پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
باوجود 30347 کارت اعتباری تحویل داده‌شده توسط سه بانک ملی، صادرات و رفاه، درمجموع تنها 12366 کارت مورداستفاده قرار گرفت و نشان داد که این کارت‌ها زیاد به مذاق و سلیقه خرید مردم خوش نیامد.
محبوبه فکوری، خبرگزاری مهر / کارت‌های خرید اعتباری پرونده رمزآلودی دارد، مردم استقبالی از خرید با این کارت‌ها نکرده‌اند و علیرغم تأمین اعتبار، نبود متقاضی فرمان توقف اجرای این طرح را صادر کرده است.
کارت‌های اعتباری خرید کالا از همان اول کار هم چندان به ذائقه مردم خوش نیامد. همان روزهایی که دولت یکی از پروژه‌های خود برای رونق تولید و تحریک تقاضای مردم را، اعطای کارت‌های اعتباری خرید کالا قرار داد.
آن روزها، همین کارت‌های اعتباری، رقیب دیگری هم داشت؛ فروش خودرو از سوی خودروسازان با اعتباری که دولت برای آن تأمین کرده بود، طرح کارت‌های اعتباری را تحت‌الشعاع قرار می‌داد.
.
مردم فرمان توقف طرح را صادر کردند
دارندگان کارت باید با این کارت‌ها خرید می‌کردند، اما نه هر کالایی. تنها کالاهای خاصی که تولید داخلی بودند در دایره این طرح قرار می‌گرفتند.
ازآنجاکه خرید لوازم‌خانگی جامعه هدف این کارت را برای دولت تشکیل داده بود، نتوانست اقبال مردم را در پی داشته باشد؛ چه آنکه ذائقه ایرانیان در خرید لوازم‌خانگی، بیشتر از هر جای دیگری به خارجی‌ها تمایل دارد تا اینکه برندهای ایرانی را برای خرید لوازم‌خانگی، در ذهن داشته باشند و بپسندند.
همه این‌ها در شرایطی بود که نمایندگان فروش لوازم‌خانگی در ایران هم به‌موازات همین طرح دولت، اقداماتی را برای فروش کالاهایشان در بازار تدبیر کردند که اگر نگوییم، شرایط بهتری نسبت به کارت‌های خرید اعتباری را پیش روی مردم قرار می‌داد، حداقل از مزایای آن، کمتر هم نبود.
پس این مشتریان بودند که فرمان توقف اجرای این طرح را صادر کردند و حال، اگرچه کارنامه بانک‌ها در تأمین اعتبار و اعطای این کارت‌ها نقاط سیاهی ندارد اما خود مردم تمایلی نداشتند که خود را درگیر قسط و سود و ضامن و بانک کنند.
.
نظام بانکی با متقاضیان چه کردند؟
همان روزها که دولت دستور اجرای طرح اعطای کارت اعتباری خرید کالای ایرانی به مردم را صادر کرد، قرار بر این بود که طرحی حمایتی از سوی دولت برای رونق و تحرک در بازار لوازم‌خانگی و به‌تبع آن، به حرکت درآوردن چرخ‌های تولید در این رشته اقتصادی، اجرایی شود.
بانک مرکزی هم در همراهی با دولت، ۴۲ هزار میلیارد ریال اعتبار در نظر گرفت و قراردادهای مربوط به آن را هم با بانک‌های عامل منعقد کرد تا هر چه زودتر، مردم بتوانند اعتباری در دست داشته باشند و بتوانند نیازهای خود را تأمین کنند.
در ابتدا هم همه تصور می‌کردند که این طرح هم همچون فروش اعتباری خودرو، با استقبال بسیار و گسترده مردم مواجه شود؛ همان طرحی که حتی، بیش از سقف در نظر گرفته شده از سوی دولت، اعتبار را بلعید و متقاضیان، صف طولانی برای مشارکت در آن تشکیل دادند.
اما کارت اعتباری این‌چنین اقبالی را از سوی مردم به خود ندید. همان روزها بانک مرکزی بنا را با بانک‌های عامل بر این گذاشت تا حسب استفاده دارندگان کارت‌های اعتباری موصوف، مبالغ را به حساب بانک‌ها واریز کند و آن‌ها نیز پس از کسر کارمزدهای خود، وجوه را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند.
آن‌گونه که کارنامه بانک مرکزی نشان می‌دهد، درست از زمان آغاز اجرای طرح تا همین چند روز پیش یعنی آخرین روز فصل پاییز، ۴۲۷ میلیارد ریال اعتبار به حساب بانک‌های عامل واریز شده است.
این اعتبار در شرایطی تأمین شد که اعداد و ارقام نشان می‌دهد که چیزی حدود یک درصد از مبلغ در نظر گرفته شده برای طرح، هزینه شده است که البته پایین بودن این میزان هم به خود مردم و تصمیم آن‌ها برمی‌گردد.
همان ابتدا هم البته قرار بود که فقط کارمندان دولت در فاز اول، از این کارت اعتباری استفاده کنند؛ اما هرچقدر که طرح پیش رفت، دولت به این نتیجه رسید تا گروه‌های دیگری را هم اضافه کند.
بر همین اساس، سازمان برنامه‌وبودجه که در گذشته کارکنان تحت پوشش آموزش‌وپرورش، بازنشستگان، مستمری‌بگیران سازمان بازنشستگی کشور و بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی را تعیین کرده بود، دامنه شمول گروه‌های هدف را به کارکنان دستگاه‌های قوه قضاییه به‌جز قضات، سازمان ثبت‌احوال، کمیته امداد امام خمینی (ره) و بنیاد شهید هم تعمیم داد؛ اما بازهم خبری از استقبال نبود.
.
گام جدید سازمان برنامه‌وبودجه برای جذب متقاضیان جدید
بر اساس برنامه جدیدی که سازمان برنامه‌وبودجه تعیین کرد، دامنه شمول این طرح اکنون علاوه بر کارکنان رسمی و پیمانی دستگاه‌های اجرایی، بازنشستگان تحت پوشش صندوق بازنشستگی کشوری نیز تسری یافت، این در شرایطی است که البته این سازمان شرط و شروطی را نیز برای افراد تازه‌وارد به این طرح قرار داده بود.
به این معنا که دستگاه‌هایی که طرف قرارداد پرداخت حقوق کارکنان و بازنشستگان آن‌ها، بانک‌های ملی، صادرات و رفاه نبود، مکلف شدند تا با تأمین شرایط لازم و اطمینان‌بخش برای بانک عامل در بازپرداخت اقساط از سوی کارکنان مشمول، از تسهیلات موضوع این بخشنامه برای کارکنان خود استفاده کنند.
حال حتی سازمان برنامه‌وبودجه در بخشنامه خود اعلام کرده که اگرچه مهلت صدور کارت‌های یادشده از سوی بانک‌های عامل تا پایان آذرماه بوده ولی زمان استفاده از اعتبار کارت‌ها توسط دارندگان آن‌ها تا پایان اسفندماه سال ۱۳۹۵ است.
.
نیمه پنهان کارت‌های اعتباری خرید کالا
همه آنچه دولت تا این لحظه برای توسعه اعطای کارت‌های اعتباری انجام داده، اما اکنون واقعیتی که به چشم می‌خورد، همان عدم استقبال مردم از این کارت‌ها و شرایط آن‌ها است.
در این میان به نظر می‌رسد که حتی گام‌های دولت برای برداشتن محدودیت‌های اولیه اجرای این طرح ازجمله سقف حقوق و دستمزد، سقف اعتبار کارت، تسری گروه‌های هدف به سایر دستگاه‌ها و حتی تمدید مهلت زمان طرح، نتوانسته کارساز باشد.
البته خود دولت هم عدم نهایی کردن و ارسال لیست افراد درخواست‌کننده کارت به بانک عامل از سوی دستگاه‌های هدف و راه‌اندازی طرح موازی کاراکارت از سوی سازمان تأمین اجتماعی با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را ازجمله دلایل عدم توفیق طرح و عدم اقبال مردم نسبت به آن می‌داند.
این در شرایطی است که وزارت رفاه، ضمن هماهنگی با فروشگاه‌های بزرگ، نسبت به فروش قسطی یک‌ساله با نرخ ۱۲ درصد اقدام کرده و با تضمین بانک رفاه کارگران جهت اخذ اقساط از خریدار و واریز آن به حساب فروشنده قبل از صدور کارت خرید کالاهای ایرانی و برای خرید انواع محصولات ایرانی و خارجی، توانسته رقیبی جدی برای کارت‌های اعتباری خرید کالای ایرانی باشد.
آن‌گونه که آمارها می‌گویند تاکنون، حدود ۴۰۴ هزار فقره کاراکارت صادر شده که به نظر می‌رسد ازآنجایی‌که دامنه شمول این طرح برای کالاهای بیشتری است، احتمالاً متقاضیان کمتری برای طرح خرید کالای ایرانی وجود داشته است.
همچنین عدم وجود تنوع در کالاهای ایرانی و خصوصاً در استان‌ها و همکاری ضعیف فروشگاه‌ها، عدم تمایل مصرف‌کنندگان به کالاهای معرفی‌شده در طرح به لحاظ کیفیت و قیمت، کوتاه بودن مدت دوره بازپرداخت با توجه به توان متقاضی و کمبود کالا و عدم ارائه کالای متنوع در استان‌ها نیز ازجمله دلایلی است که مردم را در استفاده از این کارت‌ها، مردد کرده است.
نکته مهم آن است که حتی متقاضیان، ترجیح می‌دادند مبلغ تسهیلات خرید کالا را رأساً از فروشگاه‌های موردنظر خود دریافت کنند.
.
کارنامه نظام بانکی در طرح خرید اعتباری کالاهای ایرانی
در این میان کارنامه نظام بانکی در طرح خرید اعتباری کالای ایرانی نیز نکته مهمی به شمار می‌رود؛ اگرچه عدم اقبال مردم نسبت به دریافت این کارت‌ها، عامل اصلی ناموفق بودن این طرح به شمار می‌رود.
