پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سیاوش احمدی، عضو هیئت علمی پژوهشکده الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف / در عصر فناوری و اطلاعات و تحولات دیجیتال، ممکن است بسیاری از افراد به فناوری‌های نوین مانند رایانش ابری، هوش مصنوعی و بلاکچین توجه بیشتری داشته باشند، امّا مین‌فریم‌ها همچنان ستون فقرات بسیاری از زیرساخت‌های حیاتی هستند. این سیستم‌های پیچیده که سال‌هاست در عرصه‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته‌اند، هنوز هم از نظر پایداری، امنیت و قدرت پردازش بی‌رقیب هستند؛ این مقاله به بررسی دلایل استفاده از مین‌فریم‌ها در سازمان‌های مختلف و راه‌های بهره‌برداری بهینه از آنها می‌پردازد.
چرا از مین‌فریم‌ها استفاده می‌کنیم؟
۱ – پایداری و قابلیت اطمینان بی‌نظیر
یکی از ویژگی‌های بارز مین‌فریم‌ها پایداری فوق‌العاده آنهاست. این سیستم‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند آپ‌تایم بسیار بالا تا ۹۹.۹۹۹ درصد را تضمین کنند. این ویژگی به‌ویژه در سازمان‌هایی که فعالیت‌های آنها به‌صورت مستمر و بدون وقفه انجام می‌شود، اهمیت ویژه‌ای دارد.
در بسیاری از صنایع حیاتی، حتی یک وقفه کوچک در سیستم‌ها می‌تواند به مشکلات بزرگ و هزینه‌های هنگفت منجر شود. بنابراین، مین‌فریم‌ها به دلیل قابلیت اطمینان بالا به‌عنوان یک انتخاب اصلی در این حوزه‌ها باقی مانده‌اند.
۲ – عملکرد قدرتمند در مقیاس بالا
مین‌فریم‌ها قادرند میلیاردها تراکنش را در ثانیه پردازش کنند. این ویژگی آنها را برای کاربردهایی که نیاز به پردازش حجم زیادی از داده‌ها و درخواست‌های هم‌زمان دارند، ایده‌ئال می‌سازد. به‌طور خاص، در سازمان‌هایی که با داده‌های کلان سروکار دارند و نیاز به پردازش سریع و مؤثر دارند، مین‌فریم‌ها به‌عنوان ابزاری کارآمد و قابل‌اعتماد باقی می‌مانند.
علاوه بر این، توانایی مین‌فریم‌ها در مدیریت بارهای کاری سنگین و پشتیبانی از تعداد زیادی کاربر هم‌زمان، آنها را به گزینه‌ای محبوب در بسیاری از صنایع بزرگ تبدیل کرده است.
۳ – امنیت و انطباق با مقررات
امنیت یکی از نگرانی‌های اصلی در هر سازمان است. مین‌فریم‌ها با قابلیت‌های امنیتی پیشرفته مانند رمزنگاری داده‌ها، کنترل‌های دسترسی پیشرفته و گزارش‌دهی دقیق، یکی از امن‌ترین سیستم‌ها برای پردازش اطلاعات حساس به شمار می‌آیند. این ویژگی‌ها به‌ویژه در صنایعی که با اطلاعات محرمانه و حساس سر و کار دارند، اهمیت زیادی دارد.
همچنین، مین‌فریم‌ها از ابتدای طراحی خود، به‌طور ویژه برای انطباق با مقررات امنیتی و استانداردهای قانونی (مانندPCI DSS، GDPR و سایر الزامات) ساخته شده‌اند.
- PCI DSS (استاندارد امنیت داده‌های صنعت کارت پرداخت): مجموعه‌ای از استانداردهای امنیتی برای محافظت از اطلاعات کارت‌های بانکی است. این استانداردها به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا از اطلاعات کارت‌های اعتباری و بدهی در برابر دسترسی‌های غیرمجاز محافظت کنند.
- GDPR (مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها): قانونی در اتحادیه اروپا است که هدف آن حفاظت از حریم شخصی و اطلاعات فردی است. این مقررات از داده‌های شخصی افراد در برابر استفاده نادرست یا بدون رضایت محافظت می‌کند.
۴ – قابلیت پردازش سیستم‌های قدیمی
در بسیاری از سازمان‌ها، سیستم‌های Legacy یا قدیمی هنوز نقش حیاتی دارند. این سیستم‌ها اغلب از زبان‌های برنامه‌نویسی قدیمی مانند COBOL استفاده می‌کنند و نیاز به حفظ و نگهداری دارند. مین‌فریم‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند این سیستم‌ها را با حداقل تغییرات به اجرا درآورند و عملیات موجود را به‌طور یکپارچه ادامه دهند، بدون اینکه نیازی به تعویض کامل سیستم‌ها باشد.
این قابلیت به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا از فناوری‌های جدید در کنار سیستم‌های قدیمی استفاده کنند و به‌طور هم‌زمان به‌روزرسانی‌ها و مدرن‌سازی‌های لازم را انجام دهند.
۵ – صرفه‌جویی اقتصادی در مقیاس بزرگ
اگرچه هزینه اولیه راه‌اندازی مین‌فریم بالا به‌نظر می‌رسد، اما این سیستم‌ها در بلندمدت می‌توانند صرفه‌جویی‌های چشم‌گیری به همراه داشته باشند. این صرفه‌جویی‌ها به دلیل توانایی مین‌فریم‌ها در مدیریت حجم عظیم داده‌ها و کاهش نیاز به تعداد زیاد سرورهای جداگانه به‌وجود می‌آید.
علاوه بر این، مین‌فریم‌ها به دلیل پایداری بالا و کمترین میزان خرابی و قطعی می‌توانند هزینه‌های ناشی از اختلالات سیستمی و خسارات ناشی از زمان‌های تعطیلی را کاهش دهند.
چگونه به‌درستی از مین‌فریم استفاده کنیم؟
۱ – مدرن‌سازی بدون حذف کامل
یکی از اشتباهات رایج در رابطه با مین‌فریم‌ها، تصور این است که برای استفاده از فناوری‌های جدید باید سیستم‌های قدیمی کاملاً حذف شوند. این در حالی است که مین‌فریم‌های مدرن می‌توانند با فناوری‌های جدید مانند APIها، سرویس‌های ابری و محیط‌های کانتینری مانند Docker و Kubernetes ادغام شوند.
بنابراین، سازمان‌ها می‌توانند به‌جای حذف سیستم‌های قدیمی، از مدرن‌سازی تدریجی استفاده کنند و هم‌زمان از قابلیت‌های جدید بهره‌برداری کنند.
۲ – آموزش و انتقال دانش
یکی از مشکلات اصلی در استفاده از مین‌فریم‌ها، کمبود متخصصان با تجربه است؛ تدریس و آموزش مین‌فریم‌ها در تمامی دانشگاه‌های ایران و مؤسسات آموزشی متوقف شده است. این مسئله باعث شده است که نسل جدید از این فناوری‌ها دور بمانند و کمبود نیروی متخصص در این زمینه احساس شود. در واقع، دانشجویان و کارآموزان جوان به‌جای یادگیری مهارت‌های مرتبط با مین‌فریم‌ها، بیشتر روی فناوری‌های نوظهور متمرکز می‌شوند. این فاصله میان دانشجویان و فناوری‌های قدیمی، باعث می‌شود که بسیاری از متخصصان جوان وارد بازار کار با توانمندی‌های لازم در این زمینه نشوند.
بنابراین، نیاز به سرمایه‌گذاری در آموزش و انتقال دانش بین نسل‌های قدیمی و جدید، امری ضروری است. تنها با آموزش دقیق و انتقال مؤثر دانش می‌توان از ظرفیت‌های کامل مین‌فریم استفاده کرد و در ادامه از آن به‌عنوان ابزاری برای تحول دیجیتال بهره‌برداری کرد.
۳ – بهره‌برداری از DevOps و اتوماسیون
در سال‌های اخیر، DevOps به‌عنوان یکی از روش‌های محبوب در فرآیندهای توسعه نرم‌افزار شناخته شده است. این رویکرد به‌طور خاص، بر همکاری تیم‌های توسعه و عملیات (IT Operations) تأکید دارد و هدف آن اتوماسیون فرآیندها برای افزایش سرعت، کاهش خطا و بهبود عملکرد است.
یکی از اصطلاحات کلیدی در این روش، IAC یا همان زیرساخت به‌عنوان کد (Infrastructure as Code) است. این به این معناست که تمام منابع و زیرساخت‌های مورد نیاز برای اجرای سیستم‌ها، به‌طور خودکار از طریق کدها و اسکریپت‌ها پیکربندی می‌شوند، نه به‌صورت دستی. این امر باعث می‌شود که فرآیند استقرار و مدیریت منابع بسیار سریع‌تر، دقیق‌تر و قابل‌اعتمادتر انجام شود.
با این حال، مین‌فریم‌ها امروزه از ابزارهای DevOps مانند CI/CD (مخفف یکپارچه‌سازی مداوم و تحویل مداوم) پشتیبانی می‌کنند که به تیم‌ها کمک می‌کند تا تغییرات نرم‌افزاری را سریع‌تر و با خطای کمتری در سیستم‌ها پیاده‌سازی کنند.
۴ – رایانش ابری
برای بسیاری از سازمان‌ها، استفاده از رایانش ابری یک راه‌حل ایده‌ئال است؛ با پیشرفت صنعت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، در محیط‌های مین‌فریم پیاده‌سازی تکنولوژی رایانش ابری در محیط‌های مین‌فریم محقق گردیده است. در این روش، داده‌های غیرحساس به‌طور مؤثر در ابر ذخیره می‌شوند و عملیات حساس‌تر در مین‌فریم نگهداری می‌شود. این رویکرد به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا از مزایای مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری رایانش ابری بهره‌برداری کنند، در حالی که امنیت و پایداری مین‌فریم را حفظ می‌کنند.
۵ – نظارت و بهینه‌سازی
برای استفاده بهینه از مین‌فریم، باید از ابزارهای پیشرفته مانیتورینگ برای نظارت بر عملکرد، مصرف منابع و هزینه‌ها استفاده کرد. تحلیل داده‌ها و یادگیری ماشین می‌تواند در بهینه‌سازی استفاده از منابع و کاهش هزینه‌ها کمک کند.
این روش‌ها کمک می‌کنند که سازمان‌ها به‌طور مؤثری از پتانسیل کامل مین‌فریم‌ها بهره‌برداری کنند.
نتیجه‌گیری
مین‌فریم‌ها همچنان ابزارهایی قدرتمند و ضروری برای سازمان‌ها هستند. این سیستم‌ها با استفاده از ویژگی‌هایی چون:
۱. پایداری
۲. امنیت
۳. مقیاس‌پذیری و قابلیت ادغام با فناوری‌های جدید
می‌توانند در عصر دیجیتال همچنان نقش‌های حیاتی خود را ایفا کنند. برای استفاده بهینه از مین‌فریم‌ها، سازمان‌ها باید به مدرن‌سازی تدریجی، آموزش کارکنان و به‌کارگیری ابزارهای نوین توجه ویژه‌ای داشته باشند.