پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چرا ناگهان جوهر رسید کارت‌خوان‌ها آبی شد؟ / هزینه سالانه رسید کارت‌خوان‌ها چقدر می‌شود؟
اگر دقت کرده باشید احتمالاً متوجه شده‌اید که حدود دو سه‌هفته‌ای می‌شود که رنگ جوهر کاغذ رسید کارت‌خوان‌ها از مشکی به آبی تغییر کرده است. این تغییر حس کنجکاوی ما را تحریک کرد و باعث شد تا ماجرای این تغییر را پیگیری کنیم و با چند کارشناس در این رابطه صحبت کنیم و ببینیم ماجرا از چه قرار است.
با توجه به صحبت‌های یکی از کارشناسان صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیکی، این تغییر از مشکلاتی که برای تولیدکنندگان جهانی بخصوص شرکت کره‌ای هانسول برای تأمین مواد چاپ پیش‌آمده، سرچشمه می‌گیرد. چه مشکلاتی برای هانسول پیش‌آمده است؟ اخیراً ممنوعیت‌های در چین برای کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی ایجادشده. به همین دلیل نیز گویا تأمین‌کنندگان بین‌المللی به سایر تولیدکنندگان مواد مراجعه کرده‌اند که آنها رنگ آبی در دسترس داشتند که رنگ آبی که روی کاغذ رسیدها می‌بینیم ناشی از این موضوع است. این کارشناس به ما گفت: «شش ماهی هست که موضوع کاغذ کارت‌خوان خیلی حساس شده است؛ قیمت‌ها دو برابر و تأمین کاغذ هم مشکل شده؛ به دلیل مشکلاتی که برای تولیدکنندگان جهانی بخصوص هانسول پیش‌آمده موضوع تأمین کاغذ به شکل بسیار حساسی درآمده است. یکی از مشکلات آنها تأمین موادی است که چاپ حرارتی را روی کاغذ پوشش می‌دهد که به دلیل ممنوعیت‌های پیش‌آمده در چین برای کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی است. دراین‌بین تأمین‌کنندگان بین‌المللی به سایر تولیدکنندگان مواد مراجعه کردند که رنگ آبی در دسترس بوده و چیزی که می‌بینید ناشی از این است.»
یکی دیگر از کارشناسان پرداخت الکترونیکی ایران موضوع آبی شدن کاغذ رسیدها را به تصمیماتی که دولت کره برای جلوگیری از قطع درختان گرفته مرتبط می‌داند. این کارشناس دراین‌باره میگوید: «مشکل کاغذ در شرکت هانسول (یکی از قطب‌های تأمین‌کننده کاغذ در دنیا) باعث شد، به‌شدت تأمین کاغذ برای کاربران ایرانی که اکثراً بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت هستند، سخت شود که به نظر می‌رسد علت آن، تصمیماتی بود که دولت کره برای جلوگیری از قطع درخت‌ها گرفته است؛ زیرا با بریده شدن درخت‌های آنها، کاغذ به کشورهای دیگر صادر می‌شد که درنتیجه باعث به خطر افتادن اقلیم این کشور می‌شد؛ درنهایت کاغذ رسیدها از یک منبع ایرانی تأمین شد که رنگ پرینت آنها آبی بود.»
یکی دیگر از فعالان صنعت هم به خبرنگار ما گفته است که فروشنده‌های کاغذ کارت‌خوان‌ها گفته‌اند کاغذهایی با رنگ مشکی مشکل محیط زیستی داشته‌اند به همین دلیل کاغذهای آبی وارد بازار شده است. نکته مهم اینجاست که تقریباً کاغذ کارت‌خوان تمام شرکت‌های پی‌اس‌پی دچار این تغییر رنگ شدند و این موضوع مختص یک یا دو پی‌اس‌پی نیست. کاغذهای مشکی فعلی هم مربوط به کاغذهای قبلی موجود در انبارها است.
هزینه تأمین کاغذ کارت‌خوان‌ها در سال چقدر می‌شود؟
یکی از کارشناس‌هایی که با راه پرداخت گفت‌وگو کرده بود میگوید: «کاش می‌شد از یک روزی کلاً پی‌اس‌پی‌ها تأمین کاغذ را به خود پذیرنده منتقل می‌کردند. هزینه این موضوع نزدیک به ۲۰۰ میلیارد تومان در سال است.» شاید گسترش ابزارهای نوین مانند mPOS بتواند بخشی از این هزینه‌ها را کاهش دهد. هزینه کاغذهای رسید در عابر بانک‌ها نزدیک به ۳۰ میلیارد تومان در سال است. یکی از کارشناسان مبنای محاسباتش درباره عابربانک‌ها را این‌گونه بیان می‌کند: «با فرض مصرف دو سه رول رسید و چهار پنج رول ژورنال قیمت آن برای هر دستگاه در ماه، نهایتاً ۵۰ هزار تومان می‌شود که با فرض ۵۰ هزار دستگاه در ماه هزینه ماهانه ۲.۵ میلیارد و در سال ۳۰ میلیارد خواهد بود.» به عبارتی هزینه کاغذ در عابر بانک‌ها یک‌دهم هزینه کاغذ در کارت‌خوان‌ها است. هرچند کارشناس دیگری با مبنا قرار دادن تعداد تراکنش‌ها به این نتیجه می‌رسد که هزینه کاغذ در عابر بانک‌ها نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان در سال یعنی نصف هزینه کاغذ رسید کارت‌خوان‌ها است. او میگوید: «یک خودپرداز، ماهانه اگر ۱۲ هزار تراکنش داشته باشد، به ازای ۵۰ هزار دستگاه می‌شود ماهانه ۶۰۰ میلیون تراکنش. سالانه ۷ میلیارد تراکنش خودپرداز داریم. تراکنش کارت‌خوان‌ها در سال 96 حداکثر ۱۲ تا ۱۳ میلیارد بوده است؛ بنابراین احتمالاً مصرف رول شبکه خودپرداز نصف شبکه پرداخت باشد.»
یکی دیگر از کارشناسان پرداخت ایران در این زمینه میگوید: «کاش تا آنجایی که ممکن است این رسیدهای کاغذی حذف شود و این‌قدر کاغذ هدر نرود. ضمن اینکه اگر بانک‌ها پیامک مربوط به تراکنش‌ها را ارسال کنند، دیگر در خیلی از این موارد نیاز به رسیدهای کاغذی نیست. الان مشکل این است که برای برخی تراکنش‌ها هم پیامک نمی‌رود. هرچند که مشتری بانک هزینه را پرداخت کرده است.» شاید اولین قدم در حذف کاغذ، حذف رسید بعد از دریافت پول از عابر بانک باشد. واقعاً چه لزومی دارد بعدازاینکه از عابر بانک پول دریافت می‌شود رسید هم بگیریم؟