پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در روز دوشنبه ۲۸ مهرماه، دومین نشست از سری جدید برنامه‌های تخصصی «کافه تیف» با موضوع «نوسازی زیرساخت دیجیتال ایران؛ بومی‌سازی یا واردات؟» برگزار شد. در این رویداد، حسین اسلامی، مدیرعامل شرکت افزار پرداز رمیس و عضو هیئت‌مدیره نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران؛ محمد هادی شالباف، مدیرعامل شرکت پردازش و ذخیره‌سازی سریع داده HPDS؛ رضا صبائی، مدیرعامل شرکت ژرف پویان توس؛ و محمدرضا پاکروان، مؤسس و مدیرعامل شرکت پرتو تماس نوین (پرمان) حضور داشتند. دبیری نشست نیز بر عهده هاشم حبیبی، مشاور و عضو کمیته فناوری اطلاعات بانک مسکن و عضو هیئت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعات ایران بود. این نشست با هدف بررسی چالش‌ها و فرصت‌های نوسازی زیرساخت دیجیتال کشور، تبیین ضرورت بومی‌سازی تجهیزات کلیدی و یافتن تعادل میان تولید داخلی و واردات، با حمایت هلدینگ فناوری اطلاعات بانک شهر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی هلدینگ فناوری اطلاعات بانک شهر، در این برنامه، مدیران و کارشناسان باسابقه حوزه فناوری اطلاعات دیدگاه‌های خود را درباره ظرفیت‌ها و موانع بومی‌سازی، نقش بخش خصوصی در توسعه فناوری، چالش‌های واردات در شرایط تحریم و آینده صنعت دیجیتال ایران مطرح کردند. جمع‌بندی کلی نشست نشان داد مسیر نوسازی زیرساخت دیجیتال کشور نیازمند سیاست‌گذاری هوشمندانه، اعتمادسازی نسبت به توان داخلی و هم‌افزایی میان تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان است.
تجربه بومی‌سازی و اعتمادسازی به توان داخلی
محمدرضا پاکروان از تجربه بیش از دو دهه فعالیت در طراحی و تولید تجهیزات مخابراتی سخن گفت و یادآور شد این جریان زمانی آغاز شده بود که تولید تجهیزات نوری در ایران مفهومی ناشناخته به‌شمار می‌رفت، اما گروهی از متخصصان دانشگاهی تصمیم گرفتند دانش طراحی و تولید را در داخل کشور پایه‌گذاری کنند. وی توضیح داد که نتیجه این تلاش‌ها تولید مجموعه‌ای از محصولات در حوزه مخابرات نوری و شبکه بود که اکنون در برخی از شبکه‌های کشور به‌کار گرفته شده‌اند. این مسیر بومی‌سازی تنها محدود به تولید سخت‌افزار نیست، بلکه طراحی نرم‌افزارهای مدیریتی، توسعه الگوریتم‌های کنترلی و مستندسازی کامل دانش فنی را نیز شامل می‌شود. پاکروان تأکید کرد رمز موفقیت در بومی‌سازی پایدار، تمرکز بر کیفیت و نیاز واقعی بازار است و افزود اعتمادسازی به توان داخلی شعار نیست بلکه باید با تجربه، استمرار و ارائه محصولات قابل اتکا به‌دست آید. او اذعان داشت تولیدکنندگان داخلی در تلاش بوده‌اند محصولی باکیفیت و قابل رقابت ارائه دهند، نه صرفاً اتکا به حمایت دولتی. وی با نگاهی واقع‌بینانه به جایگاه تولیدکنندگان داخلی عنوان کرد که ادعا نمی‌کنند بهترین محصول جهان را می‌سازند، اما تلاش کرده‌اند در حد توان فنی کشور محصولی باکیفیت و قابل رقابت ارائه دهند؛ وی افزود اگر نگاه سیاست‌گذاران یا مشتریان به تولید داخل صرفاً از سر اجبار باشد، توسعه واقعی اتفاق نمی‌افتد. پاکروان در پایان تأکید کرد بومی‌سازی فرآیندی تدریجی است و نیازمند همکاری دانشگاه، صنعت و حاکمیت است؛ اگر صداقت در تولید، حمایت هوشمندانه دولت و اعتماد بازار کنار هم قرار گیرد، مسیر استقلال فناوری در کشور قابل تحقق خواهد بود.
ذهنیت منفی نسبت به تولید داخل و ضرورت حمایت واقعی
محمدهادی شالباف با نگاهی تحلیلی به موانع فرهنگی و ساختاری تولید در کشور، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را ذهنیت منفی نسبت به تولید داخلی دانست. او توضیح داد که در بسیاری از جلسات کاری، وقتی از محصول ایرانی صحبت می‌شود، اولین پرسش این است که آیا واقعاً چنین محصولی در داخل ساخته شده است؛ این پرسش خود نشانه‌ای از بحران اعتماد است. وی افزود این بی‌اعتمادی ریشه در تجربه‌های منفی گذشته دارد و تصریح کرد دوره‌هایی وجود داشته‌اند که برخی تولیدات داخلی کیفیت لازم را نداشتند و این باعث شده نگاه کلی منفی نسبت به همه تولیدکنندگان شکل بگیرد. شالباف اشاره کرد تولیدکنندگان ایرانی اغلب با بالاترین سطح برندهای جهانی مقایسه می‌شوند، در حالی‌که هیچ کشوری در مراحل اولیه توسعه صنعتی چنین مقایسه‌ای را تجربه نکرده است، حتی کشورهایی مانند ژاپن، چین و کره جنوبی نیز زمانی محصولات کم‌کیفیت داشتند اما با استمرار، سرمایه‌گذاری و یادگیری تدریجی به سطح کنونی رسیدند. او بر ضرورت حمایت مؤثر و واقعی از تولید داخل تأکید کرد و گفت قوانین موجود تصریح کرده‌اند که در مناقصات دولتی نباید نام برند خارجی ذکر شود، اما در عمل تقریبا تمام مناقصات با نام برندهای خارجی برگزار می‌شود؛ این یعنی حتی قوانین حمایتی نیز به‌درستی اجرا نمی‌شوند. شالباف ادامه داد کیفیت مسیر دارد نه نقطه پایان و تأکید کرد اگر تولیدکننده داخلی فرصت حضور در بازار را نداشته باشد، عملاً امکان یادگیری و بهبود کیفیت از بین می‌رود. به باور او، دولت باید به‌جای مداخلات دستوری، با ابزارهای اقتصادی مانند تسهیلات هدفمند، تعرفه منطقی و اولویت‌دهی در مناقصات، شرایط رشد پایدار را فراهم کند. او در جمع‌بندی تأکید کرد تولید تجهیزات زیرساختی کشور نه تنها مسئله‌ای اقتصادی بلکه موضوعی مرتبط با امنیت ملی است و زیرساخت‌های حیاتی کشور نباید کاملاً به واردات متکی باشند زیرا این وابستگی در شرایط بحرانی، تهدیدی برای تداوم خدمات و امنیت داده محسوب می‌شود.
ضرورت تقسیم‌کار ملی در زنجیره فناوری
حسین اسلامی با تمرکز بر چالش تقابل میان تولیدکنندگان و واردکنندگان، رویکردی میانه و تعادلی را پیشنهاد کرد. او تصریح کرد هر گونه دامن زدن به تضاد میان این دو گروه، در نهایت به ضرر توسعه فناوری کشور منجر خواهد شد. وی افزود ما باید به تقسیم‌کار ملی در زنجیره فناوری برسیم. در شرایط فعلی تحریم و محدودیت‌های ارزی، واردات نیز با دشواری‌های فراوان همراه است و تصور فعالیت آسان واردکنندگان نادرست است. وی توضیح داد خرید تجهیزات زیرساختی در سطح بین‌المللی برای شرکت‌های ایرانی عملاً امکان‌پذیر نیست؛ گاهی حتی در نمایشگاه‌ها اجازه ورود به غرفه‌ها را نمی‌دهند. از سوی دیگر، تأمین مالی و تخصیص ارز نیز با تأخیرهای طولانی مواجه است. بنابراین هم واردکننده و هم تولیدکننده در میدان سختی فعالیت می‌کنند. اسلامی با اشاره به واقعیت جهانی زنجیره تأمین فناوری گفت حتی شرکت‌هایی مانند اپل یا سامسونگ نیز همه اجزای محصولاتشان را خود تولید نمی‌کنند؛ در جهان امروز تقسیم‌کار جهانی اصل حاکم است. او افزود در ایران نیز باید به تقسیم‌کار داخلی برسیم تا هر بخش از صنعت در جای درست خود قرار گیرد. وی در ادامه بیان کرد که حمایت از تولید داخلی ضروری است اما روش آن باید علمی و کارآمد باشد؛ به گفته او سیاست‌های محدودکننده و دستوری معمولاً نتیجه معکوس دارند و باعث کاهش کیفیت یا تأخیر در تأمین نیاز بازار می‌شوند. وی پیشنهاد داد سیاست‌گذاران، تولیدکنندگان و واردکنندگان در قالب نهادهای مشترک، برای تدوین برنامه‌های بلندمدت همکاری کنند. وی تأکید کرد بازار فناوری متنوع است و نمی‌توان برای همه بخش‌ها نسخه واحدی پیچید؛ بر این اساس، در برخی حوزه‌ها می‌توان به سرعت به تولید داخلی قابل رقابت رسید، اما در برخی دیگر باید واردات هدفمند را حفظ کرد. تصمیم درست، تصمیمی داده‌محور و واقع‌بینانه است.
نگاه امنیت‌محور و ضرورت سیاست‌گذاری پایدار در تولید
رضا صبائی با نگاهی راهبردی به موضوع تولید تجهیزات زیرساختی، تأکید کرد که حوزه زیرساخت دیجیتال فراتر از منطق صرفاً اقتصادی است و مستقیماً با امنیت ملی گره خورده است. او توضیح داد همان‌طور که هیچ کشوری امنیت غذایی یا دارویی خود را به بازار آزاد واگذار نمی‌کند، امنیت داده و ارتباطات نیز باید در چارچوب سیاست‌های حاکمیتی مدیریت شود. صبائی توضیح داد حتی در شرایط آزادسازی نسبی واردات، تولید داخلی همچنان می‌تواند نقش‌آفرین باشد، مشروط بر اینکه حمایت‌ها هدفمند و پایدار باشند. وی افزود تولیدکننده واقعی از رقابت نمی‌ترسد بلکه از بی‌ثباتی می‌ترسد. او با اشاره به برخی شرکت‌هایی که با واردات و مونتاژ خود را تولیدکننده معرفی کرده‌اند، گفت این موضوع اعتماد عمومی نسبت به تولید داخل را خدشه‌دار کرده است. صبائی افزود فرآیند شفاف اعتبارسنجی تولیدکنندگان می‌تواند این مرز را مشخص کند. او بیان کرد بازار فناوری باید رقابتی اما منصفانه باشد و پیشنهاد کرد در پروژه‌های بزرگ زیرساختی، مدل «افزایش تدریجی بومی‌سازی» اجرا شود، به این ترتیب سهم بومی‌سازی در هر فاز افزایش می‌یابد و به تدریج توان داخلی تقویت می‌شود. در پایان، او تأکید کرد آینده صنعت فناوری در ایران در گرو همکاری و تقسیم‌کار میان بازیگران مختلف است و در صورتی که برنامه‌ریزی ملی منسجم، حمایت مالی هدفمند و نظارت فنی دقیق وجود داشته باشد، ایران می‌تواند نه‌تنها در خودکفایی زیرساخت بلکه در صادرات فناوری نیز جایگاه قابل توجهی به‌دست آورد.
نشست کافه تیف نشان داد که موضوع بومی‌سازی در حوزه زیرساخت دیجیتال ایران، مسیری چندوجهی و نیازمند نگاهی واقع‌بینانه است. سخنرانان هر یک از زاویه‌ای به چالش‌های بومی‌سازی پرداختند؛ از ضرورت اعتمادسازی و ارتقای کیفیت گرفته تا لزوم حمایت هدفمند دولت، تقسیم‌کار ملی میان تولیدکننده و واردکننده و نگاه امنیت‌محور به زیرساخت‌های حیاتی کشور. در جمع‌بندی مباحث، مطرح شد که توسعه پایدار زیرساخت دیجیتال ایران بدون سیاست‌گذاری بلندمدت، حمایت قانونی مؤثر و همکاری میان بخش خصوصی و نهادهای حاکمیتی ممکن نیست. همچنین تجربه‌های موفق تولید داخلی نشان داده‌اند که با برنامه‌ریزی مستمر و رویکرد واقع‌گرایانه می‌توان مسیر استقلال فناورانه را هموار کرد. برگزاری این نشست بار دیگر نشان داد که گفت‌وگو میان متخصصان و فعالان صنعت، کلید فهم درست از مسیر آینده فناوری در ایران است.
