چهار عامل مهم در توسعه کارت اعتباری

مجید شکوهی؛ مدیرعامل شرکت کارت اعتباری بانک ملی / بانک مرکزی اخیراً طی نامه‌ای به بانک‌ها سقف قابل تخصیصی برای کارت‌های اعتباری را تا پانصد میلیون ریال افزایش داد.

این اقدام، در شرایط فعلی که اقتصاد کشور نیاز به تحریک تقاضا و افزایش قدرت خرید مردم دارد بسیار میمون و مطلوب به نظر می‌رسد و فرصت جدیدی را برای توسعه صنعت کارت‌های اعتباری در کشور فراهم می‌کند. بخصوص درحالی‌که در اکثر کشورهای پیشرفته سهم تراکنش کارت‌های اعتباری به قریب 30% کل تراکنش‌های کارتی می‌رسد در کشور ما این کمتر از 1% است که نشان از فاصله قابل‌توجه ما با وضعیت جاری در سایر کشورها دارد. لذا این امر به ذهن متبادر می‌شود که با این اقدام بانک مرکزی ج آ آ، بانک‌ها بتوانند با افزایش فعالیت در حوزه کارت‌های اعتباری ظرف 3 تا 5 سال آینده به سطح مطلوبی دست یابند؛ اما برای اجرای این امر مهم ملاحظاتی را باید موردتوجه قرار داد.

اول اینکه تخصیص اعتبار به مشتریان می‌بایست به‌گونه‌ای باشد که تبعات منفی منتهی به عدم وصول مطالبات را در برنداشته باشد. دوم اینکه به‌صورت واقعی بتوان آن را جایگزین تسهیلات خرد نمود. سوم اینکه حدالامکان باید از شیوه‌های نوین اعتبار سنجی مبتنی بر رفتار اعتباری مشتریان (بجای روش‌های سنتی ضامن و وثیقه) بهره جست. چهارم اینکه می‌توان برای افزایش تأثیر مثبت کارت‌های اعتباری، محصولات متنوع کارت‌های اعتباری گردشی و کارت‌های اعتباری با امتیاز ثابت (وام کارت) را در رده‌ها و بخش‌های مختلف اقتصادی بکار بست.

به نظر می‌رسد با یک بخش‌بندی ساده می‌توان کارآمدی و اثربخشی کارت‌ها را افزایش داد.

بخش اول به کارت‌های اعتباری تا سقف یک‌صد میلیون ریال اختصاص می‌یابد. این دسته از کارت‌ها اعتباری گردشی دارند و می‌توان آن‌ها را تحت عنوان «کارت اعتباری گردشی مصرفی» یا «Consumer Credit Cards» قرار داد.

مشتری این کارت‌ها مردم عادی و عموماً قشر متوسط جامعه می‌باشند و هدف از آن جایگزین کردن استفاده از کارت اعتباری به جای کارت‌های نقدی و پوشش دادن خریدها و مصارف متداول ماهانه مردم و دارندگان کارت است.

گردشی بودن ماهیت اعتبار این کارت‌ها موجب می‌شود، دارندگان کارت ماهانه از اعتبار اعطایی استفاده نموده و با بازپرداخت اعتبار مصرفی (به‌طور یک جا یا اقساطی)، اصل اعتبار بازپرداخت شده در حساب کارت تجدید شده و قابلیت استفاده مجدد دارد. با توجه به اینکه این کارت‌ها ماهیتاً برای مصارف روزمره استفاده می‌شود، بازپرداخت مدت‌دار آن می‌تواند محدود به یک دوره حداکثر 12 ماهه باشد و نیازی نیست بازپرداخت بلندمدت و طولانی داشته باشد.

بخش دوم به کارت‌های اعتباری با اعتبار ثابت و یک‌بارمصرف و به‌منظور خرید کالاهای بادوام یا پرداخت‌هایی با مبالغ بالاتر اختصاص می‌یابد. این محصولات ماهیت اعتبار گردشی ندارد و با یک ‌بار مصرف به تسهیلات میان‌مدت 24 تا 48 یا 60 ماهه تبدیل می‌شوند. مشتری با استفاده از دوره محدود اعتبار کارت (مثلاً دو ماه) کل یا میزان موردنیاز از اعتبار تخصیصی را مصرف نموده و بر اساس جدول اقساطی تعیین شده نسبت به بازپرداخت آن اقدام می‌نماید. پیشنهاد آن است که میزان اعتبار این کارت‌ها بین یک‌صد تا پانصد میلیون ریال باشد.

بخش سوم به کارت‌های اعتباری با اعتبار گردشی مخصوص کسبه و اصناف مربوط می‌شود. اصطلاحاً از این کارت‌ها می‌توان با عنوان «Business Credit Cards» یا «کارت‌های اعتباری کسب‌وکار» یاد کرد و مصارف آن به بخش B2B اختصاص می‌یابد. کسبه دارنده این نوع کارت می‌توانند کالا یا خدمات موردنیاز برای کسب‌وکار خود را با استفاده از اعتبار این کارت تأمین نموده و به فروش برسانند و اعتبار مصرفی را با توجه به ماهیت گردشی اعتبار به‌صورت یکجا یا اقساطی در بازهٔ زمانی یک ماهه بازپرداخت کنند. با عنایت به گردش سریع نقدینگی و اعتبارات در حوزه کسب‌وکار، دوره بازپرداخت این نوع اعتبارات نیز نباید طولانی باشد و حداکثر زمان 12 ماهه پیشنهاد می‌گردد. این محصول می‌تواند به‌عنوان ابزاری مناسب برای تأمین نقدینگی یا اعتبار بنگاه‌های کوچک و متوسط مورداستفاده قرار گیرد.

آنچه از مجموع بخش‌بندی محصولات کارت اعتباری عاید می‌شود، می‌تواند منجر به افزایش قدرت خرید اقشار متوسط و با درآمد ثابت جامعه شود، با تحریک تقاضا در جامعه میزان فروش کالا و خدمات را افزایش دهد، ابزاری برای افزایش قدرت پولی اصناف و کسبه کوچک و متوسط باشد، روش‌های بازپرداخت متنوع و حق انتخاب در بازپرداخت اعتبارات مصرفی را در اختیار مشتریان قرار دهد و در مجموع می‌تواند در شرایط رکود به‌عنوان ابزاری مناسب برای تبدیل شرایط رکود به شرایط رشد بکار گرفته شود.

منبع: بانکداری الکترونیک