پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سعید محمدزاده، مدیر واحد امنیت شرکت ایران‌کیش / در مطلب قبلی با عنوان «از چالدران تا هوش مصنوعی (چالدران دیجیتال)» به اهمیت فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی در تعیین سرنوشت جنگ‌های آینده اشاره شد. آن یادداشت نشان داد که همان‌طور که در جنگ‌های گذشته توپ و تفنگ تعیین‌کننده بودند، امروز فناوری‌های داده‌محور به ابزار اصلی بقا و برتری تبدیل شده‌اند. در واقع این فناوری‌ها، دیگر انتخاب لوکس نیستند؛ بلکه به یک ضرورت استراتژیک برای بقا و رشد تبدیل شده‌اند.
اکنون در این مطلب گام بعدی این مسیر را بررسی می‌کنیم: دوقلوی دیجیتال. این فناوری نه‌تنها ابزار تحلیل و تصمیم‌گیری، بلکه به‌عنوان «سپر هوشمند» میتواند امنیت شبکه بانکی و پرداخت را در برابر بحران‌ها و جنگ‌های ترکیبی (سایبری-فیزیکی) تضمین کند.
در شرایطی که تهدیدات ترکیبی شامل حملات سایبری، جنگ اطلاعاتی و حتی حملات فیزیکی (موشکی یا خرابکاری) به واقعیت امروز منطقه بدل شده، امنیت زیرساخت‌های بانکی و پرداخت نه‌فقط یک ضرورت اقتصادی بلکه یک مؤلفه‌ی امنیت ملی است. در این میان، دوقلوی دیجیتال (Digital Twin) میتواند به‌عنوان یک سپر هوشمند نقش‌آفرینی کند.
دوقلوی دیجیتال و کاربردهای آن در صنعت پرداخت و ارتقا امنیت
دوقلوی دیجیتال مدلی مجازی از یک سیستم واقعی است که با داده‌های زنده تغذیه می‌شود. به زبان ساده، دوقلوی دیجیتال یک مدل زنده و پویا از زیرساخت‌های بانکی و پرداخت، سامانه‌های تسویه و حتی رفتار کاربران است که به‌طور بلادرنگ رفتار شبکه، سامانه‌ها و تراکنش‌ها را شبیه‌سازی می‌کند. این فناوری به مدیران صنعت پرداخت و مدیران امنیت اطلاعات این امکان را می‌دهد:
بهینه‌سازی عملیات: توزیع بار شبکه در زمان پیک تراکنش (مثل یارانه یا خریدهای نوروزی)
پایداری زیرساخت: پیش‌بینی خرابی ATM، POS و سوئیچ‌های پرداخت
پیش‌بینی و شبیه‌سازی حملات ترکیبی پیش از وقوع و سنجش میزان تاب‌آوری شبکه؛
پایش و نظارت بلادرنگ سامانه‌ها و تشخیص تراکنش‌های غیرعادی؛
تمرین واکنش اضطراری در یک محیط مجازی، بدون ریسک برای سامانه واقعی؛
شبیه‌سازی و مدیریت بحران هوشمندانه و حفظ خدمات پایه در شرایط بحرانی؛
تحلیل پس از بحران برای اصلاح سریع‌تر و افزایش تاب‌آوری.
ریسک‌ها و چالش‌ها
هرچند دوقلوی دیجیتال یک فرصت استراتژیک است، اما بدون ریسک هم نیست:
هزینه و پیچیدگی بالا در طراحی و پیاده‌سازی؛
وابستگی به داده‌های دقیق و گسترده که ممکن است همیشه در دسترس نباشد؛
خطر حمله به خود دوقلوی دیجیتال به‌عنوان یک دارایی حیاتی؛
چالش‌های حقوقی و حاکمیتی در اشتراک داده‌ها میان بانک‌ها شرکت شاپرک و PSPها.
نگرانی‌های حریم خصوصی: داده‌های حساس بانکی میتواند در معرض سوءاستفاده قرار گیرد.
چشم‌انداز آینده
آینده دوقلوی دیجیتال در صنعت بانکی و پرداخت، فراتر از یک ابزار کمکی خواهد بود و به‌عنوان زیرساخت راهبردی امنیت و تاب‌آوری عمل می‌کند.
چند محور کلیدی در این چشم‌انداز عبارتند از:
ترکیب با هوش مصنوعی پیش‌بینی
دوقلوها در آینده نه‌فقط وقایع گذشته را بازسازی می‌کنند، بلکه با الگوریتم‌های یادگیری عمیق، تهدیدات ناشناخته را هم پیش‌بینی خواهند کرد.
بلاکچین و شفافیت تراکنش‌ها
یکپارچگی دوقلو با بلاکچین امکان ثبت غیرقابل‌تغییر تراکنش‌ها و رخدادهای امنیتی را فراهم کرده و جعل داده را به حداقل می‌رساند.
رایانش لبه (Edge Computing) و ارتباطات نوین (5G و 6G)
با گسترش5G و 6G، دوقلوها می‌توانند حمله یا خطا را همان لحظه در لبه شبکه شناسایی کنند؛ قابلیتی حیاتی در زمان پیک تراکنش‌ها.
دوقلوی دیجیتال ملی
در آینده، هر بانک یا PSP تنها یک دوقلوی مجزا نخواهد داشت، بلکه یک دوقلوی ملی برای کل شبکه بانکی و پرداخت کشور ایجاد خواهد شد. این مدل ملی امکان شبیه‌سازی بحران‌های بزرگ مانند جنگ سایبری یا قطع اینترنت بین‌الملل را فراهم می‌کند.
تمرین و آموزش در سطح کلان
به‌جای مانورهای سنتی، دوقلوها می‌توانند بستر شبیه‌سازی بحران باشند. این محیط مجازی به بانک‌ها، PSPها و نهادهای امنیتی اجازه می‌دهد سناریوهای حمله را بدون ریسک واقعی تمرین کنند.
مدیریت هم‌زمان اقتصاد و امنیت
دوقلوها می‌توانند اثر بحران‌ها بر نقدینگی، اعتماد عمومی و جریان پولی را مدل‌سازی کنند. بدین ترتیب مدیران ارشد نه‌تنها امنیت، بلکه تاب‌آوری اقتصادی را نیز مدیریت خواهند کرد.
سیستم‌های خوداصلاح‌گر
دوقلوها به سمت خودیادگیری حرکت خواهند کرد؛ پس از هر بحران یا حمله، مدل خود را بازطراحی کرده و نسخه امن‌تری ارائه می‌دهند.
این مقاله در ادامه مسیر یادداشت پیشین است؛ جایی که از «هوش مصنوعی به‌عنوان توپخانه مدرن» سخن رفت. اکنون با معرفی دوقلوی دیجیتال، گام بعدی در مسیر تاب‌آوری شبکه بانکی و پرداخت برداشته می‌شود. اگر دیروز مهم‌ترین دغدغه، شناسایی تهدیدات بود، امروز ضرورت اصلی، شبیه‌سازی و پیش‌بینی هوشمندانه است. فردای صنعت پرداخت به دست سازمان‌هایی خواهد بود که نه‌فقط به حمله پاسخ می‌دهند، بلکه قبل از وقوع بحران، آن را پیش‌بینی و مدیریت می‌کنند.
جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونسیتی اشغالگر نشان داد که حملات سایبری و فیزیکی می‌توانند به‌طور هم‌زمان زیرساخت‌های حیاتی را هدف قرار دهند. برای صنعت بانکی و پرداخت، چنین تهدیدی میتواند به سرعت به بحران اعتماد عمومی و اختلال اقتصادی منجر شود.
دوقلوی دیجیتال ابزاری استراتژیک است که میتواند این تاب‌آوری را افزایش دهد. با وجود ریسک‌ها و چالش‌ها، سرمایه‌گذاری در این فناوری دیگر انتخابی نیست؛ بلکه یک ضرورت برای حفاظت از زیرساخت‌های مالی کشور و آماده‌سازی برای آینده‌ای پرچالش است. در همین راستا به خوانندگان و علاقه‌مندان این حوزه پیشنهاد می‌کنم سریال The Peripheral را تماشا کنند. آینده دوقولوی دیجیتال میتواند اینگونه باشد…
منبع
ایران کیش