پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
پایان موازی‌کاری و نتیجه‌محوری در سیاست‌های اقتصاد دیجیتال
گفت‌وگو با مازیار نوربخش، رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران
در ادامه نشست سران قوا با فعالان اقتصاد دیجیتال مازیار نوربخش، رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران، در گفت‌وگویی تأکید کرد که دوران «گفتاردرمانی» گذشته و فعالان این حوزه منتظر نتایج عملی و ملموس هستند.
نوربخش با اشاره به نشست روز گذشته سران قوا و جلسه امروز با مسئولان بانک مرکزی، گفت: «برگزاری این نشست‌ها ضروری است، اما اگر نتیجه‌ای نداشته باشد دوباره دلسردی ایجاد می‌کند. این صحبت‌ها برای اولین‌بار نیست؛ آنچه برای بخش خصوصی اهمیت دارد دستاوردهاست.»
او با اشاره به هشدارهای مطرح‌شده در نشست انجمن تجارت الکترونیک از زبان مدیر اداره نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، ازجمله کوچک‌شدن اقتصاد کشور، کاهش تقاضای جهانی برای نفت ایران و ضعف رو‌به‌رشد در تجارت الکترونیک افزود: «اقتصاد دیجیتال یکی از معدود فرصت‌های باقیمانده است، اما با فیلترینگ و وی‌پی‌ان اقتصاد کشور بیشترین آسیب را می‌بیند.»
انتقاد از سردرگمی نهادی و رقابت دستگاه‌ها
نوربخش مهم‌ترین مانع توسعه اقتصاد دیجیتال را موازی‌کاری و رقابت نهادی دانست و گفت: «بانک مرکزی، مرکز ملی فضای مجازی و سایر دستگاه‌ها هرکدام قوانین و دستورالعمل‌های متفاوت صادر می‌کنند. معلوم نیست متولی اقتصاد دیجیتال کیست: وزارت اقتصاد یا وزارت ارتباطات؟ این رقابت‌ها فعالان را سردرگم کرده و مانع تصمیم‌گیری می‌شود.»
او افزود که حتی در برخورد با تخلفات نیز رویکرد یکپارچه وجود ندارد: «در اقتصاد سنتی هم تخلف هست، اما وقتی یک پلتفرم خطا می‌کند، کل فضا را بزرگ و بحرانی نشان می‌دهند و برخورد عمومی می‌شود.»
راهکار پیشنهادی: تعیین یک متولی واحد
رئیس کمیسیون تحول اتاق تهران تأکید کرد: «کار پیچیده نیست. سران قوا باید تصمیم بگیرند هر حوزه یک متولی مشخص داشته باشد. وقتی مسئولیت سپرده شد، باید به نظر کارشناسی همان نهاد اعتماد کرد و مسیر را باز گذاشت.» او افزود که علیرغم کوچک‌شدن سهم اقتصاد دیجیتال و افت ارزش پول ملی، نه‌تنها مشکلات رفع نشده بلکه موانع تازه‌ای نیز اضافه شده است.
گلایه از نبود گفت‌وگوی واقعی دولت با فعالان دیجیتال
نوربخش همچنین با اشاره به تجربه کشورهای دیگر گفت: «در بسیاری از کشورها رؤسای جمهور کنار فعالان بزرگ اقتصاد دیجیتال می‌نشینند و نظر می‌خواهند. اینجا دعوت به جلسه تبدیل شده به لطف! درحالی‌که دولت وظیفه دارد مشکلات تورم، بیکاری و توسعه دیجیتال را با نظر متخصصین حل کند.»
مطالبات بخش خصوصی در اقتصاد دیجیتال
رادیو اقتصاد در گفت‌وگو با رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران چالش‌ها و راهکارهای پیش روی این حوزه را بررسی کرد. محور اصلی بحث، مشکلات کسب‌وکارها با قوای سه‌گانه، به‌ویژه در رابطه با احضار مدیران عامل به دادگاه‌ها و عدم توجه کافی مجلس به خواسته‌های بخش خصوصی مجازی بود. همچنین، جلسات اخیر سران قوا با فعالان اقتصادی مورد توجه قرار گرفته و تأکید شد که خروجی این نشست‌ها باید به نتایج ملموس و ساختاری منجر شود تا ناامیدی در این بخش از بین برود. ضرورت رفع موازی‌کاری‌ها میان نهادهای دولتی (مانند بانک مرکزی و وزارتخانه‌ها)، مبارزه با فیلترینگ به‌عنوان مانع اصلی رشد، و لزوم نقش‌آفرینی فعالان بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌های کلان (از جمله در کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال) از جمله موضوعات مورد بحث بود. در نهایت، اقتصاد دیجیتال به‌عنوان تنها فرصت باقیمانده برای رقابت جهانی ایران اشاره شد.
فعالان اقتصادی انتظار دارند نشست‌های اخیر مقدمه تغییرات واقعی در سیاست‌گذاری اقتصاد دیجیتال باشد.
در ادامه متن کامل گفت‌وگوی رادیو اقتصاد با مازیار نوربخش را می‌خوانید:
«-آقای نوربخش به ما پیوستند؛ رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران. آقای نوربخش، سلام، شب‌به‌خیر.
به‌نام خدا، من هم سلام عرض می‌کنم خدمت شما و شنوندگان عزیزتون و در خدمتتون هستم. متشکرم.
-شما توی جلسه سران قوا بودین …
خیر. متأسفانه من سعادت نداشتم.
-بسیار خوب. از منظری دیگر، امروز هم یک جلسه برگزار شد و جلسه بسیار مهمی بود. این نشست، نشستی مهمی بود به‌لحاظ نگاهی که بلافاصله بعد از نشست سران قوا با فعالان حوزه اقتصادی دیجیتال در کشور شکل گرفت.
هشدار بانک مرکزی در نشست انجمن تجارت الکترونیک، که این هشدار توجه منم به خودش جلب کرد، این بود که مدیر اداره نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی گفتند تصویری نگران‌کننده از وضعیت اقتصاد کلان وجود داره: اقتصاد کشور کوچک شده و منابع محدود باید به‌صورت مؤثر تخصیص پیدا کند. و تأکید می‌کنند که در تجارت الکترونیک و اقتصاد بین‌الملل روزبه‌روز ضعیف‌تر می‌شیم؛ حتی دنیا به نفت ما هم دیگه اونقدر نیاز نداره. و اقتصاد دیجیتال یکی از معدود فرصت‌های باقیمانده است.
گفتند مسیر توسعه اقتصاد دیجیتال ساده نیست اما تنها گزینه‌ای است که می‌شه ایران را دوباره در رقابت جهانی قرار داد؛ به شرط آنکه همکاری دولت، مجلس و بخش خصوصی ساختاری و پایدار باشه.
-نخست می‌خوام تحلیل و برداشتتون را از این موضوع داشته باشم و اهمیت نشستی که دیروز صورت گرفته و امروز هم با بخش خصوصی دنبال شده.
این اتفاقی که افتاده و جلساتی که با ریاست محترم جمهوری و سران قوا برگزار شد، امروز جلسه‌ای هم که ما در اتاق در خدمت مسئولین نوآوری در بانک مرکزی، خانم دکتر مومن واقفی و آقای مانی یکتا، بودیم به همین موضوعات اشاره شد.
و ببینید، همان‌طور که شما توی صحبت‌های قبلی گفتین، ما باید منتظر نتایج باشیم. به نظر می‌رسه که هرچند برگزاری این نشست‌ها ضروری است و انگیزه رو در دل فعالین اقتصادیِ اقتصاد دیجیتال ایجاد می‌کنه، ولی اون چیزی که از همه این نشست‌ها مهم‌تره نتایج ملموسی است که بعد از این نشست‌ها باید به دست بیاد. وگرنه دوباره یک دلسردی رو در جامعه و در این بخش اقتصاد کشور شاهد هستیم.
خب، این صحبت‌ها برای بار اول نیست. این جلسات برای بار اول نیست که برگزار می‌شه، در دولت‌های مختلف، در مجلس‌های مختلف، در وزارتخانه‌های مختلفی که میان سر کار همیشه این صحبت‌ها انجام می‌شه. ولی اون چیزی که ما در بخش خصوصی دنبالش هستیم نتایج و دستاوردهای این‌هاست؛ یک محیط متفاوت از آنچه که باهاش درگیر بودیم و فضای تازه‌تری ارائه بده برای رسیدن به هدف‌ها.
ما اینقدر انتظار داریم که یک نتیجه کوچک در یک حوزه هم اتفاق بیفته. فقط این گفتاردرمانی انجام می‌شه و آدم فکر می‌کنه مثل یک سوپاپ اطمینان باید این جلسات برگزار بشه، فعالین صحبت‌هاشون را مطرح بکنند و کوچک‌ترین اتفاقی نمی‌افته.
من صحبت‌ها رو می‌شنیدم، خب به‌هرحال به‌عنوان یک مسئول در این دولت دارن فعالیت می‌کنن. آمارها نشون می‌ده که چه بلایی وی‌پی‌ان و فیلترینگ داره سر اقتصاد کشور و اقتصاد دیجیتال کشور میاره؛ ولی امان از یک نتیجه. می‌بینیم که چند ماه از دولت گذشته و هنوز موفق نشده یا زورش نرسیده که این اشتباه بزرگ کشور، این فرصت‌سوزی، رو برطرف کنه.
-امروز اشاره کردم پیش از صحبت با شما، آقای مانی‌یکتا گفتند در کشور ارکان مختلف برای تصاحب تنظیم‌گری یک حوزه خاص با هم درگیرند.
دقیقا همینطوره؛ بانک مرکزی تو قانون‌گذاری رقابت می‌کنه؛ راجع به یک موضوع خاص دو تا دستورالعمل متفاوت صادر می‌شه، قبول ندارند و معلوم نیست متولی چی هستش. یا اصلاً تو حوزه اقتصاد دیجیتال وقتی صحبت می‌شه، آیا متولی وزارت اقتصاد است یا وزارت ارتباطات؟ راجع به این موضوعات متأسفانه هنوز تو دولت ما بحث هستش و رقابت هستش. نمی‌دونم رقابت بر سر اینه که نتایج حاصل بشه یا نشه؛ واقعاً نمی‌دونم. ولی هنوز من شاهد این قضیه هستم.
ما با مسئولین بالاخره در ارتباط هستیم؛ تو جلسات مختلف می‌بینیمشون. این موضوع که متولی اقتصاد دیجیتال در کشور کدام یک از وزارتخانه‌هاست، هنوز جای بحث داره. این موازی‌کاری‌ها، این رقابت‌های درونی یکی از معضلات اصلیه که ما توی این بخش اقتصاد داریم.
-اگر بخواهیم موضوع را ساده‌ترش کنیم برای فهم، اگر به ساختار دولت در کشور نگاه بکنیم دو نهاد یا دو وزارتخانه بسیار مهم و کلیدی وجود دارد. یکی متولی اقتصاد مملکته در اجزای خرد و کلانش، وزارت اقتصاد و دارایی. و اگر دوباره ساختارگرایانه بر اساس اصول علمی مدیریت بخواهیم نگاه بکنیم، برای تجهیز و تغییر فضای رایج اقتصاد باید این دستگاه خدمت برسونه؛ چه دولتی، تعاونی، خصوصی و غیره. و وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات هم هست. بقیه موارد باید با این دستگاه‌ها هماهنگ بشن، حتی اگر نظری مغایر یا مخالف داشته باشند. ما با این وضعیت فاصله داریم. نه؟
دقیقاً همینطوره. من حالا نمی‌خواستم خیلی وارد این بحث بشیم چون خودش بحث پیچیده‌ای است. فقط می‌خواستم اشاره کنم موازی‌کاری‌هایی که در این بخش اقتصاد یا جاهای دیگه اقتصاد کشور اتفاق می‌افته چه زیان‌هایی می‌زنه به نتایجی که باید به دست بیاد. عرض می‌کنم: مثلا مقرراتی از سمت بانک مرکزی میاد، مقرراتی از مرکز فضای مجازی میاد؛ اینها تناقض‌ها و مشکلاتی هم دارند و فعالین حوزه سردرگم می‌شن.
ببینید یکی از موضوعاتی که ما امروز مطرح کردیم در حضور خانم دکتر واقفی و آقای مانی‌یکتای عزیز، بحث این بود که چرا با تخلف‌هایی که در حوزه اتفاق می‌افتد به‌صورت عمومی برخورد می‌شه؟ توی همان اقتصاد سنتی کشور هم تخلف‌هایی اتفاق می‌افتد: مثلا داروخونه‌ای هست که دارو را بدون نسخه می‌فروشه یا دارویی که نباید بفروشه را می‌فروشه. این در فضای پلتفرم‌های دارویی آنلاین هم شاید اتفاق بیفته. ولی اینقدر این فضای پلتفرمی را بزرگ می‌کنن، با اینکه سهم کوچکی داره در اون اقتصاد، اینقدر بزرگ می‌کنن و باهاش برخورد شدیدی انجام می‌دن و همه کسب‌وکارها را در واقع درگیر می‌کنند. این یک معضل شده. ما شاید در یک ماه اخیر سه‌چهار مورد داشتیم که مسدود شدند.
-راهکار چیه؟ چون به نظر میاد بخش مهمی از جلسه‌ای هم که دیروز با سران قوا مطرح شد، در گفتگو با آقای الفت‌نسب هم داشتیم، همین مطالب بود. اینها به نظرم می‌تونه به سامان بشه.
-دقیقاً. اصلاً کار خیلی پیچیده نیست. به نظر من همین سران قوا باید با همدیگه تصمیم بگیرند. راجع به هر موضوعی یک نفر، یک نهاد، متولی باشه. اولین کاری که باید شکل بگیره تو حاکمیت ما اینه که موازی‌کاری‌ها از بین بره. و وقتی که موضوع به یک نهاد سپرده می‌شه، به نظرات کارشناسی، مثلا آقای چیت‌ساز که معاون وزیر هستند و بالاخره آدم مطمئنی است و خیلی فیلترها را رد شده، به نظرم به نظر کارشناسی ایشون احترام گذاشته بشه و این موانع یکی‌یکی برطرف بشه.
مسئله‌ای که فعالین اقتصادی مطرح می‌کنند اینه که علیرغم این همه اتفاقاتی که افتاده و علیرغم کوچک شدن این سهم به خاطر بی‌ارزش شدن پول ملی کشور، این مسائل نه‌تنها برطرف نمی‌شه؛ مرتب چیزهای جدیدی هم اضافه می‌شه. و ما هر چند وقت یک‌بار مسئولین را می‌بینیم، حالا بگذریم از وزیر محترم ارتباطات؛ که یه جورایی انگار، در توییتر هم امروز مطرح کردم، چه لطفی کردند سران قوا که این مجموعه پلتفرم‌ها و برخی فعالین حوزه اقتصاد ایران را دعوت کردند. در صورتی که شما می‌بینید در کشورهای مختلف، تو همین آمریکای جنایتکار، رئیس‌جمهور می‌شینه، کنارش تمام فعالین و بزرگان اقتصادی، مخصوصاً اقتصاد دیجیتال، می‌شینن و بهش مشورت می‌دن و باهاش بحث می‌کنن و راجع به موضوعات مختلف تصمیم می‌گیرند. به‌عنوان یک افتخار. به‌عنوان یک وظیفه. دولت موظفه بیاد ببینه مشکلات دولت ما چیه: تورم، بیکاری، این موضوعات.