معامله‌ای بی‌سابقه؛ دولت آمریکا در کنار اپل و انویدیا، حالا سهامدار اینتل

ترامپ اعلام کرد که دولت آمریکا سهام اینتل را خواهد خرید؛ این تصمیم ادامه‌ای است بر توافقات او با اپل، انویدیا و AMD که شرکت‌ها را به دولت گره زده است.

رئیس‌جمهور دونالد ترامپ روز جمعه سومین توافق چند میلیارد دلاری خود در یک ماه اخیر را با یک شرکت بزرگ فناوری امضا کرد و گفت که دولت ایالات متحده ۱۰ درصد از سهام شرکت در حال افول «اینتل» را به دست خواهد گرفت.

این توافق‌های بی‌سابقه باعث شده است برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های عمومی آمریکا، از جمله اپل و انویدیا، در راستای اهداف سیاسی ترامپ حرکت کنند؛ اقدامی که سنت دیرینه‌ استقلال بخش خصوصی از ریاست‌جمهوری و دولت آمریکا را زیر پا گذاشته است.

اینتل بعد از بسته شدن بازار روز جمعه در بیانیه‌ای این خبر را تأیید کرد و گفت که دولت ایالات متحده پذیرفته است ۸.۹ میلیارد دلار کمک‌های فدرالی را که قبلاً به این شرکت اختصاص یافته بود، به سهام تبدیل کند و در ازای آن مالک ۹.۹ درصد از سهام اینتل شود. این اقدام دولت را به بزرگ‌ترین سهامدار اینتل تبدیل می‌کند.

این توافق تنها یک هفته پس از آن صورت گرفت که ترامپ با رقبای اینتل یعنی انویدیا و AMD توافق کرد تا در ازای دریافت مجوز صادرات تراشه به چین، ۱۵ درصد از فروش آنها در چین به خزانه دولت آمریکا واریز شود.

دو هفته پیش، رئیس‌جمهور مدیرعامل اپل، تیم کوک، را در کاخ سفید پذیرفت و اعلام کرد این شرکت از پرداخت تعرفه ۱۰۰ درصدی بر تراشه‌های وارداتی در آیفون و دیگر محصولات معاف خواهد شد، به شرطی که اپل متعهد شود ۱۰۰ میلیارد دلار دیگر در آمریکا سرمایه‌گذاری کند.

ترامپ در حضور کوک از دیگر شرکت‌ها خواست از اپل پیروی کنند. او گفت: «ما قرار است تعرفه بسیار سنگینی روی تراشه‌ها و نیمه‌رساناها بگذاریم. اما خبر خوب برای شرکت‌هایی مثل اپل این است که اگر در آمریکا تولید کنید یا متعهد به تولید در اینجا باشید… هیچ هزینه‌ای نخواهید داد.»

برخی جمهوری‌خواهان و لیبرتارین‌ها انتقاد کرده‌اند که اقدامات معاملاتی ترامپ خیانتی به تعهد سنتی حزب جمهوری‌خواه به سیاست‌های بازار آزاد است.

سناتور تام تیلیس (کارولینای شمالی) در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت: «آیا کسی واقعاً باور دارد که از این پس نظر دیگری جز نظر دولت در اتاق‌های هیئت‌مدیره اهمیت خواهد داشت؟ باید برایم توضیح دهید که این موضوع چطور با محافظه‌کاری واقعی و سرمایه‌داری آزاد همخوانی دارد. من چنین چیزی نمی‌بینم.»

هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی،در پستی در شبکه ایکس نوشت که توافق با اینتل «رهبری آمریکا در حوزه نیمه‌رساناها را تقویت می‌کند»، هرچند او و ترامپ توضیح ندادند مالکیت دولت چه منفعت فوری برای شرکت خواهد داشت.

اینتل نیز تأکید کرد که این مالکیت «غیرفعال» خواهد بود و هیچ نماینده‌ای از دولت در هیئت مدیره نخواهد نشست. مدیرعامل اینتل، لیپ بو تن، در بیانیه‌ای گفت: «ما قدردان اعتماد رئیس‌جمهور و دولت به اینتل هستیم و مشتاقانه منتظر همکاری برای ارتقای فناوری و رهبری تولید آمریکا هستیم.»

کمک‌های دولتی و معافیت‌های مالیاتی ابزارهای رایجی برای هدایت رفتار شرکت‌ها در آمریکا هستند، اما بسیار نادر است که دولت مستقیماً مالک بخشی از یک کسب‌وکار شود. این رویکرد معمولاً تنها در بحران‌های اقتصادی رخ می‌دهد، مانند زمانی که دولت اوباما به همراه اتحادیه‌ها و دولت کانادا پس از ورشکستگی ۲۰۰۹ سهامدار جنرال موتورز شد.

در حال حاضر، واکنش چندانی از سوی مدیران شرکت‌ها یا سرمایه‌گذاران بزرگ به این توافقات غیرمعمول ترامپ دیده نشده است، حتی اگر این اقدامات باعث آسیب به منافع سرمایه‌گذاران از طریق انتقال درآمد یا سهام به دولت شود.

سخنگویان سه سهامدار بزرگ اینتل بلک‌راک، ونگارد و استیت‌استریت به درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر پاسخی ندادند.

اسکات لینسیکوم، معاون مؤسسه لیبرترین «کیتو»، گفت: «پشت درهای بسته، مدیران عامل سرمایه‌دار ما و سرمایه‌گذاران نهادی خوشحال نیستند، اما شرکت‌ها در برابر ترامپ سکوت اختیار کرده‌اند.»

در بیانیه مطبوعاتی اینتل که روز جمعه و پس از اعلام ترامپ منتشر شد، مدیران عامل مایکروسافت، دل، اینتل و کسب‌وکار ابری آمازون که همگی مشتریان اینتل هستند از این توافق حمایت کردند و گفتند سهام دولت به تقویت صنعت نیمه‌رسانای آمریکا کمک خواهد کرد.

ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، گفت: «سرمایه‌گذاری مداوم اینتل در تقویت زنجیره تأمین نیمه‌رساناهای ایالات متحده، با حمایت استراتژی جسورانه رئیس‌جمهور ترامپ برای بازسازی این صنعت حیاتی در خاک آمریکا، به نفع کشور و اکوسیستم فناوری در سال‌های آینده خواهد بود.»

اینتل گفت که سرمایه‌گذاری ۸.۹ میلیارد دلاری دولت از محل کمک‌هایی بوده که این شرکت در دوران بایدن طبق قانون «چپس اکت» دریافت کرده بود؛ قانونی که برای کمک به رقابت شرکت‌های نیمه‌رسانای آمریکایی با رقبای آسیایی تصویب شد.

هرچند آن قانون شامل بندی بود که در صورت سودآوری بیش از حد شرکت‌ها بخشی از «سود اضافی» به دولت بازگردد، اما توافق با ترامپ عملاً این کمک رایگان را به تعهد مالکیت سهام تبدیل می‌کند.

این توافق پس از آن صورت گرفت که ترامپ اوایل ماه جاری مدیرعامل اینتل را به استعفا فراخوانده بود و او را به دلیل سرمایه‌گذاری‌های پیشینش در استارتاپ‌های چینی به تضاد منافع متهم کرده بود.

ترامپ روز جمعه گفت که این کار را به دلیل نگرانی‌های سناتور تام کاتن درباره روابط تجاری مدیرعامل اینتل با چین انجام داده، اما پس از دیدار با مدیرعامل نظرش تغییر کرده است. او گفت: «خیلی از او خوشم آمد. فکر می‌کنم خیلی خوب بود.»

توافق رئیس‌جمهور با اینتل بلافاصله این پرسش را به وجود آورد که آیا او قصد دارد به دنبال توافق‌های مشابه سهامی با سایر شرکت‌هایی برود که کمک‌های عمده‌ای از دولت تحت قانون تراشه و علم که در دولت بایدن تصویب شد، دریافت کرده‌اند. ترامپ پیش‌تر این قانون را بیهوده خوانده بود و گفته بود تعرفه‌های سخت‌گیرانه ابزار مؤثرتری برای تقویت تولید تراشه در آمریکا هستند.

سخنگویان سامسونگ و شرکت صنایع نیمه‌رسانای تایوان (TSMC)، دو دریافت‌کننده بزرگ کمک‌های قانون تراشه و علم، روز جمعه به پرسش خبرنگاران درباره اینکه آیا تمام بودجه خود را دریافت کرده‌اند یا با دولت در مورد معاملات سهامی مذاکره‌ای داشته‌اند، پاسخی ندادند.

اینتل از پیشگامان صنعت فناوری مدرن است که با طراحی و تولید انبوه پردازنده‌های کامپیوتری آن را بنیان نهاد. این شرکت برای چند دهه بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه در جهان بود.

اما اینتل در سال‌های اخیر با مشکلاتی روبه‌رو شد، زیرا هم در انقلاب گوشی‌های هوشمند و هم در موج اخیر تقاضا برای تراشه‌های تخصصی مورد نیاز هوش مصنوعی عقب ماند.

تراشه‌های پیشرفته موبایل و هوش مصنوعی اکنون توسط رقبایی مانند کوالکام، انویدیا و برادکام طراحی می‌شوند؛ شرکت‌هایی که تولید تراشه‌هایشان را عمدتاً به TSMC می‌سپارند، شرکتی که از نظر فناوری ساخت تراشه از اینتل جلو افتاده است.

اینتل در سال‌های اخیر هزاران کارمند را اخراج کرده و در دسامبر، مدیرعامل باسابقه‌اش پت گلسینگر استعفا داد و لیپ بو تن جای او را گرفت. با این حال، اینتل همچنان بزرگ‌ترین دریافت‌کننده کمک‌های قانون علم و تراشه بود، زیرا پیچیده‌ترین شرکت آمریکایی است که تراشه‌ها را در کارخانه‌های خود تولید می‌کند.

Kunjan Sobhani، تحلیلگر ارشد صنعت در «بلومبرگ اینتلیجنس»، گفت که سهام‌داری دولت ترامپ می‌تواند به اینتل کمک کند، زیرا فشار سیاسی بر سایر شرکت‌ها برای بستن قراردادهای تولیدی با اینتل ایجاد خواهد کرد.

او افزود: «این توافق برای سهام‌داران کمتر مطلوب به نظر می‌رسد»، زیرا سهام آنها را رقیق می‌کند و منابع مالی را جایگزین می‌کند که پیش‌تر تقریباً رایگان بودند.

او همچنین گفت که این توافق می‌تواند بر توانایی اینتل در تصمیم‌گیری مستقل تجاری اثر بگذارد: «حتی بدون حقوق حاکمیتی، ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین سهام‌دار می‌تواند همچنان انعطاف‌پذیری بلندمدت را محدود کند.»

سناتور برنی سندرز، تنها عضو دموکرات‌ها که در سال ۲۰۲۲ به قانون تراشه و علم در سنا رأی منفی داد، روز جمعه به‌طور کم‌سابقه‌ای در حمایت از ترامپ بیانیه صادر کرد.

او گفت: «مالیات‌دهندگان نباید میلیاردها دلار کمک رفاهی شرکتی به شرکت‌های بزرگ و سودآوری مانند اینتل بدهند بدون آنکه چیزی در عوض دریافت کنند.»

او افزود که دولت ترامپ باید شرکت‌ها را وادار کند به اتحادیه‌ها احترام بگذارند و مشاغل آمریکایی را به خارج منتقل نکنند.