پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رضا قربانی؛ روزنامه جام جم / فناوری، سبک و روش کار و زندگی را به‌صورت اساسی تغییر داده است. تا چند سال پیش فناوری در حد ابزاری بود که افراد به کمک آن کارهایشان را انجام می‌دادند، اما اکنون همه‌چیز تغییر کرده یا حداقل در حال تغییر است.
اگر تا پیش‌ازاین فناوری فقط یک تسهیلگر بود، حالا خود بخشی از انجام کار شده است؛ یعنی اگر فناوری نبود هرگز نمی‌شد کاری را به روش امروز انجام داد. همین تغییر، سبک زندگی را هم تغییر داده است.
خوب و بد بودن آن فعلاً بماند. یکی از بخش‌هایی که به نظر می‌رسد اتفاق‌های خوبی در آن رخ خواهد داد، تأمین مالی است. تا قبل از گسترش شبکه‌های اجتماعی و ظهور فین‌تک‌ها، تأمین مالی روش‌های محدودی داشت.
افراد اگر برای کسب‌وکار یا زندگی به پول و سرمایه نیاز پیدا می‌کردند، چاره‌ای نداشتند جز این‌که سراغ بانک‌ها بروند. شرکت‌ها از راه‌های دیگری هم استفاده می‌کردند مثل بورس.
دولت‌ها هم هر وقت پول کم می‌آوردند از راه‌هایی مثل اوراق قرضه استفاده می‌کردند. الآن چند سالی است مفهومی به نام تأمین مالی جمعی به وجود آمده که برخی همان معادل انگلیسی آن یعنی کرادفاندینگ (crowdfunding) را استفاده می‌کنند.
تأمین مالی جمعی مثل خرد جمعی می‌ماند. در فضای تأمین مالی جمعی، هیچ واسطه‌ای مثل بانک وجود ندارد و افراد برای این‌که پول انجام کاری را تأمین کنند، از طریق پلتفرم‌های این کار، پروژه‌شان را تعریف می‌کنند و کسانی که می‌توانند به این پروژه‌ها کمک کنند، با توجه به شرایط پروژه آن را تأمین مالی می‌کنند.
معروف‌ترین پلتفرم تأمین مالی جهان «کیک استارتر» است و در ایران هم نمونه‌هایی قابل‌توجه خلق شده است. کیک‌استارتر تا امروز سه میلیارد دلار تأمین مالی را میزبانی کرده است.
یکی از نمونه‌های ایرانی کیک‌استارتر یعنی فاندوران تا امروز بستر تأمین مالی 360 میلیون تومان بوده است. واضح است ما راه درازی در پیش داریم، بااین‌حال به نظر می‌رسد در سال‌های آتی اتفاق‌هایی خوب قرار است رخ دهد.
.
کیک‌استارتر چگونه کار می‌کند؟
کیک‌استارتر معروف‌ترین نمونه تأمین مالی جمعی در جهان است. نمونه‌های دیگری مثل ایندیگو و گوفاندمی هم هست. کسانی که در کیک استارتر سرمایه‌گذاری می‌کنند سرمایه‌گذاران خرد هستند که علاقه دارند با سرمایه اندک از پروژه‌های خلاقانه حمایت کنند.
دقت کنید کرادفاندینگ یا تأمین مالی جمعی خیریه نیست. همان‌طور که پروژه‌های بزرگ نفتی و صنعتی در دنیا تأمین مالی می‌شود، افراد فعال در فناوری هم از خود فناوری برای تأمین مالی استفاده می‌کنند.
تا امروز پروژه و استارت‌آپ‌هایی معروف با این روش خلق شده‌اند. کسانی که از پروژه‌ها حمایت می‌کنند فی‌سبیل‌الله این کار را انجام نمی‌دهند، بلکه آن‌ها به ازای حمایت خود پاداش از قبل تعیین‌شده‌ای را دریافت می‌کنند.
به‌عنوان نمونه عینک واقعیت مجازی «آکیلس» یکی از همین پروژه‌ها بود که اولین بار در کیک استارتر تعریف شد و کسانی که این پروژه را تأمین مالی کردند اولین کسانی بودند که عینک واقعیت مجازی آکیلس را دریافت کردند.
حتماً خبر دارید اکنون فیس‌بوک این شرکت را خریده و این روزها واقعیت مجازی یکی از روندهای جذاب فناوری شده است. ساعت‌های هوشمند پبل، معروف‌ترین نمونه تأمین مالی جهان است.
.
نمونه‌های ایرانی
در ایران نمونه‌هایی مختلف از استارت‌آپ‌های تأمین مالی جمعی در سال‌های گذشته رشد کرده است. هرچند همه این ابزارها چالش جدی در زمینه اعتماد مردم به این بسترها دارند.
به دلایل مختلف هنوز شناخت عامه مردم از این شیوه تأمین مالی اندک است و بسیاری آن‌ها را با خیریه اشتباه می‌گیرند. در ایران استارت‌آپ‌های فوق‌العاده‌ای شکل گرفته‌اند که کارشان تأمین مالی جمعی است.
از معروف‌ترین آن‌ها دونیت، مهربانه، حامی‌جو و فاندوران است که قبلاً در صفحه تلاش کلیک به‌صورت جداگانه به هر یک از این استارت‌آپ‌ها پرداخته‌ایم و با موسسان آن‌ها گفت‌وگو کرده‌ایم.
دونیت تقریباً شناخته‌شده‌ترین نمونه ایرانی کرادفاندینگ است. این استارت‌آپ بستر تأمین مالی بیش از صد پروژه بوده و تا امروز نزدیک به 6000 نفر در آن تأمین مالی کرده‌اند.
حجم کل تأمین مالی‌های انجام‌شده توسط دونیت 316 میلیون تومان بوده که همین عدد نشان می‌دهد تأمین مالی در ایران چه راه سختی در پیش دارد.
در دونیت همه دریافتی‌ها و پرداختی‌های مرتبط با پروژه‌ها، اشخاص و سازمان‌های موجود به‌صورت کاملاً شفاف در دسترس عموم و همواره در حال به‌روزرسانی است.
مهربانه پلتفرم تأمین مالی جمعی دیگری است که با مدل اهدا برای اهداف خیریه، اجتماعی، بشردوستانه و غیرانتفاعی ایجاد شده است. مهربانه درواقع پروژه مسئولیت اجتماعی گروه آتنا، یکی از شرکت‌های فعال فناوری اطلاعات ایران است.
حامی‌جو هم پلتفرم دیگری است که به‌صورت تخصصی در زمینه تأمین مالی جمعی برای پروژه‌های هنری فعالیت می‌کند. حامی‌جو خودش و کرادفاندینگ را این‌طور تعریف می‌کند: «وب‌سایت حامی‌جو یک سامانه آنلاین کرادفاندینگ است که به صاحبان ایده در زمینه هنر و فناوری و همچنین سازمان‌های غیرانتفاعی کمک می‌کند تا از طرف حامیان خود، حمایت مالی دریافت کنند. کرادفاندینگ به معنی جذب سرمایه در اندازه‌های کوچک از تعداد زیادی افراد است.»
فاندوران هم یکی از استارت‌آپ‌های شرکت فناپ و کافه آی‌تی است. در سال‌های گذشته شرکت فناپ تلاش کرده در فضای استارت‌آپ‌های ایرانی حضوری جدی داشته باشد و فاندوران یکی از این پروژه‌هاست.
فاندوران هم خود را این‌گونه معرفی می‌کند: «فاندوران یک بستر سرمایه پذیری جمعی (crowdfunding) است. افرادی که در زمینه هنر، فناوری، طراحی محصول، آی‌تی و امور اجتماعی و خیریه فعال هستند و ایده‌های خلاقانه دارند، برای پروژه خود در فاندوران کمپین طراحی کرده و شروع به جذب حمایت‌های مالی از مخاطبان فاندوران می‌کنند. پشتیبانان در ازای دریافت پاداش‌های مشخص، از کمپین‌های فعال در فاندوران حمایت می‌کنند. فاندوران در شهریور 93 با تمرکز بر فعالیت‌های اجتماعی و طراحی محصول شروع به کار کرد و تا امروز توانسته به تحقق چند ده پروژه کمک کند که این روند با شتاب ادامه دارد …»