پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تا اواسط جولای ۲۰۲۵ (تیر- مرداد)، ۱۳۷ کشور و اتحادیه ارزی، که نماینده ۹۸ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان هستند، در حال بررسی صدور ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) هستند. از این میان، ۷۲ کشور در مرحله پیشرفته شامل توسعه، اجرای آزمایشی (پایلوت) یا راه‌اندازی رسمی قرار دارند و تاکنون ۳ کشور؛ باهاما، جامائیکا و نیجریه به‌طور کامل ارز دیجیتال خود را راه‌اندازی کرده‌اند. هر سه کشور تمرکز خود را بر گسترش استفاده داخلی از CBDC گذاشته‌اند. در ادامه نگاهی به وضعیت CBDC در جهان می‌اندازیم.
CBDC چیست و چرا کشورها به آن روی می‌آورند؟
ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) نسخه دیجیتال پول قانونی کشور است که توسط بانک مرکزی و با تضمین دولت صادر می‌شود. CBDC با رمزارزها متفاوت است؛ رمزارزهایی مانند بیت‌کوین غیرمتمرکز و مبتنی بر دفتر کل توزیع‌شده هستند، در حالی که CBDC توسط بانک مرکزی کنترل و پشتیبانی می‌شود.
صدور CBDC با ریسک‌هایی همراه است: امکان خروج ناگهانی پول از بانک‌ها، حملات سایبری، چارچوب‌های نظارتی پیچیده و اثرات جانبی بر زندگی روزمره و امنیت ملی. همچنین عدم رهبری جهانی می‌تواند پیامدهای ژئوپولیتیکی داشته باشد، به‌ویژه اگر کشورهایی مانند چین از مزیت پیشگام بودن استفاده کنند.
کشورها به دلایل اقتصادی مختلف به بررسی و صدور CBDC می‌پردازند. اهداف رایج شامل؛ افزایش شمول مالی، تقویت رقابت و تاب‌آوری در بازار پرداخت، کاهش هزینه تراکنش‌ها، شفافیت جریان پول، ایجاد پول برنامه‌پذیر و تسهیل سیاست‌های پولی و مالی است.
بازارهای نوظهور محرک اصلی رشد ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) خرده‌فروشی در سطح جهان هستند تا:
- استفاده از پول نقد را کاهش دهند،
- شمول مالی را افزایش دهند،
- و نظارت و کنترل‌های قانونی را بهبود بخشند.
این روند همچنین پاسخی به رشد روزافزون استیبل‌کوین‌های پشتیبانی‌شده توسط دلار آمریکا در سطح بین‌المللی است.
وضعیت جهانی کشورها در مسیر صدور CBDC
۱۳۷ کشور و اتحادیه ارزی، که نماینده ۹۸ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان هستند، در حال بررسی ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) هستند. در می ۲۰۲۰ این عدد تنها ۳۵ کشور بود. در حال حاضر، ۳ پروژه CBDC به‌طور کامل راه‌اندازی شده، ۴۹ پروژه در مرحله آزمایشی (پایلوت)، ۲۰ پروژه در مرحله توسعه، ۳۶ پروژه در مرحله تحقیق و بررسی، ۲۱ پروژه غیرفعال، ۲ پروژه لغو شده و ۶ پروژه در سایر دسته‌ها قرار دارد.
تعداد پروژه‌های آزمایشی (پایلوت) ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) در سراسر جهان به ۴۹ پروژه رسیده است که رکورد جدیدی است.
نگاهی به بزرگ‌ترین و فعال‌ترین پروژه‌های CBDC در جهان
بانک مرکزی اروپا (ECB) در حال پیشبرد یک «لحظه جهانی یورو» است و با اجرای آزمایشی یوروی دیجیتال، هدف خود را تقویت نقش بین‌المللی یورو دنبال می‌کند. به همین ترتیب، بانک خلق چین (PBoC) یوآن دیجیتال را به‌عنوان بخشی از استراتژی خود برای ایجاد سیستم پولی چندقطبی ترویج می‌دهد. هر دو تلاش نشان‌دهنده رقابت برای بین‌المللی کردن ارزها از طریق CBDC است.
یوآن دیجیتال (e-CNY) همچنان بزرگ‌ترین پروژه آزمایشی ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) در جهان است. در ژوئن ۲۰۲۴، حجم کل تراکنش‌ها به ۷ تریلیون e-CNY (معادل ۹۸۶ میلیارد دلار) در ۱۷ استان چین و در بخش‌هایی مانند آموزش، بهداشت و درمان و گردشگری رسید. این رقم تقریباً چهار برابر میزان ۱.۸ تریلیون یوآن (۲۵۳ میلیارد دلار) است که بانک خلق چین در ژوئن ۲۰۲۳ ثبت کرده بود.
روپیه دیجیتال هند (e‑Rupee) اکنون دومین پروژه آزمایشی بزرگ ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) در جهان است. تا مارس ۲۰۲۵، مقدار روپیه دیجیتال در گردش به ۱۰٫۱۶ میلیارد روپیه (معادل ۱۲۲ میلیون دلار) رسید که ۳۳۴ درصد افزایش نسبت به ۲.۳۴ میلیارد روپیه (۲۸ میلیون دلار) در سال ۲۰۲۴ داشته است.
در سال ۲۰۲۵، بانک مرکزی هند در حال گسترش هر دو نوع CBDC خرده‌فروشی و عمده‌فروشی است و کاربردهای جدید، قابلیت کار آفلاین و مشارکت گسترده‌تر را به پروژه اضافه می‌کند.
منبع
atlanticcouncil