پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
افزایش استفاده از ابزارهای نوین پرداخت در ایران؛ از تغییر فناوری تا تحول سبک زندگی
اداره میز صنعت و رتبه بندی ناشران سازمان بورس در گزارشی عملکرد صنعت پرداخت و شرکت های بورسی این صنعت را بررسی کرد
اداره میز صنعت و رتبه‌بندی ناشران سازمان بورس، صنعت پرداخت و شرکت‌های بورسی فعال در این حوزه را بررسی کرده است. بررسی‌های این گزارش نشان می‌دهد که این صنعت با رشد بالای تراکنش‌ها، سودآوری قابل توجه و جایگاه باثبات در بازار سرمایه، چشم‌انداز روشنی دارد؛ با این حال، چالش‌هایی مانند کارمزد پایین، وابستگی به بانک‌ها و تهدیدهای سایبری نیز بر مسیر آن سایه انداخته است.
روند استفاده از ابزارهای نوین پرداخت در ایران
استفاده گسترده از ابزارهای نوین پرداخت دیگر تنها یک تغییر فناورانه نیست، بلکه سبک زندگی مردم را به‌طور عمیق دگرگون کرده است. امروزه برای پرداخت قبض یا خریدهای روزمره نیازی به حمل پول نقد و ایستادن در صف‌های طولانی وجود ندارد. تراکنش‌های الکترونیک سرعت مبادلات را افزایش داده و بانک‌ها نیز با اتکا به این ابزارها منابع مالی بیشتری جذب می‌کنند. در این میان، شاپرک به‌عنوان بازیگر اصلی این زیست‌بوم، با استانداردسازی و ایجاد شفافیت در تبادلات، امنیت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند. سهم بالای کارتخوان‌های فروشگاهی نشان می‌دهد که همچنان ابزار فیزیکی مهم‌ترین کانال پرداخت در کشور است.
نقشه بازار پرداخت: از شاپرک تا PSPها
بر اساس آمار پاییز ۱۴۰۳، ارزش تراکنش‌های شاپرک به ۴,۳۷۶ تریلیون ریال رسید؛ رقمی که نشان می‌دهد بخش بزرگی از اقتصاد ایران مسیر خود را از طریق ابزارهای الکترونیک طی می‌کند. کارتخوان‌های فروشگاهی با ۹۱ درصد سهم از نظر تعداد تراکنش، پیشتاز بازار هستند، در حالی که ابزارهای اینترنتی تنها ۶ درصد و کدهای USSD حدود ۲ درصد سهم دارند. از منظر مبلغ تراکنش‌ها، کارتخوان‌ها همچنان پیشتاز هستند اما سهم ابزارهای اینترنتی با ۲۱ درصد در حال رشد است. در خدمات نیز خرید کالا و خدمات با ۹۰ درصد سهم، بالاترین سهم را به خود اختصاص داده و پرداخت قبض یا مانده‌گیری سهمی ناچیز دارند.
در فروردین ۱۴۰۴، بازار پرداخت بین چند بازیگر اصلی تقسیم شد. به‌پرداخت ملت با ۲۲ درصد سهم در تعداد تراکنش‌ها، پرداخت الکترونیک سامان با ۲۱ درصد در تعداد و مبلغ تراکنش‌ها و پرداخت الکترونیک سداد با ۱۲ درصد، سه قطب اصلی صنعت را شکل می‌دهند. همزمان، شرکت‌هایی مانند تجارت الکترونیک پارسیان، آپ و ایران‌کیش نیز در تلاش‌اند سهمی از این بازار پرچالش کسب کنند.
صنعت پرداخت روی تابلوی بورس
این صنعت با ارزش بازاری معادل ۱۱۳ هزار میلیارد تومان (همت) در مرداد ۱۴۰۴، رتبه شانزدهم صنایع کشور را به خود اختصاص داده است. روند شاخص صنعت پرداخت در مقایسه با شاخص کل بازار نشان می‌دهد که اگرچه در برخی دوره‌ها رشد کمتری نسبت به بازار داشته است، اما جایگاه باثباتی در بازار سرمایه دارد.
نمودارهای ارزش بازار نشان می‌دهند که شرکت‌هایی مانند آپ، رتاپ، به‌پرداخت ملت و سامان در صدر قرار دارند و مالکیت عمده آنها در اختیار بانک‌هاست؛ برای مثال، بانک ملت ۹۵ درصد سهام به‌پرداخت ملت و بانک سامان ۵۵ درصد سهام پرداخت الکترونیک سامان را در اختیار دارد.
سودآوری و حاشیه سود
بررسی روند سه‌ساله (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲) نشان می‌دهد برخی شرکت‌ها مانند رانفور و سپ در سود تقسیمی و سود انباشته روند صعودی داشته‌اند. نسبت تقسیم سود در سال ۱۴۰۲ به بالای ۷۰ درصد رسید که نشان‌دهنده سیاست تقسیم سود بالا در صنعت است. از منظر عملیاتی، حاشیه سود PSPها بین ۲۰ تا ۶۰ درصد نوسان داشته، در حالی که بخش فروش پایانه‌های پرداخت گاهی با زیان عملیاتی مواجه بوده است؛ این موضوع نشان می‌دهد سود واقعی در خدمات تراکنش نهفته است و نه در سخت‌افزار.
نسبت‌های مالی (P/E و P/S)
نسبت P/E صنعت پرداخت در سال‌های اخیر پرنوسان بوده است. برخی نمادها مانند آپ و رتاپ در محدوده ۲۰ تا ۳۰ واحد قرار دارند، اما شرکت‌هایی مانند فن‌آوا یا مفاخر گاهی ارقام بالاتری ثبت کرده‌اند. نسبت P/S نیز از حدود ۱.۵ در سال ۱۳۹۹ به ۳.۲ در ۱۴۰۳ رسیده است؛ این رشد نشان می‌دهد بازار انتظار بالایی از رشد آتی صنعت دارد.
فرصت‌ها و تهدیدها
صنعت پرداخت در ایران ترکیبی از قدرت و آسیب‌پذیری است. رشد بالای تراکنش‌ها، پایگاه گسترده مشتریان و شبکه بانکی قدرتمند از نقاط قوت این صنعت هستند. در مقابل، کارمزد پایین، وابستگی شدید به بانک‌ها و تهدیدهای سایبری، چالش‌های جدی برای شرکت‌ها ایجاد کرده است. با این حال، ادغام فناوری‌های نوین، تقاضای رو به رشد برای پرداخت دیجیتال و ورود محصولات نوآورانه فرصت‌های بزرگی برای آینده این صنعت در بورس و اقتصاد ایران ایجاد می‌کنند.
منبع
حبیب آرین