واقعا بانک‌های ایرانی این همه که گفتند فاسد بودند؟ نمی‌دانستیم یا خودمان را به ندانستن زده بودیم؟

بار دیگر چند نفر دور هم جمع شدند تا درباره مسائل کلان مملکت صحبت کنند و پای مرغ هر عزا و عروسی یعنی بانک‌ها هم به میان کشیده شد؛ این بار اما ماجرا اندکی متفاوت بود. در مناظره روز جمعه ۲۲ اردیبهشت‌ماه هرکدام از کاندیداها دیگری را متهم به «فساد» کرد. طبیعی هم هست در موضوع اقتصادی خیلی سریع پای غول فساد به میان کشیده شود. جالب اینجاست که رسانه‌های مستقل سال‌هاست نسبت به گسترش فساد در دستگاه‌های دولتی هشدار داده‌اند و معمولاً متهم شده‌اند به دروغ‌گویی و تشویش اذهان عمومی. تا زمانی که فساد به ابزاری برای رقابت‌های سیاسی تبدیل نشده بود، صحبت از فساد در رسانه‌ها تابو بود.

اولین بار وقتی صحبت از حقوق‌های نجومی شد، رسانه‌ها توانستند به وظیفه خود عمل کنند و پرده از فساد بردارند؛ اما این ماجرا تک‌شهابی در آسمان اقتصاد ایران بود. چون وقتی چند ماه بعد پای املاک نجومی به رسانه‌ها کشید، رسانه‌ها تاوان سنگینی پرداخت کردند. آن چیزی که بحث‌های دیروز را برای بانکی‌ها حساس می‌کند این بود که از همان ابتدای مناظره صحبت به بانک‌ها کشید و حداقل تا یک سوم اول آن درباره بانک‌های مختلف یکی پس از دیگری افشاگری شد. هم‌زمان کانال تلگرامی بانک مرکزی سعی کرد با انتشار آمارهایی نشان دهد حرف برخی از کاندیداها درست نیست. بانک مرکزی آماده بود، منتها بانک‌های دیگر آماده نبودند و تصور نمی‌کردند که بعدازاین همه پولی که برای تبلیغات خرج کرده‌اند، در پربیننده‌ترین برنامه تلویزیونی نام آنها کنار فساد مطرح شود. از دیروز کارمندان روابط عمومی بانک‌ها به سرِکار بازگشته‌اند و به‌مرور شاهد انتشار تکذیبیه‌ها و وقت گرفتن‌ها از صداوسیما برای جواب دادن خواهیم بود. فعلاً که اولین تکذیبیه را موسسه میزان منتشر کرده است.

[mks_pullquote align=”right” width=”600″ size=”24″ bg_color=”#000000″ txt_color=”#ffffff”]رسانه‌های مستقل سال‌هاست نسبت به گسترش فساد در دستگاه‌های دولتی هشدار داده‌اند و معمولاً متهم شده‌اند به دروغ‌گویی و تشویش اذهان عمومی. تا زمانی که فساد به ابزاری برای رقابت‌های سیاسی تبدیل نشده بود، صحبت از فساد در رسانه‌ها تابو بود. [/mks_pullquote]

میزان برای چه کسی است؟

نسیم نوشت که در حالی امروز یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم (روحانی) در سومین مناظره مدعی شد که موسسه مالی و اعتباری میزان وابسته به قوه_قضائیه است که بارها این موضوع از سوی مسئولین قضایی و مدیران این موسسه تکذیب شده است و واقعیت چیز دیگری می‌گوید. روابط عمومی موسسه مالی و اعتباری میزان اطلاعیه داده است که ین موسسه مستقل بوده و ارتباطی به دستگاه قضا ندارد. هم‌زمان با مناظره سوم هم بانک مرکزی اطلاعیه داد که تمام بانک‌ها و مؤسسات مجاز تحت نظارت هستند و از سپرده‌های مردم صیانت می‌شود.

در سومین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، جهانگیری به‌شدت به عملکرد قالیباف در فضای بانکی انتقاد کرد و نام بانک‌های شهر، قوامین و سرمایه را خطاب به قالیباف آورد و پرسید در این بانک‌ها چه خبر است!

در شهر، قوامین و سرمایه چه خبر است؟

مناظره سوم با سؤالی درباره قاچاق شروع شد ولی خیلی زود پای مناظره به بانک‌ها کشید. در بحث مبارزه با قاچاق، روحانی گفت که برای جلوگیری از قاچاق لازم است خصولتی‌ها کنار بروند و رقابت آزاد شکل بگیرد. جهانگیری هم خطاب به قالیباف گفت شما می‌دانید بانک قوامین، امروز چه وضعی دارد؟ شما می‌دانید در بانک شهر چه می‌گذرد؟ ملت ایران باید بدانند شما بانک سرمایه را با چه شیوه‌ای به چه کسی واگذار کردید! جهانگیری گفت بنده با تمام وجود از بخش خصوصی دفاع می‌کنم.

[mks_pullquote align=”right” width=”600″ size=”24″ bg_color=”#000000″ txt_color=”#ffffff”]

در سومین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، جهانگیری به‌شدت به عملکرد قالیباف در فضای بانکی انتقاد کرد و نام بانک‌های شهر، قوامین و سرمایه را خطاب به قالیباف آورد و پرسید در این بانک‌ها چه خبر است!

[/mks_pullquote]

 

طبیعی است که بعدازاین حرف‌ها این سؤال‌ها برای مردم ایجاد می‌شود که مگر در بانک‌های قوامین، شهر و سرمایه چه خبر است؟ اگر رسانه‌ها در ایران ترس از مکافات نداشتند و نگران برخوردهای قهرآمیز نبودند حتماً روزنامه‌نگارانی پیدا می‌شدند که گزارش‌های افشاگرانه منتشر کنند که واقعاً در این بانک‌ها چه خبر است. یا حتی اگر خبری هم نیست این را بگویند که واقعاً در این بانک‌ها خبری نیست. این‌که روابط عمومی بانک‌هایی که هزینه‌های میلیاردری می‌کنند برای تبلیغات بی‌اثر در رسانه‌ای مثل صداوسیما، بیایند بگویند در بانک‌شان همه‌چیز سالم است و خبری از فساد نیست را کسی باور نمی‌کند.

در گردشگری چه خبر است؟

در ادامه مناظره علاوه بر آن سه بانک پای بانک گردشگری هم به افشاگری‌ها باز شد. قالیباف خطاب به روحانی و جهانگیری گفت: «اگر راست می‌گویید به وضعیت بانک گردشگری برادر خودتان رسیدگی کنید!»

وقتی در مناظره پای سؤالی درباره بانک‌ها مطرح شد روحانی گفت که بانک‌ها نیاز به اصلاح دارند. برخی مؤسسات اعتباری غیرمجاز در دولت قبل به وجود آمدند که برخی از وقت ما در این دولت را همین‌ها گرفتند. مشکلات موسسه میزان مربوط به دستگاه آقای رئیسی وقت زیادی از ما گرفت. بانک‌ها را برای تولید نیاز داریم. ما از طریق بانک‌ها سرمایه خارجی را جذب می‌کنیم. یکی از راه‌های ریشه‌کن کردن فقر تقویت بانک‌ها است. همین امروز با یکی از بانک‌های خارجی برای ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ایران به توافق رسیدیم.

بیایید نگاهی کنیم به صحبت‌های روحانی:

• یکی از ارکان بزرگ برای اقتصاد امروز و فردای ما بانک‌ها هستند.
• در بودجه عمرانی هم تصمیم ما بر این است که بودجه عمرانی را با همکاری و تقویت بانک‌ها بتوانیم افزایش دهیم و با همکاری هم بتوانیم طرح‌های عمرانی را انجام دهیم. بانک‌ها نیاز به اصلاح دارند.
  برخی از موسسه‌های اعتباری غیرمجاز در دولت قبل به وجود آمدند که کلی وقت ما را گرفت تا به نحوی پول مردم را برگردانیم.
• تلاش زیادی برای بانکی که برای همان دستگاه آقای رئیسی است انجام شد.
• سرمایه بانک‌های دولتی را دو برابر کردیم. بانک‌ها را اولاً برای تولید نیاز داریم.
• در سالی که گذشت ۲۴ هزار واحد تولیدی از تسهیلات استفاده کردند. این تسهیلات باعث شد بنگاه‌های کوچک و متوسط امروز فعال‌شده‌اند.
• ما از طریق بانک‌ها سرمایه خارجی را جذب می‌کنیم.
• اگر بخواهیم در کشور وضع زندگی و معیشت مردم درست شود و فقر ریشه‌کن شود و اقتصاد ما ظهور کند یکی از راه‌هایش تقویت بانک‌هاست و گرفتن اعتبار از بانک‌های مختلف است.
• امروز با یک بانک خارجی به مبلغ ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به توافق رسیدیم. برای تحول در زندگی مردم نیاز به افزایش صادرات داریم.
• دوستان مرتب می‌گویند که ما به مردم پول می‌دهیم برای شغل، یارانه و نمی‌گویند این پول را از کجا می‌آورید؟ از بانک مرکزی می‌گیرید؟ به معنای اینکه از این جیب مردم به آن جیب می‌گذارند؟ این یعنی تورم ۵۰-۷۰ درصد.
• چرا نمی‌گویید منابع این پول‌هایی که می‌خواهید بدهید از کجا هست؟
• آیا مردم یارانه نقدی را بیشتر دوست دارند یا طرح تحول سلامت را؟
• در دولت بعد برنامه‌مان این است که هر روستایی که سرمایه‌ای برای اشتغالش بیاورد ما بتوانیم ۲ برابر آن را به آن فرد بدهیم.

جهانگیری هم در صحبت‌هایش گفت که اقتصاد ایران بانک‌محور است. او به طرح تحول بانکی هم اشاره کرد. برخی از صحبت‌های جهانگیری را با هم مرور کنیم:

• نظام بانکی نقش اصلی در اقتصاد ایران دارد و اقتصاد ایران بانک محور است.
• یک مجموعه‌ای از افراد منابع بانکی را گرفتند و بر نگرداندند.
• بخشی از آنها سودجویانی بودند که مورد به مورد باید پیگیری شود.
• طرح تحول نظام بانکی تهیه شده و جز مهمترین طرح‌هایی است که در دست ما است.
• سال گذشته بحث تولید ، اقتصاد و عمل بود نظام بانکی موفق شد سهم بسیار بزرگی را بر عهده بگیرد و وام ازدواج از ۳ میلیون تومان را به ۱۰ میلیون تومان افزایش دهد.
• ۹۰۰۰ میلیارد تومان وام ازدواج پرداخته شده است.

[mks_pullquote align=”right” width=”600″ size=”24″ bg_color=”#000000″ txt_color=”#ffffff”]برخی مؤسسات اعتباری غیرمجاز در دولت قبل به وجود آمدند که برخی از وقت ما در این دولت را همین‌ها گرفتند. مشکلات موسسه میزان مربوط به دستگاه آقای رئیسی وقت زیادی از ما گرفت. [/mks_pullquote]

 

هاشمی‌طبا به اسلامی بودن بانک‌ها ایراد وارد کرد و گفت که بانک‌های ما باید شفاف باشند. «من ۳ سال در بانک صنعت و معدن بودم. کسی نمی‌داند چه چیزی را امضا می‌کند.» او به چالش بنگاه‌داری بانک‌ها هم اشاره کرد. بخشی از صحبت‌های هاشمی طبا را مرور کنیم:

بدون تردید مشکلات بانکی از دولت قبل و شاید دولت‌های قبلی به ارث رسیده. اینکه نگوییم دولت قبل چه‌کاری را کرده مراجعه به تاریخی را معوق کردیم.

• نمی‌شود از یک مقطعی ببریم و بگوییم از این مقطع به بعد بهتر می‌شود.
• نظام بانکی ما یک اصلاحاتی کرده و اصولاً نظام بانکداری به‌اصطلاح اسلامی، یک نظام بانکداری اروپایی است.
• کسی نمی‌داند از مسئولین و کسی که وام را می‌گیرد چه عقودی را امضاء می‌کند.
• باید درست موضوع قرض دادن و وام دادن را مطرح کنیم وگرنه همین‌طور که الان بانک‌ها به مؤسسات سرمایه‌گذاری و بنگاه‌داری تبدیل شدند و ناچار هم هستند این‌طور باشد.

قالیباف هم تندترین حمله‌ها را به سیستم بانکی ایران کرد:

• حتماً بانک‌ها نقش جدی در بحث مربوط به تولید و کار و اشتغال دارند. ما معتقدیم دولت در اداره و نظارت بر بانک‌ها ناکارآمد بوده است.
• بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان وام داده‌شده است و شما ببینید به چه کسانی وام داده‌شده است. عمدتاً وام‌هایی است که به چند هزار نفر داده‌شده است.
• الان مردم می‌دانند برای گرفتن یک وام ساده چه باید کشید.
• آقای جهانگیری می‌گوید وام ازدواج را به ۱۰ میلیون تومان افزایش دادیم. دولت با وام ۱۰ میلیون تومانی مخالفت کرد و مجلس آن را تصویب کرد. شما این را هم به مردم ندادید.
• امنیت سپرده‌گذاران را شما رعایت نکردید.
• دولت قبلی که می‌گویید ازنظر من و مردم شما هستید. ۴ سال بودید و بعدازاین مدت هم دوباره وعده می‌دهید. درختی که در ۴ سال میوه ندهد بعد هم ثمر نمی‌دهد.

میرسلیم هم نظام بانکی را بی‌بهره نگذاشت و بانک‌ها را متهم به رباخواری کرد. او از بانک تجارت، صادرات و ملت نام برد.

• نظام بانکی از نقاط ضعف دولت است.
• اختلاس‌های کلانی که صورت می‌گیرد عمدتاً از نورچشمی‌های دولتی هستند.
• بانکداری شما الان بانکداری رباخواری است.
• کلاه‌شرعی برای آنها درست کردند و روزبه‌روز بدتر می‌شود و هرچقدر مراجع هم تذکر می‌دهند، گوش نمی‌دهید.
• با غارت‌گرانی که منابع بانکی رو در دست گرفتند برخورد کنید.
• بانک صادرات، ملت و تجارت شما گرفتار هستند.
• وام‌های کوچک را به مردم می‌دهید با کلی مصیبت، ولی وام‌های کلان را به‌سادگی می‌دهید.
• به کشاورز می‌گویید برو از شهر برای من یک وثیقه بیاور.

اینجا واقعا چه خبر است؟

واقعاً مرور این صحبت‌ها یک فرد بی‌طرف را به چه جمع‌بندی می‌رساند؟ ممکن است ما جایی در سیستم بانکی فعالیت کنیم و به دلیل نقشی که در سیستم داریم به فرموده یا حتی از ته دل بخواهیم از این سیستم دفاع کنیم. منتها اگر بی‌طرف باشیم بازهم تصور می‌کنیم نظام بانکی مظلوم واقع‌شده و باید از آن دفاع کرد؟ بستگی به‌جایی که در آن حضورداشته باشیم ممکن است دیدگاه‌های ما تغییر کرد. منتها مجموع حرف‌هایی که گفته شد، تا امروز در محافل بیان می‌شد. این حرف‌ها برای مردم آشنا بود. مردم در جمع‌های خصوصی همین حرف‌ها را درباره بانک‌ها می‌زنند. حالا از زبان مهم‌ترین افراد یک کشور که می‌خواهند رئیس‌جمهور ۴ سال آینده این کشور باشند هم این حرف‌ها زده می‌شود. فارغ از این‌که بخواهیم به چه کسی رأی بدهیم روز جمعه ۲۲ اردیبهشت‌ماه روز مهمی در تاریخ بانکداری ایران است. این روز برای اولین بار همه آن حرف‌هایی که در محافل زده می‌شد به‌یک‌باره در پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیونی ایران مطرح شد. روز جمعه سؤال‌هایی مطرح‌شده که نمی‌تواند بدون پاسخ به حال خود رها شود.

هاشمی‌طبا در این مناظره‌ها همیشه حرف حساب زده است و در هیاهوی دعواها هم دیده نشده است. او گفت زمانی که دانشجو بودم پای یک دستگاه نساجی ۲ کارگر می‌گذاشتند ولی الان پای ۱۰۰ تا دستگاه یک کارگر می‌گذارند. به عبارتی توسعه صنعت باعث توسعه شغل نمی‌شود. برخی و در رأس آنها رسانه ملی کارآفرینی را معادل اشتغال تعریف کردند. درحالی‌که توسعه صنعتی لزوماً به معنای ایجاد شغل نیست. او گفت که برای افزایش شغل باید صنعت توریسم در ایران گسترش پیدا کند. این یعنی چالش‌هایی که درزمینه پرداخت‌های بین‌المللی داریم در صورت توسعه گردشگری خودش را نشان خواهد داد. اگر روزی تعداد گردشگرانی که به ایران می‌آیند افزایش یابد به‌صورت طبیعی نیاز به راه پرداخت بین‌المللی داریم. اگر بانک‌ها نخواهند یا نتوانند از زیر بار تهمت‌هایی که به آنها زده می‌شود رهایی یابند، بازی آینده را از همین‌الان باخته‌ایم.