پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
پلتفرم‌های آنلاین طلا زیر ذره‌بین ضوابط جدید؛ محدودیت ساعات فعالیت تهدیدی برای نوآوری و شفافیت است
ماهیت اقتصاد دیجیتال هفت روز هفته و ۲۴ ساعته است، اما بانک مرکزی در ضوابط پیشنهادی خود برای پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلا، تعیین ساعت کاری را مدنظر قرار داده است. تصمیمی که به‌گفته فعالان این حوزه نه تنها همخوانی با ذات کسب‌وکارهای دیجیتال ندارد، بلکه می‌تواند شفافیت بازار را کاهش دهد و دوباره بسترهای غیررسمی را تقویت کند.
عسگرانی: حذف مزیت رقابتی و افزایش نگرانی کاربران
علیرضا عسگرانی، مدیرعامل زرمینکس، با اشاره به ماهیت ۲۴ ساعته پلتفرم‌های آنلاین گفت: «یکی از مزیت‌های رقابتی ما نسبت به بازار سنتی، در دسترس بودن همیشگی است. اگر این مزیت از بین برود، عملاً رقابت‌پذیری‌مان کاهش پیدا می‌کند و حتی برخی کاربران ترجیح می‌دهند به بازار سنتی مراجعه کنند.»
او افزود: «این محدودیت به‌شدت به کسب‌وکار ما آسیب می‌زند؛ همان‌طور که مسدود کردن درگاه‌ها در گذشته چنین اثری داشت. کاربر وقتی نتواند در لحظه خرید یا برداشت کند، اعتمادش کاهش پیدا می‌کند. از طرف دیگر، رقبایی مثل بورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری دوباره پررنگ می‌شوند و اندازه بازار کسب‌وکارهای آنلاین کوچک‌تر خواهد شد.»
ابوالفتحی: انحراف از وظایف اصلی و تحلیل سطحی بانک مرکزی
محسن ابوالفتحی، مدیرعامل طلاین، سیاست بانک مرکزی را «انحراف از وظایف اصلی» دانست و گفت: «بانک مرکزی اخیراً به دنبال محدود کردن ساعت خدمات‌دهی کسب‌وکارها در حوزه طلاست. این سیاست از نگاه ما چند ایراد جدی دارد و قابل پذیرش نیست.»
او نخستین ایراد را انحراف از وظایف قانونی بانک مرکزی دانست و تصریح کرد: «وظیفه اصلی بانک مرکزی طبق قانون، حفظ ارزش پول ملی و ثبات اقتصادی است. اما این نهاد در تثبیت ارزش ریال ناکام مانده و برای جبران این ضعف، به ابزارهای مقطعی و کنترلی مثل محدود کردن نرخ ارز یا اعمال محدودیت بر کسب‌وکارها متوسل می‌شود.»
ابوالفتحی در ادامه به سیاست‌های ارزی بانک مرکزی اشاره کرد و افزود: «این سیاست‌ها کنترل‌گرایانه و سرکوبی است و به جای پرداختن به ریشه مشکلات، بازار را دستکاری می‌کند. نتیجه آن هم بی‌ثباتی و افزایش ریسک برای فعالان اقتصادی بوده است. همین رویکرد باعث می‌شود اعتبار و حتی پیشنهادهای بانک مرکزی از سوی جامعه اقتصادی زیر سؤال برود.»
او یکی دیگر از ایرادات این سیاست را ذهنیت نادرست درباره کسب‌وکارهای طلا دانست و توضیح داد: «بانک مرکزی تصور می‌کند افزایش دسترسی مردم به خرید طلا منجر به رشد واردات و افزایش تقاضای ارز می‌شود که نهایتاً به بالا رفتن نرخ ارز منجر خواهد شد. این تحلیل بسیار سطحی است. مشکل اصلی کشور ناامنی اقتصادی و بی‌اعتمادی به ریال است، نه دسترسی مردم به طلا. مردم برای حفظ ارزش دارایی خود به طلا و سایر دارایی‌های امن روی می‌آورند، نه اینکه طلا منشأ بی‌ثباتی باشد.»
ابوالفتحی در پایان هشدار داد: «اگر بانک مرکزی همچنان رویکرد محدودسازی و مسدودسازی را ادامه دهد، سال آینده با موج بزرگ‌تری از کسب‌وکارهای نوین اقتصادی مواجه خواهد شد که با سیاست‌های سرکوبی قابل مدیریت نیستند. تنها راه‌حل، تعامل سازنده و همکاری با کسب‌وکارهاست، نه محدود کردن آن‌ها.»
عزیزی: محدودیت ساعت فعالیت، تجربه کاربری و رقابت‌پذیری را تهدید می‌کند
مریم عزیزی، مدیرعامل هماتیت گلد، با تأکید بر اینکه تعیین ساعت کاری برای پلتفرم‌های آنلاین طلا با ذات اقتصاد دیجیتال همخوانی ندارد، گفت: «یکی از ویژگی‌های اصلی کسب‌وکارهای آنلاین، دسترسی بدون محدودیت زمانی است. کاربران انتظار دارند در هر ساعت از شبانه‌روز بتوانند قیمت‌ها را بررسی یا معامله خود را انجام دهند. محدود کردن ساعات فعالیت نه‌تنها تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه باعث می‌شود بخشی از معاملات از مسیرهای غیرشفاف و غیررسمی انجام شود.»
او افزود: «به جای محدودسازی زمانی، می‌توان بر ایجاد زیرساخت‌های نظارتی و فنی مطمئن تمرکز کرد تا امنیت و شفافیت معاملات در تمام ساعات حفظ شود.»
عزیزی درباره پیامدهای تصمیم بانک مرکزی برای کاربران و کسب‌وکارها توضیح داد: «تعیین ساعت کاری ممکن است در ظاهر به هدف کنترل نوسانات یا کاهش ریسک معاملات انجام شود، اما در عمل چند پیامد منفی ایجاد می‌کند. برای کاربران، محدودیت دسترسی و کاهش اعتماد به سرویس‌های رسمی پیش می‌آید، چون بسیاری از تصمیمات خرید و فروش خارج از ساعات اداری شکل می‌گیرد. برای کسب‌وکارها نیز بخشی از بازار از دست می‌رود و رقابت‌پذیری نسبت به بازارهای جهانی کاهش پیدا می‌کند.»
او در ادامه راهکاری جایگزین پیشنهاد کرد: «اگر هدف بانک مرکزی ایجاد چارچوب منظم برای تسویه و گزارش‌دهی باشد، می‌توان آن را با ابزارهای فناورانه مانند APIهای نظارتی پیاده کرد بدون اینکه فعالیت ۲۴ ساعته پلتفرم‌ها مختل شود.»
عیوضی: بی‌اعتمادی کاربران و نابودی نوآوری با ضوابط غیرکارشناسی
علیرضا عیوضی، مدیرعامل گلدیکا، با تأکید بر اینکه موضوع ساعت کاری در حد پیش‌نویس ضوابط بانک مرکزی است، گفت: «این محدودیت‌ها هنوز تصویب نشده و به اجرا درنیامده است، اما همین مطرح شدن آن از سوی بانک مرکزی نوعی بی‌توجهی به ماهیت کسب‌وکارهای آنلاین محسوب می‌شود. این سامانه‌ها در پاسخ به نیاز عمومی مردم شکل گرفته‌اند و استقبال میلیونی از آن‌ها در یکی دو سال اخیر نشان می‌دهد که سایر بازارهای مالی مرتبط با طلا کارایی لازم را نداشته‌اند.»
او افزود: «بانک مرکزی با این محدودیت‌ها در واقع به میلیون‌ها کاربری که این مسیر را انتخاب کرده‌اند پشت کرده است. نتیجه مستقیم چنین تصمیمی، سلب اعتماد عمومی و سوق دادن کاربران به سمت بازارهای غیررسمی و غیرشفاف خواهد بود.»
عیوضی با اشاره به مقایسه بازار سنتی و آنلاین بیان کرد: «جالب اینجاست که در بازار سنتی هم معاملات طلا از ساعت ۱۱ صبح تا ۹ شب جریان دارد و حجم بالایی از خرید و فروش در همین بازه انجام می‌شود. حال اگر برای پلتفرم‌های آنلاین محدودیت سخت‌تری نسبت به بازار سنتی گذاشته شود، نه‌تنها حمایت از نوآوری اتفاق نیفتاده، بلکه عملاً مانعی بزرگ‌تر ایجاد شده است.»
او همچنین درباره برداشت رسانه‌ها توضیح داد: «اینکه گفته شد ساعت کار پلتفرم‌ها تا ۱۶ است، از یک پیام آقای الفت‌نسب برداشت شد. در متن پیش‌نویس چنین صراحتی وجود ندارد، اما در یکی از مواد آن ذکر شده که بانک مرکزی می‌تواند محدودیت‌هایی از جمله روز و ساعت کاری برای سامانه‌ها اعمال کند.»
عیوضی در ادامه انتقاد کرد: «مشکل اصلی این پیش‌نویس فقط یکی دو ماده نیست. مسئله بزرگ‌تر آن است که بانک مرکزی در آن به‌عنوان رگولاتور معرفی شده، در حالی که این حوزه شبیه صنعت رمزارز نیست که رگولاتور مشخصی نداشته باشد. رگولاتور این حوزه در ضوابط سال ۱۳۹۹ مشخص شده بود. اکنون سپردن این مسئولیت به بانک مرکزی و در نظر گرفتن محدودیت‌های غیرکارشناسی می‌تواند این صنعت نوپا را به کلی نابود کند؛ آن هم در شرایطی که دولت و حاکمیت همواره شعار حمایت از اقتصاد دیجیتال سر داده‌اند.»
الفت‌نسب: محدودیت خلاف شفافیت و بستر‌ساز بازار زیرزمینی
رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، با انتقاد جدی از ورود بانک مرکزی به موضوع پلتفرم‌های آنلاین طلا گفت: «بانک مرکزی در گذشته هم به موضوع درگاه‌های طلا ورود کرده بود که آن هم غیرشفاف و غیرقانونی بود. ضوابطی که قرار بود در اتاق اصناف ایران تصویب شود، با ورود بانک مرکزی رها شد و به‌جای آن، ضوابط جدید این نهاد به کمیسیون اقتصاد دولت رفت.»
او افزود: «بنابراین ضوابطی که اکنون مطرح شده، صنفی نیست بلکه پیشنهادی است که بانک مرکزی داده است. یکی از موارد همین ساعت کاری است. وقتی یک پلتفرم به‌صورت ۷ روز هفته و ۲۴ ساعته کار می‌کند، تعیین ساعت کاری چه معنایی دارد؟»
الفت‌نسب با هشدار درباره تبعات این تصمیم تصریح کرد: «اگر ساعت ۴ بعدازظهر اعلام شود پلتفرم‌ها حق فعالیت ندارند، پس از این زمان مردم به سمت کانال‌های تلگرامی و بسترهای غیررسمی می‌روند. این اتفاق خلاف شفافیت است و دقیقاً نتیجه‌ای معکوس نسبت به هدف ادعایی بانک مرکزی دارد.»
او درباره استدلال موافقان این محدودیت توضیح داد: «استدلالشان این بود که در ساعات غیراداری احتمال قیمت‌سازی وجود دارد. اما تا امروز حتی یک شکایت مصداقی در این زمینه وجود نداشته است. ضمن اینکه در همان ضوابط پیشنهادی هم شرط شده که پلتفرم‌ها باید ۱۰۰ درصد طلا را ذخیره داشته باشند. یعنی اگر یک پلتفرم ۱۰۰ کیلو طلا می‌خواهد بفروشد، موظف است دقیقاً همین مقدار را در بانک ذخیره کند و حتی یک گرم بیشتر نمی‌تواند عرضه کند. پس نگرانی از خالی‌فروشی یا دستکاری قیمت بی‌اساس است.»
الفت‌نسب تأکید کرد: «قیمت طلا از منابع مختلف از جمله بازار جهانی و داخلی اعلام می‌شود و اساساً امکان قیمت‌سازی به آن شکلی که مطرح شده وجود ندارد. بنابراین ورود بانک مرکزی به این موضوع نه‌تنها موجه نیست بلکه خلاف شفافیت عمل می‌کند.»
فدایی: محدودیت مغایر تجربه جهانی و ذات بازارهای OTC
مهدی فدایی، مدیرعامل طلاسی، با نگاهی کلان‌تر به موضوع گفت: «بازارهای OTC ذاتاً ۲۴ ساعته فعالیت دارند؛ این تجربه در بازارهای جهانی ثابت شده و حتی در داخل ایران هم دیده می‌شود. تمام فرآیندهای مربوط به خرید و فروش، هجینگ و تأمین‌گری در اکوسیستمی شکل گرفته که ۷ روز هفته و ۲۴ ساعته فعال است. اگر این چرخه متوقف شود، عملاً همه فرآیندها با آسیب جدی مواجه می‌شود.»
او افزود: «با این منطق، اگر بخواهیم اکوسیستم پلتفرم‌های آنلاین طلا را محدود کنیم، نتیجه‌اش چیزی جز ضربه به سرمایه‌گذاری، کاهش سرعت مبادلات و تضعیف مزیت‌های رقابتی نخواهد بود. این تصمیم از اساس با منطق بازارهای OTC مغایرت دارد.»
فدایی در ادامه توضیح داد: «اگر محدودیت زمانی اعمال شود، پلتفرم‌های آنلاین عملاً مشابه بورس عمل خواهند کرد، در حالی که فلسفه وجودی آن‌ها تفاوت اساسی با بازارهای بورسی دارد. نگاه بروکراتیک به این حوزه اشتباه است و باعث می‌شود ذات نوآورانه و دیجیتال آن از بین برود.»
او تأکید کرد: «اینکه رگولاتور به جای تسهیل‌گری به سمت اعمال محدودیت بروکراتیک برود، خلاف ماهیت اقتصاد دیجیتال است. وظیفه رگولاتور باید این باشد که هم زمینه تسهیل فعالیت را فراهم کند و هم سرعت عمل را بالا ببرد. اعمال محدودیت نه‌تنها مغایر توسعه است، بلکه مستقیماً بر اعتماد سرمایه‌گذاران و کاربران نیز اثر منفی می‌گذارد.»
فدایی در پایان گفت: «خواهش ما این است که بانک مرکزی با همان منطق بازارهای OTC که تجربه داخلی و خارجی دارد به موضوع نگاه کند. محدودسازی در این اکوسیستم به معنای از بین بردن نوآوری و فرصت‌های توسعه خواهد بود.»
