پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
افسانه آتش‌افروز؛ ماهنامه عصر تراکنش / در دهه 60 خودپردازها کار خود را به‌عنوان «یک ربات در دیوار» آغاز کردند که در خیابان‌های بزرگ پول نقد به مشتریان پرداخت می‌کردند. 50 سال بعد از آن و در حال حاضر هر سه دقیقه یک «ربات پول نقد» جدید نصب می‌شود و تاکنون تعداد خودپردازهای نصب‌شده به بیش از 3.2 میلیون رسیده است.
با گذشت پنج دهه، میانگین نصب دستگاه‌های خودپرداز در روز به 165 پایانه رسیده است که گسترش دستگاه‌های خودپرداز در همه‌جا، از مناطق یخ‌زده شمال آلاسکا تا ایستگاه تحقیقاتی مک‌ماردو (McMurdo) قطب جنوب، از لس‌آنجلس تا لاگوس، از جوامع بومی و محلی در استرالیای غربی تا روستاهای دورافتاده در ارتفاعات هیمالیا را نشان می‌دهد.
با گسترش خودپردازها در سراسر کره زمین، مشتریان بانک‌ها می‌توانند در هر ساعتی از شبانه‌روز به پول خود دسترسی داشته باشند و بدین ترتیب نحوه توزیع پول نقد در جامعه تغییر کرده است.
با این وجود آیا خودپردازها به صدسالگی خواهند رسید؟
با من به تصور آینده خودپردازها بین سال‌های 2016 تا 2067 ملحق شوید. می‌توانیم سناریوهایی مانند داستان‌های علمی ـ تخیلی ایجاد کنیم. می‌توانیم به یک خودپرداز در یک کلانتری در کره مریخ قبل از 2050 فکر کنیم یا خودپردازی که راه می‌رود و حرف می‌زند را تصور کنیم که در دهه 2030 به مشتری شعبه کمک می‌کند. یا می‌توانیم نقشه‌ای واقعی برای نسل جدید خودپردازها داشته باشیم، چون چنین طرحی توسط تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان عمده در این صنعت به‌موازات اپراتورهای مستقل و بانک‌ها انجام شده است؛ تمرکز ما روی این است که خودپرداز چگونه طی 50 سال آینده تغییر خواهد کرد.
برداشت من به‌عنوان یک آینده‌نگر این است که همه جهان به دنبال بازسازی فناوری خودپردازها بر اساس تصورات خود هستند. منظور من این است که این دستگاه به‌مراتب مشتری‌محورتر خواهد شد و به‌طور کامل به فضای ابری، کانال‌های تلفن همراه و اینترنت اشیا که قطعاً در دهه‌های آینده بر زندگی اجتماعی مسلط می‌شود، متصل خواهد بود.
اینترنت اشیا (IoT) شامل همه فناوری‌ها، دستگاه‌ها و سیستم‌های متصل به کامپیوتر و اینترنت (از ماهواره‌هایی که سیستم جی‌پی‌اس را در ماشین‌های ما قابل‌دسترس می‌سازند تا دستیاران دیجیتالی شخصی و برنامه‌های سلامت و بهداشت روی تلفن‌های همراه هوشمند) می‌شود.
پس با جهانی مواجه خواهیم شد که میلیاردها شی‌ء، دستگاه و فرد به اینترنت و قدرت کامپیوتری متصل خواهند بود؛ همچنان که به هم متصل هستند. این جهان به‌طور فزاینده‌ای توسط اپلیکیشن‌ها اداره می‌شود و ابعاد فیزیکی و دیجیتال بسیار به هم وابسته خواهند بود. در چنین شرایطی هوش مصنوعی بسیار قدرتمند خواهد بود و اتوماسیون هوشمند می‌تواند در 20 سال آینده به تهدیدی برای 47 درصد کل مشاغل جهان تبدیل شود. در چنین تصویری از جهان آینده، خودپرداز در جامعه اهمیت زیادی خواهد داشت؛ زیرا خودپرداز در حال حاضر به شبکه‌های بین‌بانکی ملی و بین‌المللی متصل است و جایگاه برجسته‌ای در خیابان‌های اصلی و محیط خرده‌فروشی دارد و هم‌اکنون قادر به انجام تراکنش در کانال‌های متقابل است. برای مثال می‌تواند به کمک تلفن همراه هوشمند مشتری تراکنش‌های بدون کارت انجام دهد و به کارت‌های پلاستیکی سنتی نیازی ندارد.
Cardtronics، بزرگ‌ترین تولیدکننده خودپرداز دنیا، گستره وسیعی با حدود 250 هزار خودپرداز را مدیریت می‌کند و در حال حاضر دسترسی بدون کارت را در خودپردازهای خود در ایالات‌متحده و انگلستان ایجاد کرده است. مشتریان می‌توانند با استفاده از یک اپلیکیشن بانکداری تلفن همراه پول نقد برداشت کنند.
انجام تراکنش‌های بدون کارت خطر سوءاستفاده از کارت را از بین می‌برد و تراکنش‌های روی خودپرداز با پیش‌تنظیم تراکنش‌ها روی اپلیکیشن با سرعت بیشتری انجام می‌شوند. همچنین مشتریان رسیدی الکترونیک در گوشی هوشمند خود دریافت می‌کنند.
در تصویر 50 سال آینده دستگاه‌های خودپرداز، تلفن‌های همراه جای کارت را خواهند گرفت و روش اصلی مشتریان برای تراکنش روی خودپرداز خواهند شد. برخی از مشتریان، از کاشت تراشه برای ارتباط فیزیکی با خودپردازها در دهه 2030 استفاده خواهند کرد.
NFC یکی از اصلی‌ترین پلتفرم‌های فناوری برای این رابط جدید در دهه 2020 خواهد بود. راهنمای نوآوری جهانی ATMIA نشان می‌دهد که اولین دستگاه خودپرداز مجهز به NFC در سال 2010 در اسپانیا روی یکی از دستگاه‌های Fujitsu ارائه شد. به‌زودی، ده‌ها و بعد صدها هزار خودپرداز مجهز به ان‌اف‌سی وجود خواهد داشت. استفاده از ان‌اف‌سی در پایانه‌های فروش قبلاً موفقیت‌آمیز بوده است.
طبق گفته دن گودمن مدیرعامل بخش مدیریت خودپرداز و محصولات دسترسی به پول نقد در بخش محصولات و راهکارهای جهانی مسترکارت؛ «همان‌طور که شاهد ظهور و استانداردسازی ان‌اف‌سی به‌عنوان فناوری انتخاب در نقطه فروش مرچنت جهت برقراری ارتباط دوسویه بین پایانه و گوشی تلفن همراه هستیم، معتقدیم ان‌اف‌سی فناوری مناسبی برای به‌کارگیری در خودپردازها با مقاصد مشابه است و در نهایت موردپذیرش کارفرمایان قرار خواهد گرفت.» تراکنش‌های خودپردازهای مجهز به ان‌اف‌سی سریع‌تر، امن‌تر و راحت‌تر از تراکنش‌های معمول امروزه هستند.
پنجره دیگری به آینده خودپردازها، تغییر در فضای بلوتوث در این صنعت است. وقتی خودپردازها به iBeacons متصل شوند، به‌عنوان‌مثال می‌توانند پیامی به اپلیکیشن موبایلی رهگذران بفرستند و آنها را به برداشت پول تشویق کنند. این تراکنش جدید و ساده تجربه مشتری در استفاده از خودپرداز را دچار تحول اساسی می‌کند و این تجربه بسیار شخصی، پویا و تعاملی‌تر از مبادلات سنتی خواهد بود. به یک‌باره، «ربات پول نقد» به یک محیط هوشمند متصل می‌شود. به‌جای جذب مشتری به خودپرداز، بانک «ایده» در لهستان تصمیم گرفت خودپردازها را به مشتریان برساند. آنها ناوگان خودروهای بی‌ام‌و i3 را که حاوی خودپرداز و سیستم جذب سپرده هستند راه‌اندازی کردند.
این خودپردازها را می‌توان از طریق یک نرم‌افزار بانکی (مثل اوبر برای بانک‌ها) احضار کرد. آنها معنای جدیدی به ایده بانک خودکار دادند. همه این اتفاقات مانند دریافت پول نقد بدون کارت، iBeacons و خودروهای حاوی خودپرداز، پویایی را برای این صنعت به ارمغان می‌آورند.
سفر برای تغییر ساختار به نقطه تماس هوشمند و چابک بانکداری با مشتری آغاز شده است. این فرایند تحول با افزوده شدن هوش مصنوعی به نرم‌افزارهای خودپردازها شتاب می‌گیرد و دامنه خدمات ارائه‌شده را گسترده‌تر می‌کند. درعین‌حال، هوش مصنوعی برای ارائه‌دهندگان خودپرداز توانایی تجزیه‌وتحلیل بزرگ‌داده‌ها را برای بهبود کارایی، امنیت و خودکار کردن خدمات پیشرفته مشتری مانند مشاوره مالی فراهم خواهد کرد.
گزارش اخیر خدمات مشاوره تاتا بر اساس پژوهشی از 13 صنعت مختلف جهانی در چهار منطقه از جهان نشان داد که 32 درصد از شرکت‌ها از هوش مصنوعی در خدمات مشتریان خود، 29 درصد در فروش، 29 درصد در بازاریابی، 27 درصد در امور مالی و حسابداری و 23 درصد در تحقیق و توسعه استفاده می‌کنند.
هوش مصنوعی از طریق یادگیری ماشین کار می‌کند و بدین ترتیب کامپیوتر می‌تواند تصمیمات را بر اساس تمام داده‌هایی که به‌صورت مداوم با سرعت‌های بسیار بالا پردازش می‌کند، بهبود بخشد. این به معنای مشاوره بیشتر و شخصی‌تر برای مشتریان است. گفت‌وگوهای زنده در خودپردازها در آینده می‌تواند با تصاویری تقویت شود که توسط هوش مصنوعی اداره می‌شود.
اندی متس رئیس و مدیرعامل شرکت دایبولد نیکسدورف می‌گوید: «فرصتی عالی برای تبدیل تعاملات صرف کاربران خودپردازها به یک ابزار تعاملی قوی ایجاد شده است. صنعت ما در پنج سال آینده نسبت به پنج سال گذشته نوآوری بیشتری خواهد داشت.»
به‌طورکلی، با در نظر گرفتن تمام این پیشرفت‌ها می‌توان گفت مفهوم دستگاه خودپرداز از یک انتقال ساده به بانکداری هوشمند و پویا تغییر می‌کند. خودپرداز «بانکی در یک جعبه» خواهد بود که قادر به انجام تراکنش‌ها و خدمات ارائه‌شده توسط شعبه با کمک فناوری محبوب ویدئو‌کنفرانس خواهد بود.»
خودپردازهای بانک کایشا بنک در اسپانیا و بانک گارانتی در ترکیه حدود 20 تراکنش مختلف ارائه می‌کنند. در سراسر جهان مجموعه گسترده‌ای از خدمات ارزش‌افزوده روی خودپرداز از پرداخت مالیات تا کمک به خیریه‌ها وجود دارد. انتقال وجه، سپرده‌گذاری، پرداخت سود اجتماعی و پرداخت نقدی، چاپ بلیت و کوپن و پرداخت جریمه، باز کردن حساب، طبقه‌بندی وام و وام مسکن، همه در خودپرداز انجام می‌شوند.
پیتر کولیک مدیر بخش خودپرداز دیجیتال سیتی‌بانک می‌گوید: «موج جدیدی از نوآوری‌های خودپرداز در حال وقوع است. طرح جدیدی از این صنعت برای نسل آینده شبکه در حال پی‌ریزی است.»
این خودپردازهای هوشمندتر با کاهش شعبه اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. از سال 1989 تاکنون نیمی از شعب بانک‌های انگلستان از بین رفته‌اند و از زمان بحران مالی 2008 این روند شتاب بیشتری یافته است. شعب به‌طورکلی نابود نخواهند شد، اما هوشمند خواهند شد و به مکان‌هایی با خدمات گفت‌وگو و ربات‌های مشاور تبدیل خواهند شد. البته برخی کارکنان خدمات سطح بالاتر را ارائه می‌کنند.
خودپردازهای نسل بعد با رابط‌های برنامه‌نویسی و معماری ابری ارتباط برقرار خواهند کرد. APIها و فضای ابری خدمات خودپرداز را رشد خواهند داد و به رسیدن آنها به بازار کمک خواهند کرد. مراکز پرداخت در این سطوح نرم‌افزاری مدل‌های مختلف پرداخت برای خودپردازها ارائه خواهند کرد. مراکز مدیریت حسابی وجود خواهند داشت که مشتری می‌تواند از طریق آنها طیف وسیعی از خدمات مالی شامل مدیریت بیمه‌نامه‌ها، وام مسکن، بیمه تدفین وام و… را دریافت کند.
علاوه بر این، اکوسیستم خودپردازهای API به‌عنوان مرکز اطلاعات از هوش مصنوعی و تجزیه‌وتحلیل بزرگ‌داده‌ها برای ارائه اطلاعات درباره (و برای) مشتریان استفاده می‌کند. نسل جدید خودپردازها ظرفیت‌های هوش مصنوعی را در APIها یا فضای ابری در نظر می‌گیرد که در این صورت هوش مصنوعی برای محافظت از سیستم در برابر هک به کار می‌رود.
من می‌توانم تا حد زیادی اجماع در میان فروشندگان عمده، بانک‌ها و اپراتورهای مستقل را درباره نسل بعد خودپردازها تصدیق کنم. ما اکوسیستم تعاملی روبه‌پیشرفت API را پیش‌بینی می‌کنیم که از مدل مبتنی بر اپلیکیشن برای خودپرداز حمایت می‌کند.
در عصر بانکداری هوشمند مصرف‌کننده، خودپردازهای مبتنی بر هوش مصنوعی مانند پایانه‌های تراکنش مشتری نقطه کسب داده خواهند بود. بیل نوتی مدیرعامل NCR این نکته را به این صورت بیان کرده است: «همان‌طور که دستگاه‌های متصل به اینترنت بیشتر تجربیات دیجیتال ایجاد می‌کنند، خودپردازها منبع عظیمی از داده‌های رفتاری و عملیاتی هستند که مؤسسات مالی می‌توانند از آنها برای ارائه توصیه‌های بسیار شخصی به مصرف‌کنندگان و تصمیم‌گیری بهتر برای کسب‌وکار سازمان خود استفاده کنند.»
خودپرداز که غنی از داده‌هاست، مکمل سایر کانال‌های بانکی خواهد بود (نه‌فقط کانال تلفن همراه). فرانچسکو بورلی مدیرعامل خدمات پرداخت خودپردازها را حامی بانکداری آنلاین می‌داند که «برای بانک‌ها نقطه تماس فیزیکی با مشتریان خود» ایجاد می‌کند.
در حال حاضر تراکنش‌های کیف پول‌های دیجیتالی مانند پی‌پال، اپل‌پی و سامسونگ‌پی در خودپردازهای پیشرفته امکان‌پذیر است. بیشتر خودپردازها به مرکزی برای اتصالات آنلاین و کانال‌های موبایلی تبدیل می‌شوند و آینده‌ای قوی‌تر خواهند داشت. اجرای یک طرح جهانی برای مدل اپلیکیشن API طی چند سال آینده نسل جدیدی از خودپردازها را ایجاد خواهد کرد.
عصر بعد در اواخر دهه 2030 به بلوغ می‌رسد و فناوری‌هایی مانند ربات‌های پیشرفته و کوچک، تراشه‌های کاشتنی، سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر و فناوری‌هایی که تاکنون وجود نداشته‌اند، وجود خواهد داشت. دستگاه‌های خودپرداز باید آماده پذیرش روش‌های بیومتریک و کانال‌های موبایلی باشند؛ همان‌گونه که تاکنون کارت‌ها را به‌طور یکپارچه پذیرش می‌کردند. با این حال قبل از هر چیزی اجازه دهید گفته ژان بابپتیت آلفانسه کار نویسنده فرانسوی قرن نوزدهم را به یاد بیاوریم: «plus ça change, plus c’est la même»، یعنی: «با تغییر چیزهای بیشتر، چیزهای بیشتری همان‌طور خواهند ماند.»
به‌عنوان‌مثال، دارایی‌های دیجیتال و تراکنش‌های دیجیتال در نهایت به دارایی‌های ملموس مانند پول نقد تبدیل می‌شوند. نمونه‌هایی از این اثر مالی «گرانش» عبارت‌اند از تراکنش‌های کیف پول دیجیتال در دستگاه‌های خودپرداز؛ خودپردازهای بیت‌کوین که در آن پول نقد با بیت‌کوین و بالعکس مبادله می‌شود؛ خدمات پرداخت پول نقد برای سفارش‌های آنلاین؛ انتقال پول P2P از طریق دستگاه‌های خودپرداز؛ تکمیل انتقال پول موبایلی‌ام‌پزا؛ پرداخت‌های پی‌پال؛ و برنامه‌های اوبرکش.
اگرچه دستگاه خودپرداز به یک نقطه تماس با مصرف‌کننده خدمات بانکی تبدیل می‌شود، اما همچنان هدف اصلی مخترع اصلی آن (جان شفرد بارون که این دستگاه را به‌عنوان وسیله‌ای برای پرداخت پول نقد در خیابان‌های بزرگ طراحی کرد) را انجام می‌دهد.
پول نقد که به‌عنوان ارز در گردش با سرعتی بسیار بالاتر از میانگین نرخ تولید ناخالص داخلی رشد می‌کند، قطعاً در این نسل یا نسل بعدی به موزه نخواهد رفت. ثابت شده است پول نقد یکی از فناوری‌های پایدار و محبوب در تاریخ است و به همین دلیل رایج‌ترین شکل پول در حال حاضر است.
با توجه به اینکه پول نقد «رو به افول» نیست و هیچ کسب‌وکاری برای حذف پول نقد وجود ندارد، می‌توانم مطمئن باشم که در سال 2067 هنوز هم پول نقد موردنیاز است. همان‌طور که تام پیرس مدیر کاردترونیکز اشاره می‌کند: «حتی اگر مصرف‌کنندگان مشتاق به تحول دیجیتالی بانکداری و خرده‌فروشی باشند، همچنان موارد بسیاری وجود دارد که مردم دقیقاً پول نقد می‌خواهند و تقاضا برای آن رو به افزایش است. خودپرداز جزء فیزیکی و حیاتی مدل دیجیتال خواهد بود.»
هنگامی‌که دستگاه خودپرداز در 27 ژوئن سال 2067 به صدسالگی برسد، یک بانک کامل در یک جعبه؛ دستگاهی هوشمند، به خانه، بانک، کانال‌های دیجیتال، ماهواره‌ها، حسگرها و بیشتر از همه، به مشتریان متصل خواهد شد.
