از سال 1382 در شرکت تدبیرپرداز وارد بازار سرمایه می‌شود و اولین کارش این می‌شود که سایت خود شرکت کارگزاران بورس را طراحی کند؛ همان زمان که به‌جای سازمان بورس، شرکت کارگزاران بورس با دو آدرس irbourse.ir و tse.ir وجود داشت.
اولین سایت اطلاع‌رسانی بورس را که طراحی می‌کند، ویزیتورهای خیلی زیادی به سراغش آمدند و بیش از 70 هزار بازدیدکننده روزانه بر اساس تعداد آی‌پی پیدا می‌کند؛ آن هم با اینترنت دایال‌آپ! کاری که در آنجا انجام می‌دهد و برای دیگران جذاب است، این است که برای اولین‌بار در ایران، اطلاعات بورس را هر 15 دقیقه یک بار به‌روز کرده و نمایش می‌داده است. به گفته خودش؛ «این یک انقلاب به‌شمار می‌رفت، چون تا قبل از آن مردم با دایال‌آپ به اینترنت متصل می‌شدند و در نرم‌افزارهای ویندوزی، اطلاعات خود را با تأخیر 30 الی 40 دقیقه به‌روز می‌کردند یا حتی قیمت سهم‌ها را در روزنامه فردا می‌دیدند.»
بعد از آن حدود 60 سایت دیگر را طراحی و بخش «وب» را که در آن شرکت نبود، ایجاد و مدیریت می‌کند و مدیر وب می‌شود. در سال 1383 ایده خریدوفروش اینترنتی سهام را مطرح می‌کند که در کارگزاری مفید اجرا می‌کنند. به این ترتیب کاربران می‌توانستند به‌صورت آفلاین سفارش بگذارند. تا قبل از آن زمان سفارش‌ها فقط تلفنی و حضوری بود، ولی آنها در مفید «سفارش آفلاین » را به بازار سرمایه آوردند که تغییر مهمی به حساب می‌آمد.
در اواخر 1386 مدیر فنی و عضو هیئت‌مدیره تدبیرپرداز می‌شود و به قول خودش شانس یارش می‌شود که سیستم معاملات در سال 87 تغییر می‌کند و با مطالعه مستندات آنجا متوجه می‌شود که سیستم را می‌شود آنلاین کرد. قاسمی درباره این مقطع می‌گوید: «به کارگزاری مفید و به سازمان بورس پیشنهاد دادم و نهایتاً در سال 1388 سیستم معاملات، آنلاین و گام اصلی به سوی پارادایم شیفت الکترونیکی‌شدن بازار برداشته شد تا مهندسان بیایند و الگوریتم‌های تازه‌ای برای ترید بنویسند. تا قبل از آن، ترید کردن در بازار سرمایه بسیار سخت بود؛ باید خیلی به یک معامله‌گر التماس می‌کردی که «شما را به خدا سفارش من را در هسته بگذارید» ولی اکنون می‌توانید با یک کلیک این کار را انجام دهید.
در همان مدت که سیستم معاملات آنلاین شد، روی سیستم‌های دیگری مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردانی و اوراق تسهیلات مسکن کار کردیم. من برای اولین‌بار «تسه» یعنی اوراق تسهیلات مسکن را برای معامله به بازار آوردم. قبلاً این طرح شکست خورده بود، ولی ما تمام شعب بانک مسکن را به کارگزاری بانک مسکن، سپرده‌گذاری و هسته معاملات متصل کردیم تا به موفقیت رسیدیم. «سلامت اجتماعی تریدر» را به بورس ایران آوردیم که مردم به نام «مفید تریدر» می‌شناسند.»
او تا سال 1390 در تحلیل‌پرداز بوده و بعد از آن به همراه احمد زندی از آنجا جدا می‌شوند تا شرکت خودشان را تأسیس کنند. همان زمان «آگاه» به سراغ‌شان می‌رود و شرکت آسا را تأسیس می‌کنند و یک سال و اندی بعد، با جدا شدن‌شان از آسا، سوشیانت به وجود می‌آید. آسا متعلق به کارگزاری آگاه است. اولین مدیرعاملش محمد قاسمی و اولین مدیر فنی آن هم احمد زندی بوده است. قاسمی درباره جدا شدن‌شان از آسا می‌گوید: «دوست داشتیم که در آنجا بمانیم، ولی شرایط اجازه نداد. شاید هم بهتر شد که یک شرکت را خودمان از پایه تأسیس کردیم و سهام‌دار اصلی آن شدیم.»
درباره بنیان‌گذاران سوشیانت؛ احمد زندی
احمد زندی متولد 1363 در همدان است و در 12سالگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت می‌کند. به قول خودش از 17سالگی در صنعت برنامه‌نویسی فعال است و از این صنعت پول درمی‌آورد.
اولین کارهایی که در حوزه برنامه‌نویسی و توسعه انجام داده، در اصفهان بوده است، چون به گفته خودش در تهران شرکتی وجود نداشته که او را جذب کند؛ «همه نیروهای شرکت‌ها مسن بودند و با زبان‌های برنامه‌نویسی C و پاسکال کار می‌کردند و تعداد شرکت‌ها هم زیاد نبودند. من ابتدا در دانشگاه تهران قبول شدم، ولی نرفتم و منتظر ماندم تا در اصفهان قبول شوم تا بتوانم در آن شرکتی که در اصفهان مدنظرم بود، بروم. یک سال و نیم یا دو سال در اصفهان بودم. در «دانشگاه مهاجر اصفهان» رشته کامپیوتر خواندم، ولی اواسط دوره، رشته کامپیوتر را ول کردم؛ نه اینکه اهل درس‌خواندن نباشم؛ بلکه نمی‌خواستم آن رشته را ادامه بدهم. بعد به تهران آمدم و در یک شرکت دیگر به نام «ایده‌آل‌سیستم» کار کردم؛ سپس به «رایورز» رفتم و مدیر یکی از پروژه‌هایشان شدم.»
در سال 1386 یک بار در «تدبیرپرداز» مصاحبه می‌دهد، اما سال 1387 به آنجا می‌رود و با «محمد قاسمی» آشنا می‌شود و با او شروع به کار می‌کند. در واقع تدبیرپرداز همان بازوی فناوری اطلاعات «کارگزاری مفید» است. حدود یک سال درگیر پروژه‌های جزئی می‌شود و از خود مدام می‌پرسد که «چرا پروژه‌های بازار سرمایه چنین سطح پایین و کوچک هستند؟»
احمد زندی درباره کارهایی که پیش از تدبیرپرداز انجام داده بود، می‌گوید: «من از شرکتی آمده بودم که پروژه‌های بزرگ سازمانی انجام داده بود و مثلاً سیستم خودکارسازی اداری خود را به کل دانشگاه‌ها فروخته بود، ولی در این شرکت جدید درگیر مسائل خیلی کوچک می‌شدیم. طی حدود یک سال ناگهان همه‌چیز تغییر کرد؛ چون بازار آنلاین شد و ناگهان بازار از لحاظ فناوری متحول شد. در پروژه «تریدینگ» من معماری سیستم را بر عهده داشتم. بعد هم مسئولیت پروژه «بک‌آفیس» را به من دادند که بعداً یک سیستم راهکار جامع برایشان نوشتیم. با توجه به اینکه من قدری روحیه جنگندگی داشتم، من را برای یک دوره به خارج از ایران فرستادند، چون می‌خواستیم در تدبیرپرداز یک موتور معاملاتی (trade engine) برای بورس انرژی بخریم که موتور معاملاتی خیلی خوبی هم نبود.
در آن نقطه بود که فهمیدیم موتور معاملاتی چطور باید کار کند. همان‌جا بود که «آتوس» را شناختم، مستندات مربوط به آن را گرفتم و با جزئیات و ساختارهای پشت صحنه آن آشنا شدم. بعداً، حدود سال 1391، با توجه به همگرایی که بین من و محمد قاسمی در بعضی مسائل وجود داشت، هر دو با هم بیرون آمدیم. ابتدا یک شرکت زیرپله‌ای به نام «تتراتِک» را ایجاد کردیم که ثبت هم نشد، ولی ما آن را به این اسم می‌شناختیم. وضعیت‌مان حتی از زیرپله هم بدتر بود؛ یک اتاق یک‌ونیم در دو متر داشتیم که پنجره‌اش رو به ولیعصر باز می‌شد؛ آن هم پنجره‌ای که شکسته بود.
بلافاصله یکسری محصول هم تولید کردیم، ولی به‌دلیل بعضی شرایط مجبور شدیم قدری از بازار فاصله بگیریم. بعداً بنا به پیشنهاد کارگزاری آگاه، «شرکت آسا» را تأسیس کردیم و در اواسط سال 1391 طی کمتر از سه هفته توانستیم 25 الی 30 نفر نیروی خیلی خوب بگیریم و آموزش دهیم. جدا از محصولاتی که طی این مدت ارائه داده‌ایم، یکی از کارهای خوبی که کردیم، تربیت افراد بود. بازار سرمایه ما اصلاً آدم‌های متخصص در این حوزه نداشت. از بحث فناوری که بگذریم، اصلاً domain expert نداشتیم. شرکت آسا را تأسیس کردیم و پروژه‌های آن را به حد MVP یا همان محصول اولیه قابل ارائه رساندیم. یک پروژه مرکز تماس هم برای بک‌آفیس «آتی سکه» لانچ کردیم. بعداً به دلایل بیزینسی، ما و شرکت آسا از هم جدا شدیم.»
زندی به همراه محمد قاسمی بعد از این سوشیانت را تأسیس می‌کنند و در یک سال و نیم ابتدایی دو نفری آن را پیش می‌برند و به‌مرور نیروهایی برای همکاری در محصولاتی که در حال تولید بوده، استخدام می‌کنند. زندی ابتدای شکل‌گیری سوشیانت را با خاطراتی تلخ و شیرین یاد می‌کند. او می‌گوید: «آن موقع ایده‌های خیلی بلندپروازانه‌ای را دنبال می‌کردیم، چون می‌خواستیم سیستم یکپارچه‌ای را بسازیم که تمام کارگزاری‌ها از آنجا شروع به فعالیت کنند، مردم کارگزاری‌ها را انتخاب و شروع به ترید کنند؛ ولی زیرساخت بازار سرمایه این امکانات را نداشت و بعداً مجبور شدیم که OMS و سیستم‌های دیگری بنویسیم تا موفق به تحقق خواسته خود شویم.»
نویسنده / مترجم
رسول قربانی
کل بازار سرمایه رو یه تنه احمد زندی و ممد قاسمی اوردن بالا.