پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
کنترل مشخصات و سابقه چک برگشتی دارنده دستهچک
مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی گفت: «بهزودی گیرنده چک میتواند با ارسال شماره منحصربهفرد هر برگه، به سامانه استعلامات بانک مرکزی، مشخصات و سابقه چک برگشتی دارنده دستهچک را کنترل کند.»
به گزارش خبرگزاری مهر مسعود رحیمی، از اقدام جدید بانک مرکزی برای ساماندهی صدور چکهای بیمحل و یکپارچهسازی ظاهر چکهای بانکی خبر داد و گفت: «بانک مرکزی بهمنظور افزایش امنیت چک و جلوگیری از صدور چکهای بلامحل، طرحی را به شورای پول و اعتبار ارائه داده که مصوب هم شده است؛ بر اساس آن، در مرحله اول شش بانک کشور آن را اجرایی میکنند.»
مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی افزود: «در این طرح، مشخصات ظاهری چک، ابعاد، محتوا و موارد نوشتاری یکپارچه شده و وجه تمایز تمامی چکهای موجود در نظام بانکی، تنها لوگوی بانکها است که آنهم با ابعاد مشخص و استاندارد، از هم متمایز میشوند.»
او در ادامه گفت: «این امر باعث میشود که ضریب ارتباط نیروی انسانی کمتر شده و یکسری ضرایب امنیتی برگههای چک شامل طراحی، امنیت، استفاده از کاغذ و مرکب امنیتی متناسب با استانداردهای روز دنیا لحاظ شده است و یکسری فیچرهایی که قبلاً فقط روی اسکناس و ایران چک داشتیم، در مورد چکهای بانکی و دستهچک نیز رعایت میشود.»
رحیمیدر ادامه بیان کرد: »نکته مهم، بررسی صلاحیت و اهلیت متقاضی دستهچک بهصورت کامل و جامع است؛ بهخصوص اینکه بررسی صلاحیت بهصورت متناوب و متمرکز انجام شده و سابقه عملکردی افراد نیز موردتوجه قرار میگیرد؛ در این میان فرآیند صدور دستهچک به نحوی است که برخلاف گذشته که امکان شخصیسازی و صدور دستهچک از سوی بانکها بهصورت مجزا وجود داشت، اکنون در شرایطی چک صادر میشود که صلاحیت فرد احراز شده و هر چک بارکد منحصربهفرد خود را خواهد داشت که در هرلحظه از زمان صدور تا وصول، قابلیت پیگیری دارد.»
این مقام مسئول در بانک مرکزی خاطرنشان کرد: «حتی گیرنده چک قبل از پذیرش آن، میتواند با ارسال شماره منحصربهفرد (شماره شناسه استعلام) به سامانه استعلامات بانک مرکزی که بر روی هر برگ چک درج شده، مشخصات فرد دارنده دستهچک را مشاهده نماید؛ به این معنا که با ارسال این شماره از طریق ارسال پیامک، تماس تلفنی گویا یا پرتال بانک مرکزی میتوان هم مشخصات دارنده دستهچک را دید و شائبه چک سرقتی، مفقودی یا دارای امضای جعلی را از بین برد.»
مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی ادامه داد: «حتی پذیرنده چک میتواند پیش از پذیرش نهایی، با ارسال این شماره، سابقه مختصری از عملکرد فرد در خصوص چک برگشتی را مشاهده کرده و عملاً با این کار، فروشنده کالا و خدمت، از مشخصات فرد مطلع شده و مدارک احراز هویت فرد را مشاهده نماید تا مطمئن شود که چک متعلق به فرد ارائهدهنده است و بنابراین ریسک مبادله کاهش یابد.»
در حال حاضر شش بانک کشور به سامانه صیاد که مرتبط با صدور چک است پیوستهاند و بر اساس کارگروهی که در بانک مرکزی شکل گرفته و ابلاغیه صادره، مقرر است تا پانزدهم شهریورماه امسال، این طرح در تمامی بانکهای کشور عملیاتی شود.
رحیمی با ارائه توضیحاتی در خصوص چک و مشکلات چک برگشتی خاطرنشان کرد: «تعریفی که از چک در قانون وجود دارد، صرفنظر از مسائل حقوقی، نوشتهای است که بهموجب آن، تمام یا بخشی از وجوهی که فرد نزد بانک دارد، میتواند برداشت شده یا به دیگری واگذار شود؛ بر این اساس همانطور که مشخص است، محور این تعریف بدهی است که فرد داشته و با صدور چک میخواهد آن را بپردازد؛ ولی اگر موجودی کافی برای نقد کردن آن وجود نداشته باشد، چک بلامحل محاسبه شده و برگشت میخورد؛ بنابراین دریافتکننده چک و ذینفع آن، با مراجعه به بانک چک را برگشت میزند.»
مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی بابیان اینکه موضوع چک برگشتی قدمتی بهاندازه عمر صدور چک و حضورش در مراودات تجاری دارد، تصریح کرد: «بر این اساس علیرغم ضوابط بانک مرکزی و شبکه بانکی و نیز مراکز تقنینی و قانونگذاری، چک برگشتی ۴ تا ۵ دهه است که در اقتصاد ایران حضور دارد و بهخصوص در ده سال اخیر، تعداد آن بسیار رشد کرده است؛ به همین دلیل نظام بانکی و مراکز قانونگذاری، مجموعه اقداماتی را در حوزههای مقرراتی انجام داده که عمدتاً نتوانسته جلوی صدور چک برگشتی را بگیرد و متأسفانه اقدامات آنها پایدار و مؤثر نبوده است.»
رحیمی در ادامه گفت: «ریشه مشکلات و معضلات چک را در چهار عنوان میتواند خلاصه کرد که نخستین و مهمترین آنها، معضل ناکافی بودن اعتبارسنجی متقاضی دستهچک است که علیرغم وضع مقررات و ابلاغ و الزام بانکها نسبت به اخذ استعلام، متأسفانه وضعیت کارکردی دستهچک اگرچه از فرم چک برگشتی فاصله گرفته ولی به دلیل اینکه فرآیندِ صدور دستهچک در بانک، یک فرآیند مجزا است که ارتباطی به اینکه بانک نتواند چک صادر کند، نداشته است و این مهمترین معضل در راستای صدور دستهچک به شمار میآید.»
او ادامه داد: «حتی اگر استعلام هم برای صدور دستهچک از سوی بانکها صورت گیرد و تمامی مقررات هم بهدرستی رعایت شود؛ این استعلام ناکافی است؛ چراکه تنها در زمان صدور دستهچک انجام میشود و بابت هر برگ که فرد دارنده، تکمیل کرده و آن را خرج میکند؛ استعلامی گرفته نمیشود.»
رحیمی در پایان گفت: «خود چک نیز منشوری دارد که شامل مؤلفه امنیتی مناسب است؛ اما متأسفانه این مؤلفه مناسب نیست و امکان جعل آن وجود دارد؛ ضمن اینکه ابعاد چک، رنگ و لعاب آن باهم متفاوت است که خود این تنوع در چکهای موجود در نظام بانکی، زمینهساز جعل شده و کسی که آن را پذیرش میکند، به مشکل برخواهد خورد.»